فهرست مطالب
پژوهشنامه ادبیات کردی
سال نهم شماره 1 (پیاپی 15، بهار و تابستان 1402)
- تاریخ انتشار: 1402/06/06
- تعداد عناوین: 12
-
-
صفحات 1-16علی رغم تکیه بشر به زبان به عنوان وسیله انتقال پیام و ابزاری به ظاهر رفع کننده نیازهای عمده، لکان باور داشت که زبان نه تنها برای انسان در مقام سوژه میل ورز کفایت کننده به شمار نمی آید، بلکه می تواند سبب دورماندن او از مقصود و مطلوب گمشده اش شود. به عقیده لکان، زبان عرصه ناخودآگاه است؛ ازاین رو، نه تقاضای اگو بلکه میل دیگری بزرگ را برآورده می کند؛ بنابراین برای بازتولید خود باید بر روی دو عنصر برسازنده، یعنی فقدان و مازاد تکیه کند تا پایدار بماند. در این پژوهش به روش تحلیل کیفی و کمی و با خوانش روانکاوانه لکانی داستان های قصر پرندگان غمگین بختیار علی و سکته قبلی محمد سهرابی نشان داده ایم که 1- سوژه عدم داشتن فالوس را در نزد خود پذیرفته و به اختگی نمادین تن در داده است. این امر درباره کامران، خالد آمون و منصور اسرین و راوی سکته قبلی صادق است. 2- هدف سوسن از فرستادن خواستگاران خود به سفر و خروج از شهر، تبدیل نمودن آن ها به سوژه ای میل ورز است. 3- برای سوسن شهر و جنگ و دال هایی که به آن ارجاع می دادند، به منزله ژوییسانس و بازنمایی کننده مازاد میل است. 4- راوی سکته قبلی به میانجی قسم یادکردن می کوشد فقدان در دیگری را به مثابه فقدان در کلام پر کند. البته، فقدان در کلام هرگز پر نمی شود؛ زیرا کلام همواره از مقصود وی فراتر می رود.کلیدواژگان: لکان، بختیار علی، محمد سهرابی، قصر پرندگان غمگین، سکته قبلی، کلام
-
صفحات 17-26
در پژوهش کمی حاضر، تاثیر سه متغیر جنسیت، سطح تحصیلات و سن بر یک تنوع واجی (فرایند قلب واجی در واژه [tʃoklæ]) در کردی هورامی گویش پاوه در یک گروه 60 نفره (30 مرد و 30 زن) در چهار رده سنی بر اساس زبان شناسی اجتماعی تنوع گرا بررسی گردید. روش اجرا بدین صورت بود که داده های گردآوری شده از طریق مصاحبه با گروه اصلی، با داده های گردآوری شده از گروه معیار که شامل تعدادی از زنان و مردان بی سواد بالای 60 سال بود، مقایسه گردید و درنهایت فرایند قلب واجی در واژه [tʃoklæ] که دارای بیشترین میزان تفاوت در بین گروه معیار و گروه اصلی بود برای بررسی انتخاب شد. یافته های پژوهش نشان داد که متغیر های سن و جنسیت با تنوع واجی موردبررسی، ارتباط معناداری دارند، و چون میزان معنادار بودن رابطه سطح تحصیلات با میزان وقوع فرایند قلب واجی در واژه معیار [tʃoklæ] بیشتر از 0.5 (α=0.683) است، بنابراین بین سطح تحصیلات و قلب واجی در واژه [tʃoklæ] ارتباط معناداری وجود ندارد. همچنین، نتایج نشان داد که میزان تاثیر جنسیت بر فرایند قلب واجی در واژه معیار [tʃoklæ]بیش از سن است.
کلیدواژگان: زبان شناسی اجتماعی تنوع گرا، فرایند واجی، قلب، کردی هورامی -
صفحات 27-41گوتیک به سبکی در داستان نویسی گفته می شود که اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم در اروپا همزمان با اوج خفقان های نظام کلیسایی و تحمیل باورهای مذهبی بی قید و شرط بر مردم رواج یافت. این داستان ها در فضایی وهم آلود و خیال انگیز خلق می شوند. وظیفه داستان نویسان گوتیک تحلیل روان آشفته انسان هاست. رمان هایی را که با سبک و سیاق گوتیک نوشته می شوند، رمانس سیاه می نامند. در ادبیات شرق (کردی و فارسی)، وجود پاره ای رخدادهای سیاسی اجتماعی باعث پناه بردن داستان نویسان به دنیای سورریال و ریالیسم جادویی شده که در خلال این داستان ها می توان آثاری با سبک و سیاق گوتیک، اما متناسب با زیرساخت های اجتماعی جامعه داستان نویسان پیدا کرد. در این پژوهش که به روش کتابخانه ای و شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفته است، به بررسی مولفه های گوتیک در رمان مرگ تک فرزند دوم از بختیار علی و شازده احتجاب از هوشنگ گلشیری و تناسب آن ها با جامعه کردی و ایرانی پرداخته شده و شیوه دو نویسنده برای بیان و کاربرد مولفه های گوتیک بررسی شده است. یافته ها نشان می دهد که بختیار علی و هوشنگ گلشیری در داستان هایشان متناسب با شرایط جامعه خود از شاخص های گوتیکی بهره برده اند و گوتیک وسیله ای برای بازتاب شرایط سیاسی اجتماعی زمان این نویسندگان است که تنش های فردی و اجتماعی ناشی از اوضاع سیاسی اجتماعی عصر خود را در قالب آن ارایه داده اند.کلیدواژگان: گوتیک، ادبیات غربی، ادبیات کردی، ادبیات معاصر، مرگ تک فرزند دوم، شازده احتجاب
-
صفحات 43-60«کاوه و ضحاک» روایتی اسطوره ای در فرهنگ و ادب کردی است که در ادب فارسی بیشتر با نام «فریدون و ضحاک» شناخته است. این عنوان متفاوت، گویای تفاوت های بنیادین در ساختارها و درونمایه های دو روایت هم هست و نشان می دهد که روایت ها در دو اقلیم جدا از هم تکامل یافته اند. این روایت اسطوره ای از دیدگاه های مختلفی بررسی شده که پاره ای از این بررسی ها به زمان و مکان شکل گیری آن می پردازد. در این باره دو رویکرد وجود دارد: نخست رویکرد تاریخی که آن را بازگوکننده سقوط مادها در زاگرس می داند؛ دوم رویکرد فرهنگی که به دلیل پیشه آهنگری کاوه، آن را به روزگار پیدایی شهرنشینی در دوره اشکانی نسبت می دهد. رهیافتی انضمامی در این رویکرد، مکان پیدایی روایت را خراسان می شناساند. جستار حاضر، به شیوه توصیفی تحلیلی و با دلالت یابی از شواهد درون روایی، این روایت را اسطوره ای (و نه تاریخی) می داند که از زاگرس برآمد و به جاهای مختلف، از جمله خراسان سیر کرد و در این مسیر، دگردیسی هایی را به خود دید و عناصر تازه تری را به ویژه از آیین زرتشتی پذیرفت و در پردازش نهایی، سر از شاهنامه ها درآورد.کلیدواژگان: اسطوره، کاوه، ضحاک، آهنگری، زاگرس، تاریخ
-
صفحات 61-80
هنجارگریزی معنایی با گونه های مختلفی که دارد، از مهم ترین شگردهای هنجارگریزی در فرآیند تکوین زبان ادبی است و نقش مهمی در بازنمایی وجوه معنا، تخیل و تصویر در زبان ادبی دارد. شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی به عنوان دو نماینده مهم شعر معاصر کردی و فارسی، از شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی در آفرینش های ادبی خود بهره برده اند. از این روی، تحلیل تطبیقی شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی در شعر این دو شاعر، از ضروریات پژوهش در این حوزه است. در این پژوهش با تکیه بر شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی، به بررسی و تحلیل نمودها و کارکردهای مختلف شگردهای هنجارگریزی معنایی در شعر شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی می پردازیم، چنان که بتوان شناخت بهتری از ساخت زبان ادبی در شعر این دو شاعر حاصل کرد و پیوند بسامدها و کارکردهای مختلف شگردهای هنجارگریزی معنایی با جهان بینی های شاعرانه موجود در اشعار آن ها را تبیین کرد. برای این منظور، دو مجموعه شعر تو می توانی با جرعه ای بوسه دیگربار مرا بیافرین از بیکس و آخرین عاشقانه های ری را از صالحی مبنای بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد از میان گونه های مختلف هنجارگریزی معنایی، «تجرید»، «تجسم» (با زیرشاخه های: سیال پنداری، جسم پنداری و جاندارپنداری)، «رنگ آمیزی» (با زیرشاخه های: رنگ دادن به عناصری متفاوت از رنگ خود و رنگ دادن به امور یا عناصر انتزاعی و فی نفسه بی رنگ)، «حس آمیزی» و «پارادوکس»، از مهم ترین و پربسامدترین شگردهای مورد استفاده بیکس و صالحی در هنجارگریزی های معنایی است و با توجه به رویکردها، تجربه های زیستی و جهان بینی های خاص حاکم بر اشعار هر یک از این دو شاعر، گونه های هنجارگریزی معنایی نیز با شکل ها و بسامدهای مختلف در اشعار بیکس و صالحی نمود یافته اند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و داده ها به شیوه کتابخانه ای و سندکاوی گردآوری شده اند.
کلیدواژگان: شیرکو بیکس، سیدعلی صالحی، زبان ادبی، هنجارگریزی، هنجارگریزی معنایی -
صفحات 81-96رمان عمویم جمشید خان: مردی که باد همواره او را همراه با خود می برد اثر بختیار علی، یکی از رمان های برجسته در ادبیات کردی است که حیات اجتماعی آشفته ی ملت کرد در کردستان عراق را روایت و نقد می کند. این پژوهش، با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف که متن را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی می کند، به ایدیولوژی های درون و بیرون از رمان و نوع مواجه رمان با آنها در بافت اجتماعی سیاسی کردستان عراق در دو دهه ی 80 و 90 میلادی پرداخته است. یافته ها حاکی از آن است که نویسنده با بکار بردن ریالیسم جادویی در این رمان، شیوه ی مناسبی را برای اعتراض از وضعیت موجود و رواج روزافزون مسایل و مصایب جامعه بیان می دارد و آشفتگی جامعه را در قالب در آمیختگی تخیل و واقعیت نشان می دهد. نویسنده با برجسته نمودن رویدادها و حوادث با محوریت قرار دادن سرگذشت جمشید خان، سعی در نقد ایدیولوژی های غالب این دوران همچون فاشیسم بعثی، غلبه افکار کمونیستی، جنگ تحمیلی ایران و عراق، جنگ های داخلی میان احزاب کرد، افراط گرایی اسلامی و پدیده های نوظهور مانند تسلط رسانه و مطبوعات بر فضای اجتماعی سیاسی و همچنین معضل مهاجرت و پناهندگی دارد. مضمون اساسی رمان، نقد وضع موجود و ایدیولوژی های حاکم شده در این دو دهه کردستان عراق و همچنین بیان سرگشتگی ملت و سوژه ی کرد می باشد.کلیدواژگان: ایدئولوژی، بختیار علی، رمان کردی، تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف
-
صفحات 97-112از دیدگاه پل گرایس، استاد فلسفه تحلیلی در سده بیستم میلادی (1913 1988م)، شکل گیری هر گفتگویی در گرو رعایت چهار شرط بنیادین است. این اصول که عبارتند از اصل کمیت، اصل کیفیت، اصل ربط و اصل رعایت عرف و روش، به اصول همکاری گرایس مشهور شده اند. او که با توضیح و تبیین این اصول توانسته نظریه کارآمدی در بیان معانی ضمنی جملات عرضه کند، نشان داده است که نقض یک یا چند اصل از اصول یادشده به سبب اغراض خاصی اتفاق می افتد. با کاربست این نظریه می توان معانی ضمنی متون به ویژه نوع مناظره را که مبتنی بر گفتگو است، تحلیل کرد. مناظره خسرو و فرهاد از معروف ترین مناظره های تاریخ ادبیات فارسی است که در همه ابیات آن یک یا چند اصل از اصول گرایس نقض شده است. در پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام گرفته، مصادیق نقض اصول گرایس در مناظره یادشده از نظامی و ترجمه کردی آن از خانای قبادی بررسی شده و تاثیر نقض این اصول بر ترجمه مذکور بیان شده است. نتایج پژوهش بیان کننده آن است که بسامد بالای تخطی از اصول ارتباط و کیفیت در شعر نظامی، علاوه بر فضاسازی و ایجاد معانی هنری، ترجمه و تقلید از این متن را دشوار ساخته است. به همین دلیل خانای قبادی برای ایجاد فضای هنری ناگزیر با حذف بخشی از مناظره، به اطناب روی آورده و اصل کمیت را نقض کرده است.کلیدواژگان: اصول ارتباطی گرایس، مناظره خسرو و فرهاد، نظامی، خانای قبادی، منظومه خسرو و شیرین
-
صفحات 113-128
مدرنیته در قرن بیستم با دو چهره مثیت و منفی (ژانوسی) خود وارد سیاست داخلی و خارجی کشورهای خاورمیانه شد. شاعران معاصر عرب و کرد عراقی همچون «کاظم السماوی» و «شیرکو بی کس» در اشعار خود به شناسایی چنین چهره شوم و تاریکی از جمله پدیده ابتر دولت-ملت، ژنوساید و جنایات علیه بشریت پرداختند که از سوی استعمارگران داخلی و خارجی به نمایش گذاشته شد. بزنگاه تاریخی این واقعه همان آغاز تاسیس و ایجاد دولت- ملت هایی ناهمگون در خاورمیانه توسط استعمارگران خارجی بود که از تجزیه قلمرو امپراطوری عثمانی به عنوان دولت هایی دست نشانده و تحت قیمومت آنان سربرآورده بودند. این دو شاعر در اشعار خود جهت مقابله با این پدیده به نقض قاعده آمره حقوقی «منع توسل به زور» فرا خواندند؛ بدین معنی که مردم جامعه شان را به انتفاضه و مبارزه و «حق توسل به زور» در راستای حق «دفاع مشروع» سوق دادند. این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی بر آن است به معرفی این دو شاعر و تجزیه و تحلیل اشعار آنها با تکیه برحقوق بین الملل و اعلامیه جهانی حقوق بشر بپردازد؛ بە طوری که در پی معرفی محصول دوگانگی مدرنیته در حوزه سیاست بوده که در مواجهه با مردم جامعه، چهره تاریک خود را نشان داده است؛ چهره ای که نتیجه آن، افتادن تکنولوژی در دست دولتی همانند بعث بود که ژنوساید و جنایات علیه بشریت محصول مستقیم آن در جهان مدرن بود.
کلیدواژگان: چهره ی ژانوسی، مدرنیته، ژنوساید، کاظم السماوی، شیرکوبیکس -
صفحات 129-140
چاوگ (ناڤی کاری) ب ژیدەری دروستبوونا کاری دهیتە نیاسین. کار وەکو پیکهینەکی سەرەکی و دەستهەلاتدار د ڕستەیا زمانی کوردیدا، دشیت گەلەک نیشانەیین جوداجودا وەربگریت، وەکی: ڕیژە، نەریکرن و تاف هتد. دەربارەی ڕیژەیین کاری، د زمانی کوردیدا سی ڕیژەیین کاری هەنە، یەوژی: ڕیژەیا ڕاگەهاندنی ، کو پرانیا ڕستەیین زمانی کوردی د یەڤی ڕیژەییدانە. ڕیژەیا دانانی یەو ڕیژەیە، کو یەنجامدانا کاری یان یەنجام نەدانا کاری ب دروستی دیار ناکەت، بەلکو کاری ب شیوەیی خۆزی و هیڤی و گومانی ددەتە دیارکرنی . ڕیژەیا فەرمانیژی یەو ڕیژەیە، کو یاخڤتنکەر تیدا فەرمانەکی ل گوهداری دکەت بۆ جیبەجی کرن یان جیبەجی نەکرنا کارەکی. نیشانین نەری کرنی د زمانی کوردی-گۆڤەرا بەهدینیدا ل دویڤ تاف و ڕیژەیا کاری دهیتە گوهۆڕین، د گۆڤەرا بەهدینیدا دوو نیشانەیین نەری کرنی هەنە، یەوژی: نیشانەیا نەری کرنی (نە) و (نا)یە، یەو نیشانین ڕیزمانینە، کو کاری د دوخی نەریدا دیار دکەن. نیشانا (نە) لگەل کارین بوریین ڕیژەیا ڕاگەهاندنی و ڕیژەیا دانانی دهیت و لگەل کاری نەبوریی ڕیژەیا دانانی و ڕیژەیا فەرمانیژی دهیت. نیشانا (نا) لگەل کاری نەبوریی ڕیژەیا ڕاگەهاندنی بکاردهیت. یەگەر کار سادە بت نیشانەیا نەری کرنی ل دەستپیکا کاری دهیت و یەگەر کار دارژتی یان لیکدای بت دکەڤیتە پشتی پارچا ییکییا کاری. ب تنی د تافی دهیتدا نیشانەیا نەری کرنی (نا) جهی (دی) دگریت و هەردەم ل دەستپیکا کاری دهیت.
کلیدواژگان: نەریکرن، ڕیژە، ڕیژا ڕاگەهاندنی و ڕیژا فەرمانی -
صفحات 141-157
میژووی یەدەبی کوردی پڕە لە ناوی شاعیران و نووسەرانیک کە لە سەردەمی ژیانی خۆیاندا پیگەیەکی زانستی و کۆمەڵایەتی بەرزیان هەبووە، بەڵام لە ییستادا تەنها زانیاریی لە سەر ژیان و بەرهەمەکانیان لەبەردەستدایە. یەکیک لە ڕیگاکانی یاگاداربوونەوە لە ژیان و بەرهەمی زانایانی ڕابردوو، لیکۆڵینەوە لە بەرهەمەکانیان بەتایبەتی دەستنووسەکانی یەوانە، لەبەر یەوەی یەم دەستنووسانە هەموو کات لەگەڵیان بووە، بەردەوام تیبینیان لە پەڕاویزیاندا نووسیوە. شەنوکەو کردنی یەو پەڕاویزانە کە زانیاری جۆراوجۆر لەخۆدەگری، یارمەتیدەرە لە ناسینی لایەنە شاراوەکانی ژیانی زانایانی ڕابردوو. مەلا عیسای جوانرۆیی یەکیکە لەو زانا و شاعیرە کوردانەیه، کە زانیارییەکی هەرەکەم لەسەر ژیان و بەرهەمەکانی بەردەستە. لەم وتارەدا، بە میتۆدی وەسفیی - شیکاری، شیوازی کۆکردنەوەی زانیاری بەڵگەنامەیی-کتیبخانەیی و بە کەڵک وەرگرتن لە سەرچاوەی دەستنووس، لایەنە بەدەرنەخراەوەکانی ژیان و بەرهەمی یەم کەسایەتیە دەخەینەڕوو. یەنجامەکان یاماژە بەوە دەکەن کە مەلا عیسا لە بنەماڵەی زانستی سدیقی کڵاشی بووە کە لە کۆتاییەکانی سەدەی دوازدە لەدایک بووە و لە ساڵی 1367 کۆچی دوایی کردووە. جگە لە وانەوتنەوە، توانایەکی باشی لە هۆنینەوەی شیعر هەبووە. لەم تویژینەوەدا ویڕای ناساندنی چەن دەستنووسیک کە بە خەتی مەلا عیسا نووسراون، هەروەها دەرخستنی چەن شیعریکی تازە دۆزراوەی یەم زانایەکە بە زمانی فارسی و کوردی نووسراون، باس لە هەندیک لایەنی ژیانی، لەوانە ڕەچەڵەکی، کاتی لەدایک بوون وکۆچی دوایی و تایبەتمەندییە کەسییەکانی دەکەین.
کلیدواژگان: زانایانی کورد، زانایانی جوانڕۆ، بنەماڵەی سدیقی، مەلا عیسا جوانڕۆیی، مەلا عیساکڵاشی -
صفحات 159-175
گریماس یەکیک لە دامەزرینەرانی گیڕانەوەناسیی فەرەنسایە بە کاریگەریی فۆرمالیست و بونیادگەراکان، هەوڵی داوە یەو دوو قوتابخانەیە بە سیمۆلۆجییەوه موتوربه بکات و تیۆریی واتا لە گیڕانەوەدا دابمەزرینیت. گریماس لە تیۆرییەکەی دا جەخت لەسەر واتا دەکات؛ ململانیی خود و بابەت لە مۆدیلی کردەنوین دا وەک بنەمای بەرهەمهینانی واتا دەبینیت؛ پیی وایە لە پرۆسەی گیڕانەوەدا واتا لەدایک دەبیت، واتاش سەر بە بونیادی قووڵە و گوتاری دەق لە ڕیگەی زنجیرە وینە داهینراو و بەرجەستەکانەوە دادەمەزریت. لەم تویژینەوەیەدا دەقی پراکتیکمان ڕۆمانی تازە بڵاوکراوەی بەختیار عەلی یە بە ناونیشانی بەندەر فەیلی، کە لەبەر ڕۆشنایی چەمکەکانی کردەنوین شیکاریی دەکەین. بەندەر وەک بابەتیک بۆ بکەری بەعس و سیستمەکەی، لە زیندانی یەواندا لەدایک دەبیت و ژیانی لەوی دەبیت؛ یەمەش وا دەکات ببیتە خاوەن کەسایەتییەکی یاڵۆز. بەعس دەیەویت شوناسی بسڕیتەوە و بیکاتە بەشیک لە خۆی. یەم خواستە دەبیتە جووڵینەری ڕۆمانەکە و لە کۆتایی دا بەعس شکست دەهینیت و بەعسییەکان سزا دەدرین؛ بکەریکی نویی وەک یەمریکا دیت و بەندەر ڕزگار دەکات، بەڵام یازادی ناکات. وینەی بنەڕەتیی ڕۆمانەکە خۆی لە زنجیرە وینە واتاییەکانی یازادی و بەندیتی دا دەبینیتەوە، کە گریماس یەمە ناودەنیت وینە و نیشانەی گەردوونی و لە چەندین وینۆچکە پیکدیت. بەندەر لە نیوان یازادی و بەندیتی دایە، کە هاوشیوەی ناوەکەیەتی؛ بەندیکی ڕوو لە دەرە. لە کۆتایی دا بەندەر لە زیندان ڕزگار دەکریت، بەڵام هەست دەکات نا- یازادە، لەبەریەوە عیراقییەکان بەندەر بۆ تۆڵەکردنەوە لە بەعسییەکان هاندەدەن، بەڵام لە دەمی تۆڵەدا نەخۆش دەکەویت. یەو نەخۆشییەش نیشانەی تەندروست بوونە، چونکە بەندەر لە بەندی وەک لە یەوان چوون ڕزگار دەکات. لەم باسەدا بەهۆی سی دوانە کردەنوینەکەی گریماسەوە شیکاری ڕۆمانەکە دەکەین و هەوڵ دەدەین بەشیک لە ڕووبەرە دیار و نادیارەکانی ڕۆشن بکەینەوە.
کلیدواژگان: خود، بابەت، گریماس، کردەنوین، گیڕانەوە، ڕۆمانی بەندەر فەیلی -
صفحات 177-205
لیکۆڵینەوە لە میژووی یەدەبی کوردی و کۆکردنەوەی کەرەستەکانی، هیشتا زەوییەکی بەیارە و زۆری بە بەرەوە ماوە؛ بەتایبەتیش لە ڕوانگەی بەڵگەنامە و دەستخەتەکانەوە. دوای یەوەی لە ڕابردوودا لە ڕیی دەستخەت، بەڵگەنامەکانی عوسمانی و ڕاپۆرتی ڕۆژهەڵاتناسان چەند زانیارییەک لەبارەی ژیان و بەرهەمی نالییەوه خرانەڕوو، زۆر پرسیاری تریش لەبارەی ژیان و بەرهەمەکانی بی وەڵام مانەوە. یەم تویژینەوەیە بە پاڵپشتی دۆزینەوەی بەڵگەنامەگەلی دیکەی عوسمانی و چەند دەستخەتیک، زانیاریی نوی لەبارەی یەو شاعیرە یاشکرا دەکات و لەگەڵ یەوەشدا چەند شیعریکی شاعیر بۆ یەکەم جار دەخاتە ڕوو کە لە دیوانەکەیدا چاپ نەکراون. زانیارییەکان لەبارەی دوو کتیبی نالی، خزمایەتی و پەیوەندیی لەگەڵ چەند کەسایەتی و بنەماڵەیەک، ژیانی لە شام و حیجاز، نەقشبەندیبوونی، پایەی لەنیو کەسایەتییە کوردەکانی سەردەمی عوسمانی و ڕەنگدانەوەی کەسایەتییەکەی لەنیو ڕۆژنامەگەریی تورکی عوسمانی و ڕۆژنامەگەریی کوردیی لە سەردەمی عوسمانیدا، وەرگیڕانی شیعرەکانی بۆ زمانانی بیانی لەوانە زمانی فەڕەنسی و زمانی تورکی، وەرگرتنی ڕوتبەی زانستی (بروسە) و دلنیابوون لە شوینی گڵکۆکەی دەسەنگرینەوە. هەموو یەم زانیارییانە بەردیکی تر دەخەنە سەر دیواری تویژینەوە لە شیعرەکانی نالیدا.
کلیدواژگان: نالی، ئەمیری مەککە، شیعری وەرگیردراو، نەقشبەندی، بەڵگەنامەی عوسمانی
-
Pages 1-16Despite human reliance on language as a means of conveying messages and a tool that apparently satisfies major needs, Lacan believed that language is not only insufficient for human being as a subject of desire, but can also cause him/her to stay away from his/her lost purpose and desire. According to Lacan, language is the realm of the unconscious. Hence, it satisfies not the demand of the ego but the desire of The Other; Therefore, for its reproduction, it must rely on two constructive elements, "lack" and "excess", in order to remain stable. In this research, through qualitative and quantitative analysis and a Lacanian psychoanalytical reading of the stories Bakhtiar Ali’s Palace of Sad Birds and Mohammad Sohrabi’s The Previous Stroke, the following results are shown: The subject has accepted the lack of a phallus in his presence and has given himself to symbolic castration. This is true for Kamran, Khaled Amon, Mansour Asreen and the narrator of The Previous Stroke. Also, Susan's purpose in sending her suitors to travel and leave the city is to turn them into subjects of desire, For Susan, "the city", "war" and signifiers that referred to it are jouissance and representatives of excess desire. The narrator of The Previous Stroke tries to fill the lack of the other as the lack of speech through swearing. Of course, the lack is never filled in speech because the speech always exceeds his intention.Despite human reliance on language as a means of conveying messages and a tool that apparently satisfies major needs, Lacan believed that language is not only insufficient for human being as a subject of desire, but can also cause him/her to stay away from his/her lost purpose and desire. According to Lacan, language is the realm of the unconscious. Hence, it satisfies not the demand of the ego but the desire of The Other; Therefore, for its reproduction, it must rely on two constructive elements, "lack" and "excess", in order to remain stable. In this research, through qualitative and quantitative analysis and a Lacanian psychoanalytical reading of the stories Bakhtiar Ali’s Palace of Sad Birds and Mohammad Sohrabi’s The Previous Stroke, the following results are shown: The subject has accepted the lack of a phallus in his presence and has given himself to symbolic castration. This is true for Kamran, Khaled Amon, Mansour Asreen and the narrator of The Previous Stroke. Also, Susan's purpose in sending her suitors to travel and leave the city is to turn them into subjects of desire, For Susan, "the city", "war" and signifiers that referred to it are jouissance and representatives of excess desire. The narrator of The Previous Stroke tries to fill the lack of the other as the lack of speech through swearing. Of course, the lack is never filled in speech because the speech always exceeds his intention.Keywords: Lacan, Bakhtiar Ali, Mohammad Sohrabi, Palace of Sad Birds, previous stroke, speech
-
Pages 17-26
This research report presents a quantitative investigation into the impact of social variables including age, education and gender on a specific phonological variation (Metathesis in word [tʃoklæ]) in the Hawrami language, specifically the Paveh dialect. The study examines a group of 60 individuals (30 men and 30 women) across four different age groups, utilizing the variationist sociolinguistics framework. Data collected from the main group is compared to data gathered from a standard group of illiterate men and women over 60 years of age. The study focuses on metathesis of the word [tʃoklæ], which exhibits the most differences between the standard and main groups. The research findings indicate a significant relationship between age and gender variables and the phonological diversity under study. The level of education, however, does not show a significant relationship with the occurrence of the metathesis process in the word [tʃoklæ], as the rate of significance of the relationship is greater than 0.5 (α=0.683). Additionally, the results demonstrate that gender has a greater impact on the metathesis process in the word [tʃoklæ] than age.
Keywords: variationist sociolinguistics, phonological process, metathesis, Hawrami Kurdish -
Pages 27-41The Gothic style was a mode of story writing which became popular in the eighteenth and the beginning of the nineteenth century in Europe when suppression caused by church and religious beliefs on the people was dominant. These stories are created based on imaginary and unreal situations. The role of gothic writers is to analyze the psychological disorders; therefore, novels written in the gothic style are also known as black romance. In Eastern literature (Kurdish and Persian), some socio-political events encouraged story writers to go for surrealism and magical realism adapted with social infrastructure of their community. In this research, Gothic elements in Hoshang Golshiri’s Prince Ehtejab and Bakhtiar Ali’s Death of the Second Single Child have been explored through their relevance to Iranian and Kurdish society. Moreover, the style of both authors has also been investigated. The results indicate that Hoshang Golshiri and Bakhtiar Ali have used Gothic techniques in their stories in accordance with the social conditions of their society. The Gothic is a means to reflect the social and political conditions of these authors' era, where tensions caused by social issues in turn, yields to socio-political situation of their era in a Gothic format.Keywords: The Gothic, Western literature, Kurdish Literature, contemporary literature, Death of the Second Single Child, Prince Ehtejab
-
Pages 43-60"Kāwa and Ḍaḥḥāk" is a mythological narrative in Kurdish culture and literature, which is known as "Fereidun and Ḍaḥḥāk" in Darid literature. This different heading expresses the fundamental differences in the structures and motives of these narratives and reveals that these narratives have evolved in two separate climates. This mythological narrative has been examined from different perspectives, some of them are related to the time and place of its formation. There are two perspectives in this regard: First, the historical perspective that considers it to be the narrator of the fall of the Medes in Zagros; Second, the cultural perspective that attributes Kāwa's blacksmithing to the time of the emergence of urbanization in Parthian period. A concrete approach within this perspective dates the origin of narrative back to Khorasan. This research in a descriptive-analytical method and by means of internal evidence considers this story as a mythical narrative (not historical) which growth from Zagros Mountain and traveled to different places, including Khorasan. In its course, this mythical narrative saw metamorphosis and accepted newer elements, especially from Zoroastrianism, and in the final processing, it made use of Shahnamahs.Keywords: Myth, Kāwa, Ḍaḥḥāk, blacksmithing, Zagros, History
-
Pages 61-80
Semantic deviation, including various types, is one of the most important methods of deviation in the process of the creation of literary language and it plays an important role in representing aspects of meaning, imagination and image in literary language. Shêrko Bêkas and Seyyed Ali Sälehi as two important representatives of contemporary Kurdish and Persian poetry, have used different methods of semantic deviation in their literary creations, so the comparative analysis of different methods of semantic deviation in the poetry of these two poets is a necessity of research in this field. In this research, relying on different species of semantic deviation, we investigate and analyze the various appearances and functions of semantic deviation strategies in the poetry of Shêrko Bêkas and Seyyed Ali Sälehi, so that we can get a better understanding of the construction of literary language in the poetic language of these two poets and explain the connection of different frequencies and functions of semantic deviance strategies with the poetic worldviews in their poems. For this purpose, two collections of poems "You Can Recreate Me with a Sip of a Kiss" by Bêkas and "The Last Romances of Rira" by Sälehi have been used as the basis of analysis. The results of the research show that among the different types of semantic deviation, "abstraction", "Visualization" (with sub-branches: fluidity, materiality and animism), "coloring" (with sub-branches: coloring elements different from one's own color and coloring the abstract and by-nature-colorless objects or elements), "Synesthesia" and "paradox", are the most important and most frequent methods used by Bêkas and Sälehi in semantic deviations and according to the approaches, life experiences and specific worldviews governing the poems of each of these two poets, different types of semantic deviations (according to their nature) have appeared with different forms and frequencies in the poems of Bêkas and Sälehi. The research method is descriptive-analytical and the data has been collected in a library and document analysis method.
Keywords: Shêrko Bêkas, Seyyed Ali Sälehi, Literary Language. Deviation. Semantic Deviation -
Pages 81-96Bachtiar Ali’s novel, My Uncle Jamshid Khan: Whom the Wind Was Always Taking, is one of the prominent novels in Kurdish literature that narrates the turbulent social life of the Kurdish nation in Iraqi Kurdistan. Using Fairclough’s critical discourse analysis, which examines the text at three levels of description, interpretation, and explanation, to the ideologies inside and outside the novel and the type of encounter the novel has with them in the social and political context of Iraqi Kurdistan since the 80s and 90s has been paid. The findings indicate that by using magical realism in this novel, the author shows a good way to protest the existing situation and the increasing prevalence of problems and sufferings of the society, and shows his confusion from this situation in the form of imagination and reality., the author tries to criticize the dominant ideologies of this era such as Baathist fascism, the dominance of communist ideas, the imposed war between Iran and Iraq, civil wars between Kurdish parties and extremism. Islam has emerged as a phenomena such as the dominance of the media and the press in the social and political environment, as well as the problem of immigration and refugees. The main theme of the novel is a critique of the current situation and the ruling ideologies in these two decades of Iraqi Kurdistan, as well as expressing the confusion of the Kurdish nation and subject.Keywords: Ideology, Bachtiar Ali, Kurdish novel, Fairclough's Critical Discourse Analysis
-
Pages 97-112According to Grice, professor of analytic philosophy in the twentieth century, the formation of any conversation depends on regarding four basic conditions. These principles include maxim of quality, maxim of quantity, maxim of relation, and maxim of manner. These four maxims are known as Grice’s maxims. By explaining these principles, he has been able to present an effective theory in expressing the meaning of sentences. He has shown that the violation of one or more of principles which are mention before, it occurs for a certain reason. By applying this theory, it is possible to analyze the implicit meaning of texts, especially debates which are based on dialogues. The debate between Khosrow and Farhad is one of the most famous conversations in history of both Persian and Kurdish literature, one or more of Grice’s maxims are violated in all its verses. In the present study, which is conducted based on a descriptive analytical style, samples of violation of principles in aforementioned debate by Nizami and its Kurdish translation by Khana Qubadi were investigated and the impact of violation these principles is stated in the mentioned translation. Results of this research indicate that the high frequency of violation of the maxims of relation and quality in Nizami poetry, in addition to creating atmosphere and creating artistic meaning, has made it difficult to translate and imitate this poem. For this reason, Khana Qobadi had to remove a part of debate to create an artistic atmosphere and he had to lengthen a part of the text and violate the maxim of qualityKeywords: Grice’s Maxims, Khosrow, Farhad Debate, Maxim of Relation, Maxim of Quantity, Maxim of Quality
-
Pages 113-128
In the twentieth century, modernity entered the domestic and foreign politics of the Middle East countries with its positive and negative (Janusian) faces. Contemporary Iraqi Kurdish and Arab poets such as Kazim Al-Samawi and Shirko Bikas in their poems identified such a detestable face, including the phenomenon of the nation-state, genocide and crimes against humanity, which were displayed by internal and external colonizers. It turned out that the historical beginning of this event was the beginning of the establishment and creation of heterogeneous nation-states in the Middle East by foreign colonizers, which were created from the division of the territory of the Ottoman Empire as puppet states under their tutelage. These two poets, in order to deal with this phenomenon, called for the violation of the rule of law "prohibition of resorting to force". This means that the people of their community encouraged the intifada and struggle and the "right to resort to force" in line with the right of "legitimate defense". The present descriptive-analytical research seeks to introduce these two poets and analyze their poems based on international law and the Universal Declaration of Human Rights in such a way that the duality of modernity in the field of politics, which has shown its dark face in the society, van be fully indicated. A major result was the technology employed by a government like Baath, whose act of genocide and crimes against humanity were the direct product of the modern world.
Keywords: Janusi's Face, Modernity, Genocide, Kazem al-Samawi, Shirko Bekas -
Pages 141-157
The history of Kurdish literature is full of names of poets and writers who had the highest scientific and social position during their lives, but at present only little information is available about their lives and works. One way to learn about the lives and works of past scholars is to study their works, especially their manuscripts. Exploring the margins, which contain various information, helps to identify hidden aspects of the lives of past scientists. Mola Isa Jwanroyi is one of the Kurdish scholars and poets whose life and works are known. In this article, we present the inexpressible aspects of this personality's life and works through descriptive-analytical methods, library research and using manuscript sources. The results indicate that Mullah Isa belonged to the scholarly family of Sediqi Klashi, who was born in the late twelfth century and died in the early thirteenth century. In addition to teaching, he was skilled at writing poetry. In this paper, we will introduce several manuscripts written in Mullah Isa's calligraphy, as well as several newly discovered poems written by this scholar in Persian and Kurdish.
Keywords: Kurdish Scholars, Jawanroodi scholars, Sediqi Family, Mula Isa Jwanroyi, Mula Isa Klashi -
Pages 159-175
Greimas as the founders of the French narrative science was influenced by formalists and structuralists and tried to infuse it with semiotics to establish a theory of meaning. Greimas highlighted meaning and took the conflict between subject and object as the basis for production of meaning in actantial model; meaning is generated through the process of narration. The present study analyzes Bakhtiar Ali’s latest novel titled Bender Feyli based on the actantial model. Bandar as object for the Baath Party and its regime was born and raised in prison with a paradoxical personality. The Baathists tried to erase his identity and include him as a member of their party. This is the drive in the novel till the Baath is defeated and its members are punished. Americans as a new actor free Bender. The main image in the novel consists of freedom and slavery; Greimas considers it as a universal image, composed of a series of minor images. Bender is trapped between freedom and slavery. Bender is freed finally but he does not feel free because he is encouraged by the Iraqis to take his revenge upon the Baathists. However, at the time of revenge, a disease attacks him, which is a sign of health because it frees Bender from being similar to others. The present study investigates the novel based on three pairs of Greimasian actantial model to clarify its manifest and latent layers.
Keywords: Subject, Object, Greimas, Actant, Narration, Bender Feyli -
Pages 177-205
Hemin Omar AhmadAssistant Professor at Soran university-iraqThere is still too much study need to be done about Nali in order to fully investigate the history of Kurdish literature in archives and manuscripts of Ottomans. In the past, new results found out about Nali from utilizing manuscripts and orientalists’ reports. However, there is still too much study can be done to study about his works. Based on the new findings of the documents and manuscripts from Ottoman archive, new information has been discovered about this poet as well as new poems of the poet are introduced not included in his previous collections. New findings about: two books of Nali, his relation with some figures and tribes, his affiliation with Naqishbandi order, his position among Kurdish personalities during the time of Ottomans, the translation of his poems to other foreign languages, his scholarship states and the certainty of the location of his graveyard are all mentioned in the current study. He also discusses how Nali's poems have been translated into French and Turkish. However, Nali has been mentioned with great importance in both Turkish and Kurdish newspapers during the Ottoman period. All this information puts another stone on the wall of research in Nali's poems.
Keywords: Nali, The prince of Mecca, Translated poems, Naqishbandi, Ottoman Documents
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.