نشریه مطالعات نوین بانکی
پیاپی 21 (زمستان 1402)

با عنایت به این که دولت ها تاکنون برای کاهش فقر برنامه های متعددی طراحی و اجرا کرده اند، هنوز در بسیاری از جوامع فقر مهم ترین معضل اقتصادی است که مردم و مسیولین از آن رنج می برند. علت این که این برنامه ها موفقیت قابل توجهی کسب نکردند و بعضا با شکست مواجه شدند، عدم جامعیت آن ها و در نظر نگرفتن تمام جوانب فقر است. برای این که بتوانیم برنامه ای جامع برای مقابله با فقر تنظیم کنیم لازم است شناختمان را نسبت به پدیده فقر بالا برده و با ابعاد مختلف آن آشنا شویم. در پژوهش حاضر ابتدا به تعریف لغوی و اصطلاحی فقر از دیدگاه مکاتب گوناگون اقتصادی و اسلام پرداخته و پس از آن انواع فقر را از نگاه طرفین عنوان کرده ایم. در آخر نیز روایات متناقض اهل بیت (ع) پیرامون جایگاه فقر در اسلام بیان شده و به رفع تناقض پرداختیم.

نزدیک به هفده سال از تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا واجرای سیستم بانکی مبتنی بر آن می گذرد.هدف قانون گذار از طراحی سیستم مزبور طرد از شبکه بانکی کشور بوده است.آیا این آرمان مقدس عملی شده است ؟پاسخ طراحان ومجریان نظام بانکداری در کشور به این سوال مثبت است.اما متاسفانه امروزه تصور بسیاری از مردم این است که فعالیت بانکها بطور عمده ربوی می باشد و تنها اسم و عنوان قالب کار تغییر کرده است.این فتوا چه درست وچه نادرست زیان های فراوانی دارد از جمله اینکه حرمت رباخواری در ذهن و فکر عامه مردم از بین می رود.ویابسیار کمرنگ می شود و می گویند اگر واقعا ربا حرام است چرا داد وستد ها در ایران براساس ربا است که البته در این زمینه عوامل و علل تشدید کننده ای نیز برای این ذهنیت وجود دارد و این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی به این دستاوردها رسیده است که تعیین درصد سود سپرده های بانکی از پیش و عملکرد بسیاری از بانک ها که غالبا از گیرند گان تسهیلات درمواردی که پیشاپیش نمی توان سود قطعی بر پروژه و کار آنان تعیین کرد نرخ سود معیینی را مطالبه می کنند.

سودآوری عملیات بانکها از جمله موضوعات بسیار با اهمیت در نظام بانکی تلقی می گردد. کسب درآمد توسط بانک ها از دو طریق میسر می گردد. روش اول شامل درآمدهای مشاع اعم از درآمدهای حاصل از اعطای تسهیلات و روش دوم درآمدهای غیر مشاع اعم از کارمزدهای حاصل از بانکداری الکترونیک و ارایه سایر خدمات بانکی. با توجه به اهداف پژوهش، گروه دوم درآمدها مد نظر می باشد که در میان آن ها دستگاه های پایانه فروش(دستگاه پوز) نقش حایز اهمیتی در بانکداری الکترونیک دارند. کلیه بانک ها و موسسات اعتباری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار جامعه آماری تحقیق را تشکیل می دهند و نمونه آماری نیز متشکل از 11 بانک می باشد که در دوره زمانی مورد بررسی(دوره پنج ساله از سال 1397 تا سال 1401) اطلاعات مربوط به آن ها در سامانه های موسسه عالی آموزش بانکداری ایران و سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران(کدال) موجود بوده است. از طریق بکارگیری روش های رگرسیون و ضریب همبستگی فرضیه ها مورد آزمون قرارگرفته اند. نتایج حاکی از کارایی و معنی دار بودن مدل رگرسیون و وجود همبستگی و ارتباط مثبت بین تعداد دستگاه های پایانه فروش و درآمدهای کارمزدی بانک ها در سطح زیاد و بین درآمدهای کارمزدی و سود(زیان) خالص در سطح متوسط می باشد، لذا توجه بیشتر به کسب درآمدهای کارمزدی در راستای سودآوری ضرورت دارد.

پولشویی فرآیندی است که منشا پولی که از طریق فعالیت های غیر قانونی (قاچاق مواد مخدر، فساد، اختلاس، قمار و...) به دست آمده را پنهان کرده و به جای آن منشایی قانونی می سازد. پولی که از طریق فعالیت های مجرمانه به دست می آید، کثیف است. وظایف بانک ها و موسسات مالی و اعتباری در امر مبارزه با جرم پول شویی به طور خلاصه عبارتند از مستند سازی جریان وجوه و قابل ردیابی نمودن آنها، گزارش دهی معاملات مشکوک، جمع آوری و پردازش اطلاعات، نگهداری اسناد و مدارک، تبادل اطلاعات داخلی و تبادل اطلاعات با سایر کشورها. با توجه به اهمیت این موضوع و ضرورت مبارزه با آن در مقاله حاضر قصد داریم به مبانی و اصول مبارزه بانک ها و موسسات مالی و اعتباری با پول شویی در ایران بپردازیم. روش تحقیق از نوع تحلیلی-توصیفی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها فیش برداری است.