فهرست مطالب

تئاتر - سال دهم شماره 95 (زمستان 1402)

نشریه تئاتر
سال دهم شماره 95 (زمستان 1402)

  • تاریخ انتشار: 1402/12/29
  • تعداد عناوین: 6
|
  • بهنام عرفانیان، محمدرضا شریف زاده*، عطاالله کوپال صفحات 7-16

    آنچه موجب اهمیت یک هستی شناسی جدید برای تئاتر امروز می شود نیاز تغییری بنیادین در تمامی جنبه های این پدیده است. برای پاسخ به این نیاز اصلاحات جنبی کمکی به حفظ جایگاه تئاتر به عنوان هنری رهایی بخش نمی کند. این هستی شناسی جدید که در اینجا به عنوان هستی شناسی تئاتر واگرا مورد خطاب قرار می گیرد می کوشد پیش از هر تغییری چهارچوب انتزاعی  فکری جدیدی برای این موضوع فراهم آورد. برای صورت بندی این هستی شناسی می توان از ریاضیات مدد گرفت. در این روش ریاضیات به عنوان چهارچوب نظری این هستی شناسی مورد استفاده قرار می گیرد و در ادامه با توجه به آن که متغیرهای ریاضی را می توان از حوزه نماد شناسی به حوزه معناشناختی منتقل نمود، هرکدام از وضعیت های ریاضی با تبدیل به وضعیت های کلان تئاتر این امکان را به دست می دهد که با استفاده از نظریه های ریاضی، فرضیه های نوینی برای تئاتر مطرح نمود. تلاش این پژوهش آن است که ابتدا صورت بندی مشخصی از هستی شناسی موجود تئاتر امروز با کمک نظریه های ریاضی ارائه دهد و در ادامه صورت بندی هستی شناسانه جدیدی با استفاده از ریاضیات برای تئاتر واگرا بیان نماید و در انتها نشان دهد که هرگونه جنبه رهایی بخش در تئاتر نیازمند عدول از قواعد پیشین و تثبیت شده و دستیابی به نوعی واگرایی در تئاتر است.

    کلیدواژگان: هستی شناسی، تئاتر، همگرایی، واگریی، نظریه مجموعه ها، نظریه سری ها
  • ندا کاظمی یزدی، مسعود دلخواه*، حمیدرضا شعیری صفحات 17-25
    پژوهش حاضر با هدف تاثیر تئاتر پداگوژی بر رشد خلاقیت دانش آموزان در مقطع دبستان و متوسطه اول انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل: دانش آموزان دبستان و متوسطه اول (7- 14 ساله) منطقه 6 تهران بوده است که از بین آن ها 20 نفر گزینش و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (10 نفر) و گروه کنترل (10 نفر) جایگزین شده اند. در هر دو گروه، پیش آزمون انجام شده و سپس گروه آزمایش، عمل آزمایشی (تئاتر پداگوژی با تکیه بر تربیت زیبایی شناسی)، را به مدت 10 جلسه ی90  دقیقه ای دریافت کرده است. پس ازآن مکررا آزمون برای هر دو گروه اجرا شده است. گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه خلاقیت عابدی بر اساس پرسشنامه خلاقیت تورنس صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که تئاتر پداگوژی به طور معناداری به بهبود توانایی حل مسئله و خلاقیت دانش آموزان دبستان و متوسطه اول در گروه آزمایش منجر شده است. روش های آماری مورد استفاده در این پژوهش شامل آزمون تحلیل کواریانس، آزمون T و استفاده از نرم افزار SPSS است. نتایج تحلیل آماری حاکی از تاثیر مثبت و معنادار تئاتر پداگوژی بر رشد خلاقیت گروه آزمایش است (05.0> P)
    کلیدواژگان: تئاتر پداگوژی، رشد خلاقیت، تربیت زیبایی شناسی، مقاطع دبستان و متوسطه اول
  • مجید اخشابی* صفحات 27-41
    تعزیه از نمودهای بارز تجلی موسیقی سوگ در اجتماعات مذهبی ایران به شمار میرود که در پیوند با سنت به جایگاه مهم، فراگیر و تاثیرگذاری در هنر آیینی ایران دست یافته است.موسیقی، نظام بخش و جزء لاینفک هنر تعزیه است و به دو گونه سازی و آوازی در آن بروز و ظهور دارد. تحقیق حاضر به روش توصیفی-تحلیلی از طریق مطالعه کتابخانه ای و میدانی با استفاده از مستندات موجود و احصاءنظر صاحب نظران، در پی آنست که ضمن شناسایی و معرفی آثار متقابل تعزیه و موسیقی ایرانی بر یکدیگر، از دو منظر سازبندی و سازشناسی ابعاد موسیقایی این نمایش آیینی را مورد واکاوی، تحلیل و معرفی قرار دهد. از یافته های تحقیق چنین استنتاج گردید: موسیقی تعزیه که منبعث از موسیقی نواحی و دستگاهی ایران است،علاوه بر کمک به حفظ، اشاعه، ترویج و تبدیل آرام حرمت های موسیقی به حلیت ها، موجب شکل گیری موارد مهمی چون: ایجاد نیاز در مذهبیون برای فراگیری آواز، بکارگیری صدای پسران نابالغ بجای صدای زنان، تبادل محتوا با انواع گونه های موسیقی و نهایتا بسترسازی برای ابداع مرکب خوانی شده است. از سوی دیگر ویژگی های بارزی باعث شده بسیاری از سازها در سازبندی تعزیه مورداستفاده قرار نگیرند،این موارد شامل: لزوم داشتن حجم و شدت صوتی بالا، عدم نیاز به اعمال کوک، تطبیق تاریخی-مکانیسمی، قابلیت اجرا در حین دسته روی، عدم حرمت از نظر فقها، قابلیت قرینه سازی تاریخی و داشتن جنس صدای حزین یا رعب آور می باشد. در این مقاله دوگروه از سازهای بادی و کوبه ای مورداستفاده در سازبندی مرسوم تعزیه موردمعرفی و تشریح از منظر سازشناسی قرارگرفته است. از دیگر نتایج حاصله کارکردهای موسیقی سازی در تعزیه است که تحت عناوینی چون: تشریفات، تقویت حس حماسی، همراهی آواز، تشدید یا تلطیف دراماتیک، رابط و فضاساز، بسترساز رخدادهای آینده، نفس گیری شبیه خوانان، افزایش جذابیت صحنه، القای نظم زمانی، ایجادتنوع صوتی و ایجاد آمبیانس غالب، موردمعرفی و تشریح واقع شده اند.
    کلیدواژگان: تعزیه، نمایش آیینی، موسیقی ایرانی، سازبندی، سازشناسی
  • محمد عارف* صفحات 43-54
    هدف این مقاله بررسی جنبه های نمادین و نشانه ای موجود در نمایشنامه ی «پنجره ای بر بادها» نوشته فرهاد ناظرزاده کرمانی با رویکرد انسان شناسی تفسیری است. یافته ها نشان می دهد که درام نوشت «پنجره ای بر بادها»، از عنوان تا پایانه با آمیزش فرهنگ دو شخصیت صنوبر و مظفر در طبیعت موهوم خودساخته ی بادآباد، به تشکیل مثلث انسان شناسی تفسیری مبتنی بر نظریه ی کلیفورد گیرتز به روابط متقابل «انسان»، «فرهنگ» و «طبیعت» بپردازد و آن را در طبقه ی درام نوشت های معناگرای بوم شناخت قرار دهد. مظفر پس از هشت ماه دوری به دیار خود بادآباد کرمان، برگشته و تحت تاثیر گزارش های لوطی انتر به دست، نسبت به همسر حامله ی خود صنوبر، بدبین می شود. بنابراین، برای حفظ آبروی خود تصمیم به مجازات صنوبر می گیرد و او را با طنابی در دست و فانوسی در دستی دیگر شبانه به بالای تپه ای در بیابان می برد و او را به سنگی که به شکل سر خر در آمده (خرسنگ)، می بندد که مجازات کند و خود با صدای کفتارگونه ی هموندان از آنجا دور می شود با این پیش فرض که اگر صنوبر بی گناه است، توسط مطربان شبگرد نجات می یابد و اگر گناه کار است طعمه حیوانات وحشی می شود. نشانه ها و معناها در این نمایش نامه بیانگر دو وجهه ی مهم انسان شناسی تفسیری و دیداری است. نویسنده توانسته نمادهایی جدید و مناسب منطقه بسازد. در این نمایشنامه حدود بیست و هفت نماد بومی، قبیله ای، ذهنی، دینی و خیالی وچود دارد که آن را در ردیف نمایشنامه های نمادگرای مردمشناسانه قرار می دهد. هر دو شخصیت این نمایشنامه با زبان هم صحبت می کنند اما زبان ذهن آنها تفاوت دارد. این پژوهش بر اساس روش مطالعات توصیفی تحلیلی و کتابخانه ای- اسنادی تهیه شده و به روش تحلیل محتوای کیفی، نیز تجزیه تحلیل گردیده است.
    کلیدواژگان: انسانشناسی تفسیری، کلیفورد گیرتز، نمایشنامه، پنجره ای بر بادها، فرهاد ناظرزاده کرمانی
  • کسری میرفتاحی، اسماعیل نجار*، مصطفی مختاباد امرئی صفحات 55-63
    این مقاله به معرفی و تحلیل ویژگی ها و ساختار متنی درام مستند می پردازد و برای این امر از نظریات دو پژوهشگر تاثیرگزار این حوزه یعنی درک پجت و کرول مارتین استفاده می شود.درام مستند گونه ای نمایشی می باشد که از وقایع تاریخی و حقیقی مانند مصاحبه ها، اسناد و گزارش های روزنامه ها بهره می جوید تا رویداد ها و زندگی افرادی خاص از جامعه را به تصویر کشد. این گونه نمایشی اغلب به موضوعات سیاسی و اجتماعی رسیدگی می کند و همواره بر پایبندی خود به حقیقت و اصالت تاکید دارد. درام مستند در قرن بیستم و بیست و یکم با رشد ابزار های فناورانه مانند ضبط صوت و ویدئو پروژکتور بیش از پیش مورد استفاده قرار گرفت و همواره به عنوان گونه ای نمایشی در نظر گرفته شد که می تواند دانش تاریخی را در صحنه تئاتر آموزش دهد، و معمولا بر سه گفتمان مبتنی بر واقعیت، گفتمان مبتنی بر درام داستانی، و گفتمان زیبایی شناختی و تحلیلی استوار است. این مقاله، با استفاده از روش تاریخ نگاری و توصیفی تحلیلی از ابعاد مختلف این گونه نمایشی از جمله اهمیت جمع گرایی و تفاوت میان گزارش و ضبط به این نتیجه خواهد رسید که درام مستند ظرفیتی فراتر از آموزش دارد و قابلیت ایجاد ارتباط نزدیک میان مخاطب، هنرمند و سوژه را فراهم می سازد. امید است با بررسی جایگاه و ارزش درام مستند در عصر معاصر و با تاکید بر نیاز به تحقیقات بیشتر برای کشف ظرفیت های آن در راستای درگیر کردن مخاطبان، تشویق به تفکر انتقادی و الهام بخشیدن به تغییرات اجتماعی بتوانیم انگیزه پژوهش و تولید این نوع درام را در ایران افزایش افزایش دهیم.
    کلیدواژگان: درام مستند، درک پجت، کرول مارتین، تئاتر ورباتیم، ادبیات نمایشی
  • زهره بهروزی نیا* صفحات 65-74
    میشل فوکو یکی از برجسته ترین اندیشمندان قرن بیستم است که مفهوم نوینی از واژه قدرت را ارائه داده و از تعاریف رایج آن فاصله می گیرد. به باور او قدرت متعلق به طبقه خاصی نبوده و کنشی دوطرفه است که در همه سطوح جامعه، ارتباطات و مناسبات جریان داشته و همه افراد را در هر سطحی درگیر می کند. هنر عروسکی از گونه های مهم هنر تئاتر به شمار می رود که برای درک و ایجاد ارتباط با مخاطب، تمامی تلاش خود را بر پایه باورپذیری عنصر بی جان خود، یعنی عروسک  شیء بنا می گذارد؛ به همین دلیل یک نمایشگر عروسکی جهت زنده نشان دادن عروسک  شیء در ارتباطی فراتر از تعاریف متداول با یک شیء قرار می گیرد و با تغییر ماهیت با استفاده از قوای ذهنی و فیزیکی خود، به آن جان می بخشد.در این پژوهش سعی بر آن است تا با بررسی مفهوم قدرت از دیدگاه فوکو به ایجاد این ارتباط میان بازی دهنده عروسک و عروسک  شیء پرداخته شود. همچنین پرسش اصلی این پژوهش این است که بر اساس نظریه قدرت فوکو رابطه میان عروسک  شیء و بازی دهنده آن چگونه بوده و این مفهوم چه تاثیری بر این رابطه دارد؟مولف ابتدا به بررسی مقوله قدرت بر اساس نظریه فوکو و سپس به ارتباط میان بازی دهنده عروسک با عروسک  شیء پرداخته و در پایان نظریه قدرت را با ارتباط میان بازی دهنده عروسک و عروسک  شیء تطبیق می دهد. نتایج این پژوهش نشان داد که میان انسان و عروسک  شیء به دلیل جان بخشی و تظاهر به جاندار بودن آن توسط بازی دهنده بر روی صحنه، قدرت سیال موجود در طبقات مختلف اجتماعی تاثیر داشته و هر دو از آن تبعیت می کنند، تا جایی که عدم ایجاد تعامل  قدرت و به هم خوردن توازن دوسویه آن بین این دو عنصر، می تواند عروسک  شیء را از هدف اصلی خود دور و قرارداد زنده بودن عروسک را در نزد مخاطب برهم زند و عروسک را (در صورت شیء بودن) تبدیل به همان اشیای روزمره مورد استفاده انسان کند. این مقاله توصیفی  تحلیلی بوده و به صورت کتابخانه ای و بر اساس پژوهش های صورت گرفته توسط پژوهشگران حوزه جامعه شناسی و هنر عروسکی انجام شده است.
    کلیدواژگان: فوکو، قدرت، عروسک-شی، بازی دهنده ی عروسک، ارتباط
|
  • Erfanian Behnam, Mohammadreza Sharifzadeh *, Ataollah Koopal Pages 7-16

    What makes a new ontology essential for today's theatre is the need for fundamental change in all aspects of this phenomenon. To respond to this need, side reforms do not help preserve theatre's status as a liberating art. This new ontology, addressed here as divergent theatre ontology, attempts to provide a new abstract intellectual framework for this issue before making any differences. To form such an ontology, mathematics can be used. In this method, mathematics can be used as an ideology framework. Considering that mathematical variables can be transferred from the field of symbology to the field of semantics, by turning into macro-theatre situations, each of the mathematical situations, allows the possibility to propose new hypotheses for theater by using mathematical theories.  This research aims to primarily present a specific form of an ontology of today's theatre as convergent theatre and to additionally express the new form using the mathematics of divergent theatre ontology and ultimately showing that any liberating aspect in theatre requires an infraction of the rules of convergent theatre and achieving some kind of divergence in theatre.

    Keywords: Ontology, Theatre, Convergence, Divergence, Set Theory, Series Theory
  • Neda Kazemi Yazdi, Masoud Delkhah *, Hamidreza Shairi Pages 17-25
    The current research was conducted to analyze the effect of pedagogical theater on the growth of students' creativity in primary and primary secondary schools. The statistical population of the research includes Primary and Middle school students (7-14 years old) from 6 regions of Tehran. These students were selected and randomly replaced in two experimental groups (10 people) and a control group (10 people). In both groups, a pre-test was performed and the experimental group performed pedagogic theater based on aesthetic training for 10 sessions of 90 minutes. After that, the test was performed again for both groups. Data collection was done through Abedi's creativity questionnaire based on Torrance's creativity questionnaire. The results of the research showed that pedagogical theater has led to the improvement of problem-solving ability and creativity of primary and middle school students in the experimental group. The statistical methods used in this research include analysis of covariance, T-test, and the use of SPSS software. The results of the statistical analysis show the positive and significant effect of pedagogical theater on the creativity of the experimental group(P05/0> ).
    Keywords: Pedagogical Theater, Creativity Development, Elementary, Middle School Levels
  • Majid Akhshabi * Pages 27-41
    Ta’zieh is one of the prominent manifestations of mourning music (Sog) in religious communities of Iran, which, in connection with tradition, has achieved an important, comprehensive and influential position in the ritual art of Iran. Music is systematizing and an integral part of the art of Ta’zieh, and it appears and emerges in two ways: through instruments and through singing. The present research is descriptive-analytical through library and field study using existing documents and experts' opinions, while identifying and introducing the reciprocal effects of Ta’zieh and Iranian music on each other, from the two viewpoint of composition and instrumentation of the musical aspects of this ritual performance to analyze and introduce it. From the findings of the research, it was concluded that Ta'ziyeh music, which originates from the regional and instrumental music of Iran, in addition to helping to preserve, spread, promote and slowly transform the sanctities of music into rituals, has led to the formation of important things such as: creating a need in religious people to learn singing, using the voice of immature boys instead of the voice of women, exchanging content with different types of music and finally providing a platform for the creation of composite reading. On the other hand, many instruments due to their distinctive charactetistics, are not used in the composition of Ta'ziyeh, these chatacteristics include: the need to have high volume and sound intensity, no need to apply tuning, historical-mechanistic matching, the ability to perform while playing, lack of sanctity in terms of Jurisprudence is capable of making historical comparisons and having a sad or frightening sound. In this article, two groups of wind and percussion instruments used in the traditional composition of Ta'zieh have been introduced and explained from the perspective of instrumentation. There are some titles among other results of music making functions in Ta'ziyeh, such as: rituals, strengthening the sense of epic, singing accompaniment, dramatic intensification or alleviation, connecting and creating atmosphere, setting the stage for future events, breathing in imitation singers, increasing the attractiveness of the stage, inducing temporal order, creating variety. Sound and the creation of the dominant ambience have been presented and explained.
    Keywords: Ta', Ziyeh, Ritual Performance, Iranian Music, Composition, Instrumentation
  • Mohammad Aref * Pages 43-54
    The aim this article is to investigate the symbolic and symbolic aspects in the play "Window Window" written by Farhad Nazerzadeh Kermani with an interpretive anthropological approach. In the statement of interpretive anthropology, Clifford Geerts considers two important processes of emic-etic researches as the fundamental elements of the interpretation of works of art. A window on the winds has been able to put the anthropological texture of the drama in a connection between culture, man and nature, and by creating tribal music, it has mixed the archetypes of the people of Kerman. The findings show that the play "Window on the Winds", from the title to the end, with the mixing of the culture of the two characters of Sobar and Mozaffar in the self-made imaginary nature of Badabad, forms an anthropological triangle of interpretation based on the theory of Clifford Geertz to the interrelationships of "man", "culture". and "nature" and place it in the category of ecological semantic dramas. After eight months of being away, Muzafar returned to his hometown of Badabad, Kerman, and under the influence of Loti's reports, he became pessimistic towards his pregnant wife Sanobar. Therefore, in order to protect his reputation, he decides to punish the spruce and takes him to the top of a hill in the desert at night with a rope in one hand and a lantern in the other hand, and ties him to a stone shaped like a donkey's head (Khorsang) to punish him. And he walks away from there with the hyena-like voice of Hamodan, with the assumption that if the fir tree is innocent, it will be saved by the nocturnal singers, and if it is guilty, it will become the prey of wild animals. Signs and meanings in this play express two important aspects of interpretive and visual anthropology. The findings show that the author was able to create new and suitable symbols for the region. In this play, there are about twenty-seven indigenous, tribal, mental, religious and imaginary symbols, which places it in the ranks of anthropological symbolist plays. Both characters in this play speak the same language, but the language of their minds is different. This research was prepared based on the method of descriptive analytical and library-documentary studies and it was also analyzed using the qualitative content analysis method.
    Keywords: Interpretive Anthropology, Clifford Geertz, Play, Window On The Winds, Farhad Nazerzadeh Kermani
  • Kasra Mirfattahi, Esmaeil Najar *, Mostafa Mokhtabad Emrei Pages 55-63
    This article delves into the distinguishing features and textual structure of documentary drama by reviewing and comparing the theories of Derek Paget and Carol Martin. The docudrama is a genre that utilizes real and historical events like interviews, documents, and newspaper informations to explore the real life events and people. It usually revolves around the political and social themes and issues and claims to revolve around truth and authenticity. The article explicates that documentary drama relies on three types of discourse: the discourse of factuality, the discourse of fictional drama, and aesthetic and analytical discourse. In the twenty-first century, with the proliferation of technological tools, documentary drama has been increasingly employed and recognized as a theatrical genre that can impart historical knowledge. This article provides a comprehensive analysis of the multifaceted dimensions of documentary drama, including the significance of collectivism and the preference for reporting over recording. It argues that documentary drama has the potential to establish intimate connections among the audience, artist, and documentary subject, and its scope extends beyond mere education. Finally, this article underscores the importance and value of documentary drama in contemporary society and advocates for further research to explore its potential to engage audiences, stimulate critical thinking, and inspire social change.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
    Keywords: Docudrama, Derek Paget, Carol Martin, Verbatim Theatre, Drama
  • Zohreh Behrouzinia * Pages 65-74
    Michel Foucault, one of the most prominent thinkers of the 20th century, presented a new concept of power differing from its common definitions. In his view, power does not belong to a specific class and is a two-way action that takes place at all levels of society, communication, and relationships, and all people are present in this wide network. Puppet art which is considered to be one of the important types of theater art, to understand and create a relationship with the audience, builds all its efforts on the believability of its inanimate element, the puppet object, and the puppet show is used to show that the puppet is alive, and the puppeteer is defined in a relationship beyond the common definitions of an object and in two-way communication with his tools, using his mental and physical powers gives life to it.In this research, it is intended to investigate the concept of power from Foucault's point of view. This is to establish the relationship between the puppeteer and the puppet object. Also, the main question of this research, based on Foucault's theory of power is “how is the relationship between the puppet-object and its player, and what effect does this concept have on this relationship? The author first examines the category of power based on Foucault's theory, then examines the relationship between the puppeteer and the puppet-object, and finally she adapts the theory to the relationship between the puppeteer and the puppet-object. Based on the results of this research, it is showed that the fluid power existing in different social classes exists between the puppeteer and the puppet-object since it is animated and pretended to be alive on the stage. Failure to create a two-way power interaction in this relationship, as well as disrupting its balance, can take the doll-object away from its main purpose and break the agreement that the puppet is alive in the eyes of the audience and turn the puppet-object into everyday objects. This article is descriptive-analytical and has been done in library form and based on the research done by researchers in the field of sociology and puppetry.In this research, it is intended to investigate the concept of power from Foucault's point of view. This is to establish the relationship between the puppeteer and the puppet-object. Also, the main question of this research, based on Foucault's theory of power, how is the relationship between the puppet-object and its player, and what effect does this concept have on this relationship?The author first examines the category of power based on Foucault's theory, then examines the relationship between the puppeteer and the puppet-object, and finally she adapts the theory to the relationship between the puppeteer and the puppet-object.Based on the results of this research, it is showed that the fluid power existing in different social classes is existed between the puppeteer and the puppet-object due to its animating and pretending to be alive on the stage, and both obeyed it. Failure to create a two-way power interaction in this relationship, as well as disrupting its balance, can take the doll-object away from its main purpose and break the agreement that the puppet is alive in the eyes of the audience and turn the puppet-object into everyday objects. This article is descriptive-analytical and has been done in library form and based on the researches done by researchers in the field of sociology and puppetry.
    Keywords: Foucault, Power, Puppet-Object, Puppeteer, Relationship