دوماهنامه جهاد
پیاپی 269 (پاییز 1384)

انسان بعنوان ارزشمندترین فاکتور در فرایند توسعه، وقتی که مجهز به علم باشد تاثیری شگرف تر بر سرعت و کیفیت آن می گذارد. زیر بنای نیل به این امر وجود نظام آموزشی برای تربیت انسانهای خلاق و کارآمد است. نظامی که بتواند نیروهای متفکر و تولید کننده علم تربیت نماید. ناکارآمد بودن نظامهای آموزشی کنونی و تاکید بیش از حد به مباحث تئوری و دوری از خلاقیت پروری، همه و همه باعث شده اند که نتوانیم به تولید علم آنچنان که باید و مطابق با تحولات جهانی دست بیابیم. این مقاله تحلیلی ضمن بررسی مفهوم آموزش و دانش، سیستم و ویژگی های آموزش خلاق را بررسی و به رهیافت حل مسئله و سبک یادگیری نیز اشاره ای گذرا می نماید...

یکی از مواردی که مانع از انطباق و سازگاری لازم بین بورن داد نظام های آموزشی با نیازهای بازار کار می گردد و پیامدهای منفی آن، عموما بیکاری و سرگردانی نیروهای انسانی آموزش دیده می باشد، عدم اطلاع لازم و کافی برنامه ریزان و مجریان برنامه های آموزشی از کمیت و کیفیت نیروی کار مورد نیاز می باشد، در صورتیکه شکاف و فاصله موجود بین این دو بخش کاهش یابد و طرفین در این ارتباط با یکدیگر و تبادل تجربیات بپردازند، این موانع به تدریج بر طرف می گردد.

ترویج کشاورزی به ابزاری برای بهبود کشاورزی و کیفیت زندگی در نواحی روستایی سراسر جهان تبدیل گشته است. گفته مشهوری وجود دارد که قدرت یک زنجیر، وابسته به قدرت هر کدام از حلقه ها می باشد. این قضاوت در مورد زنجیره تحقیقات آموزش و ترویج نیز مصداق دارد. اگر تمام تلاشها در راستای فعالیتهای ترویجی نباشد، زمان و سرمایه ای که برای فعالیتهای تحقیقاتی و آموزشی صرف می شود به هدر خواهد رفت. اثر بخشی ترویج موضوع جالبی می باشد. این موضوع در کشورهای توسعه یافته در مقایسه با کشورهای در حال توسعه محسوس تر است...

در ادبیات و مباحث مربوط به بخش کشاورزی و در فرآیند مربوط به شکل گیری تشکل های کشاورزی در مناطق گوناگون، نظام های بهره برداری جایگاه خاصی دارند. مناطق مختلف، با خصوصیات گوناگون فرهنگی اجتماعی و اقلیمی نظام ها و شیوه های مربوط به خود را شکل می دهند. بررسی و تحلیل نظامهای بهره برداری موجود در بخش کشاورزی ایران این امکان را به دست اندرکاران می دهد تا نظام های دیرپا و پایداری را که توانسته اند با ساختار مناسب خود در تعاملات گوناگون اقلیمی، قومی، اجتماعی، اقتصادی موجود در جامعه سازگاری پیدا کنند، را شناسایی و نقاط قوت شان را تقویت و نقاط ضعف آنها را بر طرف سازند...

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد شرکت های سهامی زراعی موجود از عملکرد بالائی در تولید برخوردار بوده و لذا برخی از استانهای کشور در صدد تاسیس و ایجاد شرکت های سهامی زراعی برآمده اند. از اینرو، یکی از رویکردهای جدید وزارت جهاد کشاورزی در مناطق روستایی، احیاء و توسعه شرکت های سهامی زراعی است. بر این اساس، با توجه به تجارب، مشکلات و چالش های مطرح شده در مطالعات پیشین تلاش گردید راهکارهای نو و جدیدی در خصوص رفع مشکلات و چالش های موجود ارائه گردد...

مشارکت فرآیندی چند بعدی و به مفهوم متشکل ساختن گروه های مردم برای انجام رسالتهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و اکولوژیکی است که برای تحقق آن شرایط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خاصی مورد نیاز است. مقاله حاضر می کوشد تا ضمن بررسی موانع و تنگناهای مشارکتی که بر سر راه زنان روستایی است، وضعیت تعاونی های آنها را که با اهداف مختلف برای کمک به این قشر از جامعه تشکیل شده مورد مطالعه و بررسی قرار دهند. زنان روستایی با وجود داشتن وظایف متعدد و متنوع مشارکت پایینی در تصمیم گیری ها دارند...

پیچیدگی تحولات و متغیرهای انسانی و غیر منتظره بودن عوامل محیطی و اقتصاد جهانی تاثیر گذار بر فعالیتهای کشاورزی، از یک سو و اهمیت راهبردی امنیت غذایی و مقابله با فقر از سوی دیگر، توسعه کشاورزی را با چالش های عمیق و گسترده ای رو به رو کرده است. روند فراینده جهانی شدن تجارت محصولات کشاورزی و رقابت گسترده در این زمینه، چارچوب معادلات بازار را دگرگون ساخته و تمامی اجزای صنعت کشاورزی را دستخوش تحولات اساسی و ساختاری کرده است. تاثیر عوامل زیست محیطی و تغییرات آب و هوای نیز تحولات اساسی در کشاورزی به وجود آورده و در آینده نزدیک به طور حتم بیشترین اثر مخرب خود را بر فعالیتهای کشاورزی بر جای خواهد گذاشت...

در این مقاله این موضوع مورد بحث قرار می گیرد که در مبحث دانش بومی کشاورزی و منابع طبیعی به دو دیدگاه اساسی می رسیم. دیدگاه اول بر این طرز تفکر استدلال می کند که در راه رسیدن به توسعه، دیگر نمی توان به گذشته و تفکرات آن استناد کرد. به عبارت دیگر آنچه مربوط به گذشته است کهنه است و بدین ترتیب دانش بومی مانع توسعه می گردد. در برابر آن دیدگاهی دیگر عقیده دارد که در توسعه پایدار محوریت بر انسان قرار دارد و دانش بومی از طریق ارتباط و تعامل با محیط طبیعی بدست آمده و این دانش مورد استفاده بومیان جهت رفع نیازهای خودشان قرار می گیرد...

در کشور ما در طی سه دهه گذشته، کشاورزی دستخوش تغییراتی شده و در نواحی مختلف کشور، شاهد جایگزینی کشاورزی صنعتی بجای کشاورزی سنتی هستیم، متاسفانه پویایی لازم را در این بخش چندان شاهد نبوده و در عین حال چالش اساسی این بخش را از ابعاد تکنیکی، زیست محیطی و مهمتر از همه اجتماعی را شاهدیم. بحث اجتماعی در کشاورزی پایدار آنجا که با مفاهیم دانش و فناوری بومی گره می خورد و بحث توسعه پایدار کشاورزی و روستایی مطرح می شود، اهمیتی دوچندان می یابد...