ماهنامه چشم انداز ارتباطات فرهنگی
پیاپی 13 (دی 1383)

برای کمتر کسی جای تردید است که فیلسوفان غرب از طریق فیلسوفان مسلمان چون: ابن سینا و ابن رشد با سنت یونانی تفکر خود آشنا شدند. حتی پاره ای از ژرف ترین اندیشه ورزان و محققان اعتقاد دارند ابتکاراتی که فیلسوفان مسلمان در پاره ای از زمینه ها چون جمع عقل و دین به کار بستند مورد استقبال فیلسوفانی مانند توماس اکویناس قرار گرفت و این گونه نبود که فلسفه قرون وسطا تنها فلسفه یونان را از متفکران مسلمان اخذ کند بلکه آنها کل دستاوردهای فیلسوفان مسلمان را که تلفیقی از تفکر اسلامی و تفلسف یونانی بود جذب کردند. ...

غریبان بسیاری تاکنون به فرهنگ ایرانی زبان پارسی و ادبیات ایرانی علاقه مند شده اند که افرادی چون: نیکلسون و ادوارد براون از جمله آنها هستند. این پارسی پژوهان و ایرانشناسان البته مدد بسیاری به ایران پژوهی رسانده اند و به تعبیری آینده ای فراروی ایرانیان قرار داده اند تا آنها بتوانند از مجراهایی دیگر به عناصر فرهنگی سنت خویش بنگرند. با این همه، همان گونه که پاره ای از انسانشناسان به ما تذکر داده اند شناسایی هر جزء فرهنگی از سوی افراد فرهنگ دیگر، ناقص است و پژوهشهای غریبان هم در باب فرهنگ ایرانی از این قاعده مستثنا نیست. ...

جهان کنونی ما جهانی متحول و متغیر است. به همین جهت پاره ای افراد معتقدند تنها صفتی که می توان به این جهان اطلاق کرد تغییر و عدم ثبات است. در این جهان مطمئنا برقراری تعامل فرهنگی با دیگر فرهنگها از ضرورتها و پیش نیازهایی برخوردار است که با ضرورتهای پیشین لااقل در پاره ای وجوه متفاوتند. چشم انداز بنا دارد در گفتگو با صاحب نظران و متولیان تعاملات فرهنگی، برخی از این ضرورتهای جدید را در معرض دید و نگاه خوانندگان خود قرار دهد. ...

دانشگاه تهران اخیرا همایشی در بزرگداشت علامه اقبال لاهوری برگزار کرد که در آن همایش پاره ای از اقبال پژوهان و ایرانشناسان سخنرانی کرده اند. از جمله مقالات ارائه شده در آن همایش مقاله ذیل است که دکتر محمد بقایی از اقبال شناسان معروف کشورمان آن را ارائه کرده است. با تشکر از ایشان که این مقاله را در اختیار ما قرار داده اند، آن را در معرض دید و نگاه خوانندگان چشم انداز قرار می دهند.

تاثیر فرهنگ ایرانی بر فرهنگهای دیگر منحصر به ادبیات و پاره ای علوم و معارف نیست و عرفان اسلامی هم که در چارچوب زبان پارسی معرفی شده و بسط یافته است بر فرهنگهای دیگر تاثیر گذار بوده است. از جمله مشهورترین شخصیتهای عرفانی ایرانی که نه تنها در ایران که در دیگر فرهنگها هم تاثیر گذار بود، منصور حلاج است. این شهرت و تاثیر گذاری به اندازه ای است که پاره ای از فرهنگها عرفان ایرانی را با این عارف می شناسند. در مقاله ای که پیش روی خوانندگان قرار دارد تاثیر عرفان حلاج بر ادبیات ترکیه مورد بررسی قرار می گیرد. از رایزنی فرهنگی سفارت ج. ا. ایران در آنکارا که این مقاله را در اختیار ما قرار دادند متشکریم.

روابط فرهنگی ایرانیان با شرق به صورت کلی و با کشورهای جنوب شرقی آسیا به صورت خاص همیشه پر رونق بوده اند، یکی از دلایل این رونق تاثیر فرهنگ ایرانی بر شبه قاره هند بوده و این حوزه فرهنگی در نقش واسط فرهنگی میان ایران و کشورهای جنوب شرقی آسیا عمل کرده است. در مقاله ای که پیش رو دارید دکتر اسماعیل مارسین کوفسکی از پژوهشگرانی که بسی در باب تعامل فرهنگی ایران و کشورهای جنوب شرقی آسیا پژوهش کرده به وضعیت شیعیان در این کشور می پردازد. ...

دکتر موریو فوجی از برجسته ترین اساتید بخش فارسی دانشگاه توکیو است. او نقش موثری در ترویج زبان پارسی و فرهنگ ایرانی ایفا کرده است. مقاله ای که پیش روی شماست ترجمه مقاله ای است که دکتر موریو فوجی در مجله شرق (Orient) به زبان انگلیسی نگاشته است و به پژوهشهایی که در باب زبان پارسی از دهه 1920 تا 1980 در ژاپن صورت گرفته می پردازد.