فصلنامه خون
سال سوم شماره 2 (پیاپی 9، تابستان 1385)

آنتی ژن RhD در ایجاد بیماری های همولیتیک نوزادان نقش مهمی دارد و از آن جایی که تعیین RhD جنین با استفاده از روش های تهاجمی مانند آمنیوسنتز، خطراتی را برای مادر و جنین به دنبال خواهد داشت، در این پژوهش تلاش گردید تا ژنوتایپ RhD جنین از DNA آزاد جنینی موجود در سرم مادران باردار، به صورت غیر تهاجمی و با استفاده از روش Hemi-nested PCR تعیین گردد.
مطالعه انجام شده از نوع تجربی (experimental) بود. نمونه های خون 45 مادر باردار RhD - منفی که همسر RhD - مثبت داشتند جمع آوری شد و DNA آزاد سرم آن ها با روش فنل کلروفرم استخراج گردید. با استفاده از آغازگرهای اختصاصی و در دو دور PCR، قطعه ای از اگزون 10 ژن RhD تکثیر شد. برای تایید نتایج منفی حاصله بر روی نمونه های مادران باردار حامل جنین RhD - منفی، با استفاده از آغازگرهای اختصاصی قطعه ای از ژن دیگری به نام RhCE تکثیرگردید.
پس از تولد، پیگیری انجام شده در ردیابی نتایج سرولوژیکی بند ناف نوزادان و ارزیابی نتایج حاصل از این پژوهش مشخص نمود که در 37 مورد از 41 نمونه قابل پیگیری، RhD جنین به میزان 45/95% به درستی تعیین شده است. نتایج مربوط به 4 نمونه باقیمانده شامل یک مورد منفی کاذب و سه مورد مثبت کاذب بوده است.
این پژوهش نشان داد که برای تشخیص پیش از تولد گروه خونی RhD جنین به روش غیر تهاجمی و با کمترین احتمال خطر برای نوزاد، نمونه های سرمی مادران بسیار مناسب است. در این ارتباط استفاده از روش های جدید و حساس مولکولی مانند روش Hemi-nested PCR و به دست آوردن درصد بالایی از میزان تشخیص ژنوتایپ RhD این امیدواری را به ارمغان می آورد که با حذف تمام عوامل مداخله گر و تکمیل این روش، می توان این تشخیص را با اطمینان بالایی در کلینیک به کار برد.

پلاسمای انسان ماده ای حیاتی و منحصر به فرد است که حاوی پروتئین های مهم نظیر آلبومین، ایمونوگلوبولین، فاکتورهای انعقادی و غیره می باشد و مصارف دارویی دارد. فرآیند تخلیص ایمونوگلوبولین از پلاسما به روش اصلی پالایش با اتانل کوهن انجام می شود و محصول پایه، فرکشن II می باشد. جهت دستیابی به فرکشن II با شرایط مناسب برای استفاده به عنوان ماده اولیه در خالص سازی ایمونوگلوبولین تزریق وریدی، از روش تغییر یافته کوهن استفاده گردید. هدف از تهیه این ماده حد واسط، استفاده از آن برای مراحل بعدی تخلیص و ویروس زدایی جهت تولید ایمونوگلوبولین تزریق وریدی بوده است.
مطالعه انجام شده از نوع تجربی (experimental) بود. به منظور تولید خمیر فرکشن II، پروتئین های مختلف پلاسما با استفاده از اتانل در غلظت های متفاوت و در شرایط کنترل شده همراه با تنظیم دما، pH و قدرت یونی رسوب داده شد. در طی مراحل مختلف، فرآیند پالایش نمونه های تولید شده به منظور ارزیابی فرآیند تولید مورد آزمایش قرار گرفت و نتایج حاصل از هر مرحله تولید با یکدیگر و نیز با پلاسما به عنوان ماده اولیه مقایسه گردید.
نتایج به دست آمده حاکی از بازده بالا (gr/kg 5.2 plasma) و خلوص مناسب (بالای 90 درصد) فرکشن II مطابق استاندارد فارماکوپه به دست آمده بود به نحوی که سایر پروتئین های ضروری پلاسما که می تواند برای تهیه دیگر فرآورده های پلاسمایی مورد استفاده قرار گیرند نیز در شرایط مطلوب حفظ شدند. فرکشن II به دست آمده از نظر مقدار فعال کننده پری کالیکرین مطابق استاندارد فارماکوپه بود. در طی چند سری کاری انجام شده، ساختار پروتئین تکرار پذیری خوبی را نشان داد که با استانداردهای استفاده شده نیز مطابقت داشت.
فرکشن II به دست آمده یک ماده حد واسط مناسب برای تولید ایمونوگلوبولین تزریق وریدی می باشد که مقدار تجمعات و همچنین میزان فعال کننده پری کالیکرین آن در حد ناچیز است. از آن جایی که ساختار محصول به دست آمده در حد مطلوب است می توان از این روش برای تهیه فرکشن II در مقیاس نیمه صنعتی و حتی صنعتی استفاده نمود.

تزریق خون با تغییر در پارامترهای متابولیک همراه است. هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر تزریق گلبول قرمز فشرده (PRBC) بر پارامترهای گاز خون شریانی (ABG) در بیماران تحت بیهوشی عمومی بود.
در یک کارآزمایی بالینی، 40 بیمار بالغی که تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته بودند و کاندید دریافت تزریق گلبول قرمز فشرده با حجمی در محدوده تقریبی 250 تا 350 میلی لیتر بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. یک نمونه خون شریانی بلافاصله قبل و پس از تزریق گلبول قرمز فشرده از بیمار گرفته شد. میزان p کمتر از 05/0 معنی دار تلقی شد. ورود، تجزیه و تحلیل اطلاعات با برنامه 5/11 SPSS انجام گردید. نتایج به صورت میانگین ± انحراف معیار نمایش داده شد. به منظور آنالیز بخشی از نتایج، از آزمون های آماری Paired Sample t-Test و Chi-square استفاده شد.
بین میانگین مقادیر PaO2، PaCO3، pH و Base Excess قبل و پس از تزریق یک واحد گلبول قرمز فشرده اختلاف معنی داری وجود نداشت. اما میانگین HCO3 بیماران پس از تزریق یک واحد خون به میزان معنی داری از مقدار آن در پیش از تزریق کمتر بود. همچنین بر اساس یافته های این مطالعه میانگین باز بافری (Buffer Base) پس از تزریق یک واحد گلبول قرمز فشرده به میزان معنی داری از مقدار آن پیش از تزریق پایین تر بود.
تجویز مقادیری در حد یک واحد گلبول قرمز فشرده در بیماران تحت بیهوشی عمومی با تنفس مکانیکی، تاثیر چندانی بر پارامترهای گاز خون شریانی نمی گذارد. البته به نظر می رسد تغییرات بیکربنات و باز بافر در بیماران پس از تزریق خون، دستخوش تغییرات بارزتری گردد که با افت این دو متغیر نسبت به زمان قبل از تزریق همراه است. بنابراین متعاقب این قبیل تزریق خون، به نظر نمی رسد نیازی به تجویز هیچ مقدار از محلول بیکربنات وریدی وجود داشته باشد.

مغز استخوان بالغین حاوی رده ای از سلول های پیش ساز بوده که این سلول ها قابلیت متمایز شدن به سلول های اندوتلیال بالغ را دارا می باشند. به این سلول ها، سلول های پیش ساز اندوتلیال (EPC) گفته می شود. مطالعه های بالینی به منظور به کارگیری سلول های EPC جهت تولید عروق جدید در ارگان های ایسکمیک شروع شده است. در این پژوهش سلول های EPC از خون محیطی انسان جداسازی شده و با استفاده از روش لیپوفکشن ترانسفکت شدند.
مطالعه انجام شده از نوع تجربی بود. ابتدا کل سلول های تک هسته ای از خون محیطی جداسازی شده سپس در محیط کشت پایه سلول های اندوتلیال و دیش های پوشیده شده با فیبرونکتین، کشت داده شدند. در روز هفتم، سلول هایی را که از طریق اتصال به کف دیش ها قادر به رشد و تکثیر بودند، تریپسینیزه کرده و از ارزیابی های ایمونوسیتوشیمی و مولکولی، جهت تایید ماهیت اندوتلیالی آن ها استفاده شد. سپس دو روش الکتروپوریشن و لیپوفکشن جهت ترانسفکشن آن ها به کار گرفته شد.
نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که سلول های جداسازی شده بر روی سطوح پوشیده شده با فیبرونکتین رشد می کنند و در روز هفتم علاوه بر این که قادر به جذب AC-DIL (Acetylated low density lipoproteins) هستند، ژن های CD31، CD34، KDR، VECAM-1 و Tie-1 را بیان نموده و پاسخ شان به آنتی بادی بر علیه آنتی ژن های CD31، CD34، KDR و لکتین مثبت است. همچنین سلول ها با استفاده از روش لیپوفکشن ترانسفکت شدند.
از یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که سلول های EPC انسانی در روز هفتم، ژن های مورد مطالعه را بیان می کنند و این سلول ها با استفاده از روش لیپوفکشن هر چند با کارایی پایین ترانسفکت می شوند.

یکی از اهداف اصلی سازمان انتقال خون، انگیزش مردم برای اهدای داوطلبانه خون است. در فرآیند ایجاد انگیزش، شناسایی نگرش ها و باورهای مردم در اهدای خون نقش محوری دارد. از طرفی کاهش یا حذف خون جایگزین در کشور نیز ارتباط نزدیکی با تمایل مردم به اهدای داوطلبانه خون دارد. سازمان انتقال خون در سال های گذشته گام های بلندی را برای حذف خون جایگزین برداشته است و آن را به عنوان یک اولویت در برنامه راهبردی خود قرار داده است. به طوری که در چند سال اخیر در اکثر استان های کشور درصد خون جایگزین صفر گزارش شده و در حال حاضر فقط در سه استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خوزستان شاخص خون جایگزین بالاتر از صفر است. با توجه به نقش نگرش ها و باورهای مردم در تمایل آن ها به اهدای خون در سه استان جنوبی کشور که با مشکل اهدای خون جایگزین مواجه اند، در یک پژوهش کیفی به مطالعه باورها و نگرش های مردم این سه استان در تمایل به اهدای خون پرداخته شد.
مطالعه انجام شده از نوع کیفی بود. در این مطالعه شش جلسه بحث گروهی متمرکز با مردم این استان ها و در هر یک از این استان ها دو جلسه بحث گروهی متمرکز برگزار شد. در هر جلسه گروه های متنوع و مشخصی از افراد جامعه با استفاده از معیارهای از قبل تعیین شده شرکت کردند.
باورها و اعتقادات ممانعت کننده در مورد اهدای خون استخراج شد، انتقال عفونت به اهداکننده، باور نداشتن کمبود خون، اهدای خون مختص مردان است، دختران نباید خون بدهند، وقتی خون بدهیم ضعیف می شویم، اهدای خون اعتیاد را مشخص می کند، حجامت بهتر از خون دادن است، حرام دانستن اهدای خون در برخی جمعیت ها و تاثیر منفی خون دادن بر قوای جنسی از جمله این تصورات ممانعت کننده است.
به منظور ارتقای انگیزش مردم منطقه برای اهدای داوطلبانه خون لازم است ضمن استفاده از ابزار «بازاریابی اجتماعی» در ترغیب افراد برای اهدای داوطلبانه خون، از فهرست این باورها و اعتقادات در بازاریابی اجتماعی و تبلیغات استانی استفاده شود. نگرش هایی که در هر سه استان مشترک است از طریق برنامه های مشابه قابل اصلاح است. برای اصلاح نگرش های خاص هر منطقه لازم است که برنامه هایی ویژه همان استان طراحی شود.

خون بند ناف (UCB) یک منبع غنی از سلول های پایه خونساز (HSCs) است و می تواند به جای پیوند مغز استخوان مورد استفاده قرار گیرد. برای تسریع پیوند با خون بند ناف، لازم است سلول های پایه خونساز در محیط ex vivo تکثیر شوند. لذا در این مطالعه اثر پروتئین التهابی ماکروفاژ (MIP1-?) در شرایط کشت مختلف بر تکثیر و ممانعت از تمایز سلول های خونساز خون بند ناف مورد ارزیابی قرار گرفت.
مطالعه انجام شده از نوع تجربی بود. سلول های تک هسته ای (MNCs) از خون بند ناف جداسازی و در محیط کشت RPMI 1640 همراه با 10 درصد سرم جنین گاوی (FCS) و یا 10 درصد پلاسمای خون بند ناف (CBP) و محیط فاقد سرم (SF) همراه با 50 ng/ml از ترکیب سایتوکاینی اینترلوکین (IL-6) 6، اینترلوکین 3 (IL-3)، ترمبوپوتیین (TPO)، فاکتور رشد سلول های پایه (SCF) و لیگاند تیروزین کیناز کبد جنینی (FLt3-L) در حضور یا عدم حضور 50 ng/ml از فاکتور MIP1-? به مدت دو هفته کشت داده شدند.
به طور کلی میانگین افزایش درصد سلول های CD34+/CD38- و CD34+ در تمامی محیط های حاوی MIP1-? نسبت به محیط های کنترل فاقد آن بالاتر بود.
به نظر می رسد که اثر MIP1-? به محتوای سایتوکاینی و حضور یا عدم حضور سرم در محیط بستگی دارد و حضور MIP1-? همراه با ترکیب سایتوکاینی ذکر شده باعث افزایش تعداد این سلول ها می شود.

امروزه انتقال خون به عنوان یک درمان حیاتی، نقش مهمی در پزشکی بالینی پیدا کرده است اما این روش درمانی همیشه با خطر انتقال عوامل عفونت زای ویروسی مانند هپاتیت و رتروویروس ها همراه می باشد. در سالیان اخیر، تحقیقات زیادی با هدف شناسایی این عوامل صورت گرفته است. نتیجه این تحقیقات در سال 1997 موجب شناسایی ویروس TTV توسط نیشیزاوا گردید. هدف از انجام مطالعه با توجه به عدم وجود گزارش مشابه در ایران، بررسی و تشخیص TTV در جمعیت اهداکنندگان و مصرف کنندگان خون، تهیه کیت TTV-PCR و راه اندازی روش کار بود.
مطالعه انجام شده از نوع توصیفی (Descriptive) بود. در این مطالعه، 250 بیمار مبتلا به تالاسمی ماژور، هموفیلی و دیالیزی همراه با 250 اهداکننده خون مراجعه کننده به سازمان انتقال خون مورد بررسی قرار گرفتند. پس از استخراج DNA، با روش Semi nested- PCR یا PCR دو مرحله ای ناحیه مورد نظر از DNA ویروس تزاید (Amplify) پیدا کرد و سپس با انجام الکتروفورز بر روی ژل آگارز 2%، نتایج به صورت باندهای قابل رویت مشاهده گردید. اطلاعات توسط آزمون آماری کای دو (Chi-square) ارزیابی شد.
جمعیت آماری مورد مطالعه شامل 250 بیمار بود که نتیجه آزمایش 9/66% از بیماران مثبت و 1/33% منفی بود. همچنین آزمایش TTV-PCR در 250 اهداکننده خون به عنوان افراد سالم انجام شد و نتیجه آزمایش 41% آن ها مثبت و 59% آن ها منفی بود. با توجه به آزمون آماری x2 ارتباط معنی داری بین نتایج آزمایش در گروه شاهد و بیماران وجود داشت (0001/0=p).
از نتایج به دست آمده می توان چنین استنباط نمود که TTV میزان شیوع بالایی در بین بیمارانی که خون دریافت می کنند و همچنین اهداکنندگان سالم خون دارد. علاوه بر این نتایج نشان می دهد که احتمالا انتقال خون تنها راه انتقال این ویروس در جامعه انسانی نبوده و تحقیقات نشان داده که راه های دیگری نظیر راه مدفوعی دهانی را نیز می توان برای این ویروس در نظر گرفت.

گلبول های سفید موجود در فرآورده های خونی، یکی از مهم ترین عوامل ایجاد واکنش های زیان بخش بیولوژیک مانند واکنش های تب زای غیر همولیتیک، واکنش های ایمونیزاسیون در برابر آنتی ژن های HLA و انتقال عفونت سیتومگالوویروس می باشند. در این تحقیق اثر زمان نگهداری، بر قابلیت فیلتراسیون پلاکت های متراکم جهت حذف گلبول های سفید، مورد مطالعه قرار گرفت.
در این بررسی نوع مطالعه تجربی آزمایشگاهی بود. خون کامل از اهداکنندگان داوطلب درون کیسه های سه تایی گرفته شد. در روز انجام آزمایش، پنج واحد پلاکت تازه از 5 اهداکننده به طور تصادفی تهیه شد. پلاکت های متراکم مشتق شده از پلاسمای غنی از پلاکت توسط ست انتقال پلاسما به یک کیسه نگهداری UPX-80 منتقل شدند و به این صورت پلاکت های متراکم به شکل پولد پلاکتی 5 تایی آماده گردیدند. پولدهای پلاکتی 5 تایی به صورت تازه و یا به صورت نگهداری شده (پنج روز پس از تهیه) فیلتراسیون شدند. تعداد کل گلبول های سفید و زیر گروه های گلبول های سفید در واحدهای فیلتر شده قبل و بعد از نگهداری با هم مقایسه گردیدند. برای شمارش سلول ها و تعیین درصد آن ها از روش های شمارش سلولی و فلوسیتومتری استفاده شد. در این بررسی از فیلترها و کیسه های نسل سوم استفاده گردید. نرم افزار آماری استفاده شده در این بررسی برنامه SPSS نسخه 10 بود. محاسبات آماری در ابتدا شامل سنجش و اندازه گیری آمار توصیفی و مرحله بعد شامل تجزیه و تحلیل آماری بود که برای مقایسه میانه ها در دو گروه از آزمون Wilcoxon استفاده شد.
نتایج نشان می دهد که تعداد کل گلبول های سفید قبل از فیلتراسیون به طور معنی داری در واحدهای تازه بالاتر از واحدهای نگهداری شده می باشد در حالی که در نمونه های بعد از فیلتراسیون تعداد گلبول سفید به طور معنی داری در واحدهای تازه کمتر از واحدهای نگهداری شده است. به علاوه اگر چه شمارش مطلق گلبول سفید به شکل معنی داری کاهش فراوان می یابد، فیلتراسیون، یک سری تغییراتی را به طور نسبی بر زیر گروه های گلبول های سفید به وجود می آورد. در حالی که درصد سلول های T کاهش می یابد، درصد سلول های منوسیت و لنفوسیت B به طور نسبی افزایش می یابد.
در نهایت این که فیلتراسیون قبل از نگهداری (Pre-Storage) و فیلتراسیون بعد از نگهداری (Post-Storage) محصول نهایی، در کاهش گلبول های سفید موثر هستند ولی فیلتراسیون واحدهای تازه از قابلیت بالاتری در کاهش گلبول های سفید خون برخوردار است.

ورود اهداکنندگان ناآگاه و پرخطر به چرخه اهدای خون، سلامت خون های اهدایی را به خطر می اندازد لذا اهمیت آموزش اهداکنندگان به عنوان منابع تامین خون سالم می تواند از اهداف اساسی سازمان انتقال خون باشد. در این مطالعه با تمرکز بر محتوای آموزشی ارایه شده برای اهداکنندگان خون شهر تبریز در سال 1384، به بررسی میزان آگاهی آن ها در زمینه اهدای خون سالم پرداخته شد.
این بررسی به صورت مقطعی روی 1200 اهدا کننده خون باسواد در شهر تبریز که بروشورهای آموزشی در زمینه اهدای خون سالم را مطالعه کرده بودند، انجام گرفت. اهداکنندگان به صورت تصادفی انتخاب شده و به یک پرسشنامه حاوی 21 سوال در سه بخش پاسخ دادند. آنالیز داده ها در نرم افزار SPSS و با آزمون کای دو (Chi-square) در قالب جداول توافقی صورت گرفت.
در حدود 97% از اهداکنندگان به سوال های مربوط به نحوه ارایه مطالب آموزشی پاسخ دادند که در اکثر موارد، پاسخ ها از میزان متوسط به بالا ارزیابی شده بودند. سطح تحصیلات اهداکنندگان ارتباط معنی داری با ارزیابی میزان استفاده از جزوات آموزشی، میزان سادگی مطالب، حجم آن ها و کسب اطلاعات جدید در زمینه اهدای خون سالم داشت (P<0.05). 68.8% از اهداکنندگان از مرحله غیر قابل تشخیص بیماری های منتقله از طریق خون توسط آزمایش های غربالگری روتین (دوره پنجره) و همچنین 66.8% از مفهوم خود حذفی محرمانه آگاهی داشتند که در هر دو مورد ارتباط معنی داری با دفعات اهدای خون وجود داشت (P<0.05). علاوه بر این 51.7% افراد نیز روش های آزمایشگاهی موجود را در مقایسه با مشاوره دقیق با پزشک مهم ترین عامل دست یابی به خون سالم تلقی نمودند.
سطح تحصیلات اهداکنندگان، به عنوان عامل مهمی در ارزیابی نحوه ارایه مطالب آموزشی مطرح می باشد لذا در طراحی مطالب آموزشی باید مد نظر قرار گیرد. با توجه به نتایج به دست آمده از موارد پاسخ های نادرست و بدون پاسخ در مورد آگاهی از دوره پنجره بیماری های منتقله از طریق خون و مرحله خود حذفی محرمانه، باید متذکر گردید که این مفاهیم نیاز به بازبینی بیشتری در جزوات آموزشی دارند. علاوه بر این در مطالب آموزشی تهیه شده باید در خصوص تفهیم نقش موثر پزشک مشاور سازمان در هنگام مصاحبه با اهداکنندگان، در مقایسه با روش های آزمایشگاهی موجود، به عنوان مهم ترین عامل دست یابی به خون سالم تاکید بیشتری گردد.

افزایش روزافزون موارد بروز و شیوع آلودگی به عوامل عفونی منتقله از طریق خون به ویژه ویروس های HIV، HCV و HBV و طولانی بودن دوره پنجره (window period) آنها، از مهم ترین دلایل طراحی سیستم خود حذفی محرمانه اهداکنندگان می باشد. این مطالعه به منظور بررسی کارآیی سیستم خود حذفی محرمانه اهداکنندگان در بهبود و ارتقای ایمنی خون های اهدایی در پایگه انتقال خون استان قم انجام شده است.
مطالعه انجام شده به صورت مقطعی (Cross-sectional) بود. اطلاعات مربوط به 12935 نفر اهداکننده خون در مدت اجرای سیستم خود حذفی محرمانه از تاریخ 1/9/82 لغایت 31/3/83، از سیستم جامع انتقال خون جمع آوری شد. داده ها با استفاده از آزمون کای دو (Chi-square) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
از مجموع 12935 نفر اهداکننده خون، 204 نفر (1.57%) خون خود را حذف کرده بودند که از این تعداد 22 نفر (10.78) الیزا مثبت و 182 نفر (89.22%) الیزا منفی بودند. از 22 نفری که آزمایش الیزا آنها مثبت شده بود، 11نفر (50%) HBsAg مثبت و 11 نفر (50%) HCV-Ab مثبت بودند و آزمایش HIV-Ab در هیچ کدام از افراد مذکور (22 نفر)، مثبت نشد. نمونه های مثبت با آزمون های تاییدی آزمایش شدند که همه نمونه های HBsAg مثبت و 7 نمونه از HCV-Ab مثبت ها، آزمون تاییدی مثبت نشان دادند. ارتباط معنی دار آماری بین نتایج آزمایش الیزا با وضعیت تاهل، سن و جنس اهداکنندگانی که خون خود را حذف کرده بودند و اهداکنندگانی که خون خود را حذف نکرده بودند، وجود نداشت.
با توجه به نتایج حاصله از اجرای سیستم خود حذفی محرمانه در پایگاه قم و برخی پایگاه های انتقال خون کشور و افزایش موارد بروز و شیوع آلودگی به ویروس HIV و سایر عوامل بیماری زای عفونی منتقله از طریق خون از جمله ویروس های HCV و HBV در سراسر دنیا به ویژه در کشورهای جهان سوم، اجرای این طرح می تواند سبب افزایش و بهبود ایمنی خون های اهدایی گردد.

آهن یکی از عناصری است که در تمامی سلول ها و بسیاری از مسیرهای متابولیک بدن نقش دارد. محل اصلی آن در بدن در ساختار هموگلوبین گلبول قرمز می باشد. اهدای خون مستمر تاثیر به سزایی بر کاهش ذخایر آهن بدن در زنان اهداکننده خون دارد به نحوی که در صورت بروز کم خونی، از یک طرف اهدای خون را برای این گروه منتفی ساخته و از طرف دیگر بررسی و درمان آن، بار اقتصادی زیادی را بر آنها تحمیل می کند. این مطالعه به بررسی شیوع کم خونی فقر آهن و مقایسه آن در خانم های اهداکننده خون بار اول و مستمر مراجعه کننده به پایگاه تهران پرداخته است.
مطالعه انجام شده از نوع هیستوریکال کوهورت (Historical cohort) بود که در آن 69 خانم اهداکننده خون بار اول به عنوان گروه شاهد و 75 خانم اهداکننده خون مستمر به عنوان گروه مورد به صورت تصادفی انتخاب شدند. تمامی اهداکنندگان قبل از اهدای خون از نظر نداشتن کم خونی، با استفاده از آزمایش نواری تعیین هموگلوبین آزمایش شده و واجد شرایط برای اهدا تشخیص داده شدند. نمونه خون اهداکنندگان بار اول و مستمر جهت بررسی دقیق وضعیت کم خونی به وسیله دستگاه شمارشگر سلولی و همچنین سنجش پارامترهای بیوشیمیایی نشان دهنده وضعیت آهن بدن به آزمایشگاه انتقال داده شد. آنالیز آماری اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS نگارش 11 انجام گردید.
طبق نتایج به دست آمده به دلیل وجود اختلاف معنی دار از نظر سن، بین هر دو گروه اهداکننده بار اول و مستمر (P<0.001)، آنالیز آماری، در دو گروه سنی زیر 45 سال و بالاتر از 45 سال به طور جداگانه انجام شد. در گروه سنی اهداکنندگان مستمر زیر 45 سال، کاهش چشمگیری در میزان هموگلوبین نسبت به اهداکنندگان بار اول در همین گروه سنی دیده شد (P<0.003). شیوع آنمی فقر آهن در اهداکنندگان مستمر 10.7 درصد در اهداکنندگان بار اول 6.6 درصد بود. افزایش قابل توجهی نیز در میزان TIBC و ترانسفرین در گروه اهداکننده مستمر نسبت به اهداکننده بار اول وجود داشت (P<0.006، P<0.003). میزان فریتین سرم نیز کاهش قابل توجهی در گروه اهداکنندگان مستمر زیر 45 سال در مقایسه با اهداکنندگان بار اول نشان داد (P<0.04).
این مطالعه نشان می دهد که اهدای مستمر خون نقش مهمی در کاهش میزان فریتین و افزایش میزان ترانسفرین داشته و حاکی از مصرف بیشتر آهن و تخلیه ذخایر آن در مغز استخوان در گروه اهداکننده مستمر خانم نسبت به اهداکنندگان بار اول می باشد. از این رو اضافه نمودن اندازه گیری فریتین و ترانسفرین سرم به عنوان شاخص های مهم تشخیص کم خونی فقر آهن در فهرست آزمایش های معمول اهداکنندگان مستمر خانم و تنظیم دفعات اهدای خون با توجه به میزان این دو پارامتر پیشنهاد می گردد.

تالاسمی و هموفیلی، گروهی از بیماری های ارثی هستند که انتشار جهانی دارند و برای درمان مبتلایان به آن دو نیاز به مصرف مکرر خون و فرآورده های آن می باشد. از این رو افراد بیمار در معرض ابتلا به بیماری هایی از قبیل هپاتیت B، C و ایدز قرار دارند. خطر باقیمانده بیماری های انتقال یابنده از راه خون، ابتدا از اهداکنندگان مرحله پنجره آلودگی که در غربالگری های سرولوژیک قابل تشخیص نیستند، ایجاد می شود. بزرگترین هدف طب انتقال خون کاهش ریسک ابتلا به این عفونت ها می باشد. کشورهای مختلف از قبیل آمریکا، میزان آنتی بادی هپاتیت C را 72% و مرکز هموفیلی ایران 77.5% گزارش نموده اند...