فصلنامه پژوهش های ارتباطی
پیاپی 41 (بهار 1384)

پروفسور مولانا که یکی از پیشکسوتان رشته ارتباطات بین الملل در سطح جهانی است و آثار انتقادی اش پلی بین شرق و غرب محسوب می شود در این گفتگو می کوشد با توجه به مقطع زمانی فعلی، به طرح پرسش ها و مطالب جدیدی بپردازد که از دیدگاه ایشان تلاش برای رهایی از وابستگی به بینش های موجود و ارائه قرائتی جدید به شمار می رود.
ایشان معتقد است که دراین زمینه باید بکوشیم به جای این که روابط بین الملل و جهانی را از دریچه نگاه قدرت های بزرگ سیاسی و اقتصادی و حوادث و وقایع دو قرن اخیر غرب بنگریم در ذهن خود حداقل یک الگو و قرائت دیگر از ارتباطات و روابط بین الملل فراسوی نظام کنونی «ملت دولت» ترسیم کنیم.
از دید وی برای عبور از این بن بست فکری و تبیین مسائل و مشکلاتی که حوزه ارتباطات بین الملل را احاطه کرده است باید چهارچوبی ارائه و گسترش داد که با حرکت ورای سلطه روشنگری فلسفی و انتقادی مارکسیستی و لیبرال غرب و با انشقاق در قطب های راست و چپ وحدت را واسازی کند همچنین باید با کاوش دیرینه شناختی سنت های فلسفی تمدن غرب را به روی گذشته فراموش شده آن گشود و آثار کلاسیک شرق و به ویژه دنیای اسلام را با دقت و نگاه بهتری قرائت کرد و ارائه داد. از نظر ایشان، ریشه های علوم اجتماعی و انسانی باید دوباره قالب بندی شوند و طرح پردازی ما نیاز به واسازی دارد. وی به منظور ارائه مرزهای جدید در این حوزه اصطلاح «دگر» را به کار می برد که معتقد است موجب گشایش در بینش ایدئولوژیک و هرمنوتیک جامعه تفسیری و گفتمانی ما به سویی می شود که آن را «وجه متعالی ارتباطات» می نامد.
پروفسور مولانا در ادامه به تبیین این امر می پردازد که بعد متعالی اصول اخلاقی ارتباط در غرب با بعد هنجاری آن مغشوش شده است و در دهه های اخیر در سطح فکر و اندیشه غرب کوشیده است خود را از این بن بست خارج کند اما تلاش آن بی نتیجه مانده است. از نظر ایشان غرب برای رهایی از این بن بست باید افق هایی از اندیشه و غیر اندیشه خود را به سوی دین به مثابه دیگر خود بگشاید.
وی معتقد است از دهه 1960 میلادی تاکنون نظریه انتقادی، روابط، ساختارهای قدرت و ایدئولوژی ای را نمایان کرده است که تصور ما را از ارتباطات شکل می دهد اما این گونه پارادایم با طلوع انقلاب اسلامی ایران و احیای اسلام ناب محمدی و نه «اسلام های معتدل مورد قبول غرب» دچار تزلزل شده چنان که دگرگونی های امروزی در اصل نتیجه زنگ خوردگی الگوهای سنتی و معمولی روابط بین الملل و ناآشنایی دنیای اسلام و حتی مناطق دیگر با این امر است.

در دنیای امروز که رشد ابزار ارتباطی و فناوری، تعامل و روابط بین فرهنگ ها را گسترده تر و حفظ هویت را بسیار دشوارتر از گذشته کرده است، طرح درست و هنرمندانه تاریخ و اساطیر به مثابه قوام دهنده هویت و سپر اندیشه می تواند فصل جدید را با هویت تاریخی، اساطیری و زیباشناسی قوم خود پیوند دهد و با مدد به استمرار فرهنگی مانع از بروز شکاف و گسستگی میان نسل ها شود.
در این مقاله، نویسنده می کوشد با تبیین این نکته و تاکید بر طرح تاریخ به معنای سیر شکل گیری و تداوم فرهنگی یک ملت در سینما و تلویزیون، باب بحثی گسترده و عمیق را پیرامون نحوه پرداخت نظری و عملی (هنری) تاریخ بگشاید.
ازاین منظر، رمز حیات تاریخ و فرهنگ ایران علی رغم قرن ها سلطه بیگانگان تکیه بر ارزش های فرهنگی و قومی و جاری و ساری کردن آن بر زبان هنر است چنان که در یک کلام می توان گفت نگاه سینما و تلویزیون به تاریخ نباید محدود به ترسیم وقایع و حوادث باشد بلکه باید به جای پرداختن به کالبد تاریخ، روح آن را مورد توجه قرار داد

دو رویکرد عمده در مورد استفاده از رسانه ها و فناوری در مدارس وجود دارد. نخست؛ دانش آموزان می توانند «از» رسانه ها و فناوری استفاده کنند و دوم؛ آنان می توانند «با» رسانه ها و فناوری بیاموزند. یادگیری از رسانه ها و فناوری اغلب به مواردی چون تلویزیون آموزشی، آموزش مبتنی بر رایانه یا نظام های یادگیری تلفیقی اشاره دارد، اما یادگیری با فناوری که کمتر از رویکرد یادگیری از فناوری گسترش یافته است به مواردی چون ابزارهای شناختی و محیط های سازنده گرای یادگیری می پردازد.
صرف نظر از رویکرد یا روش، رسانه ها و فناوری، به دلیل آن که اثرات مثبتی بر آموزش و یادگیری دارند، به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته اند. در این مقاله، شواهدی در مورد اثربخشی و تاثیر رسانه ها و فناوری بر مدارس کشورهای مختلف دنیا (از کودکستان تا دبیرستان) ارائه شده است.

یکی از ویژگی های نظام های سیاسی مردم سالار، توانایی پاسخگویی آنها در قبال عملکرد خود است. البته در این خصوص نمی توان انتظار داشت که حکومتی خود به تنهایی پاسخگوی عمل خود باشد بلکه چنین فرایندی از سازوکارهای اساسی برخوردار است که از آن می توان به عنوان نهادهای جامعه مدنی یاد کرد. یک نظام سیاسی از سه جزء اصلی تشکیل می شود: مردم، جامعه مدنی و حکومت. جامعه مدنی شامل گروه ها و رسانه هاست که واسطه و میانجی خواسته های مردم و حکومتند. رسانه ها به عنوان یکی از اجزای قدرتمند جامعه مدنی و تاثیرگذار بر افکار عمومی نقش های سیاسی و غیرسیاسی مهمی برعهده دارند که یکی از عمده ترین آنها واداشتن حکومت به پاسخگویی است. این که از رسانه ها به عنوان رکن چهارم مردم سالاری نام برده می شود بدان خاطر است که در کنار ارکان سه گانه دیگر یعنی افکار عمومی، فعالیت گروه ها و انتخابات سهم عمده ای در مردمی ساختن حکومت ها و ممانعت از فاصله میان جامعه و حکومت دارند. حکومت باسه قوه قانون گذاری، اجرایی و قضایی همراه با سازمان ها و ارگان های مختلف دیگر به دلیل تمرکز قدرت و ثروت با آسیب پذیری و چالش های عمده ای مواجه است و از این رو در صورت فقدان کنترل و نظارت نهادمند، راه خطا خواهد پیمود. از این رو تلاش های گسترده ای در حوزه های ذهنی و عینی به عمل می آید تا زمینه پاسخگویی هر چه بیشتر حکومت ها در قبال جامعه فراهم آورده شود در این نوشتار سعی شده است کارکرد رسانه ها در سه حوزه هدایت و آموزش افکار عمومی، تجمیع خواسته ها و نظارت بر عملکرد حکومت مورد بررسی قرار گیرد.

نظریه های بسیاری وجود دارد که رسانه های جمعی را در ساخت و بازسازی هویت ملی و هویت فراملی توانمند و کارآمد می داند، اما پژوهش های کنونی هرچند پیچیدگی های هویت سازی را نشان داده اند، نتوانسته اند تفسیر قانع کننده ای از روابط رسانه های جمعی و هویت ملی، منطقه ای، اقلیمی و جهانی ارائه دهند. این تحقیق می کوشد با واکاوی رویکردهایی که نقش بنیانگذاری برای وسایل ارتباط جمعی و فناوری ارتباطات در نظر می گیرند، راه های تازه ای برای دریافت روابط موجود میان رسانه های جمعی و هویت های فرهنگی پیشنهاد کند. در بررسی این پرسش شکل گیری هویت های ملی و اقلیمی مورد تحلیل قرار می گیرد. فرضیه پژوهش این است که توانایی های فناورانه خود به خود و یا به شکل ابزاری نمی توانند گونه های تازه ای از آگاهی ملی و یا هویت ملی بیافرینند. فناوری ارتباطات و رسانه ها فاصله ها را به هم می پیوندند و به تقویت آگاهی تازه کمک می کنند، اما شکل گیری هویت چیزی بیش از این می خواهد، اقداماتی که طی آن مردم برانگیخته شوند و در مجموعه های فرهنگی رقابت آمیز تکامل پیدا کنند تا هویت های تازه و خاص شکل گیرد و برپای ایستد.

مقاله حاضر به قلم کریم اچ. کریم به مبحث جدیدی در ارتباطات اختصاص دارد که به بررسی رسانه ها و ارتباطات آوارگان قومی می پردازد.
در این مقاله نویسنده ابتدا نشان می دهد مهاجرت و آوارگی قومی در جستجوی معیشت و امنیت از دیرباز در تاریخ بشر وجود داشته است و مهاجران همواره خواهان حفظ ارتباط خود با جامعه مادر بوده اند. این میل به خصوص در نسل اول هرگروه مهاجر قوی تر بوده است.
از زمان ظهور استعمار، مرزبندی های کشورهای جنوب تحت تاثیر تقسیم جهان در میان استعمارگران قرار داشته و وسایل ارتباطی (راه ها و فناوری های ارتباطی) که استعمارگران در کشورهای استعمارزده ایجاد یا وارد کرده اند، بیشتر برای دستیابی آسان مراکز استعماری به مناطق استعمارزده بوده است.
ازسوی دیگر وسایل ارتباطی نوین ارتباط آوارگان قومی پراکنده در سراسر جهان را با یکدیگر آسان کرده و فناوری های نوین ارتباطی، ارتباط میان آوارگان قومی را از شکل جمعی (توده ای) به شکل ارتباط گروه های خاص تغییر داده است.
گرچه میزان دسترسی مهاجران به فناوری های جدید ارتباطی یکسان نیست و از طرفی تمام موضوعات پوشش داده نمی شوند ارتباطات فراملی آوارگان قومی، انحصارگرایی دولت های ملی را تضعیف می کند و مفهوم جدیدی از ملی گرایی ارائه می دهد که در میان مرزهای ملی جای می گیرد.
آنچه در این مقاله جلب توجه می کند اشاره به گروه جدیدی از متفکران و ارتباط گران متعلق به آوارگان قومی است که اشکال موجود ارتباطات و محصولات فرهنگی را از کشورهای شمال به کشورهای جنوب روانه می شود به چالش می گیرند.

پست مدرنیسم که در آغاز به مثابه جنبشی در هنر پدید آمد، بر همه حوزه های فلسفی، معرفتی و علمی تاثیر گذاشت. این تاثیر البته در مطالعات ارتباطی و رسانه ای دو چندان است زیرا مطالعات ارتباطی خود ماهیتی بین رشته ای دارند. نظریه های پست مدرن با عقلانیت نهفته در دیدگاه های مدرن در تناقض و تنافر اساسی است و بر وجهه فرهنگی، بومی و محلی اندیشه ها تاکید می کند.
تفکر پست مدرنیستی، در این تصور که رسانه ها واقعیت را منعکس می کنند، تردید ایجاد می کند. آنچه رسانه ها در اختیار ما می گذارند، جهانی از نشانه هاست و نه دنیایی از ابژه ها؛ و نشانه ها، رونوشت و الگویی از رویدادهای واقعی هستند و آنچه ما واقعی می پنداریم، شکل گسترده ای از آن چیزی است که رسانه ها آن را واقعی نشان می دهند. نشانه ها و تصاویر فرهنگی رسانه ها، ما را از هر سو بمباران می کنند. بودریار، با مفهوم واقعیت مجازی، و دی برد، با به کارگیری مفهوم جامعه مناظر، به رابطه یکسویه رسانه ها و انفعال تماشاگر و یا مخاطب اعتقاد دارند. از نظر آنان در گذشته رسانه ها واقعیت را منعکس می کردند اما اکنون آنها واقعیت را می سازند.
ایده معروف «رسانه همان پیام» است. بیشتر با تفکر پست مدرنیستی از رسانه همسوست. برای رسانه می توان دو ویژگی انتقال و تعیین کنندگی قائل شد. ویژگی تعیین کنندگی که از سوی آلتوسر رواج یافته، متضمن این معناست که رسانه ها می توانند در مقاطع متفاوت چگونگی به گفتار در آمدن یا روایت های خارج از خود را تعیین کنند. برای مثال، در مقطعی، دستگاه رسانه در موقعیت تعیین کنندگی قرار می گیرد و مشخص می سازد کدام روایت از نظم اجتماعی، شهروندی، فرهنگ، توسعه... به گفتار درآید و کدام خاموش بماند. رویکرد انتقالی نوعی ویژگی مدرنیتی را نمایان می سازد و رویکرد تعیین کنندگی (رسانه همان پیام است) نوعی ادعای پست مدرنیتی است.
این نوشتار، علاوه بر بررسی رابطه میان تفکرات پست مدرنیتی و رسانه ها و توجه به دو حوزه تلویزیون و فضای سایبر، کارکردهای رسانه را نیز مورد بحث قرار داده است.

یکی از کارکردهای مهم طنز علاوه بر سرور و شاد ساختن مردم، ارشاد و هدایت آنان و تبلیغ و ترویج معارف و اعتقادات حق است. طنز به ویژه طنز تلویزیونی که با تصاویر گوناگون و متنوع همراه است اگر حاوی مطلبی به حق و پیامی اصیل باشد و با هنرمندی طراحی و اجرا شود، دارای اثری اعجازگونه در تعالی و تکامل مخاطب است، این گونه طنز قادرست با تحت تاثیر قرار دادن احساسات و عواطف مخاطبان پیام خود را با ظرافت و لطافت بر جان ها بنشاند و ضمن زدودن خستگی و ملامت با برجسته کردن عیب ها و مفاسد فردی و اجتماعی به قصد اصلاح و تزکیه فرد و جامعه گام بردارد.
روش این پژوهش تحلیل محتواست که از مجموع 4200 رابطه زن و مرد، در 101 قسمت از مجموعه طنز پاورچین (شبکه پنجم سیما) 101 قسمت از مجموعه طنز نقطه چین، (شبکه سه سیما)، 1300 رابطه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و روش نمونه گیری سیستماتیک مشخص شد و مورد بررسی قرار گرفت.
ارزش های اخلاقی مورد نظر در روابط زن و مرد عبارت بودند از: محبت، احترام، صداقت، حسن ظن، تواضع، سخاوت، عفو و گذشت و عفت ضد ارزش های مورد نظر نیز در نقطه مقابل ارزش ها قرار داشتند که با در نظر گرفتن دیدگاه اسلام در این موارد ارزیابی شدند.
بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش، در مجموعه طنز پاورچین ضد ارزش های اخلاقی مورد بحث بیشتر از مجموعه طنز نقطه چین نمایش داده شده و در مجموعه طنز نقطه چین ارزش ها و ضد ارزش های اخلاقی مورد نظر به طور توام بیشتر از مجموعه طنز پاورچین بوده است. همچنین ضد ارزش در زنان بیش از مردان و ارزش در مردان بیش از زنان نشان داده شده است.

از دیرباز شهر و شهرنشینی و پیامدهای آن از موضوعات مورد علاقه متفکران حوزه علوم انسانی بوده است. اتوماتیزه شدن روند تولید در قرن 19 و روباتیزه شدن آن در قرن 20 موجب پدید آمدن کلان شهرها و از آن مهم تر شهرگرایی (Urbanism) و شهری گری شد. تاثیر زندگی شهری آن چنان عمیق بوده و هست که با دگرگونی شخصیت و کلام و کنش اجتماعی شهرنشینان آنان را از هموطنان روستایی خود متمایز می کند.
یکی از عوامل تاثیرگذار بر روند شهرنشینی وسایل ارتباط جمعی به طور اعم و مجموعه های تلویزیونی داخلی به طور اخص است. این پژوهش با هدف بررسی مجموعه های تلویزیونی سال های 82 و 83 از منظر به تصویر کشیدن بافت شهری و روستایی و تبیین نقش تلویزیون در تغییر نگرش و شکل دهی باورهای مردم روستایی و شهری در زمینه مهاجرت صورت گرفته است. در مجموع، یافته ها نشان می دهد سازمان صداوسیما در مجموعه های تلویزیونی داخلی نقش خود را به عنوان یک نهاد فراگیر و همگانی در جهت تغییر نگرش ها و باورهای افراد در زمینه مهاجرت نادیده گرفته است. نشان دادن بی حد و حصر بافت شهری در واقع به گونه ای تبلیغ زندگی شهری است که در درازمدت می تواند در مهاجرت نوجوانان و جوانان روستایی به شهرها تاثیرگذار باشد.

این مقاله از دو بخش نظری و مطالعه میدانی تشکیل شده است. در بخش مطالعات نظری، نظریات مربوط به مخاطب و مراحل و عوامل تاثیر پیام رسانه ای (به ویژه آگهی ها) مرور شده و در بخش مطالعه میدانی، رفتار خرید و مصرف حدود 1600 800 نفر از زنان متاهل تهرانی که در معرض آگهی های بازرگانی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران قرار داشته اند بررسی شده است.
در این پژوهش رابطه متغیرهایی چون مدت زمان پخش آگهی و سطح درگیری کالا با میزان تاثیر مطلوب آگهی های مربوط به هر کالا و میزان علاقه مندی به مارک های خارجی و ایرانی سنجیده شده است.
این تحقیق شامل چهار فرضیه است که طی آن فرضیه های یک، سه و چهار تایید شد. به عبارت دیگر با تایید این فرضیه ها می توان گفت:1 تاثیر آگهی های کالاهای مصرفی روزانه (کم درگیرانه) بیش از آگهی های کالاهای بادوام (کالاهای با سطح درگیری زیاد) است.
2 تماشای آگهی های تبلیغاتی کالاهای بادوام سبب کاهش علاقه مندی به مارک های خارجی و افزایش علاقه مندی به مارک های ایرانی می شود.
3 هر چه آگهی تبلیغاتی یک مارک بیشتر پخش شود، علاقه مندی به خرید آن مارک بیشتر خواهد شد.

این پژوهش بر پایه روش پیمایشی، حاصل نظر 310 نفر از بینندگان بخش های خبری ساعت 21 شبکه اول و ساعت 22:30 شبکه دوم است که دارای تحصیلات دیپلم و بالاتر بوده اند.
مهم ترین هدف این پژوهش عبارت بوده است از:مقایسه میزان اعتماد بینندگان به بخش های خبری ساعت 21 شبکه اول و ساعت 22:30 شبکه دوم و بررسی عوامل مؤثر بر آن.
مهم ترین یافته های این تحقیق عبارتند از:میزان اعتماد بینندگان به بخش خبری شبکه اول بیشتر از بخش خبری شبکه دوم بوده است.
نتایج نشان داد بین میزان اعتماد و نوع شبکه ارتباط معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون X2 نشان داد بین متغیرهای جنس، سن، تحصیلات و ارتباطات رسانه ای بینندگان با میزان اعتماد آنان به اخبار شبکه اول سیما رابطه معنی داری وجود دارد. چنان که زنان بیش از مردان، گروه های سنی 39-30 سال بیش از سایر گروه های سنی و افراد با تحصیلات دیپلم و فوق دیپلم بیش از سایر گروه های تحصیلی به اخبار شبکه اول اعتماد داشته اند. افرادی که ارتباطات رسانه ای شان در حد خیلی زیاد و زیاد بوده است کمتر از سایرین به بخش خبری شبکه اول اعتماد داشته اند.
نتایج آزمون X2 نشان داده است بین متغیر جنس و میزان اعتماد به بخش خبری شبکه دوم رابطه معنی داری وجود ندارد اما رابطه بین سن و تحصیلات و ارتباطات رسانه ای و میزان اعتماد به بخش خبری شبکه دوم معنی دار است.
زنان و مردان تقریبا به یک نسبت به بخش خبری شبکه دوم اعتماد دارند. افراد دارای 39-30 سال بیش از سایر گروه های سنی و افراد دارای 60 سال به بالا، کمتر از سایر گروه های سنی به این بخش خبری اعتماد دارند. از نظر تحصیلات، افراد دارای تحصیلات دیپلم و فوق دیپلم بیش از سایر گروه های تحصیلی و افرادی که در حد خیلی زیاد و زیاد ارتباطات رسانه ای دارند کمتر از سایرین به بخش خبری شبکه دوم اعتماد دارند.

تصاویر تلویزیون اکنون به قاصدانی پنهان در صحنه فرهنگ و تمدن کشورها تبدیل شده اند و صاحبان صنایع فرهنگی در کشورهای سرمایه داری به دنبال تحقق اهداف و منافع خویش از طریق امواج تلویزیونی هستند، از این رو کشوری مانند ایران که جامعه ای ارزشی است باید در انتخاب فیلم های خارجی حساسیت خاصی به خرج دهد. پژوهش حاضر به بررسی وضعیت ارزش ها در فیلم های خارجی پخش شده از تلویزیون، پرداخته است.
در این تحقیق 20 ارزش استخراج شده از منابع مختلف که به تایید صاحب نظران رسیده مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفته است. این ارزش ها عبارتند از: آزادی و آزادگی، عشق و محبت، اعتماد به نفس، کار و تلاش، صداقت و راستگویی، نوع دوستی و کمک به دیگران، از خود گذشتگی، نظم و قانونمندی، کسب علم و آگاهی، تقوی و پرهیزکاری، خلاقیت و نوآوری، صلح و دوستی، وفاداری، شجاعت، امنیت و انسجام خانواده، عدالت و برابری، مسئولیت پذیری، مبارزه با ظلم و ستم، رفاه مادی و رضایت از زندگی.
روش این پژوهش تحلیل محتواست. از میان 146 فیلم پخش شده از دو شبکه 1 و 5 سیمای جمهوری اسلامی ایران طی سال 1379، 24 فیلم به شیوه تصادفی مطبق انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت.
براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، ارزش «نوع دوستی و کمک به دیگران» و سپس «مسئولیت پذیری» بیش از همه، و ارزش «عدالت و برابری» و سپس «تقوی و پرهیزکاری» کمتر از سایر ارزش ها دیده شده است.
با توجه به نتایج به دست آمده در مقایسه بین دو شبکه، شبکه 5 سیما بیش از شبکه 1، فیلم های امریکایی پخش کرده است. ارزش مورد تاکید در هر دو شبکه، ارزش نوع دوستی و کمک به دیگران بوده که خود امتیاز محسوب می شود اما شبکه پنج کمترین توجه را به ارزش آزادی و آزادگی و شبکه 1 به ارزش خلاقیت و نوآوری که برای جامعه رو به توسعه ای چون ایران ضروری است داشته است.

این پژوهش به تحلیل و بررسی میزان تحقق اصول، اهداف و سیاست های خبری اعلام و اجرا شده در سازمان صداوسیما می پردازد. مجموعه ارزش ها و هنجارهای حاکم بر یک موسسه خبری یا بنگاه رسانه ای در طول زمان تغییر پیدا نکرده و سیاست های خبری بر اساس آنها طرح و تدوین می شود. در این پژوهش نیز اصول، اهداف و سیاست های خبری با مراجعه به بیانات حضرت امام (ره)، مقام معظم رهبری، قانون خط مشی کلی صداوسیما و دیگر اسناد و مدارک سازمان، استخراج شده و بر مبنای اهداف کلی تحقیق مقوله بندی شده اند.
برای بررسی میزان انطباق اخبار صداوسیما با اصول، اهداف و سیاست های خبری، یک دوره سه ماهه به عنوان جامعه آماری انتخاب شد و با استفاده از روش نمونه گیری نظام مند، 28 روز از این دوره، به عنوان نمونه تحقیق تعیین گردید، نتایج این بررسی نشان داد که صداوسیما در تحقق اصول، اهداف و سیاست های خبری، با رویکرد سلبی موفق و در مقابل، در اجرای اصول، اهداف و سیاست های با رویکرد ایجابی دچار کاستی هایی است. رویکرد سلبی شامل نبایدهایی است که در اصول، اهداف و سیاست های خبری سازمان آمده است مثل مغایرت نداشتن اخبار با موازین اسلامی و مؤلفه های وحدت ملی، در مقابل رویکرد ایجابی در برگیرنده بایدهایی است که در فعالیت های خبری صداوسیما مورد توجه قرار می گیرد مثل عینیت گرایی در خبر، جامعیت پوشش خبری، امیدبخشی و آرامش دهی، بالا بردن سرعت اطلاع رسانی و...

مقاله حاضر پژوهشی است به روش تحلیل محتوا درباره اخبار تهیه شده توسط خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا(در سال 1380 و 1382 که به منظور شناخت نقاط ضعف و قوت عملکرد این خبرگزاری صورت گرفته است. در این بررسی موضوع هایی چون محل رویدادهای خبری، منبع، ارزشهای خبری، موضوع خبر، سبک مطلب، توجه به سابقه رویداد، سبک تنظیم خبر و جهت گیری سیاسی و غیر سیاسی برای بررسی ساختار اخبار در نظر گرفته شده اند. طی چهارچوب نظری پژوهش نیز مفاهیم عینیت گرایی، حرفه گرایی، انگاره سازی، دروازه بانی خبر، عوامل تاثیرگذار بر فرایند انتخاب و برجسته سازی توضیح داده شده اند...