فصلنامه معماری و ساختمان
پیاپی 8 (زمستان 1384)

بسیاری اعتقاد دارند معماری و هنر ساسانی مبنای شکل گیری هنر و معماری اسلامی بوده است و عنصر پیوند دهنده این دو دوره مهم در تاریخ هنر ایران و نیز دوره های پیشین توجه به طبیعت است. در این مقاله تعدادی از مشهورترین آثار معماری دوره ی ساسانی باتاکید برجنبه های طبیعت گرایانه ی آن مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر نقش مایه ی گیاهی از قبیل برگ کنگر و گل نیلوفر که در تزئینات به چشم می خورد، معماری ساسانی در کلیات از الگوهایی همچون ایوان مشرف به آب و باغ و ایجاد دید به بیکرانگی از طریق احداث بنا بر روی صفه پیروی می کند. کوه باقلل رفیع در استقرار شده های ساسانی نقش اساسی ایفا کرده است.

در طول تاریخ، بشر همواره در پی کنترل کردن طبیعت بوده است بشری که در ابتدا در فکر ساختن سر پناهی ساده بود، با تداوم زمان و به وجود آمدن ارتباطات اجتماعی به ساختن شهرها پرداخت. نکته بسیار قابل توجه در تاثیر انسان بر محیط طبیعی، ایجاد جنبه های فرهنگی است. موضوع ایجاد تعادل بین فرهنگ و طبیعت در توسعه ها از موارد مهم پژوهش های امروزه است. تغییر فرهنگ جامعه از روستایی به صنعتی پایه گذار تحول در شهرها شد. مهاجرت از روستا به شهر آغاز شد. شهرنشینی زمینه های نیاز به ایجاد فضای باز و سبز را به وجود می آورد...

در اواخر قرن نوزدهم تحولی در طراحی داخلی، مجسمه سازی، نقاشی، گرافیک، طراحی پارچه و... به وجود آمد که آرت نوو نام گرفت، به این تربیت گرایش متفاوتی در طراحی مبلمان و تزئینات داخلی ایجاد شد که بعدها گستره ی نفوذ آن در کلیه ی اجزای داخلی و خارجی ساختمان نمایان شد. ریشه های مبانی نظری آرت نوو در شیوه هنرها و صنایع دستی اواسط قرن نوزدهم در انگلستان و تاثیر تورپ وموریس مترلینگ در ادبیات و جان راسکین و ویلیام موریس بود. تاثیر پذیری معماری از طبیعت و حضور سطوح مواج و خطوط نرم و فضاهای سیال و تو درتور در بعضی آثار معماران بارز این دوره مشهود است...

همان طور که می دانیم، ارگانیسم هایی که در هر دوره وجود دارند، محصولات یک سری فرایندهای تکاملی هستند که سبب شده بدن آنها با شرایط جدید آن دوره سازگار شود. هر موجود زنده از تراز سول گرفته تا تراز جانداران پیچیده، از لحاظ ساختار و کنش با محیط خود سازگار شده است. سازگاری از طریق وراثت و تکامل حاصل می آید، اما چیزی که جانداران به ارث می برند ماهیچه نیرومند، برگ سبز، خون قرمز یا مانند آن نیست، بلکه ژن ها و دیگر محتویات سلول های زاینده است که در تعامل با محیط به صفات قابل رویتی در موجود می انجامد...

نماهای دو پوست که در دهه اخیر به سرعت در معماری اروپا فراگیر شده اند، امکان تهویه طبیعی را در ضمن کنترل صوت، باد و باران فراهم می آورند. این نماها مطمئنا در معماری مدرن کاربرد وسیع تر خواهند یافت. در حالیکه هنوز تجربه ی عملکرد در این زمینه بسیار کم است و همین موضوع سبب می شود که کارفرمایان قادر به قبول این ایده نباشند. اولین و مهم ترین دلیل آن این است که کارفرمایان و مجریان بایستی هزینه اضافه چندین لایه شدن نما را متقبل شده و در زمینه برتری و امتیازهای این نوع از ساختارها در هر مورد خاص متقاعد شوند...

آرگی گرام جنبشی بود که در دهه 1960 توسط جمعی از معماران بریتانیایی که منتقد فضای خشک و بی انعطاف حاکم بر معماری رسمی آن روزهای بریتانیا بودند، به وجود آمد، این گروه کار خود را با انتشار مجله ای شروع کرد که عنوان گروه نیز در حقیقت از عنوان همین مجله گرفته شده است. سیاست مجله چاپ آثار پیشرو و متفاوت هنری در زمینه های مختلف اعم از کلاژ، گرافیک، شعر، معماری و... بود. پروژه های معماری آنها عمدتا آثاری رویا پردازانه و خیالی بود که قابلیت ساخته شدن نداشتند...

شهر لندن هر سال چهره ی تازه ای به خود می گیرد. تندیس های موجود در پارک و خیابان شهر، رنگ دیوارها و آثاری ی که در گالری های معتبری چون ساعتچی و تیت مدرن به نمایش در می آیند هنگی به طور فصلی یا سالیانه جابه جا می شوند. بدین ترتیب شهر زنده می ماند و بوی طراوت و تازگی از آن به مشام می رسد. مدیریت سرپنتاین گالری نیز پیرو این سیاست شهری، در اقدام جالب توجهی هر ساله طراحی غرفه ی الحاقی را به یکی از معماران مشهور سفارش می دهد. ساخت این بنا در فصل تابستان هر سال به اتمام رسیده و به مدت سه ماه آماده ی پذیرش بازدید کنندگان است...

در این مقاله، به بررسی و تحلیل آثار دوتن از هنرمندان معاصر جهان می پردازیم که به نوعی با ماهیت معماری در ارتباط هستند. آثار راشل وایت رد فضایی را منجمد می کند که متعلق به حوزه ی معماری است. این فضا عنصر اصلی و بنیادین معماری است که اکنون به دست یک هنرمند مفهومی مومیایی می شود. او لحظه ی آفرینش و پیدایش فضا را برای ابد ثبت می کند. اما آثار کورنلیاپارکر ریشه در لحظه ی آفرینش و پیدایش فضا دارند. قسمت عمده ای از آثار او بازسازی صحنه ی انفجار عظیم است که برای خلق چنین صحنه ای از فضاهای کی هانی و عالم هستی ایده می گیرد...

مصطفی جلیلی خیابانی فارغ التحصیل رشته ی معماری از دانشگاه علم و صنعت ایران در سال های قبل از انقلاب می باشد. او در طی دوران کاری خویش تجربیات گوناگونی در حوزه های مختلف معماری آزموده است. ابتدا مدت زیادی به کار طراحی معماری مشغول بوده که از این دوره پروژه های متعددی از طرح های او به مرحله ی اجرا رسیده است. دوره ی دوم زندگی حرفه ای جلیلی در پست های مدیریتی همچون مدیر عامل مهندسان مشاور یا مدیریت پروژه های مختلف گذشته است...