نشریه دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی
پیاپی 63 (امرداد 1402)

این مطالعه با هدف شناسایی رسانه های موثر بر جنگ نرم در حوزه آموزش و پروش انجام شده است. روش تحقیق بشکل آمیخته کیفی- کمی با رویکرد متوالی بود روش گردآوری داده ها در مرحله کیفی بشکل توصیفی و تکنیک دلفی بود و در مرحله کمی با استفاده از پرسشنامه به شکل میدانی کارشده است. برای شناسایی، رسانه های اجتماعی پرکاربرد میان دانش آموزان از مبانی نظری و پیشینه تحقیق و مطالعات کتابخانه ای و سپس از روش دلفی استفاده شد. جامعه آماری کمی پژوهش دانش آموزان متوسطه دوم از دو ناحیه 2 و 4 به تعداد 373 نفر انتخاب گردید. ابزار مورد استفاده، پرسشنامه محقق ساخته با ضریب آلفای کرونباخ 84/0 مورد تایید و استفاده قرار گرفت. جهت تحلیل داده ها از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج مرحله کیفی نشان داد اینستاگرام، توییتر، تلگرام، فیس بوک، واتس آپ، آپارات، یوتیوپ، اسنپ چت، گوگل پلاس رسانه های اجتماعی پرکاربرد در میان دانش آموزان می باشند. نتایج آزمون فریدمن نشان داد شبکه مجازی اینستاگرام تاثیر بیشتری بر جنگ نرم در میان دانش آموزان متوسطه دوم دارد.

هدف از پژوهش حاضر ، تعیین تاثیر آموزش مهارت حل مساله بر پیشرفت تحصیلی و اضطراب امتحان دانش آموزان دختر پایه چهارم دوره ابتدایی شهر کرمانشاه بود. این پژوهش در قالب یک پژوهش نیمه آزمایشی با گروه گواه و در چهارچوب یک طرح پیش آزمون و پس آزمون برای دو گروه آزمایشی و گواه اجرا شد. جامعه آماری این مطالعه شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه چهارم دوره ابتدایی شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 1402- 1401 را تشکیل دادند .وحجم نمونه 30 دانش آموز دختر پایه چهارم دوره ابتدایی شهر کرمانشاه به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و سپس به طور تصادفی در دو گروه ، گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. در این پژوهش از پرسشنامه های پیشرفت تحصیلی فام و تیلور (1994) و اضطراب امتحان فریدمن (1997) استفاده گردید ومداخله آموزش مهارت حل مساله به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای در گروه آزمایش انجام گردید. داده های پژوهش با استفاده آزمون تحلیل کواریانس چند متغیری(مآنکوا) و یک متغیری (آنکوا)و مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج تحلیل کواریانس چند متغیری نشان داد که آموزش مهارت حل مساله در سطح (01/0> P، 822/1219F=) حداقل در یکی از متغیرات پیشرفت تحصیلی و اضطراب امتحان و همچنین نتایج تحلیل کواریانس یک متغیری نشان داد آموزش مهارت حل مساله در سطح (01/0> P ، 201/1113F=) پیشرفت تحصیلی و در سطح (01/0> P ، 551/303F=) اضطراب امتحان در دانش آموزان دختر پایه چهارم دوره ابتدایی شهر کرمانشاه در مرحله پس آزمون اثرمعناداری داشته است. بنابراین با عنایت به معنی دارشدن فرضیه های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که در این پژوهش، آموزش مهارت حل مساله توانسته است موجب افزایش پیشرفت تحصیلی و کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان دختر پایه چهارم دوره ابتدایی شهر کرمانشاه شده است.

مهارت نوشتن از اساسی ترین مهارت های زبان آموزی است. نوشتن به عنوان یکی از مهارت های چهارگانه زبان آموزی برای انتفال پیام و به عنوان زبان ارتباطی نقش اساسی دارد. در دوره ابتدایی با نوشتن غیرفعال زبان آموزان خردسال این مهارت را شروع کرده و با نوشتن خلاق (انشانویسی) کمال می یابد اما متاسفانه تدریس انشا با اصول علمی و شیوه های خلاق، که دانش آموز را در نوشتن، ماهر و توانا کند در هیچ یک از مقاطع تحصیلی کشور ما رایج نیست. به همین علت دانش آموزان اغلب از این درس گریزانند و بسیاری از آنان تا آخرین سال تحصیلی انشا نوشتن را یاد نمی گیرند، شاید هم انشا را درسی بیهوده می دانند و یا تصور می کنند این درس را برای آزار آنان در برنامه درسی گنجانده اند. این مهارت بنیادین زبان، برای آموزش و کشف ظریف کاری های آن نیاز به تدابیر ویژه ای دارد. لذا آموزش درس انشا (نوشتن فعال) بر مبنای رویکرد نوین با اجرای کلیه ضوابط آن، همسو با برنامه درس ملی، می تواند بهداشت روحی و روانی مطلوب دانش آموزان را تامین کرده و در راستای بهبود یادگیری موثر واقع گردد. مقاله حاضر با روش کتابخانه ای-توصیفی و با مراجعه به منابع معتبر و جمع آوری داده ها نگارش یافته است. برآیند این مطالعه نشان می دهد تقویت امر نوشتن و در راس آن نگارش خلاق و انشا با راهکارهای متناسب علمی، فراگیران را به موفقیت های چشمگیری در این عرصه سوق می دهد. انتظار می رود معلمان محترم عنایت ویژه در تدریس این درس داشته باشند.

در تاریخ دیرین دینی ایران کهن روحانیان آیین های گوناگون مغ نام داشته اند. مغان مادی و مغان مجوسی جدا از مغان میترایی یاد شده اند. از دیدگاه افلاطون مغ به معنی خدمت به خدایان است. اصطلاح مغ یا مغان در شاهنامه مانند اوستا کمتر یاد شده، بلکه به جای واژه مغ، کلمه موبد و هیربد به کار رفته است. واژه مغ در اشعار حافظ مانند شراب و ساقی و صومعه و رند و موارد دیگر، در معنی مجازی خود به کار رفته است. دیرمغان به معنی محل تدریس و نیایش مغ است. مغ در شعر رودکی و خیلی جاها به معنی موبد زرتشتی آمده است. مغبچه در لغت یعنی فرزند مغ و در اصطلاح عرفانی مرشد حقیقی است. مغبچه با پیرمغان، ترسابچه و صنم باده فروش مترادف و همان ساقی یاد شده است. برخی از حافظ شناسان منظور از مغبچه در غزل های حافظ را شاهد و ساقی زیبارو تعریف کرده اند. توجه در اشعار حافظ نشان می دهد که پس از شاهنامه هیچ اثری به زبان فارسی بیشتر از شعر حافظ با سنخیت ایرانی سازش نداشته و روشن نمایی نکرده است. شیوه کار مغ و مغبچه در فرهنگ ادب فارسی با روش توصیفی انجام شده است. رویکرد بار اخلاقی کلام حافظ این است که میانه روی را با ابداع ترکیبات نو و برداشت معنایی پسندیده همگان سرشوق آورده و اسطوره سازی کرده است. وقتی حافظ از پیران راهبر سخن می سراید از پیرمغان خود سخن به میان می آورد و از ژرفای فرهنگ ایران، وجدان ناخودآگاه قوم ایرانی و از انسان حرف می زند. در گذر از کوی اخلاق مغبچه شعر حافظ، پندهای اساطیری اخلاق هاتف غیب حافظ را از پیشینیان می شنوم.

یکی از موضوعات مهم و جدید در حقوق بین الملل، حقوق پناهندگان است که با گذر زمان و پس از جنگ جهانی اول بر اهمیت و تبعات آن روز به روز افزوده شده است. در ابتدای قرن بیستم، پناهندگی موضوعی بود که فقط اروپا را تحت تاثیر قرار داده بود، و لیکن پس از جنگ دوم جهانی کشورهای در حال توسعه نیز به طور فزاینده ای در مقابل این مسیله قرار گرفتند. حدود هشتاد درصد از جمعیت پناهندگان و پناهجویان سراسر جهان را زنان و کودکان تشکیل می دهند. وضعیت ریشه کنی از وطن و در نتیجه از دست دادن حمایت دولت متبوع و همچنین فقدان یا در دسترس نبودن سایر ابزارهای حمایت از حقوق برای این افراد در کشور میزبان، آن ها را در معرض شدیدترین نقض های حقوق بشر قرار داده است. همچنین پناهندگی برای کشورهای پناهنده پذیر نیز تولید مشکلات اقتصادی و اجتماعی فراوانی می کند از جمله تحمیل هزینه های مالی، اختلال در بازار کار داخلی، درگیری های سیاسی. بهایی که هر پناهنده و یا هر دولتی می پردازد، باید آگاهانه باشد و یکی از طرق نیل به این آگاهی، گردآوری و تدوین و تفسیر قوانین ناظر بر پناهندگی در هر کشور است تا متقاضیان بتوانند با مطالعه آن نمایی از آینده خود را ترسیم نمایند و از همین رو در کنوانسیون مربوط به وضع پناهندگان از دول متعاهد موکدا خواسته شده تا قوانین مربوط به پناهندگی را در کشور خود گردآوری و بررسی نماید و آن ها را جهت ضبط در آرشیوی به دفتر کمیساریایی عالی پناهندگان در سازمان ملل متحد ارسال دارند.

مقاله حاضر حاوی سه یادداشت از سه تن از دانشمندان و دانش دوستانی است که به علم و فرهنگ و تمدن ایران و اسلام خدمت کرده اند. یادداشت اول درباره ابن سینا (359ش – 416ش) از دانشمندان تاثیرگذار جهانی و یادداشت دوم و سوم در ارتباط با علی جواهرالکلام (1274ش 1355ش) و فرزندش فرید جواهرالکلام (متولد 1304 خورشیدی) است. هر دو شخصیت مذکور در عرصه پژوهش و نویسندگی آثاری را از خویش در دوره پهلوی و انقلاب اسلامی به یادگار گذاشته اند. وجود برخی از یافته های نو و ارزشمند تاریخی در یادداشت ها، نگارنده را بر آن داشت تا آن ها را در قالب مقاله عرضه کند. شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی و از روش تبیینی تحلیلی مطالب پردازش شده است. ارجاع به منابع درون متنی (APA) می باشد. در انتهای هر یادداشت، منابع مرتبط ذکر شده است. در این مقاله از 6 مدرک در قالب اسناد و تصاویر استفاده شده است. عناوین یادداشت ها عبارت است از: شخصیت اول: ابن سینا متفکر بزرگ اسلامی؛ شخصیت دوم: علی جواهرالکلامی، تلاشگر عرصه فرهنگ؛ شخصیت سوم: فرید جواهرکلام، مترجمی خستگی ناپذیر.

هدف از پژوهش حاضر واکاوی آرا تربیتی کنفوسیوس به منظور استفاده در آموزش و پرورش می باشد. آگاهی از اندیشه و آراء تربیتی یکی از مهم ترین منابع برای اتخاذ رویکردها وسیاست های آموزشی می باشد. از ابتدای فعالیت آموزشی بشر، فیلسوفان همواره تلاش کردند تا به سوالات مختلف بشری در پیرامون ماهیت آدمی پاسخ دهند در این میان کنفوسیوس یکی از فیلسوفان شرقی می باشد که در کنار نظریات اخلاقی و سیاسی، آراء تربیتی وی می توانند چشم انداز جدیدی را در نگاه به مسیله تعلیم و تربیت ایجاد کند. در این مقاله با نگاهی به زندگی این دانشمند و دیدگاه تربیتی و فلسفی و سیاسی او در خصوص انسان و به بررسی اصول, روش ها و اهداف تربیتی از نظر ایشان پرداخته شد. روش اجرای این پژوهش با روش نمونه گیری هدفمند از میان 11 مقاله مورد بررسی شده و 5 مقاله مرتبط با موضوع به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، پایگاه های اطلاعاتی مگ ایران، گوگل اسکولار، SID ، و مجلات و فصلنامه های مرتبط مورد پژوهش قرار گرفت. نتایج یافته های این پژوهش نشان داد که ارایه روش های مناسب و خط مشی ها و اهداف تربیتی شخصی در جهت رسیدن انسان به تکامل واقعی خود موثر است.

متن کاوی فرآیند و تکنیکی برای جستجو، بازیابی و استخراج اطلاعات مفید و هدفمند از اقیانوس داده ها و اطلاعات طبقه بندی نشده است که در قالب متون نوشته شده به زبان طبیعی استفاده می شود؛ این حوزه یک زمینه تحقیقاتی نوظهور است که به آن مهندسی متن، داده کاوی متن یا تجزیه وتحلیل متن نیز گفته می شود. متن کاوی از تکنیک های هوش مصنوعی بهره می گیرد از این رو، این سیستم در مقایسه با توانایی های انسان از نظر محدودیت زمانی و شمارش کلمات که مستلزم دقت است، بسیار کارآمد است، متن کاوی در زمینه علم اطلاعات و دانش شناسی چشم اندازهای زیادی برای ارایه دارد؛ این تکنیک می تواند در مدیریت اطلاعات در حال رشد در هر زمینه دانش بسیار مفید باشد؛ همچنین می تواند برای تحقیقات این حوزه نیز مورد استفاده قرار گیرد؛ پژوهشگران و کتابداران ممکن است تلاش در این زمینه را برای سازگاری بهتر با آینده مفید بدانند، این مقاله که باهدف بیان مفاهیم کلی متن کاوی و کاربردهای آن در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی تدوین شده است، جهت ایجاد انگیزه محققان این رشته در مشارکت در پروژه های متن کاوی باهدف کمک به دانش جدید در بهبود حرفه و خدمات کتابخانه ای مفید است، از آنجایی که متن کاوی یک زمینه نوظهور در تحقیقات است، ادبیات کمتری به ویژه مرتبط با علم اطلاعات و دانش شناسی در دسترس است.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی چند فرهنگی در دانش آموزان و نظام تعلیم و تربیت می باشد. برای نگارش این پژوهش از روش مروری - کتابخانه ای استفاده شده است، که بعد از بررسی و مرور منابع معتبر در این زمینه مثل کتاب ها، مقالات و دیگر منابع مکتوب و تجزیه و تحلیل آنها به یافته هایی دست یافتیم. تعارضات و تفاوت های فرهنگی، دانش آموزان را در دوران تحصیل با مشکلاتی رو به رو می کند. آموزش چند فرهنگی و بررسی چند فرهنگی در دانش آموزان یک حرکت اصلاحی فرهنگی است که هدف آن تغییر چارچوب موسسات آموزشی است. رویکرد چند فرهنگی مفهومی است که در چند دهه اخیر مورد توجه تعلیم و تربیت قرار گرفته است. فرهنگ های متفاوت، دارای نظام های متفاوت معنایی هستند با این وجود دانش آموزان هم در مدارس با فرهنگ های گوناگون وجود دارند، که با به کار گیری روش های مناسب می توان از تعارضات احتمالی جلوگیری کرد.

بیرونی از مظاهر عمیق و گسترده تمدن و فرهنگ همه ملل اسلامی و میراث بشریت است. فصل سی و سوم کتاب مقدمه تاریخ علم، جریان جهانی علم به عصر بیرونی نامیده شده است. سارتن اذعان می کند، انتخاب ابن سینا و بیرونی برای این امر بسیار دشوار بود و فقط به دلیل تاریخی دوره را عصر بیرونی نامیده است. ابن سینا فلسفه اسلامی را بنیاد کرد و ابن جبرول - افلاطون الیهود- فلسفه یهودی را. بیرونی دانشمند، شحصیت جامع العلوم اسلامی در قرن دهم میلادی است، سارتن در کتاب مقدمه ای بر تاریخ علم جهانی علم در سراسر کره خاکی را بررسی تطبیقی کرده است و بیرونی را پرچمدار و منشاء معرفت و علوم انسانی و تجربی معرفی کرده است. نکته حایز اهمیت و منش علمی بیرونی توجه به علوم انسانی و انسان شناسی سیاسی است. او انسان شناسی گسترده ای در شناخت فلسفه و اخلاق و رفتار و منش و فرهنگ و مذهب و مردم شناسی مردمان هند دارد و پدر علم انسان شناسی است. بسیاری می خواهند او را دانشمندی سکولار و بی طرف جلوه دهند، اما او یکی از احزاب سیاسی ریشه دار در جوامع اسلامی را مورد انتقاد قرار داده است که بسیاری از علمای معاصر او و قبل و بعد او از انجام آن ابا دارند. بیرونی، سلسله دولت امویان را به دلیل قتل حسین بن علی (ع) و واقعه کشتار آن ها را گزارش کرده و در بین مهمترین اثر خود که محاسبه و شمارش عناصر تاریخی ملل است، جای داده است و چون مقتلی در یک اثر تاریخی او پنهان شده است و به فلسفه اربعین اشاره کرده است. او می نویسد امویان با امام حسین (ع) کاری کردند که با اشرار خلق نکرده اند. این ریاضی دان، فیزیک دان، طبیعی دان و فیلسوف و سیاستمدار که نسبت به قتل امام حسین (ع) که بزرگترین فاجعه بود که عالم اسلام را تکان داد و همگان اکنون نیز در برابر آن سعی می کنند مواضع تنفر نسبت به مرتکبین آن داشته باشند، چون امویان با قتل امام حسین (ع) مسیر عدالت در اسلام را تغییر دادند. با گذشت زمان جنبه های جدید از علم و تجارب علمی او کشف می شود. او شبیه مندل کاشف ژنتیک، تجاربی دارد و بین صفات ظاهری گیاه و تغییرات باطنی ارتباط برقرار کرده است. سارتن او را پیشوای علم جهانی قرن دهم میلادی دانسته است که یک سیارک و یکی از حفره های ماه به نام او است و کربن شخصیت بدیع او در فلسفه علم ادیان و نظریه تکامل قبل از داروین را از جنبه زمینه فلسفه تاریخ مطرح و بزرگ کرده است. کربن می نویسد درمانده است که ابن سینا یا بیرونی را پرچمدار علم قرن دهم میلادی معرفی کند، اما بیرونی نظام ساز بود، لذا مقدم است مواضع ضد اموی بیرونی در زمانی که بانیان علم پیرو نظریه نویسنده روشنفکر مآب (نماد روشنفکری قرن پنجم و سایر ادوار) این کتاب، " الرد علی المتعصب العنید فی وجوب العن علی یزید " بودند، انقلابی علیه سکولاریسم دینی است. بیرونی هم از خوف بین رفتن مقتل مستقل، مقتلی را در میان اثار الباقیه که وصف اجمالی روزگاران از باستان تا دوره اسلامی با بررسی فنی گاهشماری ملل است، آورده است و این ریاضی دان که به وصف دقیق طبیعت مشهور است، اعمال امویان با امام حسین (ع) را کارهایی وصف کرده که با اشرار خلق نمی کنند و اسب تازیدن بر بدن و سر گردانی و اسارت اهل بیت و تحقیر آن ها در مجلس یزید و شامات و فلسفه تاریخ اربعین را ذکر کرده است و با این توصیف حادثه مقتل به عنوان جنایت خلافت، حدود چهارصد سال بعد از وقوع است. جمله... فمعکم معکم زیارت اربعین را معنی پایدار تاریخی بخشیده است و خط حسینیان از یزیدیان را در تاریخ جدا دانسته است. سکولاریسم دینی واژه ای قرن بیستمی در موضوعات جامعه شناسی ظاهر شده است، اما قدیمی ترین مفهوم جامعه شناسی است که جوامع دینی دچار آن بوده اند و جمعیت اسلامی هم در عصر رسول اکرم به این بیماری فراگیر اجتماعی مبتلا شد(و اجمالا پیامبر (ص) در علت آن به اعراب مبتلا فرمود: لما یدخل الایمان فی قلوبکم...) و یکی از اولین آثار عملی سکولاریسم دینی بی تفاوتی عام به مصادر ایمان است و جدایی تمدن اسلامی از فرهنگ اسلامی و جلو زدن رفاه و تمدن از ایده یولوژی است و نتیجه زود عملی آن در جامعه صدر اسلام قتل امام علی (ع) و امام حسین (ع) و طرد اهل بیت بود. اما آثار آن در ادوار بعد همواره متفاوت و بسیار لطیف و پیچیده، نسبت به ضعیت و موقعیت و زمان و مکان و اشخاص و ثروت و تجارب و دانش آن ها بوده است. گرایش سیاسی مذهبی ابوریحان بیرونی و ساختارشکنی او درتاریخ نگاری اموی حاکم در تاریخ مصر و شام است و روشنفکری معاصر جالب توجه است. این کار او با توجه به گرایش بیشتر منابع کلاسیک تاریخی به حادثه کربلا و عبور ساده از آن و یا عدم ذکر آن، و بی طرفی به آن، ساختارشکنی ابوریحان در تاریخ نگاری اسلامی صدر اسلام است که در سلطه تاریخ نگاری مدرسه شام اموی بوده است. او در بیان ماه محرم به اخبار الحسین پرداخته است. او می نویسد: فعل به و بهم ما لم یفعل فی جمیع الامم باشرار الخلق. بدین سان بیرونی یوم مقتل امام حسین (ع) را در کرنولوژی ایام کلیدی و کالبدی تاریخ، از آدم تا خاتم درکتابی که گاهشماری علمی و فنی ملل است، وارد کرده است.