نشریه اندیشه های نوین تربیتی
سال نوزدهم شماره 3 (پیاپی 69، پاییز 1402)

هدف این پژوهش بررسی نقش رهبری اخلاقی مدیران در عملکرد شغلی معلمان با نقش میانجی تعهد حرفه‏ای بود. روش پژوهش کمی، توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی به روش معادلات ساختاری بود. جامعه پژوهش، تمامی معلمان دوره ابتدایی شهرستان تویسرکان به تعداد 332 نفر بود که به علت محدود بودن جامعه آماری نمونه‏ گیری به روش سرشماری انجام شد. داده ها با پرسشنامه‏ های رهبری اخلاقی کالشون و همکاران (2011)، تعهد حرفه‏ای کلایکمن و هنینگ (2000) و عملکرد شغلی پاترسون (1996) گردآوری شد. برای تعیین پایایی ابزارها از ضریب آلفای کرانباخ و روایی از تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. تحلیل داده ها با آزمون همبستگی پیرسون و تکنیک مدل‏یابی معادلات ساختاری و با نرم ‏افزار LISREL10.30 انجام شد. یافته ها نشان داد که رهبری اخلاقی مدیران و تعهد حرفه‏ای معلمان اثر معنادار بر عملکرد شغلی معلمان دارند (05/0). همچنین رهبری اخلاقی با میانجیگری تعهد حرفه‏‎ای بر عملکرد شغلی معلمان اثر دارد (05/0).

امروزه جهان با تغییرات روزافزون و گسترده به افرادی نیازمند است که با دانش و توانایی های پژوهشی پاسخگوی نیازهای خود باشند. از این رو هدف این پژوهش بررسی مولفه های روحیه پژوهشگری در کتاب تفکر و سواد رسانه ای پایه دهم دوره آموزش متوسطه می باشد. این پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتواست. منبع مورد تحلیل این پژوهش یک جلد کتاب درسی دوره متوسطه در سال تحصیلی 1401-1400 و ابزار پژوهش فرم تحلیل محتوا با توجه به مولفه های روحیه پژوهشگری می باشد. به این صورت که پس از مشخص کردن واحد تحلیل و مولفه های مورد نظر از آمار توصیفی و استنباطی به منظور تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. با توجه به نتیجه به دست آمده می توان بیان نمود که ضریب درگیری کتاب تفکر و سواد رسانه ای از منظر مولفه های روحیه پژوهشگری به صورت فعال و پویا می باشد. همچنین نتیجه حاصل از مجذور خی نشان داد که بین مولفه های روحیه پژوهشگری در کتاب یادشده تفاوت معناداری وجود ندارد. افزون بر این، مولفه پرسشگری با 50/7 درصد، بیشترین فراوانی و مولفه استقلال رای با 09/3 درصد، کم ترین فراوانی را در مولفه های روحیه پژوهشگری به خود اختصاص داده اند؛ لذا پیشنهاد می شود ضمن بازنگری محتوای این کتاب به مولفه های استقلال رای، ابراز وجود و خلاقیت توجه بیشتری شود.

هدف این پژوهش، بررسی نقش واسطه ای صفات سنگدلی_فقدان همدلی در رابطه بین حمایت اجتماعی خانواده و قلدری نوجوانان بود. این پژوهش یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه در سال تحصیلی 99_1398 بود. شرکت کنندگان پژوهش شامل 200 نفر از دانش آموزان دختر پایه های دهم تا دوازدهم بودند که به شیوه در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه شیوع قلدری (BPQ؛ ریگبی و اسلی، 1995)، مقیاس حمایت اجتماعی خانواده (PSS_Fa؛ پروسیدانو و هلر، 1983) و سیاهه سنگدلی_فقدان همدلی (ICU؛ فریک، 2004) پاسخ دادند. برای بررسی مدل پژوهش، از روش معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که رابطه بین متغیر حمایت اجتماعی خانواده با صفات سنگدلی_فقدان همدلی (001/0P<، 26/0_=β) و قلدری (001/0P<، 41/0_=β) نوجوانان منفی و معنادار بود. رابطه بین متغیر صفات سنگدلی_فقدان همدلی با قلدری نوجوانان مثبت و معنادار بود (001/0P<، 49/0= β). همچنین یافته های حاصل از روش تحلیل مسیر حاکی از معناداری نقش واسطه ای سنگدلی_فقدان همدلی در رابطه بین حمایت اجتماعی خانواده و قلدری بود (001/0P<، 13/0_=). نتایج این پژوهش به گسترش مفاهیم و فرضیه های موجود در زمینه حمایت والدین و قلدری با در نظر گرفتن نقش مفاهیم روان شناختی مانند سنگدلی_فقدان همدلی کمک می کند. این نتایج را می-توان در تدوین برنامه های پیشگیرانه در حوزه قلدری نوجوانان و درمان آن به کار برد.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر آموزش کارآفرینی در بستر فناوری بر تقویت روحیه کارآفرینانه دانش آموزان پایه ششم ابتدایی است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شبه تجربی با دو گروه آزمایش و کنترل است. جامعه آماری پژوهش حاضر را 60 دانش آموز 12 ساله پایه ششم ابتدایی در شهر کرج تشکیل می دهند. ابزار پژوهش براساس طرح درس کار و فناوری پایه ششم بود که به مدت یک ماه ارایه شد. ابزار اندازه گیری نیز پرسشنامه استاندارد روحیه کارآفرینی بهرام زاده و همکاران (1388) بود. در این مطالعه به منظور تعیین روایی از روش محتوایی و پایایی از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش های آماری و نرم افزار SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی استفاده شد. نتایج نشان می دهد که آموزش کارآفرینی در بستر فناوری بر تقویت خلاقیت، انگیزه پیشرفت، عزت نفس، منبع نظارت، ریسک پذیری و آینده نگری دانش آموزان پایه ششم ابتدایی تاثیر مثبت و معنادار دارد.

هدف از این پژوهش شناسایی برنامه های درسی پنهان ناشی از جو اجتماعی مدارس ابتدایی با تمرکز بر تعاملات میان نومعلمان فارغ التحصیل از دانشگاه فرهنگیان و مدیران مدارس ابتدایی بود. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون انجام شد. جامعه پژوهشی 108 نفر از دانشجو معلمان ورودی سال 1391 در دانشگاه فرهنگیان بودند که اکنون (سال 1400) به عنوان نومعلم در شهر مشهد مشغول به خدمت هستند. مشارکت کننده های پژوهش حاضر، 25 نفر از این نومعلمان بودند که با آنها مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. مصاحبه های مکتوب شده با استفاده از روش تحلیل مضمون، تجزیه وتحلیل شد. برای اعتبار تحقیق، معیارهای لینکلن وگابا مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس یافته های به دست آمده عمده ترین برنامه های درسی پنهان حاکم بر جو اجتماعی مدارس ابتدایی را می توان در قالب 4 مضمون فراگیر(شامل نگرش ها و انتظارات پنهان مدیر در تعامل نومعلم با دانش آموزان، تعامل نومعلم با همکاران، تعامل نومعلم با مدیر و تعامل نومعلم با والدین دانش آموزان)، همچنین 21 مضمون سازمان دهنده و 62 مضمون پایه دسته بندی کرد. نتایج این پژوهش بیانگر آن بود که بیشتر مدیران مدارس ابتدایی، به رغم برخورداری از سابقه بالای مدیریتی، اما "فاقد دانش و مهارت های ضروری به عنوان مدیر مدرسه" هستند و بسیاری از انتظارات مستقیم و غیرمستقیم آنها از نومعلمان، منجر به ایجاد مانع یا جو اجتماعی نامطلوبی برای عملکردهای اثربخش نومعلمان می شود

هدف این پژوهش بررسی تاثیر آموزش تلفیقی بر یادگیری درس ریاضی دانش آموزان کلاس های چندپایه بود. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان کلاس های چندپایه شهرستان بویراحمد در سال تحصیلی 1400-1399 و نمونه مورد مطالعه دو کلاس 18 نفری (مجموع 36 نفر) بودند که به صورت داوطلب آزاد در این پژوهش شرکت کردند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده آزمون معلم ساخته بود که برای تعیین روایی آن، از قضاوت متخصصان و برای تعیین پایایی این آزمون از شاخص پایایی مصححان استفاده شد. طرح پژوهش با رویکرد کمی از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل است که طی آن تاثیر متغیر مستقل (آموزش تلفیقی) بر روی متغیر وابسته پژوهش (توانایی حل مسایل ریاضی) در دانش آموزان کلاس های چندپایه بررسی شده است. پس از انتخاب تصادفی گروه های آزمایشی و گواه، مداخله آزمایشی (آموزش تلفیقی) در 10 جلسه 60 دقیقه ای اجرا گردید. نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که تفاوت معناداری در میانگین مولفه های یادگیری ریاضی بین گروه کنترل و آزمایش وجود دارد؛ لذا آموزش تلفیقی موجب افزایش یادگیری ریاضی در دانش آموزان کلاس های چندپایه شده است. به علاوه نتایج نشان داد که استفاده از آموزش تلفیقی در افزایش یادگیری ریاضی در دانش آموزان در کلاس های چندپایه در طول زمان ثبات دارد. بنابراین با ایجاد شرایط لازم برای تلفیق محتوای دروس پایه های مختلف، می توان با اجرای تدریس تلفیقی به صورت همزمان زمینه یادگیری عمیق مفاهیم ریاضی را در زمان کمتر در دانش آموزان فراهم نمود. از این طریق می توان انتظار داشت که یادگیری مطالب ریاضی برای دانش آموزان ساده تر، پایدارتر و عمیق تر می شود.

هدف این پژوهش تحلیل یکی از مهمترین سیاست های پذیرش دانشجو در ایران یعنی سیاست سهمیه بندی و ایجاد سهمیه برای برخی داوطلبان از منظر عدالت است. برای رسیدن به این هدف، از روش توصیفی_ تحلیلی بهره برده شد؛ شیوه گردآوری داده ها نیز مطالعات کتابخانه ای (مطالعه اسناد و ادبیات) بود؛ سپس برای تحلیل آن اسناد از دو نظریه مهم عدالت یعنی نظریه های جان رالز و آمارتیاسن استفاده شد. برای به دست آوردن اعتمادپذیری پژوهش نیز، جزییات مربوط به چگونگی استخراج مفاهیم ودلالت ها از دو نظریه یادشده نشان داده شد، جزییات داده ها ذکر شد، مثال های فراوان آورده شد و در پایان نیز نتایج پژوهش با پژوهش های پیشین مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج تحلیل به طور کلی نشان می دهند که از آن جهت که جان رالز افزون بر برابری در فرایند، برابری در نتایج را هم لازم می دانست، طبق شرایطی بر اساس نظریه او ایجاد سهمیه عادلانه است؛ برخلاف آمارتیاسن که تاکید بیشترش بر برابری در فرایند است تا برابری در نتایج؛ بنابراین بر اساس نظریه آمارتیاسن، توانمندسازی و ایجاد قابلیت به جای دادن سهمیه توصیه می شود. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهند که بر اساس کاربست نظریه عدالت به مثابه انصاف جان رالز، ایجاد سهمیه زمانی عادلانه خواهد بود که مصداق تبعیض روا باشد و در غیر این صورت، از آن جهت که اصل فرصت برابر داوطلبین برای ورود به دانشگاه ها را نقض می کند، موجب بی عدالتی در جامعه می شود. افزون بر این، زمانی می توان از منصفانه و عادلانه بودن سهمیه اطمینان حاصل کرد که مسیله تعارض منافع در نظام تصمیم گیری و سیاست گذاری پذیرش دانشجو حل شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تجربه غرقگی بر رفتار خودتوسعه ای و عملکرد آموزشی معلمان با نقش میانجی مسیولیت اجتماعی به روش توصیفی_پیمایشی، مبتنی بر معادلات ساختاری انجام گردید؛ جامعه آماری پژوهش شامل تمامی معلمان مقطع متوسطه شهر زاهدان بودند که براساس جدول مورگان و به روش تصادفی ساده تعداد 333 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های استاندارد تجربه غرقگی جکسون و اکلند (2002)، رفتار خودتوسعه ای احمدی و همکاران (1396)، عملکرد آموزشی زندی (1392) و مسیولیت اجتماعی کارول و استوارتز (2003) بود که روایی صوری و محتوایی به تایید صاحب نظران و روایی سازه از طریق تحلیل عاملی تایید شد و پایایی با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بزرگتر از 7/0 محاسبه گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای Spss23 و SmartPLS3 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد، تجربه غرقگی با ضریب مسیر (491/0) بر عملکرد آموزشی؛ تجربه غرقگی با ضریب مسیر (716/0) بر رفتار خودتوسعه ای؛ و به طور غیرمستقیم تجربه غرقگی به ترتیب با ضریب مسیر (243/0) و (336/0) بر رفتار خودتوسعه ای و عملکرد آموزشی تاثیرگذار بوده است

با توجه به اهمیت یادگیری خودگردان برخط ضروری است که بیش از پیش به این موضوع و عوامل پیش بینی کننده آن پرداخته شود. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف ارایه مدل علی پیش بینی یادگیری خودگردان برخط براساس فراشناخت با واسطه گری آمادگی یادگیری برخط صورت گرفت. شرکت کنندگان شامل 350 نفر از دانشجویان دوره های برخط در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. به منظور اندازه گیری متغیرهای پژوهش، از پرسشنامه های فراشناخت، آمادگی یادگیری برخط و یادگیری برخط خودگردان استفاده شد. برای ارزیابی مدل پیشنهادی از نرم افزار آموس استفاده شد. یافته ها نشان داد که، 1. داده ها با مدل تحقیق برازش دارد؛ 2. فراشناخت، متغیرهای آمادگی یادگیری برخط و یادگیری خودگردان برخط را به صورت مثبت پیش بینی می کند؛ 3. متغیر آمادگی یادگیری برخط قادر است یادگیری خودگردان برخط را به صورت مثبت و معنادار پیش بینی کند؛ 4. فراشناخت از طریق آمادگی یادگیری برخط، تمامی ابعاد یادگیری خودگردان برخط را به صورت معناداری پیش بینی کند. بنابراین و با توجه به نتایج به دست آمده، افزایش آمادگی یادگیری برخط و در پی آن افزایش سطح فراشناخت باعث ارتقای میزان یادگیری خودگردان برخط در دانشجویان دوره های برخط می شود.

امروزه آموزش برای صلح، در کنار رشد و توسعه پایدار، برابری، حقوق بشر و اهداف مربوط به آن، نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. در واقع انسان ها باید خود را به عنوان جزیی از یک اجتماع مردمی آرام و صلح طلب بدانند و از طریق گفت وگو و مذاکره، به مشارکت و همکاری بپردازند؛ چنین دستاوردی تنها از طریق آموزش صلح به صورت نظام مند امکان پذیر خواهد بود. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل محتوای کتاب های درسی علوم اجتماعی دوره ابتدایی قبل و بعد از سند تحول بنیادین بر مبنای مولفه های هفت گانه آموزش صلح یونسکو (1999) بوده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و بر مبنای روش کیفی_کمی و با استفاده از تحلیل محتوای قیاسی مایرینگ انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب های قبل از سند مولفه های بین المللی گرایی، دموکراسی و حفظ فرهنگ ها بیشتر از بقیه مولفه ها مورد توجه و اهمیت بوده، ولی مولفه خود و دیگری کمترین اهمیت را داشته است، در حالی که این مولفه در کتاب های بعد از سند، از بیشترین توجه و اهمیت برخوردار شده است. این پژوهش می تواند به مسیولان نظام آموزش و پرورش یادآوری کند که نسبت به افزایش فراوانی مولفه های صلح یونسکو در محتوای این کتاب ها اهتمام ورزیده و طبق مدل رودخانه ای برانتمایر، هر یک از مولفه ها به طور متوازن در بین پایه ها توزیع شوند؛ تا فراگیران با شناخت خود، همدلی و احترام نسبت به هم و با رعایت برابری و عدالت و بیان آزادانه عقاید خود با دیگران به صورت موثر و سازنده ارتباط برقرار کنند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تجربه زیسته دانش آموزان متوسطه اول از ارضای نیازهای اساسی روان شناختی در کلاس درس، انجام پذیرفت. روش تحقیق پژوهش نیز حاضر کیفی و از نوع پدیدارشناسی بود. جامعه هدف پژوهش، تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه اول مدارس دولتی پسرانه و دخترانه شهرستان کرمانشاه در سال تحصیلی 1399-1400 بود. نمونه گیری به صورت هدفمند و از نوع ملاک محور بود. مشارکت کنندگان این پژوهش از تمام نواحی آموزش‎ وپرورش شهرستان کرمانشاه انتخاب شدند (ناحیه 1، 2 و 3)، پس از انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 18 دانش آموز (9 دختر و 9 پسر) اشباع نظری داده ها حاصل شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش راهبردی هفت مرحله ای کلایزی صورت گرفت، با ارجاع داده ها به استادان و دانش آموزان اعتباریابی یافته ها حاصل شد و 33 مضمون فرعی در پنج مضمون اصلی شامل متناسب بودن روش تدریس آموزگار، یافتن دوست و کیفیت برقراری ارتباط، ویژگی های رفتاری آموزگار، ادراک مثبت فرد از توانایی خویش و احساس توانمند و مفید بودن، داشتن احساس استقلال و آزادی عمل، تجمیع گردید. نتایج پژوهش نشان داد ارضای نیاز به شایستگی با تسلط یافتن دانش آموزان به چالش های بهینه به دست می آید، این نیاز در هر دو جنس بالا ارزیابی شد، نیاز به ارتباط در دانش آموزان دختر بالاتر بود فعالیت ها را به صورت گروهی ترجیح دادند و نیاز به خودمختاری بیشتر مورد تاکید پسران بود. نتایج این پژوهش می تواند آگاهی آموزگاران را نسبت به شناخت نیاز دانش آموزان بالا ببرد و باعث ایجاد کلاسی پویاتر و غنی تر شود.

هدف این مطالعه، ارزیابی سطح خوانایی کتاب جغرافیای پایه یازدهم انسانی و مقایسه سطح خوانایی دانش آموزان این پایه به تفکیک جنسیت و نوع مدرسه است. روش تحقیق بر اساس تحلیل محتوای کمی، با استفاده از سه شاخص گانینگ، فلش و کلوز است. برای انجام آزمون های فلش و گانینگ، از هر درس یک نمونه یک صد کلمه ای به صورت تصادفی انتخاب و تحلیل شد. برای اجرای روش کلوز، 341 دانش آموز به شیوه تصادفی انتخاب شدند و به سوالات پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از آزمون های t و همبستگی استفاده شد. نتایج نشان داد که کتاب از نظر خوانایی در سطح دوره کارشناسی است و برای دانش آموزان یازدهم انسانی مناسب نیست. مقایسه نمرات خوانایی درس های یک تا یازده نشان داد که محتوای کتاب کاملا بر اساس اصل ساده به دشوار تنظیم نشده است، اما در کل نیمه دوم کتاب از نظر خوانایی دشوارتر از نیمه اول کتاب است. میانگین پاسخ های صحیح آزمون کلوز برای دانش آموزان پایه یازدهم انسانی %34 است. در نتیجه، متن در سطح فشار روانی و ناامیدی است و درک آن برای فراگیران مشکل است. میانگین نمرات خوانایی مدارس نمونه به طور معناداری بالاتر از مدارس عادی است (01/0 <p). گرچه میانگین خوانایی دانش آموزان دختر بیشتر از دانش آموزان پسر بود، اما این تفاوت از نظر آماری معنادار نیست. بین نمره خوانایی دانش آموزان و نمره درس جغرافیای یازدهم انسانی همبستگی مثبت معنادار (01/0 <p) وجود دارد. پیشنهاد می شود تا جملات طولانی و کلمات چند هجایی کتاب به ساختارهای کوچک تر تبدیل شود تا فهم و خوانایی کتاب آسان تر شود.