نشریه دانشگاه علوم پزشکی بیرجند
سال یازدهم شماره 4 (پیاپی 21، زمستان 1383)

ادم حاد ریه یکی از تظاهرات شایع نارسایی قلبی و تنگی دریچه میترال می باشد. مطالعه حاضر، با هدف تعیین علائم، علل زمینه ای و عوامل مستعد کننده در بیماران مبتلا به ادم حاد ریه انجام شد.
در این مطالعه که صورت آینده نگر و مقطعی انجام شد، تمام بیمارانی که با تشخیص ادم حاد ریه در بخش اورژانس قلب بیمارستان امام رضا (ع) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مشهد، از اول اردیبهشت 1380 تا اول اردیبهشت 1381 بستری شده بودند، مورد تحقیق قرار گرفتند. برای تمام بیماران پرسشنامه ای حاوی اطلاعات فردی، علت زمینه ای، علائم بالینی، عوامل تشدید کننده، نوع و میزان داروی مصرفی، توسط پزشک تکمیل شد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری Chi- Square با سطح معنی داری? =0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
از 189 بیمار مورد مطالعه، 81 نفر (%42.9) مرد و 108 نفر (%57.1) زن بودند. میانگین مدت اقامت در بیمارستان 4.1 روز بود. میزان مرگ و میر بیماران %6.3 بود. هیچ رابطه آماری معنی داری بین میزان مرگ و میر و جنس یافت نشد. شایعترین عامل مستعد کننده در این مطالعه، کاهش نابجا یا قطع دارو توسط بیمار (%56.1) و شایعترین بیماری زمینه ای آنژین صدری بود.
ادم حاد ریه، علامت بالینی نسبتا شایع و خطرناک بیماری های قلبی است. شناخت و رفع عوامل مساعد کننده و اقدامات درمانی به موقع، می تواند به طور مشخصی میزان مرگ و میر و ناتوانی ناشی از آن را کاهش دهد.

انفارکتوس حاد میوکارد یکی از شایعترین بیماری ها است و موجب مرگ و میر، از کارافتادگی و عوارض زیادی در کشورهای در حال توسعه می گردد. از آنجا که در دهه اخیر در ایران، بیماری قلبی - عروقی در راس علل مرگ و میر قرار داشته است، این بررسی با هدف تعیین روند تغییرات ده ساله در سن بیماران مبتلا به انفارکتوس حاد میوکارد انجام شد.
این مطالعه توصیفی - تحلیلی، مقطعی بر اساس اطلاعات موجود از پرونده 1233 نفر از مبتلایان به انفارکتوس حاد میوکارد در بیمارستان شهید بهشتی بابل طی سالهای 1371-80 انجام شد. اطلاعات مربوط به سن، جنس، سابقه انفارکتوس میوکارد و سال تقویمی پذیرش، از پرونده بیماران استخراج گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمونهای t، Chi-Square، آنالیز واریانس و آزمون F و با سطح معنی داری P<0.05 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
از 1233 نفر مبتلا به انفارکتوس میوکارد (MI) در طی 10 سال، 762 نفر (%62) مرد بودند. سن %15.7 از بیماران زیر 50 سال و سن %40.6 از آنها 65 سال یا بالاتر بود. به طور کلی، میانگین سنی بیماران 11.2 ±60.6 سال بود. میانگین سنی ابتلا در زنان 61.5) سال(به طور معنی داری از میانگین سنی ابتلا در مردان 60.1) سال(بیشتر بود (P=0.03). در طی روند ده ساله، تغییرات معنی داری در میانگین سنی مبتلایان مشاهده نشد (P=0.63). تقریبا %78 از مبتلایان اولین ابتلا به MI را داشتند. میانگین سن اولین ابتلا 11.4 ±59.6 سال بود؛ همچنین در روند ده ساله، تغییرات معنی داری در میانگین سن اولین ابتلا مشاهده نشد (P=0.55) ولی درصد ابتلا به MI در سن زیر 50 سال روند رو به افزایش داشت.
برای افزایش سن ابتلا به MI نیاز به آموزش بیشتر در مورد عوامل خطر قلبی - عروقی و کنترل رفتارهای تغذیه ای و غربالگری فشار خون و مقابله جدی تری در تغییرات رفتارها و شیوه های جدید زندگی شهری ضروری می باشد.

سپتی سمی یکی از بیماری های شایع و مهم دوران نوزادی است که با عوارض و مرگ و میر بالایی همراه است. شناسایی عوامل خطر نوزادی و مادری آن در پیشگیری از این بیماری کمک کننده است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی این عوامل و بررسی آن در نوزادان انجام شد.
این مطالعه توصیفی - تحلیلی بر روی تمامی نوزادانی که با شک به سپتی سمی از تاریخ 82/1/1 تا 29/12/82 در بخش نوزادان و NICU بیمارستان ولی عصر (ع) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بستری شدند، انجام شد؛ به منظور جمع آوری اطلاعات لازم از پرسشنامه ساختاری استفاده شد.
در مجموع 100 نوزاد مورد بررسی قرار گرفتند؛ تعداد نوزادان پسر و دختر به ترتیب 49 و 51 مورد بود. فراوانی سپتی سمی زودرس و دیرس با هم مساوی بود. بیشتر نوزادان مورد مطالعه پره ترم و یا در گروه وزن کم موقع تولد (LBW) بودند. شایعترین یافته شیر نخوردن (%80) بود. در %42 نوزادان تغییر دما (هیپوترمی و هیپرترمی) مشاهده شد. %14 از نوزادان آنمی، %11 C-Reactive Protein (CRP) مثبت و %13 Erythrocyte Rate Sedimentation (ESR) بالا داشتند. از 67 مورد کشت خون انجام شده، 6 مورد (%8.9) مثبت و شایعترین جرم، استاف کوآگولاز منفی بود. از 42 مورد کشت ادرار انجام شده، 6 مورد (%14.2) مثبت و شایعترین جرم Escherichia Coli بود. میزان مرگ و میر %30 بود.
وزن کم موقع تولد و پره ترم بودن، هر دو عامل خطری برای ابتلا به سپتی سمی هستند. اقدامات پیشگیرانه در جهت کاهش تولد این نوزادان و مراقبتهای ویژه بعد از تولد در آنها توصیه می شود.

ازدیاد وسایل الکتریکی و سیستم های ارتباطی و شبکه رو به گسترش و وسیع سیستم های توزیع نیروی الکتریکی، باعث رشد فزاینده میدانهای الکترومغناطیس در زندگی امروزی شده است. با توجه به گزارشاتی حاکی از اثرات سوء میدان الکترومغناطیس بر موجودات زنده، در مطالعه حاضر اثر این میادین بر تغییرات دستگاه تناسلی ماده که به تولید نسل مرتبط است، مورد تحقیق قرار گرفت.
در این مطالعه تجربی، 32 سر موش صحرایی ماده بالغ که همگی در مرحله دی استروس از سیکل استروس قرار داشتند، به چهار گروه تقسیم شدند؛ در هر گروه 8 موش قرار گرفت. گروه های مورد MF1 و MF2 به ترتیب به مدت 5 و 10 روز در میدان الکترومغناطیس با شدت 43 گوس 4.3) میلی تسلا(و گروه های شاهد C1 و C2 نیز به ترتیب به مدت 5 و 10 روز در میدان خاموش قرار گرفتند. بعد از اتمام زمان قرارگیری در میدان، موش ها بیهوش شدند و از آئورت پشتی آنها خونگیری و میزان هورمون های FSH و LH سرم با استفاده از روش رادیوایمیونواسی و نیز هورمون های استروژن و پروژسترون اندازه گیری شد؛ سپس تخمدان ها خارج شدند و مقاطع سریال طولی به ضخامت 5 میکرومتر تهیه و با روش هماتوکسیلین - ائوزین (H&E) رنگ آمیزی و بلندترین قطر فولیکول های تخمدان و جسم زرد اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمون آماری Mann-Whitney-U با سطح معنی داری P?0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
بین غلظت استروژن و پروژسترون و سطح سرمی FSH و LH و نیز در قطر انواع مختلف فولیکول های تخمدان در گروه های مورد و شاهد 5 روزه و 10 روزه اختلاف معنی داری وجود نداشت اما کاهش در قطر جسم زرد گروه MF1 نسبت به C1 و کاهش قطر فولیکول های ثانویه در تخمدان چپ گروه MF1 نسبت به MF2 مشاهده گردید.
قرار گرفتن در معرض میدانهای الکترومغناطیس الزاما همیشه با ایجاد اثرات منفی در بدن موجود زنده همراه نخواهد بود و بسته به وضعیت بیولوژیک سلول مورد مطالعه، هدایت بافتی و شعاع سطحی که جریان از آن عبور می کند، می تواند به صورت مهار کننده یا فعال کننده عمل کند.

افینیتی آنتی بادی به آنتی ژن در بسیاری از موارد تاثیر بیولوژیکی مهمی در فعالیت آن آنتی بادی و همچنین در انجام سنجشهای آزمایشگاهی ایمونولوژیکی مانند رادیوایمونواسی (RIA) و ایمونوهیستوشیمی دارد. مطالعه حاضر با هدف سنجش افینیتی آنتی بادی مونوکلونال محصول کلون هیبریدومای A1G8F7 تولید شده نسبت به آنزیم آلکالین فسفاتاز (ALP) انجام گردید.
در این مطالعه تجربی، روش های متعددی برای تعیین افینیتی و آویدیتی آنتی بادی تا کنون ابداع شده اند. در همه این روش ها از سیستمی استفاده شده که در آن آنتی ژن و آنتی بادی با هم به تعادل برسند و آنگاه بدون تغییر دادن حالت تعادل، مقادیر آنتی ژن آزاد و آنتی ژن همراه شده با آنتی بادی سنجیده می شود. در این تحقیق از یک روش سریع الیزای رقابتی - که افینیتی آنتی بادی را در حالت محلول اندازه گیری می کند - برای سنجش میل پیوندی آنتی بادی مونوکلونال IgG ضد آلکالین فسفاتاز تولید شده از کلون A1G8F7 استفاده شد.
غلظت ثابت آنتی بادی برای استفاده در الیزای اختصاصی مرحله دوم تعیین Dissociation Constant (Kd) به روش کلاتز، توسط یک الیزای رقابتی برابر 1μg به دست آمد؛ با رسم نمودار کلاتز Kd کلون A1G8F7 برابر 3.8×10-9 تخمین زده شد.
با توجه به این که Kd آنتی بادی های طبیعی بدن برای بیشتر آنتی ژن ها بین 10-7 الی 10-11 متغیر است و با توجه به این که هر چه اندازه Kd کوچکتر باشد، افینیتی آنتی بادی بیشتر خواهد بود، آنتی بادی ترشحی از کلون A1G8F7 برای بیشتر سنجشهای ایمونولوژیکی مناسب به نظر می رسد. عملا در آزمایشهای ایمونوسیتوشیمی و ایمونوهیستوشیمی که با این آنتی بادی مونوکلونال - همراه با آنزیم ALP در لایه سوم - انجام گردید، نتیجه رنگ آمیزی بسیار عالی و قابل مقایسه با نمونه مشابه تجارتی APAAP) شرکت (Dako بود.

اگرچه از آنتی بیوتیک ها به عنوان درمان مرسوم در بیماری های عفونی استفاده می شود اما این درمانها با مشکلات زیادی از جمله عوارض جانبی ناخواسته و مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک ها همراه می باشد. گیاهان می توانند به عنوان یک جانشین مناسب داروهای شیمیایی در نظر گرفته شوند؛ زیرا ممکن است دارای عوارض جانبی کمتری نیز باشند. گیاه کاسنی (Cichorium Intybus L) یکی از گیاهانی است که به سهولت در بسیاری از مناطق ایران یافت می شود. با توجه به دارا بودن اثرات ضد میکروبی این گیاه، مطالعه حاضر با هدف مقایسه اثر ضد باکتری عصاره الکلی گیاه کاسنی با آنتی بیوتیک های جنتامایسین و سفالکسین انجام شد.
در این مطالعه تجربی اثر ضد باکتری عصاره گیاه کاسنی و مقایسه آن با آنتی بیوتیک های سفالکسین و جنتامایسین بر روی استافیلوکوک اورئوس در محیط کشت بلادآگار و باکتری های اشریشیا کلی، پروتئوس، کلبسیلا و سودومونا در محیط کشت مولر هینتون مورد بررسی قرار گرفت. با افزودن عصاره الکلی %20 گیاه کاسنی و قرار دادن دیسک های آنتی بیوتیک جنتامایسین و سفالکسین در محیط کشت حاوی باکتری میزان هاله عدم رشد باکتری اندازه گیری شد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آزمونهای Mann-Whitney و Kruskal-Wallis و در سطح معنی داری P?0.05 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
عصاره الکلی کاسنی اثر ضد باکتری بر روی استافیلوکوک اورئوس داشت اما این تاثیر کمتر از جنتامایسین و سفالکسین بود؛ این عصاره اثری روی باکتری های اشریشیاکلی، پروتئوس، کلبسیلا و سودومونا نداشت؛ بیشترین اثر ضد باکتری جنتامایسین بر روی اشریشیاکلی، استافیلوکوک اورئوس و کلبسیلا بود و بر روی سودومونا هیچ اثری نداشت. بیشترین اثر ضد باکتری سفالکسین بر روی استافیلوکوک اورئوس و کمترین آن بر روی کلبسیلا و بر روی سودومونا هیچ اثری نداشت.
عصاره الکلی کاسنی بر روی استافیلوکوک اورئوس دارای اثر ضد باکتری است و از آنجا که این باکتری یک باکتری گرم مثبت می باشد، شاید عصاره کاسنی فقط دارای اثرات ضد میکروبی بر روی باکتری های گرم مثبت باشد که جهت تایید این موضوع نیاز به مطالعات بیشتری می باشد.

هپاتیت B یکی از مهمترین بیماری های منتقله از راه خون به انسان است و تنها راه جلوگیری از انتقال و انتشار این بیماری، تزریق واکسن می باشد. کارکنان پرستاری نقش بسیار گسترده ای در پیشگیری و نیز از شیوع بیماری های منتقله از راه خون دارند که از راه آسیب با سر سوزن، وسایل نوک تیز و آلوده و در تماس مستقیم با خون و حتی تجهیزات آلوده با خون و ترشحات و... انتقال می یابد؛ مطالعه حاضر به منظور تعیین میزان پوشش واکسیناسیون کارکنان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بر علیه هپاتیت B انجام شد.
در این مطالعه توصیفی - تحلیلی که تمامی کارکنان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی بیرجند (اعم از رسمی، قراردادی، پیمانی و طرح نیروی انسانی شاغل در بخش درمان) مورد بررسی قرار گرفتند، از پرسشنامه ای شامل دو قسمت اطلاعات فردی و سوالات بهداشتی استفاده شد که با ارائه آموزش لازم به پرسشگران و مصاحبه حضوری تکمیل گردید. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آزمون آماری Chi-Square و آنالیز واریانس یک طرفه در سطح معنی داری P?0.05 تحلیل شدند.
در مجموع برای 243 نفر پرسشنامه تکمیل شد. از این تعداد، %84 سابقه واکسیناسیون را ذکر کردند و %16 سابقه واکسیناسیون نداشتند. %72.91 واکسیناسیون خود را کامل انجام داده بودند؛ %15.3 یک نوبت و %11.8 دو نوبت تزریق را انجام داده بودند؛ بین گروه های مختلف سنی، سابقه کار و نوبت تزریق واکسن اختلاف معنی دار آماری حاصل نشد؛ همچنین رابطه بین مدرک تحصیلی و نوبت تزریق واکسن معنی دار نبود.
نتایج این بررسی نشان داد که %27.1 از افراد مورد مطالعه، واکسیناسیون خود را به طور ناقص انجام داده بودند؛ پیگیری تکمیل واکسیناسیون و یا تزریق واکسن یادآور برای این افراد ضروری است.

امروزه از فناوری پیشرفته ای برای تشخیص بیماری سل استفاده می شود ولی به دلیل عدم دسترسی و هزینه بالای آن در بیشتر مراکز، مطالعه حاضر با هدف تعیین ارزش و مقایسه دو روش قدیمی رنگ آمیزی Ziehl-Neelsen (ZN) و Fluorescence Microscopy (FM) در تشخیص بیماری سل انجام شد.
این مطالعه توصیفی - تحلیلی در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول 3125 نمونه از 1430 بیمار مشکوک به سل با علائم بالینی (ارجاع شده به آزمایشگاه مرکزی سل شهر بیرجند) از فروردین 1374 تا فروردین 1381 از نظر وجود Acid-Fast Bacilli (AFB) به وسیله رنگ آمیزی ZN و FM مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله دوم 500 بیمار از 1430 بیمار با هر دو روش ZN و FM بررسی شدند. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آزمونهای آماری ضریب توافق کاپا در سطح معنی داری P?0.05 مورد تحلیل قرار گرفتند.
در این بررسی 116 (%8.1) بیمار با روش FM، اسمیر مثبت را نشان دادند؛ از این تعداد 41 نفر (%2.9) با روش ZN هم اسمیر مثبت بودند. رنگ آمیزی ZN حساسیت 35 درصدی را در نمونه های مثبت با FM نشان داد. زمانی که نمونه های اول و دوم هر دو با هم بررسی شدند. حساسیت ZN از %35 به %42 افزایش پیدا کرد. 500 بیمار با هر دو روش ZN و FM بررسی شدند که 30 نمونه با FM و 26 نمونه با ZN اسمیر مثبت را نشان دادند؛ در کل 37 نمونه با هر دو روش مثبت بودند. ضریب توافقی کاپا برای دو روش تشخیصی ZN و FM 0.660 به دست آمد (P<0.001). در این بررسی بر اساس معیار قرار گرفتن FM، روش رنگ آمیزی ZN حساسیت %77.3، ویژگی 98.5، ارزش اخباری مثبت %85 و ارزش اخباری منفی 97.6 را نشان داد.
با توجه به ضریب توافق بالای FM و ZN هر دو روش برای بیماری سل تشخیصی است؛ اما زمانی که یک نمونه در دسترس باشد، FM ارجح است؛ بنابراین پیشنهاد می شود در مراکزی که امکان انجام رنگ آمیزی FM وجود دارد، جهت افزایش سرعت و حساسیت آزمایشها، ابتدا نمونه ها با FM بررسی و سپس نمونه های مثبت با ZN تایید شوند.

سرطان پروستات دومین سرطان شایع در جنس مذکر است که سلامت فرد و زندگی اجتماعی - اقتصادی وی را تحت تاثیر قرار می دهد. پس از برداشتن پروستات و تعیین میزان بدخیمی بیماری می توان پیش آگهی آن را بطور دقیق تعیین نمود. از آنجاییکه وجود یا عدم وجود غشا پایه و رشته های رتیکولار نیز همانند رده سلولی در تشخیص خوش خیمی و بدخیمی سرطان ها اهمیت دارد، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تغییرات غشای پایه غدد در موارد خوش خیم و بدخیم، با استفاده از رنگ آمیزی اختصاصی انجام شد.
در این مطالعه تجربی، بلوک های پارافینی پروستات خوش خیم و بدخیم از بخش آسیب شناسی بیمارستان امام رضا (ع) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، تهیه شد. در مجموع از 8 مورد با هیپرپلازی خوش خیم پروستات و 6 مورد با آدنوکارسینوما استفاده شد. برشها به قطر 5 میکرون تهیه شدند. در هر سری برش از هر 10 نمونه یکی به روش H&E (هماتوکسیلین و ائوزین) به منظور تشخیص محل ضایعه و کنترل نتایج به دست آمده، رنگ آمیزی و بررسی شد و سایر برشها برای بررسی غشای پایه غدد، به روش نیترات نقره رنگ آمیزی شد.
الگوی واکنش بافتهای خوش خیم و بدخیم نسبت به نیترات نقره بسیار متقاوت بود؛ در نمونه های بدخیم در اطراف آسینی ها و طنابهای سلولی، غشای پایه مشاهده نشد اما در استرومای اندک حد فاصل غدد، غشای ضخیم، ممتد و آرژینوفیلی تشکیل شد؛ در حالی که الیاف رتیکولار غشای پایه در نمونه های خوش خیم نازک و منقطع و با الیاف آرژینوفیل استروما گسترش یافته بود.
در این تحقیق، به طور کلی اختلاف معنی داری در غشای پایه در بین نمونه های خوش خیم و بدخیم مشاهده شد که می تواند در تشخیص موارد مشکوک مورد استفاده قرار گیرد. پیشنهاد می شود کاربری روش های هیستوشیمیایی اختصاصی و در دسترس مانند رنگ آمیزی غشای پایه در تشخیص افتراقی سایر بافتهای خوش خیم و بدخیم در انواع تومورها و وجود آن در نواحی اطراف آسینی یا اطراف سلول ها مورد مطالعه قرار گیرد.

اکتینومایکوز لگنی، بیماری گرانولوماتوز مزمن و نادری است که عامل آن اکتینومایسیس اسرائیلی می باشد. مهمترین عامل خطر آن استفاده طولانی مدت از IUD (Intera Uterine Device) است. در این گزارش خانمی 42 ساله که از پانزده سال قبل، از IUD استفاده نموده، با درد شکمی و تب و لرز به مدت دو ماه، به بیمارستان ولی عصر (عج) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بیرجند)در سال (1383 مراجعه نمود، گزارش می شود. بیمار توده لگنی داشت که یافته های بالینی سونوگرافیک و سی تی اسکن دال بر بدخیمی تخمدانی بود. پس از لاپاراتومی و بررسی آسیب شناسی، اکتینومایکوز لگنی تشخیص داده شد و بیمار تحت درمان با پنی سیلین به مدت طولانی قرار گرفت. در بیمارانی که با درد شکمی - لگنی، توده لگنی و چسبندگی، به خصوص سابقه IUD مراجعه می کنند، می بایست اکتینومایکوز را در نظر داشت و با استفاده از کشت ترشحات، پاپ اسمیر، سونوگرافی و سی تی اسکن تشخیص قبل از جراحی را تقویت نمود تا حتی المقدور از جراحی غیر ضروری پرهیز شود.