نشریه پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش
پیاپی 65 (آبان 1402)

بحث تشویق و تنبیه از مباحث تربیتی و اخلاقی است که یکی از مهم ترین و پرکاربرد ترین شیوه های تربیتی در اخلاق اسلامی است که والدین و مربیان در برخورد با رفتار و اعمال کودکان از آن ها استفاده می کنند. سوالی که ذهن آدمی را به خود مشغول می کند این است که شیوه ی استفاده صحیح و راهکار مناسب برای استفاده از این دو شیوه ی تربیتی کدامند و مهم تراز همه این که آثار این شیوه های تربیتی در زندگی کودک چه می تواند باشد.این تحقیق از نظر هدف و روش به صورت توصیفی – تحلیلی بوده و روش گرد آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است و تشویق و تنبیه لازمه تربیت کودکان می باشد که در به کار بستن آن دو باید شرایطی از جمله: باید به موقع باشد و به اندازه باشند و متناسب با درک و فهم فرد باشندو...رعایت شود تا بهترین نتیجه را داشته باشند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر و نقش معلم در فرایند یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بود. روش پژوهش کتابخانه ای از نوع مروری بود و از مقالات و تحقیقات معتبر که در این زمینه انجام شده استفاده شده است. یکی از پدیده های طبیعی مشهود در تمام ساختارهای جوامع انسانی وجود تفاوت است. یک نظام آموزشی سالم، انسانی و کارآمد این تفاوت ها را به شکل طبیعی از توانایی ها و قابلیت ها دریافت و ادراک می کند. وجود تفاوت های فردی در میان دانش آموزان از نظر هوش، شخصیت، استعداد، پیشرفت تحصیلی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و قدرت یادگیری یکی از مهمترین مسایلی است که معلمان در کلاس های درس خود با آن مواجه اند، چرا که معلمان به تجربه دریافته اند که شیوه برخورد با شاگردان مختلف و نیز پیروی از یک روش تدریس خاص نمی تواند برای همه دانش آموزان به طور یکسان مفید باشد. بنابراین معلمان نقش اساسی در فرایند آموزش و پیشرفت دانش آموزان را دارند. معلمانی که وارد مدارس و موسسات آموزش می شوند همیشه اثربخش و واجد مولفه های یک معلم خوب و اثربخش نیستند و در این شرایط نمی توان سرنوشت دانش آموزان را به اتفاق واگذار کرد، بلکه باید به آموزش این معلمان برای کسب این مولفه ها همت گماشت تا به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به عنوان یکی از معیارهای پیشرفت جامعه رسید. تحقیقات نشان می دهد که سهم معلم در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پررنگ است، از طرفی استانداردهای حرفه معلمی مهارت هایی است که از آن به دانش محتوایی، روش های معلمی، دانش و مهارت های روش تدریس حرفه ای، منش ها و توانای انجام فعالیت های حرفه ای که با هدف ایجاد تحول در فرایند یاددهی - یادگیری دانش آموزان از طریق ایجاد آمادگی در معلمان طراحی و در کلاس درس اجرا می شود. هنگامی که معلمان در این مهارت ها تخصص و توانایی کافی و لازم را داشته باشند، می توانند از دانش، مهارت ها و تخصص خود در فرایند آموزش استفاده کرده و بدین ترتیب زمینه مساعدی را برای پیشرفت تحصیلی بیشتر دانش آموزان فراهم سازند.

هدف از پژوهش حاضر شناسایی تاثیر عوامل موثر بر کاربرد فناوری های نوین آموزشی توسط دبیران مقطع متوسطه دور اول شهر دماوند بود. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پیمایشی توصیفی بود. جامعه آماری شامل کلیه دبیران مدارس متوسطه دور اول در سال تحصیلی 94-93 بود که از میان آنها با استفاده از فرمول کوکران 154 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شده و پرسشنامه فناوری های نوین آموزشی مشهدی محمدی (1391) را تکمیل نمودند. نتایج نشان داد از عوامل موثر بر استفاده دبیران از فناوری های نوین آموزشی مدیریت با میانگین (95/3) و تجهیزات با میانگین (43/3) دارای بیشترین تاثیر بوده است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین نظام های بازداری رفتاری، فعال سازی رفتاری با اعتیاد به اینترنت در دانش آموزان استفاده کننده از شبکه های مجازی در مدارس متوسطه شهرستان کردکوی می باشد. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر شیوه گردآوری اطلاعات تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان کردکوی در پایه ی اول و دوم در سال تحصیلی 98-99 می باشند که حجم نمونه با تخصیص مناسب بر اساس جدول مورگان 180 نفر برآورد شد. در این پژوهش برای بررسی نظام های بازداری رفتاری، فعال سازی رفتار از پرسشنامه فعال ساز، بازداری رفتاری (کارور و وایت) و پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ استفاده شده است. در این تحقیق به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آماری ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون گام به گام تک متغیره استفاده شد. تحلیل داده ها حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار بین متغیر اعتیاد به اینترنت با متغیر بازداری، فعال سازی می باشد. این بدین معنا می باشد افرادی که دارای میزان نمره بالا نظام های فعال ساز/بازدار رفتاری می باشند، میزان نمره اعتیاد آنها به اینترنت نیز افزایش می یابد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش برخط (آنلاین) بر میزان یادگیری درس زبان عربی در دوران کرونا از دانشجویان دانشگاه لرستان در رشته ادبیات عرب بود. بروز بیماریهای واگیرداری چون کووید 19 و همه گیر شدن آن نه تنها یادگیری را به سمت و سوی یادگیری الکترونیکی ومجازی سوق داده است, بلکه ارزشیابی را ناگزیر مجازی نموده است. امروزه با پیشرفت خیره کننده ی وسایل ارتباط جمعی و نقش پررنگ آنها در امر آموزش از یک طرف و همه گیری ویروس کرونا از طرف دیگر، آموزش مجازی نقش بسیار پررنگی را در روند آموزش به عهده گرفته و این امر بیش از پیش، بررسی راه کارها و چالش های آموزش مجازی را یادآور شده است. بر این اساس مقاله حاضر با استفاده از روش میدانی – پیمایشی و شیوه ی گردآوری پرسشنامه ای داده ها بر اساس روش دلفی، به بررسی دیدگاه کارشناسان حوزه ی آموزش مجازی در زمینه نقش و کاربرد فضای مجازی، در آموزش زبان عربی در ایران می پردازد. بر این اساس، مخاطبین پرسشنامه ها از میان کارشناسان سخت افزاری و نرم افزاری فعال در حوزه ی آموزش، کارشناسان آموزش در گروه های زبان و اساتید و مدرسان زبان عربی دانشگاه انتخاب گردیدند. برای بررسی پایایی از شیوه همسانی درونی (آلفای کرونباخ) استفاده شد. روایی پرسش نامه مزبور به سه مولفه ی حیطه شناسی (9 سوال) ، عاطفی (10 سوال)، روانی و حرکتی (6 سوال) با تحلیل آماری آزمون کرونباخ انجام گرفت. داده ها با نرم افزار SPSS-15 تجزیه و تحلیل شد. جامعه آماری در این پژوهش کلیه اساتید دانشکده زبان عربی دانشگاه لرستان در سال تحصیلی 1400-1401 به تعداد 8 نفر می باشند. نتیجه تحلیل عوامل بیانگر روایی درون یابی 10 سوال حیطه شناسی مقدار 0.937 ، 9 سوال بعدی عاطفی مقدار 0.929، 6 سوال روانی مقدار 0.886به دست آمد. ضریب پایایی کرونباخ کل 25 سوال. مقدار0.963شد. که با توجه به مقدار یافته های پژوهش نشان داده است که ضریب آلفای کرونباخ ، بیش از 0.7 برای سنجش یادگیری هر سه مولفه ی (حیطه شناسی، عاطفی، روانی و حرکتی) محاسبه شده، پایایی پرسشنامه مطلوب ارزیابی شد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش انعطاف پذیری شناختی و تنظیم شناختی هیجان در پیش بینی علایم اختلال شخصیت مرزی در دانشجویان است. پژوهش حاضر، پژوهشی توصیفی از نوع همبستگی و تحلیل رگرسیون بود. جامعه ی آماری این پژوهش، شامل دانشجویان دانشگاه غیر انتفاعی اقبال لاهوری مشهد بود که از بین آنها تعداد 330 نفر به صورت نمونه گیری خوشهای چندمرحله ای انتخاب شد. روش گرداوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای و میدانی بود و ابزار گرداوری اطلاعات پرسشنامه بود و برای پایایی سوالات از الفای کرونباخ استفاده شد و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss استفاده شد و طبق نتایج حاصل از پژوهش انعطاف پذیری شناختی و مولفه های ان راهبردهای انطباقی (سازش یافته) و راهبردهای غیرانطباقی (سازش نایافته)، علایم اختلال شخصیت مرزی در دانشجویان را پیش بینی می کند ومتغیر تنظیم شناختی هیجانی و مولفه های ان (جایگزین ها، کنترل و جایگزین هایی برای رفتارهای انسانی) علایم اختلال شخصیت مرزی در دانشجویان را پیش بینی می کنند.

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی رفتارهای خود آسیب رسان بر اساس طرحواره های ناسازگار اولیه در نوجوانان مصرف کننده مواد مخدر شهر بندر عباس انجام شد. روش پژوهش حاضر توصیفی-همبستگی از نوع پیش بین بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه ی نوجوانان مصرف کننده مواد مخدر شهر بندرعباس تشکیل دادند، که از بین آنها 175 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های طرحواره های ناسازگار یانگ (YSQ) و آسیب به خود – سانسون و همکاران (SHI) استفاده گردید. پس از جمع آوری و استخراج داده ها، نمرات آزمودنی ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند گانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان دادکه بین رفتار خود آسیب رسان با طرحواره های محرومیت هیجانی، رهاشدگی/بی ثباتی، بی اعتمادی/بدرفتاری، انزوای اجتماعی/بیگانگی، نقص/شرم، شکست، وابستگی/ بی کفایتی، آسیب پذیری در برابر ضرر و بیماری، گرفتاری/خویشتن تحول نیافته، اطاعت، ایثار، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه، استحقاق/ بزرگ منشی و خویشتن داری/ خودانضباطی همبستگی معنادار آماری وجود دارد. و طرحواره های ناسازگار قادر به پیش بینی رفتارهای خود آسیب رسان در نوجوانان مصرف کننده مواد مخدر می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت طرحواره های ناسازگار اولیه نقش مهمی در گرایش افراد به مصرف مواد و رفتارهای خودآسیب رسان دارد. بنابراین، سیاست گذران حوزه سلامت و درمانگران لازم است به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشند.

هدف از پژوهش حاضر اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود خودکارآمدی والدگری والدین دارای کودک اوتیسم بود. این پژوهش از نوع طرح شبه آزمایشی با پیش آزمون پس آزمون با گروه گوا بود. جامعه آماری پژوهش حاضر تمامی والدین دارای کودک اوتیسم شهر بندر عباس بود. روش نمونه گیری پژوهش در مرحله انتخاب آزمودنی به صورت داوطلبانه؛ و در مرحله گمارش گروه آزمایش و گواه به صورت تصادفی انجام شد. به این ترتیب که 30 نفر از والدین دارای کودک اوتیسم بندرعباس (مراجعه کننده به مرکز اوتیسم) انتخاب شدند. ابزار پژوهش نیز شامل پرسشنامه خودکارآمدی والدگری توسط دومکا و همکاران و پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بود. داده های گردآوری شده با استفاده از روش تحلیل کوواریانس توسط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش گویای آن است که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود خودکارآمدی والدگری والدین دارای کودک اوتیسم موثر است. پژوهش حاضر حمایتی تجربی برای به کارگیری درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای مادران دارای کودکان اتیسم جهت افزایش خودکارآمدی والدگری فراهم می آورد.

یکی از مهم ترین انتخاب های دانش آموزان در زمان تحصیل که نقش تعیین کننده ای در مسیر آینده تحصیلی و شغلی آن ها دارد، فرآیند انتخاب رشته در پایه نهم است. اگرچه علاقه و توانایی دانش آموزان در این انتخاب اهمیت ویژه ای دارند اما عوامل مختلفی می تواند منجر به تحمیل این انتخاب در بعضی از افراد شود. مطالعه حاضر با هدف توصیف پدیده عوامل تحمیلی در انتخاب رشته دانش آموزان با طرح پژوهش کیفی و از نوع رویکرد پدیدارشناسی انجام شد. جامعه مورد مطالعه شامل تمام دانش آموزان دختر متوسطه دوم مدارس هاجر و معصومیه شهرستان راور در سال تحصیلی 1401-1402 و روش نمونه گیری از نوع هدفمند بود. به این صورت که از میان این دانش آموزان، تعداد 10 نفر انتخاب شده که انتخاب نمونه و مصاحبه تازمان اشباع داده ها ادامه یافت. داده ها ازطریق مصاحبه نیمه ساختار یافته گردآوری شدند و سپس با استفاده از روش کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. دقت و صحت داده ها از روش های همسوسازی، بازبینی توسط اساتید و اعتباریابی پاسخ دهنده بدست آمد. طبق نتایج بدست آمده 5 مضمون اصلی و 15 مضمون فرعی شناسایی شدند. کلیدی ترین مضمون های تحمیلی در انتخاب رشته شامل اجبار والدین، محدودیت وجود رشته مورد علاقه در محل زندگی، عدم حد نصاب قبولی در رشته مورد نظر، ترس از شکست و مقایسه با دیگران بدست آمد. به طور کلی این مطالعه امکان درک عمیق تاثیر عوامل تحمیلی در فرآیند انتخاب رشته را فراهم می آورد.

علم روان شناسی به دلیل ماهیت و موضوع خود دارای جایگاهی استثنایی در میان علوم می باشد. اگرچه روان شناسی در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود به طور چشمگیری دستخوش تغییر شده، مهم ترین سوالات و مسایل آن همچنان پابرجا مانده است. با آگاهی از جایگاه کنونی روان شناسی و چالش ها و پیشرفت های آن می توان مسیر آینده این رشته علمی را مورد بحث و بررسی قرار داد. بر این اساس، مقاله حاضر با هدف پاسخ به پرسش کلیدی روان شناسی به کجا ره می سپارد، در دو بخش نگاهی به امروز و نگاهی به فردا، به برخی چالش ها و حوزه های نوظهور و مهم در آینده روان شناسی در زمینه های نظری و کاربردی پرداخته است. پیشرفت های فناوری و تاثیرات متعاقب آن بر روان شناسی (چه در زمینه پژوهشی و چه مداخلات)، روان شناسی سایبری، پارادایم فرارشته ای فلسفه علم، تحولات در مطالعه بهزیستی و روان شناسی مثبت و نقش علوم اعصاب در آینده ی روان شناسی برخی از موضوعات قابل توجه و تاثیرگذار در مسیر پیش روی این رشته بوده که در این مقاله مورد کاوش قرار گرفته است.

در زمینه تربیت اخلاقی نظریه ای میتواند کامل و بی نقص باشد ک آگاه به خصایص و ویژگی های انسان باشد از نظر ملاصدرا تربیت اخلاقی بر پایه قرآن و اهل بیت میباشد هدف پژوهش حاضر نیز ارایه الگوی تربیت اخلاقی است .مولفه اندیشه ورزی در تربیت اخلاقی بسیار با اهمیت ذکر شده اندیشه های قرآن شناختی و تفسیری او همانند اندیشه های فلسفی اش ژرف و تاثیر گذار بوده است. در این مقاله و با استفاده از روش تحلیل و استنتاج، تلاش شده تا طرحی از پیامدهای دیدگاه فلسفی ملاصدرا در حوزه تربیت، ارایه گردد. چنین طرحی میتواند چارچوب و چشم اندازی از تربیت دینی و الهی را در فضای غبار آلود و بحران زده نظامهای تربیتی سکولار، برای ما ترسیم نماید. ارتزاق از سرچشمه وحی و روایات و تلفیق برهان با شهود در فلسفه صدرایی، جایگاهی ویژه به این فلسفه بخشیده است. ابتکار ملاصدرا درطرح هویت تعلقی نفس، ضمن حل معمای ناگشوده ارتباط نفس با بدن، امکان تحول ذاتی نفس در مقابل تحول در اعراض نفس را اثبات، و ضرورت عقلی تربیت را تبیین مینماید. در طرح انسان شناسی فلسفی ملاصدرا، نفس، هم برای حدوث و هم برای تحقق هویت خویش به بدن نیاز دارد. بدن میدان ظهور نفس، محل افعال آن، و تنها سرمایه انسان برای خلق هویت خویش است. بدن، نقشی پیچیده و منحصر بفرد در فرآیند تربیت انسان، برعهده دارد. دستیابی به تصویری روشن از چگونگی تبدیل وجودی مادی نطفه ، به انسانی مجرد و ابدی، رمز گشایی از نظریه حرکت جوهری او و بیان حقیقت تربیت است. در نهایت، ملاصدرا با طرح نظریه جسمانیهالحدوث روحانیه البقا بودن نفس، نشان میدهد که دامنه و نهایت تربیت انسان از چشم اندازی بیکرانه، عمیق و شگفت انگیز برخوردار است.

هدف این پژوهش انجام مروری بر درمان های رفتار خودآسیب رسان در کودکان بود. این پژوهش به روش کتابخانه ای انجام شد. بدین صورت که ابتدا روش های درمانی رفتار خودآسیب رسان در کودکان از منابع پیشین استخراج و دسته بندی شد. سپس پیشینه پژوهشی و تعاریف مرتبط با هر پیامد به صورت جداگانه استخراج و در دسته های مربوطه قرار گرفت که در نهایت، 6 روش درمانی رفتار خودآسیب رسان در کودکان استخراج شد. این 6 روش درمانی شامل درمان شناختی-رفتاری، رفتاردرمانی دیالکتیکی، خانواده درمانی، هنردرمانی، درمان مبتنی بر حل مسیله و درمان روابط بین فردی بودند.

استفاده بهینه از راهبردهای یادگیری زبان، بستری را برای یادگیری موفقیت آمیز دانشجویان مراکز آموزش عالی فراهم می کند. لذا هدف از پژوهش حاضر ارزیابی تاثیر شیوه یادگیری زبان دانشجویان بر استفاده آنان از راهبردهای یادگیری زبان انگلیسی می باشد. از مجموع دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز که درس زبان انگلیسی عمومی را می گذراندند، با نمونه گیری خوشه ای 210 دانشجو در بهار 1402 انتخاب گردیدند. با استفاده از ورژن آنلاین پرسشنامه استاندارد راهبردهای یادگیری زبان آکسفورد تاثیر سه شیوه یادگیری زبان یعنی یادگیری خودآموز از طریق فیلم و کلیپ، یادگیری از طریق دروس زبان دانشگاه و یادگیری در موسسات زبان، بر استفاده از راهبردهای یادگیری زبان و ابعاد آن راهبردها (حافظه ای، شناختی، جبرانی، فراشناختی، عاطفی و اجتماعی) مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) مشخص نمود که دانشجویان مورد مطالعه که از طریق فیلم و کلیپ های صوتی و تصویری به یادگیری زبان می پرداختند بیشترین استفاده را از راهبردهای یادگیری زبان به طور کلی و راهبردهای حافظه ای، شناختی و فراشناختی داشتند در حالی که دانشجویانی که به یادگیری زبان در دانشگاه بسنده کرده بودند و از شیوه های دیگر یادگیری زبان استفاده نمی کردند، پایین ترین سطح استفاده از همه راهبردهای یادگیری زبان را نسبت به دو گروه دیگر داشتند. پیشنهاد می گردد که اساتید طریقه استفاده بهینه از راهبردهای یادگیری زبان را به زبان آموزان خود آموزش داده و از انواع راهبردها برای پوشش دادن به نیازها و انتظارات گوناگون دانشجویان در محیط های آموزشی استفاده نمایند.