فصلنامه خون
پیاپی 7 (زمستان 1384)

بیماران هموفیلی به دلیل دریافت مکرر فرآورده های خونی و کنسانتره فاکتورهای انعقادی در معرض ابتلا به عفونت های ویروسی قابل انتقال از راه خون می باشند که از میان آن ها عفونت هپاتیت C و HIV تاثیر زیادی بر زندگی این بیماران داشته است. عدم اعمال روش های ویروس زدایی بر روی کنسانتره فاکتورهای انعقادی تا قبل از سال 1985 موجب گردید که تقریبا تمام بیماران هموفیلی که تا قبل از سال 1985 تحت درمان با کنسانتره فاکتورهای انعقادی قرار گرفته بودند، مبتلا به عفونت هپاتیت C شوند. در بسیاری از کشورها حدود 50% بیماران هموفیلی به عفونت HIV نیز مبتلا شده اند. در این مطالعه هدف، بررسی میزان شیوع هپاتیت B،C و HIV در بیماران هموفیلی استان آذربایجان شرقی می باشد.
162بیمار خونریزی دهنده شامل 113 بیمار مبتلا به هموفیلی نوع A و 17 بیمار مبتلا به هموفیلی نوع B 13 نفر مبتلا به کمبود سایر فاکتورهای انعقادی، 13 نفر مبتلا به بیماری فون ویلبراند و 6 نفر مبتلا به سایر اختلالات پلاکتی که در استان آذربایجان شرقی زندگی می کنند در این مطالعه مشاهده ای، مورد بررسی قرار گرفتند. از ابتدای سال 1382 از این بیماران نمونه گیری به عمل آمد و از نظر وجود HCVAb، HIVAb، HBsAg تحت آزمایش های سرولوژی قرار گرفتند. سایر اطلاعات مربوط به نوع بیماری، شدت بیماری، سن و جنسیت به صورت پرسش نامه ای و مراجعه به پرونده بیماران جمع آوری شد و اطلاعات توسط آزمون های آماری کای دو (Chi-square) و دقیق فیشر(Fisher''s exact test) ارزیابی شد. از 113 بیمار با هموفیلی نوع A، 63 مورد (56%) و از 17 بیمار با هموفیلی نوع B، 9 مورد (53%) از نظر HCVAb تاییدی مثبت بودند که در این بین جوان ترین بیمار هموفیلی HCVAb مثبت، 11 ساله بود و سابقه اولین تزریق وی سال 1372 می باشد. در گروه سنی کمتر از 10 سال در هیچ کدام از بیماران، آزمایش HCVAb مثبت نبود. در مجموع هیچ موردHCV مثبت در متولدین بعد از سال 1374 یعنی بعد از اجرای طرح غربالگری مشاهده نمی شود(P<0.001). یک نفر (9/0%) از بیماران، مبتلا به عفونت HIV و 3 مورد (7/2%) از نظر HBsAg مثبت بودند که در گروه هموفیلی نوع A قرار داشتند. بیشترین موارد HCV مثبت در گروه بیماران هموفیلی شدید (با کمبود فاکتور 1% <) قرار داشت به این ترتیب که در هر دو گروه بیماران هموفیلی شدید A و B میزان آلودگی هپاتیت C 75% بود.
در متولدین سال 1374 به بعد شواهدی از عفونت HCV مشاهده نمی شود. یک مورد (9/0%) بیمار HIV مثبت در این مطالعه وجود داشت که از این نظر وضعیت استان نسبت به کشورهای مختلف بسیار مطلوب تر است.

مهم ترین اقدام سازمان انتقال خون برای تهیه و تامین خون سالم، انتخاب اهدا کننده سالم است که در سال های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. حذف اهدا کنندگان حرفه ای و جایگزین کردن و تاکید بر اهدای خون داوطلبانه و مستمر از جمله اقدامات مهم در این راستا می باشد. در این پژوهش میزان شیوع عفونت های قابل سرایت با انتقال خون (هپاتیت B، C و HIV) در اهدا کنندگان مستمر، با سابقه و بار اول اصفهان از شهریور تا اسفند ماه سال 1381 مقایسه شد.
در این بررسی گذشته نگر، اهدا کنندگان مستمر (16620، 42/56%)، با سابقه (5742، 49/19%) و بار اول (7096، 09/24%) شهر اصفهان از نظر شیوع عفونت های قابل سرایت با انتقال خون بررسی شدند. اطلاعات با بررسی رایانه ای برنامه اهدا کنندگان اصفهان جمع آوری و با آزمون آماری کای دو (Chi-squere) در برنامه SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
از بین 16620 اهدا کننده مستمر، 385/0 درصد HBsAg مثبت، 192/0 درصد HCVAb واکنش دار و همه اهداکنندگان مستمر از نظر HIVAb منفی بودند. از 5742 اهدا کننده با سابقه، 958/0 درصد HBsAg مثبت، 313/0 درصد HCVAb واکنش دار و تنها یک مورد (017/0 درصد) HIVAb واکنش دار بودند. در میان 7096 اهدا کننده بار اول، 592/0 درصد HBsAg مثبت و 31/0 درصد HCVAb واکنش دار بودند و موردی از HIVAb واکنش دار دیده نشد. شیوع عفونت های قابل سرایت با انتقال خون (هپاتیت B، C و HIV) در اهدا کنندگان مستمر کمتر از اهدا کنندگان با سابقه و بار اول بود به طوری که در مقایسه اهدا کنندگان مستمر و بار اول،P=0.005 و در مقایسه اهدا کنندگان مستمر و با سابقه P=0.000 بود.
اهدای خون مستمر مهمترین راه برای رسیدن به خون سالم است. بنابراین پیگیری اهدا کنندگان مستمر، آموزش و حفظ اهدا کنندگان بار اول و با سابقه می تواند باعث افزایش میزان اهدای خون مستمر و در نتیجه افزایش سلامت خون شود.

استفاده از خون و فرآورده های خونی یکی از نیازهای مهم بخش بالینی می باشد و از آن جا که احتمال انتقال عفونت به دنبال تزریق خون وجود دارد، خون گیری باید فقط از اهدا کنندگان انتخاب شده بر اساس معیارهای بین المللی صورت گیرد. یکی از اولویت های سازمان های متعبر انتقال خون در سراسر دنیا و کشور ما جهت تهیه خون سالم، اصلاح روش های پذیرش اهدا کننده می باشد. به نظر می رسد در حال حاضر روش های اخیر فقط در زمان عادی و شرایط غیر بحرانی کاربرد دارد و در شرایط بحران، مثل هجوم اهدا کننده خون بعد از وقوع زلزله شهرستان بم برای اهدای خون، استفاده از این روش ها عملا امکان پذیر نمی باشد. این پژوهش برای جواب به این سوال که آیا در چنین شرایطی سلامت خون به خطر می افتد یا خیر انجام گردید.
مطالعه انجام شده از نوع مقطعی مقایسه ای بود. در این تحقیق 4188 واحد خون شامل 2094 واحد، خون هایی که بلافاصله بعد از زلزله بم در روزهای 05/10/1382 و 06/10/1382 در پایگاه های انتقال خون و بیمارستان های استان چهار محال و بختیاری با هدف خون رسانی به آسیب دیدگان زلزله بم اهدا گردیدند به عنوان گروه مورد و 2094 واحد شامل خون هایی که از تاریخ? ?.??.?? تا روز قبل از بحران یعنی 04/10/1382 در پایگاه های انتقال خون استان طبق روش های کلاسیک اهدای خون جمع آوری گردیده بودند به عنوان گروه شاهد مورد ارزیابی قرار گرفت. روی کلیه خون های شاهد و مورد آزمایش های الیزا مربوط به ویروس های هپاتیت B، هپاتیت C و ایدز صورت پذیرفت. در صورت مثبت بودن هر یک از آزمایش های گفته شده، آزمایش الیزای بار دوم انجام شد و در صورت مثبت بودن الیزای بار دوم روی این نمونه ها آزمایش های تاییدی (Confirmatory Test) وسترن بلات و RIBA انجام گردید. کلیه مراحل آزمایش ها روی گروه شاهد و گروه مورد به طور یکسان انجام پذیرفت.
بررسی نتایج نشان می دهد که بین گروه شاهد و مورد با استفاده از آزمون دو جمله ای (Binomial) تفاوت معنی داری در سطح 5% اطمینان در میزان بروز هپاتیت B و هپاتیت C، قبل و بعد از بحران وجود دارد. (P<0.001)ولی در میزان بروز HIV بین گروه شاهد و مورد تفاوت معنی داری مشاهده نگردید.
بالا بودن نسبت موارد مثبت سرولوژیک در گروه مورد نسبت به گروه شاهد (میزان معنی داری82/0 در مورد هپاتیتB و 001/0 در مورد هپاتیتC) نمایان گر این است که خطر انتقال عفونت های ویروسی به دنبال تزریق خون های جمع آوری شده بعد از شرایط بحران نسبت به غیر بحران بیشتر است و برای کاهش این خطر پیشنهاد می گردد خون گیری و اهدای خون درشرایط بحران با اعمال مکانیسم های کنترلی مدیریت گردد.

بیماران بتاتالاسمی و هموفیلی به دلیل نیاز به تزریق خون، در معرض تماس با خون هزاران اهدا کننده قرار گرفته و مستعد ابتلا به بیماری های منتقله از راه خون می باشند. در مناطق مختلف دنیا و ایران آمار متفاوتی از شیوع آلودگی HIV و هپاتیت های B و C در بیماران تالاسمی و هموفیلی گزارش شده است. بررسی فعلی با هدف تعیین شیوع هپاتیت های C,B و عفونت HIV در بیماران هموفیلی و تالاسمی استان یزد انجام شد. مطالعه انجام شده توصیفی بود. در سال 1382، 85 بیمار تالاسمی ماژور و 74 بیمار هموفیلی به روش سرشماری وارد مطالعه شدند...

بررسی مشخصات و شیوع نشانگرهای ویروسی اهدا کنندگان از نظر میزان ذخیره خون و حفظ اهدا کنندگان و بررسی سلامت خون اهمیت دارد. در این مطالعه مشخصات دموگرافیک و شیوع نشانگرهای ویروسی در اهدا کنندگان بار اول در اصفهان تعیین و با اهدا کنندگان مکرر مقایسه شد.
مطالعه انجام شده از نوع توصیفی با استفاده از داده های موجود بود. بررسی مشخصات دموگرافیک و نشانگرها در اهدا کنندگان بار اول در سال 1382 در پایگاه انتقال خون اصفهان با روش سرشماری بررسی شد. بر روی تمام نمونه ها آزمایش الیزا و برای نمونه های مثبت، آزمایش تاییدی انجام شد. یافته های حاصل از این مطالعه با استفاده از آزمون کای دو (Chi-square) و آزمون t (t Test) در دو جمعیت اهدا کنندگان بار اول و مکرر مورد مقایسه قرار گرفت.
میانگین سنی و نسبت متاهلین در اهدا کنندگان بار اول کمتر از اهدا کنندگان مکرر بود (P<0.05، 95%: CI). فراوانی اهدا کنندگان بار اول مونث بسیار کم و اغلب اهدا کنندگان بار اول دارای مشاغل آزاد و در مرتبه بعدی کارمند بودند (P<0.05، 95%: CI). اهدا کنندگان بار اول و مکرر به ترتیب 4/1 درصد و 54/0 درصد دارای آزمایش HBsAg مثبت همچنین 53/0 درصد و 23/0 درصد دارای آزمایش HCVAb مثبت بودند. HIVAb مثبت فقط در 2 مورد از اهدا کنندگان مکرر وجود داشت.
دموگرافی متفاوت اهدا کنندگان در کشور ما در مقایسه با کشورهای غربی و فراوانی بسیار کم زنان اهدا کننده از یک طرف و تفاوت بین اهدا کنندگان بار اول و مکرر از نظر برخی شاخص های دموگرافیک از طرف دیگر، برنامه ریزی های متفاوتی را می طلبد. ضمن این که شیوع HBsAg و HCVAb کمتر در اهدا کنندگان مکرر قابل توجه است.

ویروس هپاتیت (HCV)C یکی از علل شایع هپاتیت ویروسی در بیماران همودیالیزی و دریافت کنندگان پیوند کلیه می باشد. به طور متوسط، 20% بیماران همودیالیزی، مبتلا به هپاتیتC هستند که البته این آمار در مناطق مختلف دنیا متفاوت است. هدف از انجام این مطالعه بررسی شیوع و عوامل خطر ابتلا به هپاتیتC در بیماران همودیالیزی شهر قزوین می باشد.
این مطالعه به روش توصیفی مقطعی انجام گرفت. نمونه گیری به صورت سرشماری انجام شد و تعداد 89 نفر از بیماران همودیالیزی شهر قزوین در سال 1383 وارد مطالعه شدند. عوامل احتمالی خطر برای هر بیمار بررسی شد. سپس این افراد از نظر وجود آنتی بادی علیه ویروس هپاتیت(Anti - HCV Ab) C در خون با روش الیزای نسل سوم و ریبا (RIBA) بررسی شدند. در آنالیز تک متغیره از آزمون های (t-test)t، کای دو (Chi-square) و دقیق فیشر (Fisher''s exact test) استفاده شد.
در مجموع 45 نفر (6/50%) زن و 44 نفر (4/49%) مرد بودند. میانگین سنی بیماران 97/50 سال (94/14= SD) بود. نتیجه آزمون آنتی بادی ضد HCV به روش الیزا در 9 نفر (3/10%) مثبت بود که بعد از بررسی مجدد با آزمون ریبا در نهایت آنتی بادی ضد HCV در 6 نفر (4/6%) مثبت گزارش شد. در بین عوامل خطر، مجرد بودن، زمان اولین ترانسفوزیون (قبل از سال 1375)، تعداد دفعات ترانسفوزیون (بالای 20 بار) و طول مدت همودیالیز ارتباط معنی داری با ابتلا به هپاتیتC داشتند (به ترتیب (P=0.00،P=0.032،P=0.003،P=0.002.
بر اساس یافته های مطالعه حاضر، شیوع هپاتیت C در بیماران همودیالیزی شهر قزوین 4/6% می باشد. علی رغم کاهش این میزان در مقایسه با میزان آلودگی 9/23% در سال 1380، با توجه به تاثیر محدود و میزان بالای عوارض جانبی داروهای موجود، پیشگیری از ابتلا به این بیماری با در نظر گرفتن عوامل خطر ضروری به نظر می رسد.

در سال 1965 جایزه نوبل در پزشکی به پاس کشف آنتی ژن در نمونه سرمی یک بومی استرالیایی مبتلا به هپاتیت که با آنتی بادی اختصاصی در سرم مبتلا به هموفیلی واکنش نشان می داد، به دکتر بروچ بلومبرگ و همکارانش اعطا شد.
هپاتیت سرمی تاریخچه کاملا شناخته شده ای دارد و در اواخر سال 1800 میلادی به وجود آن پی برده اند. زمانی که گروهی از کارگران با سرم محتوی لنف انسان علیه آبله مرغان واکسینه شدند و متعاقب آن ظهور شگفت آور هپاتیت به وقوع پیوست، چندین گزارش بعدی بر همراهی هپاتیت سرمی با تزریق های مشابه سرم انسانی یا تماس با سوزن های آلوده به خون تاکید کردند...

عفونت های منتقله از راه خون، همواره به عنوان یکی از مشکلات مصرف خون و فرآورده های خونی مطرح بوده اند، در این مطالعه شیوع ویروس های هپاتیت B، C و ایدز و عوامل مرتبط با آن در بین اهدا کنندگان مستمر و غیر مستمر پایگاه اراک طی 6 ماه اول سال 1383 بررسی شده است.
مطالعه با طراحی داده های موجود به صورت سرشماری 11615 اهدا کننده پایگاه اراک انجام شد. اطلاعات مورد نیاز با مراجعه به پرونده اهدا کنندگان جمع آوری شد. نمونه های به دست آمده به تفکیک مستمر و غیر مستمربودن بر حسب خصوصیات دموگرافیک بررسی و نتایج حاصل بر اساس آزمون کای دو (Chi-quare) و دقیق فیشر (Fisher''s exact test) و رگرسیون لجستیک با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل آماری شدند.
40% از کل اهدا کنندگان مستمر و 60% غیر مستمر بودند. طبق آزمایش های تاییدی، شیوع HBV، HCV و HIV در کل اهدا کنندگان 68/0%، 2/0% و 0% بود. در اهدا کنندگان مستمر این مقادیر 1/0%، 02/0%، 0% و در اهدا کنندگان غیر مستمر 05/1%، 45/0% و 0% به دست آمد. 4/1% از کل خون های اهدایی به دلیل مثبت شدن یکی از آزمایش های غربالگری الیزا از چرخه توزیع خارج شدند که این میزان در اهداکنندگان غیر مستمر 11 برابر مستمرها بود. در این مطالعه عفونت های ویروسی در اهداکنندگان غیر مستمر شیوع بیشتری داشت(P<0.0001) این عفونت ها به روش آزمایش های تاییدی در اهدا کنندگان مستمر، در واحد سیار شیوع بیشتری داشت(P<0.001). در اهدا کنندگان غیر مستمر فقط در افرادی که تحصیلات کارشناسی و بیشتر داشتند شیوع عفونت ها کمتر بود(P<0.05). شیوع عفونت های ویروسی در اهدا کنندگان مستمر بسیار کمتر از اهدا کنندگان غیر مستمر است. آموزش صحیح اهدا کنندگان از نظر بیماری های ویروسی و شرایط اهدای خون و تفهیم رفتار اهدای خون در جهت تشویق به اهدای مستمر، راه حل کاهش آلودگی های ویروسی می باشد.

سازمان های انتقال خون باهدف تامین سلامت خون، از بین داوطلبین اهدای خون دست به انتخاب می زنند و داوطلبین پذیرفته شده را نیز تحت بررسی های غربالگری از نظر بیمار ی های منتقله از راه خون قرار می دهند. این مطالعه با دو هدف بررسی الگوی معافیت از اهدای خون و شیوع بیماری های منتقله از راه خون و همچنین متغیرهای مرتبط با آن در مراکز انتقال خون تهران در 8 ماه از سال 1382 انجام گرفت.
مطالعه به صورت مشاهده ای و مقطعی انجام گرفت. در این مطالعه، تعداد 34823 نفر از داوطلبین اهدای خون به صورت تصادفی ساده از بین کل مراجعین به مراکز انتقال خون استان تهران در فاصله زمانی 1 /3 /1382 لغایت 30/10/82 انتخاب شدند. در 26645 داوطلب پذیرفته شده، شیوع HBV، HCV و HIV مورد بررسی قرار گرفت. ارتباط معافیت از اهدای خون با شیوع بیماری های منتقله از راه خون، متغیرهای دموگرافیک (سن، جنس، شغل، سطح تحصیلات) و عوامل مرتبط با اهدای خون (اهدای مستمر) تعیین گردید.
از کل داوطلبین اهدای خون، تعداد 7849 نفر (5/22%) معاف گردیدند. احتمال خطر انتقال بیماری های منتقله از راه خون در 36/43%، بیماری/مواجهه در 02/34% و مصرف داروها در 91/13% علت معافیت از اهدای خون بود. 42/15% افراد نیز به علل دیگر از اهدای خون معاف شدند. سن کمتر از 40 سال، جنس زن، مجرد بودن، سطح تحصیلات زیر دیپلم، اهدای غیر مستمر خون، عدم علاقه به اهدای مستمر خون، انگیزه غیر از کمک به هم نوع و برخی مشاغل (تاجر، هنرمند، سرباز و دانش آموز) با معافیت از اهدای خون همراه بود (0=p). میزان شیوع آلودگی های هپاتیت B، C و HIV در دوره زمانی مطالعه به ترتیب 6/0%، 2/0% و 003/0% به دست آمد. سن بالاتر از 40 سال (P=0)، میزان شیوع آلودگی های هپاتیت B، C و HIV در دوره زمانی مطالعه به ترتیب 6/0%، 2/0% و 003/0% به دست آمد. سن بالاتر از 40 سال (P=0)، تحصیلات کمتر از دیپلم (P=0.002)، تاهل (P=0.001) و اهدای غیر مستمر خون (P=0.000) با شیوع بیشتر هپاتیت B همراه بود، حال آن که شیوع هپاتیت B در دو جنس یکسان بود. شیوع هپاتیت C و HIV با هیچ یک از عوامل ذکر شده فوق ارتباط معنی داری نداشت(P>0.05).
با توجه به این مطالعه، در تهران، جذب داوطلبین اهدای خون مرد، متاهل، افراد دارای سطح تحصیلات بالاتر، اهدا کنندگان مستمر و برخی مشاغل به افزایش تولیدات سازمان منجر خواهد شد. همچنین افزایش جذب زنان، افراد دارای سن کمتر از 40 سال، افراد دارای تحصیلات بیشتر و اهدا کنندگان مستمر به افزایش سلامتی و ایمنی محصولات تولید شده سازمان انتقال خون منجر خواهد شد. انجام مطالعه های مشابه در سازمان های انتقال خون در تمامی استان های کشور توصیه می شود.

با توجه به هدف اصلی سازمان انتقال خون که تامین خون سالم و کافی برای بیماران و نیازمندان به خون و فرآورده های خونی می باشد، انتخاب اهدا کنندگان سالم دارای اهمیت فوق العاده می باشد. از طرف دیگر زنان به خصوص قشر دانش آموز و معلمان خانم که احتمال انجام رفتارهای پرخطر کمتری نسبت به مردان دارند، منبع بسیار مهمی برای تامین خون سالم محسوب می گردند. در عین حال با توجه به این که میزان مشارکت این قشر از جامعه در زمینه اهدای خون کمتر از آقایان در سطح کشور و بالاخص استان می باشد، در این پژوهش علل اقدام کمتر خانم ها برای اهدای خون، نسبت به آقایان بررسی شده است.
نوع مطالعه مقطعی می باشد و جامعه مورد مطالعه، معلمین خانم و دانش آموزان بالای 17 سال دبیرستان های دخترانه استان اردبیل می باشد. روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری خوشه ایاز بین دبیرستان های دخترانه استان بود و تعداد 280 نفر دانش آموز و 280 نفر معلم وارد مطالعه شدند. اطلاعات توسط پرسشنامه جمع آوری و در نهایت از نرم افزار کامپیوتری SPSS جهت تجزیه و تحلیل آماری استفاده شد.
میانگین سنی گروه دانش آموزی 39/1 ± 9/17 سال و میانگین سنی معلمین 74/6 ± 7/33 سال بود. در اکثریت جمعیت تحت مطالعه، سطح تحصیلات پدران و مادران خانواده های دانش آموزان و معلمان دوره ابتدایی بوده و اکثرا پدران شغل آزاد و مادران خانه دار بودند(7/91% دانش آموزان و 6/91% برای معلمین). سابقه اهدا خون در دانش آموزان و معلمین به ترتیب 10 و 21 درصد بود. مهم ترین علت اهدا خون در هر دو گروه اقدام انسان دوستانه ذکر شد. 35% دانش آموزان و حدود 21% معلمین، به میزان زیاد و خیلی زیاد از روند اهدای خون ترس داشتند.40% دانش آموزان و 57% معلمین مهم ترین علت استقبال کم خانم ها از روند اهدا خون را کم خونی بیان کردند. 2/32% دانش آموزان و 17% معلمین مهم ترین علت استقبال کم بانوان از اهدای خون را عدم موافقت والدین یا همسر می دانند. 3/17% دانش آموزان و 6/9% معلمین سابقه انجام حجامت داشتند و بین دو گروه اختلاف معنی دار آماری با P=0.01 مشاهده گردید.
با توجه به این که سه عامل عقیده بر کم خونی در خانم ها، ترس از اهدا و عدم اجازه والدین مهم ترین عوامل استقبال کم خانم ها در امر اهدای خون مطرح شده اند باید در مورد آموزش عمومی مسایل مربوط به انتقال خون از طریق رسانه های عمومی و رادیو و تلویزیون اهتمام ملی را مد نظر داشت.

اهدا کنندگان خون دارای خصوصیات دموگرافیک مختلف در جوامع متفاوت می باشند که با اهداف گوناگون اقدام به اهدای خون می نمایند. همچنین این گروه از افراد ممکن است منبعی برای انتقال بیماری ها باشند. با توجه به این که اطلاعاتی از اهدا کنندگان خون در شهرستان جهرم موجود نمی باشد، لذا مطالعه حاضر به منظور شناخت دموگرافی اهدا کنندگان خون در شهرستان جهرم صورت گرفته است.
مطالعه انجام شده توصیفی و گذشته نگر بود و با بررسی 3000 پرونده اهدا کنندگان خون که طی سال های 1382-1380به سازمان انتقال خون جهرم مراجعه نموده بودند انجام شد. اهدا کنندگان از نظر سن، جنس، شغل، تحصیلات، وجود بیماری زمینه ای، انگیزه اهدا و بیماری های قابل انتقال از طریق خون مورد بررسی قرار گرفتند. آزمایش های مربوط به هپاتیت B، C و HIV انجام گرفت. فراوانی و درصد هر کدام از متغیرها با استفاده از نرم افزار SPSS محاسبه گردید.
میانگین سنی اهدا کنندگان 6/5 ± 52/32 سال بود و 9/92 درصد آن ها مرد و 1/7 درصد زن بودند. اکثریت اهدا کنندگان (9/71 درصد) شهری و بقیه روستایی بودند. از نظر شغلی، 5/43 درصد شغل آزاد، 5/14 درصد کارمند و بقیه مشاغل دیگر را شامل می شدند. بیشترین افراد در این مطالعه دارای تحصیلات زیر دیپلم بودند. 96 درصد اهدا کنندگان خون، انگیزه داوطلبانه داشته و تنها 4 درصد افراد به علت پلی سیتمی مبادرت به اهدای خون نموده بودند. از میان داوطلبین اهدای خون، 4/0 درصد HBsAg و 3/0 درصد HCVAb مثبت بودند و هیچ مورد HIV مشاهده نشد.
از نظر ترکیب سنی جنسی، اهدا کنندگان شهر جهرم مشابه سایر نقاط می باشند و لیکن از نظر شغلی و تحصیلات متفاوت هستند. اکثر اهدا کنندگان به طور داوطلبانه اقدام به اهدای خون می نمایند. شیوع عفونت های هپاتیت B، C و HIV در جهرم از بسیاری مناطق ایران و دنیا پایین تر می باشد.

به دلیل مردودی زیاد داوطلبان اهدای خون در غربالگری کم خونی که توسط مقیاس رنگی سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مرکز انتقال خون کرمان صورت می گرفت، ما فکر کردیم که احتمالا قطره خون به دست آمده از نوک انگشت در دفعه اول با آب میان بافتی بیشتری مخلوط شده و به دلیل رقت، به طور کاذب غلظت هموگلوبین آن قطره خون را کمتر از میزان واقعی نشان می دهد. بنابراین تصمیم گرفتیم که قطره دوم خون به دست آمده از همان محل را نیز با مقیاس رنگی WHO مورد سنجش قرار داده و نهایتا پاسخ های قطره اول و دوم را با نتایج به دست آمده توسط دستگاه CBC مقایسه نماییم.
این مطالعه به صورت توصیفی انجام شد. 100 نفر از داوطلبان اهدای خون به طور تصادفی انتخاب شدند تا نتایج تست غربالگری کم خونی با استفاده از قطره اول و دوم خون آن ها توسط تست مقیاس رنگی WHO، با نمونه های وریدی مورد سنجش این افراد با دستگاه CBC مورد مقایسه قرار گیرد. در این مطالعه حداقل نرمال هموگلوبین اهداکننده 12.5g/dlبود. لذا باتوجه به این که در تست مقیاس رنگی WHO اعداد اعشاری نداریم، هموگلوبین 13 g/dl پذیرفته شد ولی هموگلوبین 12 g/dl مردود گردید.
نتایج این مطالعه نشان دادند در سنجش هموگلوبین قطره اول خون توسط مقیاس رنگی WHO، 26 درصد نتیجه کاذب (false readings) وجود داردvn که شامل 26 درصد مردودی کاذب (false rejection) و صفر درصد قبولی کاذب (false acception) می باشد. حساسیت (sensitivity) تست 100 درصد و ویژگی (sepecificity) آن 9/72 درصد است. در حالی که در قطره دوم 8 درصد پاسخ غلط داشتیم که شامل 5 درصد مردودی کاذب و 3درصد قبولی کاذب بود. حساسیت آن 25 درصد و ویژگی 7/94 درصد بود.
نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان داد قطره اول و دوم هیچ کدام در سنجش هموگلوبین به روش مقیاس رنگی WHO دقت مناسب برای غربالگری کم خونی اهدا کنندگان خون را ندارند. زیرا در سنجش قطره اول یک چهارم اهدا کنندگان به طور کاذب به دلیل کم خونی از اهدای خون معاف شدند و در قطره دوم به دلیل حساسیت پایین دقت مناسب را نداشتیم.

افتراق دو کم خونی هیپوکرومیک میکروسیتیک شایع، یعنی کم خونی فقر آهن و تالاسمی مینور نیازمند آزمایش های تخصصی و پر هزینه است که در مناطق کم جمعیت در دسترس نمی باشند. چند شاخص مشتق از پارامترهای اصلی شمارش سلول برای غربال بیماران کم خون معرفی شده اند و در این جا مقایسه می شوند.
مطالعه انجام شده از نوع مقطعی بود. چهار شاخص England، Mentzer، Shine و MDHL برای 110 بیمار تالاسمی مینور اثبات شده و 61 بیمار با فقر آهن محاسبه شد. با استفاده از تحلیل منحنی های ROC بهترین سطوح آستانه هر شاخص برای دست یابی به بالاترین حساسیت ممکن در شناسایی بیماران تالاسمیک انتخاب شد و حساسیت ها و ویژگی ها محاسبه و مقایسه شد.
شاخص Mentzer با حساسیت 9/90% و ویژگی 3/80% بهترین شاخص در شناسایی بیماران تالاسمیک محسوب می شود.
به نظر می رسد که می توان به طور گسترده از شاخص Mentzer با هزینه کم برای غربالگری بیماران با کم خونی هیپوکرومیک میکروسیتیک استفاده کرد و آزمایش های ژنتیک، الکتروفورز هموگلوبین و اندازه گیری سطوح آهن سرم، فریتین و TIBC را تنها در مراکز ارجاعی و برای بیماران غربال شده و مشکوک درخواست نمود و هزینه های بهداشت عمومی را کاست.

بیماری هموفیلی یک اختلال خونریزی دهنده مزمن است که با کمبود ارثی فاکتورهای انعقادی (فاکتور VIII در هموفیلی A و فاکتور IX در هموفیلی B) همراه است. رویکرد بالینی به این بیماری، جایگزینی فاکتور های انعقادی می باشد که به شیوه های مختلف صورت می گیرد. دو روش کلی مرسوم در دنیا عبارت از درمان پروفیلاکسی (prophylactic treatment) و درمان در هنگام نیاز ((on-demand treatment می باشند. الگوهای انجام هر یک از این درمان ها در کشورهای مختلف، متفاوت است. به طور مثال در حوزه اسکاندیناوی هدف درمان بر این اصل استوار است که هموفیلی نوع شدید را به نوع بینابینی تبدیل کنند. بدین منظور باید سطح ثابتی از فاکتور انعقادی (بالاتر از 12%) همواره حفظ شود...