نشریه مدیریت اطلاعات سلامت
سال دوم شماره 2 (پیاپی 4، پاییز و زمستان 1384)

بکارگیری سیستم های مدیریت کیفیت ISO 9001/2000 می تواند منجر به اصلاح و توسعه استانداردهای مراکز بهداشتی درمانی، ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده، کاهش هزینه ها و بالا بردن سطح سلامت جامعه گردد. این پژوهش با هدف بررسی امکان بهره گیری از سیستم مدیریت کیفیت ISO 9001/2000 در بیمارستان های دانشگاهی شهر اصفهان از دیدگاه مدیران انجام شده است. برای انجام این پژوهش کاربردی که از دسته مطالعات توصیفی تحلیلی بود از پرسشنامه به عنوان ابزار جمع آوری داده استفاده شد که پس از سنجش و تایید روایی و پایایی بین مدیران ارشد و میانی بر اساس سرشماری و مدیران عملیاتی بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده، سهمیه ای توزیع گردید. تحلیل داده های پژوهش در سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفت.
میانگین وزنی نمره امکان بهره گیری از سیستم مدیریت کیفیت ISO9001/2000 در بیمارستان های دانشگاهی شهراصفهان 74/2 از پنج می باشد. (با توجه به اینکه در آزمون T- Test یک طرفه سطح 05/0Pvalue< معنادار بوده است بنابراین امکان بهره گیری از سیستم مدیریت کیفیت ISO9001/2000 در این بیمارستان ها وجود ندارد. تلاش در جهت ایجاد زمینه های لازم برای استقرار سیستم مدیریت کیفیت ایزو مانند؛ توجه بیشتر به کارکنان بیمارستان، بهبود فرآیندها و جلب رضایت مشتری می تواند منجر به امکان بهره گیری از این سیستم مدیریت کیفیتی در بیمارستان ها شود.

میزان پیشرفت علمی، فنی و اقتصادی یک جامعه با میزان تولید اطلاعات و دستیابی مدیران، پژوهشگران و کارشناسان به آن اطلاعات، به طور مستقیم ارتباط دارد بنابراین پژوهش حاضر به تعیین ضرورت مشارکت کارکنان و اطلاع رسانان پزشکی در تحقیقات مصوب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از دیدگاه مجریان طرح ها در سال 1382 پرداخته است. این پژوهش، از نوع کاربردی و از دسته مطالعات توصیفی می باشد. جامعه پژوهش کلیه مجریان طرح های مصوب پژوهشی سال 1382 حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بوده که از بین 420 مجری طرح های مصوب تعداد 96 نفر طبق نمونه انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات در این پژوهش با استفاده از پرسشنامه انجام شد و پس از تکمیل، پاسخ های داده شده به سوالات پرسشنامه وارد کامپیوتر گردید و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS به تحلیل اطلاعات پرداخته شد. برای سنجش اعتماد یا پایایی پرسشنامه از ضریب Cronbach Alfa و برای سنجش روایی از روایی صوری و محتوایی استفاده شد.
نتایج پژوهش نشان داد که 3/81 درصد از مجریان طرح های پژوهشی سال 1382 اظهار نظر کرده بودند که حضور کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در تیم های تحقیقاتی لازم است. با توجه به دیدگاه مثبت اکثر مجریان طرح های تحقیقاتی پیشنهاد شد از این نیروها در تیم های تحقیقاتی، مشابه مشاورین آمار، استفاده شود.

مدیران بیمارستانها با کمبود شدید منابع مالی مواجه هستند، بنابراین استفاده ی کارآمد از منابع محدود انرژی منجر به ارائه خدمات اثر بخش به بیماران و کمک در تثبیت نرخ خدمات بهداشتی و درمانی خواهد شد.هدف از انجام این پژوهش نیز تعیین میزان مصرف انرژی (آب، برق و گاز) در تعدادی از بیمارستانهای شهر اصفهان بین سالهای 1378 تا 1382 و مقایسه آن با استانداردهای موجود جهانی بوده است.
پژوهش حاضر کاربردی و از دسته مطالعات توصیفی مقطعی در یک مقطع پنج ساله (1382-1378) بوده است. جامعه آماری شامل بیمارستانهای: الزهرا«س» و امین (دولتی)، امیرالمومنین«ع» (تحت پوشش بنیاد جانبازان انقلاب اسلامی)، سعدی و مهرگان (خصوصی) بوده، که هدف چنین گزینشی مقایسه ضمنی میزان مصرف انرژی بیمارستانهای دولتی با خصوصی بوده است. اطلاعات مربوط به میزان مصرف انرژی از روی قبوض آب، برق وگاز، اطلاعات پرسنلی از طریق واحد کارگزینی واطلاعات تخت فعال وتعداد بیماران از طریق واحد آمار هر یک از بیمارستانهای مذکور در هر یک از سالهای مورد مطالعه مشخص گردید و تحلیل یافته ها به کمک نرم افزار SPSS صورت گرفت.
در دیدگاه کلان میزان مصرف انرژی بیمارستان ها در دوره پنج ساله مذکور بیش از استاندارد جهانی و در نگرش خرد مصرف انرژی در بیمارستانهای دولتی بیش از بیمارستانهای خصوصی بودبا توجه به نتایج حاصل از پژوهش، بکارگیری روش هایی جهت صرفه جویی در مصرف انرژی در کلیه بیمارستانها ضروری به نظر می رسد و بنابراین استفاده از سیستمهای مدیریت انرژی ساختمان (BEMS) توصیه می شود.

اطلاعات بهداشتی به عنوان بزرگترین سرمایه مراکز بهداشتی به شمار رفته و اهمیت اطلاعات مدارک پزشکی در زمینه های مراقبت بیمار،بررسی کیفی، بازپرداخت مالی،اعمال قانونی،آموزش، پژوهش و برنامه ریزی بر هیچکس پوشیده نیست. پژوهش حاضر به بررسی نقش اطلاعات مدارک پزشکی وجنبه های کاربردی آن از دیدگاه مدیران وپرسنل مدارک پزشکی پنج بیمارستان آموزشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز پرداخته است.
این مطالعه توصیفی از طریق توزیع پرسشنامه بین کلیه ی (45 نفر) پرسنل و مدیران بخشهای مدارک پزشکی در پنج بیمارستان آموزشی عمومی وتخصصی صورت گرفت. پرسشنامه شامل 24 قسمت اطلاعاتی در زمینه ی کاربرد مدارک پزشکی و میزان ارجاع به آن از جنبه های آموزشی، پژوهشی، قانونی، مالی، بهداشتی، آماری و امور مدیریتی بود. روایی پرسشنامه با استفاده از روش اعتبار محتوا و مطالعه کتب و مقالات منتشر شده در این زمینه تائید شد و اعتبار آن در حجم نمونه به صورت پایلوت در یکی از مراکز بیمارستانی بررسی گردید. تحلیل یافته ها به کمک آمار توصیفی انجام گرفت.
بیشترین کاربرد مدارک پزشکی در ارتباط با جنبه های قانونی آن در مواردی از قبیل پزشکی قانونی، درخواستهای قضایی وپیگیری موارد قانونی سوءدرمان ناشی از غفلت پزشک، بوده است. کمترین جنبه ی کاربردی اطلاعات آن نیز در مورد ارتقای سطح بهداشتی جامعه و کنترل و پیشگیری از بیماری ها بود.
با توجه به اینکه 85 درصد جامعه پژوهش، نقش مدارک پزشکی را در ارتقا کیفیت خدمات بهداشتی در حد بسیار زیاد، زیاد و متوسط ارزیابی نموده اند بنابراین مستند سازی دقیق اطلاعات و اتخاذ روش های بهبود کیفیت به منظور بهره وری بهتر از داده های پزشکی ضروری به نظر می رسد.

از جمله تلاشهای مدیران در جهت حفظ و نگهداری منابع انسانی ایجاد رضایت در کارکنان و جلوگیری از عدم رضایت آنهاست. بر این اساس رضایت شغلی در بالا بردن بهره وری و کارایی کارکنان بسیار موثر است. در این پژوهش وضعیت رضایت شغلی کارکنان بزرگترین مرکز آموزشی درمانی استان اصفهان در حیطه های مختلف مورد بررسی قرار گرفت.
در این تحقیق جمعیت مورد مطالعه 142 نفر از پرسنل بخش های مختلف بودند که در یک مطالعه ی تحلیلی مقطعی با پرسشنامه های محقق ساخته مورد بررسی قرار گرفتند. پرسشنامه سنجش رضایت در هفت حیطه طراحی شد و پس از تایید روائی ظاهری و محتوایی آن توسط کارشناسان، پایایی آن در حجم نمونه 30 نفر بررسی شد که Cronbach Alfa کل پرسشنامه 4 درصد و در هر حیطه بالاتر از 6 درصد بود.. بنابراین بر خی از سوالات با نظر استادان حذف یا اصلاح گردید. در این بررسی سطح رضایت پرسنل بر اساس فاکتورهای فردی و شغلی و نرم افزار SPSS تحلیل شد.
از 142 نمونه مورد بررسی 8/69 درصد رضایت کلی برآورده شد که بیشترین رضایت از حیطه های سرپرستی، همکاران و زندگی خصوصی با 6/71 درصد بود. در این بررسی تنها 8 درصد پرسنل به دلیل نارضایتی تصمیم به ترک این مرکز داشتند.
شناخت علمی، هدفمند بودن، منطقی بودن نیازهای انگیزشی کارکنان، مطالعه سیستم فعلی پاداش و تنبیه سازمان، انجام اصلاحات لازم و استفاده از نظرات کارکنان در جهت شناسایی مشکلات کنونی و رفع آنها، از جمله عواملی هستند که در افزایش رضایت شغلی و در نتیجه بهره وری نیروی انسانی موثر می باشد.

بیمارستان به عنوان مهمترین نهاد درمانی همواره مورد توجه خاص همگان بوده است و این نهاد به تصمیم گیری های مناسب مدیران نیاز دارد. بنابراین، شیوه تصمیم گیری مدیران و رضایت شغلی کارکنان می تواند در راستای عملکرد صحیح مدیران بیمارستانها مؤثر باشد از این رو در این تحقیق چگونگی تصمیم گیری در بیمارستانهای شهر اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.
نوع مطالعه تحلیلی بوده است. تعداد جامعه آماری 7607 نفر بوده که تعداد 384 نفر به عنوان نمونه با استفاده از شیوه ی نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات از طریق دو پرسشنامه (پرسشنامه اول جهت بررسی شیوه های تصمیم گیری و پرسشنامه دوم مربوط به رضایت شغلی) بود. پرسشنامه ها خود ساخته و با استفاده از متون علمی و نظرات استادان و صاحبنظران تنظیم گردید و پس از تایید روایی و پایایی با Cronbach Alfa 80 درصد پرسشنامه ها مورد استفاده قرار گرفت. تجزیه و تحلیل یافته ها در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام گرفت.
شیوه ی تصمیم گیری مدیران در بیمارستانها به ترتیب اولویت به صورت تصمیم گیری فردی با میانگین 01/3، شیوه تصمیم گیری مشورتی با میانگین 51/2، شیوه ی تصمیم گیری گروهی با میانگین 32/2 و شیوه ی تصمیم گیری مشارکتی با میانگین 16/2 بود. در این خصوص رضایت شغلی کارکنان در بیمارستانهای دولتی با میانگین 92/2 و در بیمارستانهای خصوصی با میانگین 82/2 بود که تفاوت معنی داری وجود نداشت.
مدیران در بیمارستانها بیشتر از شیوه ی تصمیم گیری فردی استفاده می کنند و همچنین بین شیوه ی تصمیم گیری مدیران بر اساس سابقه خدمت و میزان تحصیلات تفاوت معنی داری وجود نداشت. در تصمیم گیری فردی رضایت شغلی پایین بود و در سایر شیوه های تصمیم گیری، رضایت شغلی در سطح بالاتری قرار داشت.

در هر سازمانی به خصوص مراکز بهداشتی و درمانی جلب رضایت ارباب رجوع سبب رسیدن سازمان به اهداف از پیش تعیین شده آن می باشد. از جمله راه های جلب این رضایت،اجرای طرح تکریم ارباب رجوع است. این پژوهش با هدف بررسی میزان اجرای طرح تکریم ارباب رجوع در درمانگاه های تحت پوشش صنعت نفت اصفهان در سال 1384 انجام شده است.
برای انجام این پژوهش توصیفی، چک لیست خود ساخته استفاده شده است. این چک لیست پس از سنجش و تایید روایی و پایایی در 10 درمانگاه تحت پوشش صنعت نفت اصفهان تکمیل گردید. جمعیت مورد مطالعه در این پژوهش به صورت نمونه گیری نبوده و 10 درمانگاه وابسته به صنعت نفت اصفهان را شامل می شد. داده های چک لیست با مصاحبه پژوهشگر با معاون پشتیبانی درمانگاه های صنعت نفت جمع آوری گردید و با مشاهده و بررسی مدارک مربوط به اجرای طرح تکریم ارباب رجوع و وضعیت ظاهری درمانگاه ها صورت گرفت. برای تجزیه و تحلیل و مقایسه داده ها از آمار توصیفی با کمک نرم افزار SPSS استفاده گردید.
بنابر نتایج به دست آمده بیشترین میزان اجرای طرح 68 درصد و کمترین میزان 63 درصد بوده است و میانگین نمره کسب شده درمانگاه ها 2 بوده است.
از نتایج به دست آمده به طور کلی می توان اذعان داشت؛ میزان اجرای طرح تکریم ارباب رجوع در کلیه درمانگاه های تحت پوشش صنعت نفت اصفهان در سال 84 متوسط بوده است

رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغلی بوده و باعث افزایش کارآیی و احساس رضایت مندی افراد می گردد. رضایت شغلی می تواند در دست یافتن به اهداف سازمان و در سلامتی فردی و اجتماعی نقش مهمی را ایفا نماید؛ لذا مطالعه درباره ی عوامل اثر گذار بر آن، می بایست همواره مورد توجه مدیران قرار گیرد تا با شناخت دقیق فرصتها و تهدیدها نقاط ضعف را ترمیم و نقاط قوت را تقویت نمایند. پژوهش حاضر در راستای دستیابی به هدف مذکور انجام پذیرفته است.
مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد که به منظور تعیین میزان رضایت شغلی کارکنان واحد پذیرش در سال 1380 در 9 بیمارستان آموزشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را 50 نفر از کارکنان شاغل در واحد پذیرش بیمارستانهای مذکور تشکیل می دهد. اطلاعات مورد لزوم با استفاده از پرسشنامه استاندارد«ابزار توصیف شغل» گردآوری شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون t، آزمون Kruskal Wallis، آزمون Pearson و آنالیز واریانس یک طرفه با کمک نرم افزار SPSS انجام گرفته است.
یافته ها نشان داد که بین جنسیت، رضایت شغلی در بعد شیوه ارتقا و حقوق، رابطه معناداری وجود داشت.

از هنگامی که کتابخانه های دانشگاهی با چالش پر رنج مدیریت فراهم آوری منابع الکترونیک مواجه گشته اند، بیش از ده سال می گذرد و اکنون این سوال مطرح است که کتابخانه ها در کدام مرحله از دگرگونی کار تهیه فهرست ها و متون کاغذی به روش سنتی، و ورود به عرصه مدیریت طراحی شده در نظام خود قرار دارند؟ مقاله پیش رو نگرشی به چندین سازمان پیشگام آمریکا دارد و در این زمینه موفقیت ها، کمبود های آنان در برنامه های انجام شده داخلی، روزآمد کردن مدیریت گردآوری منابع و عملکرد بعد از مرحله ی نگهداری منابع الکترونیک را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین نویسنده ی مقاله با شناسایی و معرفی کتابخانه ها یی که در این راه به خوبی مجهز و موفق شده اند، روند طی شده ی آنان را تشریح می نماید و مشخص می کند که اجرای این فرآیند مستلزم چه برنامه هایی بوده است و سرانجام با توجه به چگونگی تهیه ی مراحل آتی مدیریت منابع الکترونیک، پیشنهاداتی ارائه می کند.

یکی از شیوه های مدیریت منابع انسانی، مدیریت عملکرد می باشد. این مدیریت با اتخاذ رویکردی سیستماتیک به تعیین اهداف استراتژیک، تعیین شاخصها، جمع آوری وتحلیل و گزارش دهی داده ها، بکارگیری آنها و در نهایت به بهبود عملکرد سازمان می انجامد. مدیریت عملکرد فرآیندی است که کارکنان و مدیران را از طریق کنش متقابل هدفهای اجرایی، معیار پاسخگویی و کردارهای تکامل یابنده برای بهبود مهارتها و عملکرد آینده به تلاش فرا می خواند. امروزه مدلها و ابزارهای متنوعی در مدیریت عملکرد وجود دارد. از طرفی طراحی و استقرار برنامه مدیریت عملکرد نیز مستلزم پیروی از یک طرح و الگوی عملی مشخص است، به طوری که انتخاب و تدوین مدلها و ابزارهای مدیریت عملکرد می تواند باعث تسهیل و افزایش دقت و اعتبار این فرآیند گردد. از جمله می توان به مدلهای دفتر حسابرسی کانادا، سازمان بهداشت جهانی، مدل سرآمدی، مدل خطی درون داد و برونداد و.. . اشاره نمود. بدین لحاظ با درک و شناخت دقیق مدلها وابزارهای مدیریت عملکرد و چگونگی بکارگیری آنها می توان عملکرد یک سازمان را بهبود بخشید و بر کارآیی و اثربخشی آن افزود. دراین مقاله به بررسی و مقایسه این مدلها پرداخته شده است.