نشریه مطالعات نوین برنامه ریزی شهری در جهان
سال سوم شماره 1 (بهار 1401)

منظر پدیده ای عینی- ذهنی است که در پی فهم انسان از محیط شکل گرفته و در بستر تاریخ و زمان اشکال مختلف به خود می گیرد . مفهوم منظر در معماری به یک معنی محیط پیرامون است و بر فضای ملموس و رویت پذیر اطلاق می شود ، اما معنای دیگر دلالت بر ذهنیتی دارد که در انسان به واسطه مواجهه با این فضای کالبدی ، نقش می بندد . در این میان گاه منظر با مفاهیم هویت بخشی همچون فرهنگ و آیین عجین شده و جلوه های عینی و ذهنی ویژه ای را با توجه به موقعیت های مکانی خاص، به وجود آورده است که این فضاهای آیینی از دیرباز نقش مهمی در شکل دهی به منظر شهرها داشته اند و از قویترین تجربه های فضاهای جمعی و یکی از علل اصلی شکل گیری شهرها بوده اند. منظر آیینی به عنوان زیرمجموعه ای از منظر و به عنوان بخش مهمی از منظر فرهنگی، منظریست که عکس العمل جامعه نسبت به نیازهای معنویاش محسوب میشود. انسان از دوران باستان تاکنون در پیوندی مستقیم با طبیعت بوده، از اینرو منظر زیستی و منظر آیینی، متاثر از منظر طبیعی و عناصر سازنده آن بوده است. این امر به ویژه در مورد منظر آیینی هنگامی اهمیت پیدا میکند که میدانیم عناصر طبیعی منظر، همواره علاوه بر عینیت و عملکرد خود، دارای مفاهیم ذهنی، رمزگونه و معنوی نیز بوده اند و به صورت نماد و استعاره از آنها استفاده شده است

شناسایی جنبه های مختلف معماری سنتی ایران می تواند به حفظ ریشه های فرهنگی این دستاورد تاریخی منجر گردد و این شناخت، علاوه بر حفظ پیشینه، راهگشای معماران در دوران معاصر خواهد شد. قدم نهادن در باغ های ایرانی به عنوان یکی از جلوه های معماری، ما را به این اندیشه وامی دارد که چه رمز و رازی در پس ظاهر آراسته ی آن ها نهفته است که بعد از گذشت قرن ها، کهنه نمی گردد و همچنان با نگاهی جذاب، انسان امروزی را به سوی خود دعوت می کنند. در انطباق با توصیف بهشت در قرآن کریم که آیاتی از جمال و جلال خداوندی است، معماران مسلمان با توجه به این شرح ها به ساخت باغ هایی در این جهان مبادرت نمودند تا نمایی از خلود و جاودانگی جهان آخرت و باغ های بهشتی باشد. طبق یافته های موجود، باغ ارم از باغ های قدیمی ایران، باسابقه ای دست کم تا پیش از قرن هشتم هست و به عنوان یکی از باغ های زیبا و مشهور شیراز، متعلق به دوره قاجار هست. همین ادعا نشانه اصالت این باغ است. درک معماری این باغ به عنوان یکی از قدیمی ترین باغ ها در ایران، هم در شناخت باغ ایران به طور خاص و هم در شناخت معماری، در دوره مهم پیش از قرن هشتم، موثر و مفید است. در این مقاله سعی شده است تا ضمن معرفی و شناخت باغ ارم شیراز، با تکیه بر اطلاعات موجود شامل اوضاع فعلی باغ، عکس ها و نقشه های برجای مانده از باغ، تنوع طرح معماری آن، بررسی گردد.

حرارت بالا یکی از مهم ترین فرآیندهای زوال فیزیکی است که دوام سازه بتنی را تحت تاثیر قرار می دهد. در حرارت بالا کاهش مقاومت، ترک خوردگی و در شرایط خاص، خرد شدن ممکن است اتفاق بیفتد؛ اما با اضافه نمودن الیاف می توان آن را به حداقل کاهش داد. صنعت ساختمان، بزرگ ترین مصرف کننده مصالح و برداشت کننده مواد از زمین و در عین حال بزرگ ترین تولیدکننده ضایعات و زباله هایی است که به محیط زیست وارد می شوند. یکی از راه های مناسب جهت کاهش مصرف مصالح، بازیافت و به کارگیری مجدد مصالح دورریختنی می باشند. ساخت بتن های حاوی سنگدانه های بازیافتی به عنوان یک استراتژی اساسی جهت دست یابی به توسعه پایدار محسوب می گردد. لذا در این تحقیق، بررسی خصوصیات مکانیکی بتن خودتراکم الیافی دارای سنگدانه بازیافتی تحت اثر دماهای 300، 400 و 500 درجه سانتی گراد صورت گرفته است. نتایج نشان داد که افزودن الیاف و سنگدانه های بازیافتی گرانیتی باعث افزایش مقاومت خشی، کششی و مقاومت ضربه ای نمونه ها شده است. همچنین افزایش حرارت تا 500 درجه سانتیگراد منجر به کاهش مقاومت کششی، خمشی و ضربهای شده است. تاثیر الیاف در افزایش مقاومت در برابر ضربه بیش تر از سنگدانه گرانیتی است.

هدف تحقیق حاضر پیش بینی تامین کننده مناسب برای پروژه های ساخت با استفاده از تکنیکهای ماشین لرنینگ بود. برای این منظور ابتدا مطالعات کتابخانه ای انجام شد و شکاف تحقیقاتی استخراج شد سپس نواوری کار تعیین گردید. بر اساس نواوری تعیین شده یک مدل برای پیش بینی تامین کننده مناسب برای پروژه های ساخت با استفاده از تکنیکهای ماشین لرنینگ ارایه گردید این مدل شامل 12 متغیر ورودی و 1 متغیر خروجی که عملکرد تامین کننده را شامل می شود بود. در ادامه مدل با استفاده از دو الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان اجرا شد و موثرترین عوامل با استفاده از الگوریتم درخت تصمیم تعیین گردید. مقایسه کلی بین شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان نشانگر عملکرد نسبتا بهتر شبکه عصبی مصنوعی می باشد. بر اساس درخت تصمیم اعمال شده می توان گفت درامد شرکت تامین کننده به دلیل آنکه در بالاترین سطح نقش تفکیک کننده را دارد مهمترین متغیر در نظر گرفته می شود پس از آن متغیر هزینه تغییر سفارش است که در سطوح پایینتر نقش تفکیک کننده را داراست. متغیرهای عمر شرکت و تضمینها و گارانتی های ارایه شده نیز بعد از متغیرهای درامد شرکت و هزینه تغییر سفارش مهمترین نقش را ایفا می کنند.

رشد فزآینده جمعیت شهرنشین و اسکان بیش از 60درصد جمعیت جهان در شهرها و تداوم این روند، باعث شده است این فرآیند عظیم شهرنشینی با محوریت ماشین، ضمن توسعه کالبدی شهرها، سبب شکل گیری مسایلی از قبیل آلودگی های زیست محیطی، وقوع سیلاب های مخرب در شهر، افزایش رواناب شهری، آبگرفتگی معابر شهری گردد. همچنین سطوح خیابانها و پشت بام ساختمانها در شهرها قادر خواهند بود همانند مانعی در برابر نفوذ آب باران به داخل خاک عمل کرده و افزایش رواناب در سطح شهری را به وجود آورند . بنابراین برنامه ریزی و هدفمندسازی زیر ساخت های شهری جهت کنترل بحران هایی که محیط شهری را به واسطه گسترش آن تهدید می کنند، بسیار قابل توجه است. هدف از این پژوهش، تحلیل و تاثیر شیب بر جریان روان آبهای شهری و ارایه راهکار در مدیریت صحیح دفع روانابها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) درشهر زابل می باشد. بدین منظور با استفاده از نرم افزارGIS در محیط Arc Map ابتدا لایه های رقومی منطقه شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب شهر تهیه و از عملگر گاما 0.9 فازی برای شناسایی نقاط دارای پتانسیل تجمع روان آب مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر این مطلب است که وجود شیب نامتقارن در شهر زابل سبب گردیده تا مراکز تجمع روان آبهای متعددی در شهر به وجود آید.

هنر معماری اصولا از فرهنگ جامعه ریشه گرفته و سمت و سوی خود را مشخص می کند. در عصر حاضر، معماری ایرانی بدون توجه به هویت و فن ساختمان در حال فعالیت می باشد که تصمیم گیرندگان این امر، بدون توجه به حوزه معماری، در هنگام طراحی پروژه به حضور مهندسین سازه بسنده کرده و بدون توجه به مبانی نظری معماری، به انجام پروژه مشغول می شوند. دراین مقاله، سعی شده است با توجه به ارزش های معماری در حوزه زمینه گرایی و طراحی شهری، نگاهی اچمالی به نکات مهم در مناسب سازی بستر شهری و معماری در حوزه فرهنگی، مذهبی داشته و در آینده شهری دارای نمای متناسب با معماری، فرهنگ و اقلیم منطقه را دارا بود.

تجربه نشان می دهد بازماندگان سوانح در شرایط پس از بحران رضایت کافی از سر پناه هایی که از سوی نیروهای امدادی دریافت می نمایند، ندارند. از این رو برای ایجاد رضایت کاربران که اغلب بازماندگان پس از سوانح را شامل می شوند، افزایش اجتماع پذیری سرپناه از جمله اهداف غایی است و ضرورت پژوهش را با تفسیر سر پناهی با قابلیت تاب آوری کالبدی _ محیطی و منطبق با شرایط اقلیمی می توان پوشش داد. از اهداف این پژوهش می توان به افزایش اجتماع پذیری سرپناه موقت و طرح شاخص های سر پناهی با قابلیت تاب آوری کالبدی _ محیطی و منطبق با شرایط اشاره نمود. جهت رسیدن به اهداف ذکر شده، تحلیل کیفی-کاربردی، انجام شده است. ابتدا پس از مطالعات اولیه ادبیات پژوهشی وآثار پژوهشگران این حوزه، شاخص های موثر در تاب آوری کالبدی-محیطی، استخراج شده است، سپس در طراحی پرسش نامه خبرگان، پاسخ ها به روش ای اچ پی ارزیابی شده است، و در نهایت شاخص های موثر وزن دهی و تحلیل شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد اعمال شاخص های تاب آوری- کالبدی در میزان اجتماع پذیری سر پناه موقت موثر می باشد که براساس پژوهش های انجام شده شاخص های کالبدی در رتبه بندی میزان بالاتری دارد. شاخص های محیطی از جمله: امنیت، بهداشت، تداعی حس خانه، آسایش محیطی، منطبق با فرهنگ، منطقه بندی،... و همچنین شاخص های کالبدی؛ فرم سازه ای مقاوم در برابر شرایط جوی، مصالح مقاوم در برابر شرایط جوی، سازه گسترش پذیر و مدولار، برپایی آسان و برپایی سریع همچنین رعایت ابعاد و استانداردها اولویت طراحی را شامل می شود.

دستیابی به توسعه پایدار در مدیریت شهری، درگرو ظرفیت و توانایی نهادهای مدیریتی در استفاده صحیح از منابع مبتنی بر دانش سازمانی است. این مقاله می کوشد تا چهارچوبی جامع جهت تجزیه و تحلیل سرمایه انسانی در سه حوزه مدیریت دانش، سرمایه فکری و مدیریت استراتژیک منابع انسانی در جهت دستیابی به سازمان یادگیرنده و پویا و خلاق ارایه کند؛ از آنجا که شهرداری ها نهادهای اجتماعی با خدمات گسترده ای هستند که از همه تخصص ها در ارایه این خدمات بهره میبرند، لازم است تا از روش های بهره-گیری از تجربیات سرمایه های انسانی در افزایش دانش و خلاقیت در مدیریت شهری بهره ببرند. این راهبرد در نهایت میتواند با پرهیز از آزمون و خطاهای آسیب رسان و غیر قابل جبران، در برنامه ریزی برای توسعه پایدار شهری نقش مهمی را ایفا نماید.

معماری پایدار ناشی از نیاز امروز انسان در مقابل پیامدهای نامناسب جهان صنعتی و مصرفی عصر حاضر است. حفظ و حراست از منابع طبیعی جهان، کاهش آلودگی هوا و سایر آلودگی های محیطی، حفاظت لایه اوزن، بهداشت جسمی و روانی، آینده بشریت و... از موضوعاتی است که مطرح بوده و ضرورتآن روز به روز آشکارتر می شود. ساختمان های پایدار می تواند در کنترل مصرف انرژی و حفظ منابع طبیعی راهگشا باشند تجربه روزانه نشان می دهد که اقدامات مختلف برای حضور مناسب، به محیط های مختلفی نیاز دارند. مراکز فرهنگی و آموزشی امروز، مکانی است که آن دران محیط زندگی می کنند و بیشتر وقت خود را در آن می گذرانند. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای (استفاده از منابع مکتوب و اینترنت) انجام می شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهدکه سه اصل معماری پایدار اصل صرفه جویی در مصرف منابع و طراحی بر اساس چرخه حیات و طراحی انسانی قابل بررسی است.