فصلنامه هنرنامه
پیاپی 22 (بهار 1383)

واژه و نماد سرو در ادبیات فارسی - به ویژه شعر - بسیار مورد توجه و استفاده قرار گرفته است و این عنایت از جهات گوناگون همچون: جهان لفظی و ظاهری، جنبه های بصری و تصویری و نیز به عنوان نماد معنوی، مجازی و سمبلیک قابل مطالعه و بررسی است. شاعران طبیعت گرا و تصویر گر ایرانی همچون نگار گران با ذوق و دقیق این سرزمین با توصیف و بیان وجه ادبی و ظاهری سرو پرداخته اند و شاعران و ادیبان اهل عرفان یا عارفان ادیب - به وجه عرفانی و اخلاقی آن بیشتر توجه کرده اند. در این مقاله به استفاده حافظ از وجوه لفظی و معنوی سرو در غزلهای شیرین اش می پردازیم...

«قدرت مقدس زنانه» یکی از جلوه های نیروی ماوراء الطبیعه در اساطیر و ادیان اولیه است که کارکردی زنانه و مادرانه دارد و غالبا در پدیده هایی چون زمین، ماه، کو ها، تپه ها، آب ها، شب، تاریکی و... و در سیمای الهه ها و ایزد بانوان تجلی می یابد. این نیرو، گاه به شکل انرژی مجردی است که خود را در شکل های چندگانه تقسیم می کند. نمونه برجسته این انرژی مجرد، «شاکتی» الهه هندی است. در این گفتار، علاوه بر شرح پدیده های مزبور، به ارتباط آن با زنان و باعبانی، بافندگی، پختن و سفالگری و تغییرات روحانی می پردازیم و با ارائه مثال های متفاوت، طرف تاریک و سویه منفی این نیرو را شرح می دهیم...

سوزان سانتاگ، بدون شکی یکی از برجسته ترین منتقدان هنری سال های اخیر محسوب می شود. اولین اثر برجسته سانتاگ، که او را به عنوان یکی از مهم ترین مقاله نویسان دهه 60 و مابعد آن معرفی کرد، کتاب «علیه تفسیر» بود. نام این اثر، که برگرفته یکی از مقاله های این کتاب بود، به یک باره کل نقد محتوایی آن زمان را زیر سوال برد و معیاری برای شکل گیری نوعی از نقد شد که به قول او، مسایل مربوط به فرم را در مسایل مرتبط با محتوا حل می کرد. علیه تفسیر، حمله ای تند و جانانه به تمامی نقدها، آثار هنری، و منتقدینی که «محتوا» برایشان بیش از هر چیزی دیگر اهمیت داشت، بود...

نگارگری ایرانی هنری است که همواره در خدمت کتاب و کتابت بوده و تا دوره صفوی هیچ گاه به صورت مستقل عرضه نشده بود. مضامین و بن مایه های این هنر، ریشه در داستان های سمبلیک، متون عرفانی، شعر و ادبیات حماسی داشته است و از این رو بدون شناخت ادبیات کهن فارسی، پی بردن به جنبه های زیبایی شناختی نگارگری میسر نمی باشد. متاسفانه این هنر در نزد عوام و حتی قشر آگاه کمتر مورد التفاط و فهم قرار گرفته است، در صورتی که با کمی شناخت و تعمق در آثار ارزشمند ادب فارسی و بهره گیری از آن، راه برای درک بهتر نگارگری هموارتر می گردد...

این مقاله به معرفی زندگی و آثار برنارد لیچ سفالگر بریتانیایی می پردازد. این هنرمند تاثیر زیادی بر روی معاصرات و سفالگران پس از خود داشته است. تاثیرات سفر برنارد لیچ به ژاپن و آشنایی او با فلسفه ذن بودا، بازگشت او به انگلستان و توجه به سنت های سفالگری اروپایی باعث گشت که ترکیبی از تفکر و هنر شرق و غرب گردد، چیزی که برنارد لیچ همواره در صدد تبیین آن بود.

در ماه ژوئن سال 2002میلادی، «ادواردو چیلیدا» هنرمند مجسمه ساز اسپانیایی، دیده از جهان فرو بست. او که در طول دوران زندگی خود، آثار ارزشمندی خلق کرده بود، همواره یکی از موفق ترین مجسمه سازان دنیای هنر معاصر محسوب می گردید. پایبندی چیلیدا به یافته های با ارزش تجسمی در سنت کهن اسپانیولی، از او تصویری مقتدر به عنوان هنرمند ملی ارایه نموده است. هدف از مقاله حاضر، بررسی آثار این مجسمه ساز اروپایی و چگونگی تحول کارهای اوست.

«فریداا کالو» هنرمندی است که بررسی آثارش بدون آگاهی از سرگذشت پرپیچ وخم زندگی اش غیر ممکن می باشد. زندگی او سراسی آکنده از دردهای جسمی و روحی، تضادهای درونی و ناملایمات بیرونی است که در تابلوهای کوچک او باز نمایانده شده اند. نقاشی های او را برخی سوررئالیستی و برخی سمبولیستی نامیده اند، اما همه در این نکته هم عقیده اند که فریدا به شیوه ای کاملا شخصی نقاشی می کرد و با وجود اینکه آثارش در مقایسه با آثار هنرمندان مکزیکی هم عصرش، اندکی «خام دستانه» به نظر می رسد، به دلیل نگاه صادقانه و تغزلی او به خود و جهان، منحصر به فردند.

آثار عکاسی قدیمی به خاطر ساختار شیمیایی خود، در مقابل عوامل آسیب رسان مختلف شیمیایی و فیزیکی، فاقد دوام و پایداری لازم می باشند. لذا باید جهت حفظ و بازسازی آنها، ضمن شناخت عوامل فوق الذکر، شیوه های مختلف نگهداری و مرمت آنها را با توجه به پیشرفت های روز افزون فن آروی های جدید به کار برد.

مطلبی که در پی می آید، درباره تاریخ سینمای سیاسی آلمان و بخصوص در ارتباط با یکی از مهمترین فیلم سازان مستند ساز جهان هلن برتالنی ریفنشتال است. در این مقاله مختصری درباره جنبش سینمای نوین آلمان که معروف به نهضت اوبرهازن می باشد بحث شده است. چرا که بسیاری از این فیلم سازان اندیشه های سیاسی داشته اند. اما مقاله قصد دارد آغاز و پایان سینمای سیاسی آلمان را از جنبش سینمای نازی توسط ریفنشتال تا سال های 2003 منصوب به این شخصیت بداند. بدیهی است در این مقاله مهم ترین فیلم ساز سیاسی آلمان ریفنشتال معرفی می شود.