نشریه پژوهش های کاربردی در مدیریت و علوم انسانی
پیاپی 11 (تابستان 1402)

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اشتیاق به مدرسه، تعامل با همسالان با تفکر داده محور سه پایه دوم دانش آموزان ابتدایی در پسا کرونا انجام شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، جزء مطالعات توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان ابتدایی سه پایه دوم (چهارم، پنجم، ششم) شهرستان سوادکوه شهر پل سفید به تعداد 347 نفر در نیمسال تحصیلی 1402-1401 تشکیل دادند. در این پژوهش با روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از جدول کرجسی مورگان تعداد 182 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های اشتیاق به مدرسه وانگ و همکاران (2011)، تعامل با همسالان تارشیز و همکاران (2007) و سبک های تفکر استرنبرگ و همکاران (1997) استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه در نرم افزار SPSS-24 استفاده شد. نتایج نشان داد که بین اشتیاق به مدرسه، تعامل با همسالان با تفکر داده محور سه پایه دوم دانش آموزان ابتدایی در پسا کرونا در شهرستان سوادکوه شهر پل سفید به ترتیب رابطه مثبت و منفی معناداری وجود دارد. همچنین، از بین متغیرهای وارد شده به معادله اشتیاق به مدرسه بیشترین سهم را در تفکر داده محور دانش آموزان داشته است.

در نظام خانواده به عنوان یکی از نهادهای اصلی جامعه، اصلی ترین و عمده ترین نقش بر عهده زوجین قرار دارد. رضایت زناشویی نیز یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده عملکرد سالم در خانواده است که می تواند تحت تاثیر برخی عوامل قرار گیرد. کیفیت زندگی نیز می تواند بر رضایت زناشویی تاثیرگذار باشد. در پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین رضایت زناشویی و کیفیت زندگی زوجین شهر تهران در دوره همه گیری COVID-19 پرداخته شد. پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی-همبستگی (مقطعی) است که رابطه بین رضایت زناشویی و کیفیت زندگی را مورد مطالعه قرار داده است. جامعه آماری این پژوهش شامل زوجین شهر تهران در سال 1399 می باشد که 232 زن و مرد متاهل به عنوان حجم نمونه به شیوه در دسترس انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های رضایت زناشویی انریچ و کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت استفاده شد. داده ها توسط نرم افزار آماری SPSS20 و با کمک آزمون های آماری اسپیرمن، یو من ویتنی و کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شدند. اکثر شرکت کنندگان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی (37/9%)، در دامنه سنی 30-25 سال (45/5%) و دارای دو فرزند بودند (33/6%). نتایج حاصل از 232 پرسشنامه تکمیل شده (116 زن و 116مرد) نشان داد بین کیفیت زندگی و رضایت زناشویی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بین سن، مدت زمان ازدواج، تعداد فرزندان با رضایت زناشویی رابطه معکوس و معنادار وجود دارد. رضایت زناشویی در بین زنان و مردان تفاوت معناداری دارد اما در مقاطع مختلف تحصیلی و گروه های شغلی تفاوت معناداری دیده نشد. زوجین در مراحل مختلف رشد خانواده سطح رضایت زناشویی متفاوتی را تجربه می کنند و میزان رضایت زناشویی آنها تحت تاثیر کیفیت زندگی آنها قرار دارد. به نظر می رسد مهارت مواجه شدن با تغییرات و توانایی در حفظ کیفیت روابط زوجی در مراحل مختلف رشد خانواده می تواند در رضایت زناشویی زوجین موثر باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی واقعیت درمانی بر پریشانی روانشناختی، نگرش ناکارآمد و هوش اخلاقی در زنان متقاضی طلاق انجام شد. روش پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری، کلیه زنان متقاضی طلاق شهر ساری در سال 1399 بودند. نمونه آماری در این پژوهش شامل 30 نفر زنان متقاضی طلاق (15 نفر برای گروه کنترل و 15 نفر برای گروه آزمایش) که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه جایگزین شدند. ابزار گردآوری دادها، پرسشنامه ی پریشانی روانشناختی کسلر، پرسشنامه نگرش ناکارآمد بک و وایزمن و پرسشنامه هوش اخلاقی لینک و کیل بود. تجزیه و تحلیل داده ها تحلیل کوواریانس چند متغیره انجام شد. نتایج نشان داد واقعیت درمانی بر پریشانی روانشناختی، نگرش ناکارآمد و هوش اخلاقی در زنان متقاضی طلاق تاثیر داشته است.

افزایش نرخ طلاق در سال های اخیر و تاثیر آن بر سلامت روانی و اجتماعی زنان انکار ناپذیر است، پژوهش حاضر با هدف بررسی عمیق و جامع عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روان شناختی موثر بر بروز طلاق در میان زنان تحت پوشش نهاد حمایتی کمیته امداد امام خمینی (ره) در استان مازندران انجام شد. این پژوهش با روش پیمایشی و از نوع کمی انجام شد. برای تعیین پایایی متغیرها از آلفای کرونباخ و نیز حجم نمونه از طریق فرمول کوکران بررسی و اجرا شده است. به دلیل بزرگ بودن جامعه آماری، 317 نفر از آن ها برای توزیع پرسش نامه انتخاب شده اند. داده ها از طریق پرسش نامه گردآوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نمره اعتبارسنجی با توجه به داده ها 0/715 درصد به دست آمده است. نتایج نشان داد که 73/6 درصد از زنان دارای سطح تحصیلات دیپلم و پایین تر و 43/1 درصد آن ها بیکار بوده اند. 87/6 درصد موارد طلاق ازدواج با غریبه ها بوده است. در این پژوهش، به ترتیب اعتیاد (48/5)، مشکلات مالی (41/5)، خشونت خانگی شامل دشنام و ناسزاگویی (41/5) و ضرب و شتم (39/1) بیشترین تاثیر را بر روی طلاق داشته اند. سازمان های حمایتی بهتر است سیاست های خود را با توجه به علل طلاق به روزرسانی کنند تا شاید بتوانند بهتر از پیش در کاهش طلاق و افزایش توانمندی زنان عمل نمایند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه رضایت شغلی و تعهد سازمانی با رفتار شهروند سازمانی کارکنان، انجام شد که به لحاظ هدف، کاربردی؛ از نظر ماهیت، توصیفی و از نظر روش تحقیق، همبستگی بود. جامعه آماری، شامل کلیه کارکنان اداره برق شهرستان ساری در سال 1399 به تعداد 1850 نفر بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای (بر حسب جنسیت)، تعداد 320 نفر انتخاب شدند و به پرسشنامه های پژوهش، پاسخ دادند. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه ها با نظر متخصصان و صاحب نظران تایید شد و به روش ضریب آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه رضایت شغلی برابر 0/86، تعهد سازمانی برابر 0/82 و رفتار شهروندی سازمانی برابر 0/83 محاسبه شد. در سطح اطمینان 95 درصد (0/05 = α)، یافته ها نشان داد رابطه مثبت معناداری بین رضایت شغلی با رفتار شهروند سازمانی کارکنان؛ هم چنین، بین تعهد سازمانی با رفتار شهروند سازمانی کارکنان وجود دارد. از طرفی، سهم رضایت شغلی و تعهد سازمانی در تبیین (پیش بینی) رفتار شهروند سازمانی کارکنان متفاوت بود. به طوری که، سهم رضایت شغلی در پیش بینی رفتار شهروند سازمانی کارکنان بیشتر از تعهد سازمانی بود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر روش تدریس معکوس بر انگیزه، پیشرفت تحصیلی و خود پنداره دانش آموزان متوسطه در درس زبان عربی انجام داد. این مطالعه با روش، شبه آزمایشی با مراحل پیش آزمون و پس آزمون و گروه های آزمایش و کنترل انجام شد. جامعه آماری کلیه متوسطه دوم رشته علوم انسانی در سال تحصیلی 1402-1401 که به روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد 40 نفر در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) گمارش شدند. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه خودپنداره پیرز هاریس، پرسشنامه انگیزه پیشرفت بر مبنای الگوی پیشوانات موخرجی و آزمون معلم ساخته زبان عربی بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های توصیفی مانند میانگین، انحراف معیار و با استفاده از آزمون t که جزء آزمون های پارامتریک است استفاده شد. یافته ها نشان داد که در سطح اطمینان 95 درصد (0/05=α)، تاثیر نمره پیش آزمون انگیزه، پیشرفت تحصیلی و خود پنداره معنادار بوده با این وجود بعد از کنترل تاثیر آن؛ استفاده از روش تدریس معکوس انگیزه، پیشرفت تحصیلی و خود پنداره دانش آموزان را در درس زبان عربی افزایش می دهد.

هدف از انجام این مطالعه، آسیب شناسی مدیریت منابع انسانی در سازمان های دولتی بود. جهت دستیابی به هدف تعیین شده، مقالات و پژوهش های داخلی و خارجی در حوزه یاد شده، به دقت مورد مطالعه قرار گرفت. از مجموع مقالات مورد بررسی، 20 مقاله که با عنوان مقاله حاضر مرتبط بود ، انتخاب شده و با توجه به غنای ادبی لازم و عدم دستیابی به نتایج جدید تر از مقالات دیگر (اشباع نظری) مقالات دیگر مورد مطالعه قرار نگرفته است. پس از این مرحله، مولفه ها و شاخص های بدست آمده از مقالات یافت شده، دسته بندی گردید. نتایج بدست آمده نشان داده است، به طور کل آسیب های مدیریت منابع انسانی را می توان در 4 مولفه اصلی جذب و استخدام (12شاخص)، آموزش منابع انسانی (4شاخص)، نگهداشت منابع انسانی (14شاخص)، رهبری (17شاخص) می باشند.

توجه و علاقه ی غافلگیرکننده ای به فناوری های مالی در سال های اخیر در حال رشد است. این پدیده ی مالی معاصر مشخصه های اصلی اش اصولا با استفاده ی سنگین از فناوری در عرصه ی ارتباطات تشخیص داده می شود که برخی آن را اقتصاد شبکه نامیده اند. سرویس فناوری های مالی دامنه ی وسیع و گسترده ای از سرویس ها و خدمات مالی را تحت پوشش قرار می دهد که از رشد و توسعه ی انفجاری درزمینه ی فناوری سرمایه گذاری شده اند اما قطعا فقط به آن ها محدود نمی شود، و این موارد را شامل می شود: پرداخت ها، طبقه ی تسویه حساب و شفاف سازی، که بااعتبار، سپرده گذاری و سرویس ها و خدمات افزایش دهنده ی سرمایه دنبال می شود. برخلاف این واقعیت که نقش آفرینان توجه جهانی را از سوی قانون گذران، رهبران و مدیران صنعت مالی به سمت خود جلب می کنند، این مبحث به عنوان تحقیق هنوز هم در مرحله ی نوزادی قرار دارد و تحقیق و پژوهش علمی اندکی تابه حال صورت گرفته است. این مقاله قصد دارد که در ابتدا و در وهله ی اول، بر این موج رشد و توسعه در صنعت مالی پرتو افکند که با فناوری بالا ترکیب شده است، آن همچنین قصد دارد تا نقش فناوری های مالی در عرصه ی صنعت مالی را به طورکلی و نقش فناوری های مالی در بخش بانکداری را به طور خاص و ویژه شفاف سازد. این مقاله اهداف خود را در دو مرحله ی اصلی به دست آورد: اول، پیشینه و تعریف فناوری های مالی، علاوه بر تاکید بر قسمت ها و بخش های فعلی بازار فناوری های مالی و چشم انداز آن و برخی پلتفرم های جایگزین فناوری های مالی موردبحث و گفتگو قرار خواهند گرفت. در مرحله ی دوم، ما تاثیر فناوری های مالی بر روی صنعت بانکداری و پاسخ موردنیاز برای مراجعه با آن را مورد شناسایی قرار خواهیم داد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه رفتار شهروند سازمانی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی با عملکرد شغلی معلمان، انجام شد که به لحاظ هدف، کاربردی؛ از نظر ماهیت، توصیفی و از نظر روش تحقیق، همبستگی بود. جامعه آماری، شامل کلیه معلمان زن و مرد آموزش و پرورش ناحیه یک شهرستان ساری در سال 1402 بود که به روش نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس تعداد 320 نفر انتخاب شدند و به پرسشنامه های پژوهش پاسخ دادند. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه ها با نظر متخصصان و صاحب نظران تایید شد و به روش ضریب آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه رفتار شهروند سازمانی برابر 0/89، تعهد سازمانی برابر 0/91، رضایت شغلی برابر 0/87 و عملکرد شغلی برابر 0/90 محاسبه شد. در سطح اطمینان 95 درصد (0/05 = α)، یافته ها نشان داد رابطه مثبت معناداری بین رفتار شهروند سازمانی با عملکرد شغلی؛ بین تعهد سازمانی با عملکرد شغلی و بین رضایت شغلی با عملکرد شغلی معلمان وجود دارد. از طرفی، سهم رفتار شهروند سازمانی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی در تبیین (پیش بینی) عملکرد شغلی معلمان متفاوت بود. به طوری که، سهم رفتار شهروند سازمانی در پیش بینی عملکرد شغلی معلمان بیشترین بود و در مراتب بعدی به ترتیب، تعهد سازمانی و رضایت شغلی قرار گرفت.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین خودکارآمدی با عملکرد شغلی دبیران علوم اجتماعی، انجام شد. روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری، شامل کلیه دبیران علوم اجتماعی استان مازندران در سال تحصیلی 02-1401 به تعدا 951 نفر بود. به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر حسب جنسیت، تعداد 278 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه های خودکارآمدی رضایی و همکاران و عملکرد شغلی کوپمنز و همکاران، بود. روایی پرسشنامه ها توسط متخصصان تایید شد. با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه خودکارآمدی برابر 0/85 و عملکرد شغلی برابر 0/90 محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیونی در سطح اطمینان 95 درصد (0/05 = α)، انجام شد. یافته ها نشان داد که رابطه مثبت معناداری بین خودکارآمدی و مولفه های آن (تلاش، پشتکار و ابتکار) با عملکرد شغلی دبیران علوم اجتماعی وجود دارد. از طرفی، سهم تلاش، پشتکار و ابتکار در پیش بینی عملکرد شغلی متفاوت بود. به طوری که، از بین متغیرهای تلاش، پشتکار و ابتکار، نخست، پشتکار، سپس، تلاش و در نهایت، ابتکار در پیش بینی عملکرد شغلی تاثیرگذار بودند. بنابراین، پشتکار، بالاترین میزان تاثیرگذاری را در پیش بینی عملکرد شغلی دبیران علوم اجتماعی دارد.

خانواده از نهادهای پویا و پایدار جامعه است و سلامت آن نشانگر سلامت جامعه و اعضای آن می باشد و شکست در خانواده و دگرگونی در ساختار آن می تواند برای نظام اجتماعی پیامدهایی داشته باشد. کودک به دلیل ناپختگی جسمی و روانی از آسیب پذیرترین گروه های جامعه به شمار می رود. بنابراین باید به شدت مورد حمایت و مراقبت قرار گیرد. شریعت اسلامی با تقدم بسیار نسبت به قوانین بشری، مسیله حضانت کودکان را مورد توجه قرار داده است. نکته محوری شریعت اسلامی در توجه به حق سرپرستی کودک، مصلحت وی بوده است. حقوق ایران نیز به عنوان مهد فقه شیعی با اتکاء به منابع تشریعی در طول دوران های مختلف از جنبه های گوناگونی به قانون گذاری در امر سرپرستی کودکان پرداخته است و تحولات متعددی را تجربه کرده است. مطالعه حاضر جایگاه و تاثیر مصلحت در حضانت کودک را طی مباحث مختلف در فقه و حقوق موضوعه کشور مورد بررسی قرار می دهد تا با دریافت های احتمالی بدیع خود به توجه بیشتر و موثرتر در این زمینه کمک نماید.

برخی از آیات قرآن مجید جزء آیات متشابه می باشند. روش فهم این گونه آیات در علم تفسیر همیشه با اهمیت بوده است، چون با استفاده از روش نادرست مدلول واقعی آیه به دست نخواهد آمد. به همین خاطر ضرورت دارد تا روش های مفسران در فهم آیات متشابه بررسی شود. این جستار به روش توصیفی – تحلیلی به سامان رسیده است و به بررسی آیات متشابه عالم غیب و معاد از دیدگاه زمخشری و طباطبایی پرداخته است. در پایان به این نتیجه رسیده است که هر دو مفسر دارای اشتراکات و اختلافاتی در زمینه آیات متشابه عالم غیب و معاد می باشند و علامه طباطبایی به شکل مفصل تری بحث نموده و زمخشری بحث را کوتاه کرده و آنجایی که پای عقل را کوتاه دیده، به روایات بسنده کرده است .

یکی از موضوعاتی که در علم کلام، همواره درباره آن گفتگوهای جدی، عمیق و وسیع صورت گرفته است، مبدا عالم و مباحث مربوط به آن است. رویت خداوند به ویژه در روز قیامت از جمله مسایل کلامی مرتبط با مبدا عالم است که همواره و از همان آغاز دعوت به یگانه پرستی، از دل مشغولی های اصلی دعوت شدگان بود. هدف از این پژوهش، بررسی رویت خدا از نظر اشاعره و مفسرین برگزیده شیعه با استفاده از روش کتابخانه ای و با ابزار فیش برداری و یادداشت برداری با دو سوال 1.آراء متکلمین مشهور وصاحب نظران اشاعره وامامیه نسبت به رویت خداوند چگونه است ؟ 2.وجوه اشتراک آراء متکلمان مشهور امامیه واشاعره نسبت به رویت حق تعالی چگونه است؟ انجام شده است. در این مقاله مشخص شد که رویت خداوند می تواند از صفات سلبی باشد و لازمه رویت بصری ، جسم داشتن و مکان داشتن خداوند است . هر دو فرقه امامیه و اشاعره در نظریات خویش صراحتا جسمانیت را از خداوند نفی می کنند، پس در این صورت رویت بصری هم می تواند جزء صفات سلبی خداوند باشد.

لذت از مسایلی است که مورد توجه ادیان بوده و در علوم مختلفی همچون روان شناسی، جامعه شناسی، و فلسفه از آن بحث شده است. مکاتب تربیتی همواره از لذت و بیان مصادیق آن برای انجام فعل اخلاقی و دوری از افعال ناپسند بهره گرفته اند. لذت یگانه محرک انسان هاست و قسیم آن، یعنی الم و درد، یگانه عامل بازدارنده. لذت آن قدر اهمیت دارد که شاخه ای از روان شناسی با عنوان لذت شناسی، به مطالعه ی افکار و احساسات خوشایند و ناخوشایند، به ویژه از جهت نقش آن ها در انگیزش انسان ها می پردازد. در دین اسلام، به لذت توجه شده است و برخی از اقسام آن جایز شمرده شده و از برخی نهی شده است. در این نوشتار رابطه سلامت معنوی با لذات، از منظر معارف اسلامی (قرآن و روایات)، تبیین و بررسی شده است. در ابتدا مفهوم لذت و اقسام آن و انواع مکاتب لذت گرا تبیین و بررسی شده و سپس با استفاده از آیات و روایات مرتبط، شیوه بهره مندی مناسب و مورد نظر اسلام، بیان شده است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و پردازش اطلاعات به صورت توصیفی تحلیلی و تا حدی انتقادی است. تمامی ارجاعات سندی به گونه درون متنی / ای پی ای می باشد

پژوهش حاضر باهدف بررسی تفاوت میان مکتب ایده آلیسم با ریالیسم در تربیت اخلاق دانش آموزان با روش توصیفی_ پیمایشی انجام شد. جامعه آماری شامل تمام کارکنان آموزش وپرورش شهرستان بابل در سال تحصیلی 1401 -1400 بوده که تعداد 218 نفر به روش تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه مکتب شناسی هیل بود. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از آزمون T و آزمون لاون انجام شد. نتایج نشان داد که دو مکتب در پاره ای نسبت به یکدیگر تفاوت دارند و گاها نیز مکمل هم می باشند و تفاوتی محسوس در تربیت اخلاق نداشته اند. در کل می توان گفت ایده آلیست برآنند که برنامه درسی از مجموعه ای از موضوعات فکری یا معارف تخصصی تشکیل می یابد که اساسا جنبه آرمانی و مفهومی دارند. ریالیسم معتقدند که تعلیم و تربیت با جنبه های واقعی یادگیری که همان آموزش و یادگیری است، باید به همان اندازه که مفید است، لذت بخش نیز باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش و تاثیر وزارت مالیه در دوران قاجار با روش تاریخی- تحلیلی انجام شد. در این مطالعه ابتدا با جستجو در پایگاه ها و سایت های اینترنتی و بانک های اطلاعاتی و استنادی مانند پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، SID، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تبیان، مگ ایران با توجه به موضوع انتخابی و تحقیقات پژوهش های مرتبط جمع آوری شد. ابزار گردآوری اطلاعات از طریق فیش برداری از منابع بود. نتایج نشان داد که در دوره قاجار همچون دیگر سلسله های پیشین ماقبل سرمایه داری ایران، مالیات ارضی منظم ترین و مهمترین منبع درآمدی حکومت را تشکیل می داد. نظام مالیات ستانی، منشاء و میزان آن در این دوره براساس الگوهای کهن نظام زمین داری شکل گرفته بود. اما با این حال قاجارها تغییراتی را در این نظام و منشاء و میزان مالیات ایجاد کردند. در دوره مذکور یک رشته عوامل خارجی و داخلی نظام مالیاتی را تحت تاثیر قرار دادند. تحولات اقتصاد جهانی و تاثیرات آن بر اقتصاد ایران و جنگ ها و درگیری های خارجی، از جمله عوامل خارجی تاثیر گذار بر نظام مالیاتی بودند که در نهایت کاهش تولید و به تبع آن افزایش مالیات را در پی داشتند. چرا که حکومت گران قاجار سعی می کردند هر کاهشی در درآمد خود را با افزایش مالیات، جبران کنند. نقص های تشکیلاتی مالیه و مطالبات فوق العاده ای که زارعان گرفتار آن بودند همراه با مشکلات سیاسی اجتماعی ، عوامل داخلی تاثیر گذار بر نظام مالیاتی بودند که نتیجتا به کاهش تولید با افزایش مالیات منجر می شدند. مجموعه این عوامل خارجی و داخلی با سیاست غلط مالیاتی و عملکرد ضعیف حکومت همراه شد، که دو پیامد مهم را به دنبال داشت. از یک طرف ، حکومت مرکزی از مهم ترین منبع درآمدی خود کمترین استفاده را کرد و ناچار به وام های خارجی و واگذاری امتیازات به خارجیان روی آورد.

در اسلام مبنای تشریع کلیه قوانین و حقوق خانوادگی، اجتماعی و جزایی، خانواده است. می توان گفت تمامی احکام مربوط به حقوق زن در ارتباط با این حقیقت است که زن رکن اصلی و اساسی خانواده و مایه قوام و دوام آن و عامل تربیت ابناء بشر می باشد. قرآن، برای زن شخصیت و هویت انسانی معادل با مرد را اثبات کرده و آنچه که در روایات و اشعار و ضرب المثل ها در مذمت زن دیده می شود، مبنای قرآنی ندارد. اینکه عده ای مسایلی همچون تعدد زوجات، حق طلاق، کمبود سهم ارث زن و دیگر مسایل را عامل برتری جنس مرد و پست بودن جنس زن می دانند هیچ پایه و اساسی ندارد و با تعالیم آسمانی قرآن منافات دارد، بلکه آنچه در قرآن ملاحظه می شود این نکته را به اثبات می رساند که مبنای تفاوت و حقوق زن و مرد، تفاوت های بیولوژیک و روان شناختی بین این دو صنف می باشد که همین تفاوت ها باعث شده تا توانمندی ها و استعدادهای این دو صنف با یکدیگر در برخی موارد متفاوت و متمایز باشد.