فهرست مطالب
پژوهشنامه ادب غنایی
پیاپی 4 (بهار و تابستان 1384)
- 175 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
- تاریخ انتشار: 1384/01/21
- تعداد عناوین: 11
-
چکیده انگلیسیصفحات 1-10
-
صفحه 5دراین نوشتار، آنچه نزد ناصر خسرو در دیوان اشعارش «دیو» قلمداد شده مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا معانی مختلف این واژه با مراجعه به فرهنگ ها و با عنایت به نحوه کاربرد آن در دین زردشت، شاهنامه فردوسی وبرخی منابع دیگر بازگو شده است.گفتنی است علاوه بر ناصرخسرو، بسیاری از شاعران کهن از این واژه در آثار خود استفاده کرده اند، اما ناصر خسرو در این زمینه پیشتاز است و «دیو» در دیوان او نمودی ویژه دارد. مطالعه سروده های این شاعر بزرگ نشان می دهد اشخاصی چون خلفای عباسی، امیران سلجوقی، عوام، جهال، فقهای دروغین، حریصان و... دیو خوانده شده اند. علاوه بر اینها شاعر، جهان، جهل، جسم، نفس، دهر، آز و...را نیز «دیو» می نامد. با ذکر شواهدی از اشعار ناصرخسرو و گاه شاعران دیگر، راجع به هریک از این «دیوها» به اختصار سخن گفته شده، از آنجا که شواهد موجود مربوط به هر موارد متعدد است، به ذکر شاخص ترین آنها اکتفا شده است.
کلیدواژگان: دیو، دیوان، ناصر خسرو -
صفحه 27هدف از نگارش این مقاله آن است که عوامل ظهور نقد جدید راتوصیف و تحلیل نماید. عواملی چون پیشرفت سریع علم، تحولات قابل ملاحظه اجتماعی، ایستایی ادبیات و نقد ادبی، انقیاد از ارزش های اخلاقی و اجتماعی دوره ویکتوریا (1901-1832) به عنوان سدی در راه پیشرفت ادبیات و نقد ادبی، تمرکز بر اولویت نویسنده به جای اولویت متن، یافته های روانشناسی فروید(Freud)، یونگ (Jung) و برگسون (Bergson) و بالاخره نارضایتی گسترده عمومی از وضعیت ادبی قرن نوزدهم، نقادان تصویر گرایی چون ای. ا.ریچاردز(I.A.Richards) را بر آن داشت تا در نظریات ادبی خود بیشتر به متن توجه نمایند و راه را برای شکوفایی نقد جدید هموار سازند. این مقاله همچنین اصول کلی نقد جدید و محدودیت های آن را بررسی خواهد کرد.
کلیدواژگان: نقد جدید، فرضیه، منتقد، مکتب، زندگینامه -
صفحه 39اسطوره، معمولا روایتی است مملو از نمادهایی که به نقل منشا جهان، خدایان، خلقت حیوانات، انسانها و منشا آداب و سنن می پردازد و تقریبا در تمام فرهنگها وجود دارد.
اسطوره به عنوان پدیده ای پیچیده، از جنبه های مختلفی مورد مطالعه قرار می گیرد و بخاطر همین طبیعت چندگانه اش الگوی بسیاری از داستانها و آثار قرار گرفته است. این قابلیت اسطوره در ادبیات تطبیقی نیز از جایگاهی مهم برخوردار است.
در این مقاله علاوه بر نشان دادن جایگاه اسطوره در ادبیات تطبیقی، به چگونگی پدید آمدن اسطوره های نوین از اسطوره های باستان نیز می پردازیم.
کلیدواژگان: اسطوره، اسطوره ادبی، ادبیات تطبیقی، اسطوره، مضمون، نقد اسطوره -
صفحه 53سیمای تابناک مولانا و شعر عارفانه وی در هندوستان همیشه برای منتقدین ادب و اهل سلوک جاذبه خاصی داشته و دارد. در اینجا شرح های بسیاری بر مثنوی نوشته شده و به زبانهای مختلف مانند اردو، هندی، انگلیسی، و غیره ترجمه شده است. شاعران هند در مثنوی نگاری ازو بهره برده اند. اکنون نیز فضلا و دانشوران آثار گرانبهایی درباره وی می نگارند.
علامه شبلی در شعر العجم درباره احوال و آثار مولانا بحث کرده است و کتابی به نام «سوانح مولانا روم» نگاشته است. در این مقاله کوتاه نظرات شبلی درباره ویژگی های شعری مولانا بررسی شده است.
کلیدواژگان: مولانا، مثنوی، شبلی، شعر عارفانه -
صفحه 61نهج البلاغه علاوه بر جذابیت های بسیار معنایی و تعلیمی از وجهه هنری ویژه ای نیز برخوردار است. چنین انتظار می رود که کلمات قصار در این اثر ارجمند فقط از بعد معنایی حائز اهمیت باشد و به دلیل محدودیت فضا نمود هنری قابل اعتنایی نداشته باشد اما با بررسی بیشتر به این نتیجه می رسیم که این بعد از کلام حضرت نیز از بلاغت عالی و اعجاز هنری کلام وی حکایت می کند بنابراین در این مختصر کلمات قصار نهج البلاغه را از سه منظر آهنگ، تصویر و معانی مورد بحث قرار می دهیم.
کلیدواژگان: کلمات قصار، نهج البلاغه، تکرار، گوشنوازی، تصویر آفرینی، معانی -
صفحه 75زبان، بی گمان تجسم و نماد ذهن است. عمل ذهنی زمانی که به مرحله ی زبان می رسد، بیان می گردد و بیان چیزی جز ترکیب کلمات و واژه ها نیست. در واقع شاعران ذهن نامرئی خود را در«چه گفتن» و «چگونه گفتن» مرئی و قابل درک می کنند.
در میان شاعران معاصر فارسی، سیمین بهبهانی هم به لحاظ «چه گفتن» و هم به لحاظ «چگونه گفتن»، شاعر موفقی است. او به تمامی، نماینده ی «غزل نو» امروز است. غزل نو از تاثیر شعر نو بر غزل شکل گرفت. این نوع غزل در قلمرو زبان و تعبیرات، تفاوت های آشکاری با غزل گذشته دارد. غزل سرایان معاصر در غزل به جای سودجویی از مضامین تکراری و زبانی سرشار از ترکیبات ملال آور، اندیشه های شاعرانه ی خویش را، با زبان، ترکیبات دلپذیرو سحرآفرین صورت بسته اند. در مقاله ی حاضر به حوزه ی زبان شعری سیمین بهبهانی پرداخته شده و برخی از ویژگی های زبانی این «بانوی غزل» مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.
کلیدواژگان: غزل نو، چه گفتن، چگونه گفتن، ذهن، زبان، سیمین بهبهانی -
صفحه 99اغلب متون ادب فارسی به همت نولکشور در هند به چاپ رسیده و از این جهت حق بزرگی برگردن زبان و ادبیات فارسی دارد. چاپ کتاب و بخصوص مثنوی معنوی پیامدهای مبارکی را نیز به همراه داشته از جمله این پیامدهای خجسته مثنوی منظومی است که خود نولکشور سروده و در آن شرح مهاجرت مولوی از بلخ به روم، و چگونگی ملاقات او با عطار، آشنایی او با برهان الدین ترمذی، بر خورد او با شمس تبریزی و چگونگی سرودن مثنوی معنوی را به نظم در آورده است.
کلیدواژگان: مطبع نولکشور، مثنوی معنوی، شرح مهاجرت -
صفحه 105نظام الدین شامی آنطور که خود در آغاز کتاب خویش، یادآور شده است سعی داشته، تاریخ امیر تیمور را به زبانی ساده بنویسد تا همگان آن را درک کنند. سخن ملک الشعرا بهار نیز دال بر این است که این کتاب در کمال سادگی و دقت تحریر شده است. (بهار، 1369، ج2: 191) و دیگر ادیبان معاصر نیز نظر استاد بهار را تکرار و تائید نموده اند. ولی در جاهای مختلف کتاب ظفرنامه شامی، نشانه هایی از نثر فنی را مشاهده می کنیم. به طوری که نمی توانیم ادعا کنیم این اثر، نثر کاملا یک دست و ساده ای دارد. بویژه که آثار تقلید از نثر فنی همچون: ترجمه کلیله و دمنه، مرزبان نامه، نفثه المصدور، تاریخ جهانگشای جوینی در این کتاب آشکار است.
کلیدواژگان: نثر، سبک، ساده، فنی، بینابین، ظفرنامه شامی -
صفحه 131در تعریف واژه ی ادبیات، ماهیت، فواید و نقش آن در زندگی بشر و نیز در حوزه ها و کارکردهای عملی آن، از قدیمترین زمان تاکنون مباحث گوناگونی صورت گرفته است؛ برخی آنرا به مفهوم اخلاقی و برخی در معانی ادبی و عده ای نیز به هر دو مفهوم اخلاقی و ادبی آن به کار برده اند؛ اما امروزه ادبیات با سایر علوم جدید چون روان شناسی، زبان شناسی و نقد ادبی پیوند خورده واهمیت والایی پیدا کرده است.
اگر ما سیری اجمالی در آراء و نظریه های ادبی غربی ها داشته باشیم، با مطالعه آراء ادبی افلاطون، ارسطو، سیدنی، جان درایدن، جانسن و کالریج و دیگران در می یابیم که: اولا جریان فکری ادبی که از ارسطو شروع و به کالریج ختم می شود، متناسب با شرایط فرهنگ اروپایی است؛ بدین صورت که اگر در آراء آنها ابتدا موضوع اخلاق در حوزه ادبیات دارای نقش و معنایی خاصی بود، رفته رفته رنگ باخته و «لذت» جانشین «تعالیم اخلاقی» می گردد. ثانیا در تعریف ماهوی شعر و ادبیات با مشکلات و نارسایی های چندی رو به رو هستیم که تعمیم آن نظرها به آثار ادبی مهم دنیا، نه تنها مشکل، بلکه گاهی ناممکن و یا حداقل ضعیف می باشد. در این مقاله ضمن تبیین و روشنگری جریانات تاریخی آراء ادبی غربی، که از اخلاق به التذاذ و از ایضاح به ابهام می گراید، سعی شده با کمک گرفتن از نظریه های ادبی خواجه نصیر و بند تو کروچه و استفاده از مفهوم «شهود»، تعریفی جامع و کاربردی تر از ادبیات ارائه شود تا گره گشای بسیاری از مشکلات ادبی و علمی ما باشد.
کلیدواژگان: آرا، ادبیات، اندیشمندان، تحلیل، شهود -
صفحه 157آثار ادبی مهم جهان نشان می دهد فرهنگ و ادبیات با همه تلقیات گوناگونی که دارند یکدیگر را تحت تاثیر قرار می دهند و تقویت می نمایند. از این جهت نگارنده بر آنست در این مقاله ضمن معرفی اجمالی عناصر اساسی فرهنگ، با در نظر گرفتن مهم ترین عنصر آن یعنی دین و مذهب، جنبه های مختلف این تاثیر را بر ادبیات، بخصوص ادبیات فارسی بررسی نماید و نشان دهد آثار برجسته ادبی ایران و جهان اعم از قدیم و یا معاصر تحت تاثیر عقاید فرهنگ دینی خلق شده اند و نویسندگان و شاعران بزرگ از فردوسی و حافظ و سعدی و نظامی و خیام و مولوی گرفته تا میلتون و هوگو و شکسپیر ودانته و تولستوی و تی اس الیوت وامثال آنها که تعدادشان کم نیست، همه بر اساس افکار و عقاید مذهبی و کتب آسمانی چون قرآن، تورات و انجیل آثار ارزشمند و معروف ادبی جهان را به وجود آورده اند.
آثار ادب ایرانی، قبل یا بعد از اسلام آنچه باقی مانده است، نشان می دهد همه در ارتباط با مقوله های دینی چون: توحید و معاد و عمل صالح است و متون دینی به عنوان اساسی ترین منابع همواره الهام بخش شاعران، نویسندگان و هنرمندان ایرانی ایرانی بوده است. بر این اساس تاثیر آیات و احادیث اسلامی بخصوص قرآن و احادیث نبوی در ادب فارسی بسیار عمیق و گسترده است و می توان اثر آن را از همان دوره های اول پیدایش زبان دری در نظم و نثر پارسی دید و شکوفاییش را در قرن های ششم، هفتم و هشتم که اوج گسترش فرهنگ اسلامی در ایران است، مشاهده کرد و دریافت ادبیات فارسی که از ابتدا در بستر فرهنگ اسلامی رشد نموده، توانسته است با بهره گیری از این فرهنگ غنی به تعالی و کمال چشمگیر دست یابد و در نهایت نتیجه گرفت: فرهتگ های پر بار و مبتنی بر ادیان الهی، بستر مناسب پیدایش عالی ترین آثار ادبی جهان است که باز خورد آنها موجب تقویت فرهنگ نیز می شود.
-
Page 5In this article, whatever is considered as "demon" in Naser Khosrow's Divan is studied. At first, different meanings of this term are mentioned by referring to dictionaries and by regarding its application- method in Zoroaster religion, Ferdowsi's Shahnamih and other sources. It is necessary to mention that next to Naser Khosrow, many ancient poets have used this term in their works, but Naser Khosrow is a forerunner in this respect and "demon" has a special impression in his Divan. The study of the poems of this great poet indicates that persons such as Abbasi Caliphs, Saljoqi kings, publics, ignorant, false jurists, the greedy and so on are considered as "demon". Furthermore, the poet calls the world, ignorance, body, soul, time, greed and … as "demon". By mentioning evidences from Naser Khosrow's poems and the works of other poets, we briefly talk about these demons. Since the existing related evidences to each case are numerous, only the most important ones are mentioned.
-
Page 27The present study attempts to describe and analyze various causes which led to the emergence of New Criticism. Factors, such as the rapid progress of science, considerable social change, stillness of literature and criticism, the follow up of social and moral values of Victorian period (1832-1901) as an obstacle in the development of literature and literary criticism, concentration on the priority of the writer instead of the text, psychological discoveries of Freud, Jung and Bergson and finally the general dissatisfaction of literary condition in the 19th century led the imagists like T.E.Hulme and Ezra Pound and along with them I. A. Richards to ponder over their literary theories and pay more attention to the texts which paved the way to the blossoming of New Criticism. This article will also consider the major principles of New Criticism and its limitations.
-
Page 39Myth is a narration full of symbols, discussing about the origin of the world, the gods, creation of animals, human beings and the origin of rites and traditions. It exists nearly in all cultures. As a complex phenomenon, myth is studied from different aspects and by virtue of this variant nature, it has become the model for many stories and works. This capacity has a significant place in comparative literature. In this article, besides showing the place of myth in comparative literature, we talk about the appearance of new myths from ancient ones.
-
Page 53The glorious appearance of Rumi and his mystic poetry has always had a specific attraction for the literary critics and the mystics in India. Many expositions are written on Masnavi in India and it is translated into different languages, namely: Urdu, Indian, English, and …. The poets have followed him in composing Masnavis. Today the learned and the scholars write lofty works about him. Allameh Shebli in his poem Al-Ajam talks about him and his works and has written a book entitled "The Adventures of Rumi". In this bereaved article we will study Shebli's perspectives about the features of Rumi's poetry.
-
Page 61Nahj-Al-Balaqa has a specific artistic aspect besides semantic and didactic attractions. It seems that the aphorisms in this grand work have only semantic significance and by virtue of the limitation of space have no significant artistic aspect. But further research shows that this aspect of Imam's word has excellence in eloquence and artistry. Thus, in this bereaved article we consider and analyze aphorisms in Nahj-Al-Balaqa from three perspectives, namely: tune, image, and meanings.
-
Page 75Undoubtedly, language is the embodiment and the symbol of mind. When mental act attains to the phase of language, it is expressed and expression is no more than words and lexicons. In fact poets make their invisible mind understandable through "what to say" and " how to say". Simin Behbahani is a successful poetess among contemporary Persian poets. She is actually the representative of "New Ghazal" nowadays. "New Ghazal" appeared under the influence of free verse. In language and expressions, this type of Ghazal has distinct differences with the classical type. Contemporary composers of Ghazal accomplish their poetical meditation through language and pleasant magical forms, instead of making use of repeated themes and a language full of unpleasant expressions. In this article, we evaluate the poetical language of this Lady of Ghazal and some of the specifications in her language.
-
Page 99Most of the Persian literary texts are published in India by Navalkashor; therefore, Persian literature is greatly indebted to this man. The publication of books, especially Masnavi Manavi has had good consequences such as Navalkashor's composing a poetic masnavi in which he describes the migration of Rumi from Balkh to Rum, his acquaintance with Attar and Borhan al-Din Termezi and his meeting of Shams-e-Tabrizi and composing Masnavi Manavi.
-
Page 105As Nizam al-Din Shami mentions at the beginning of his book, he has tried to write Amir Teymoor's account in a simple language for everyone to understand. Malek Al-Shoara's comment indicates that this book is completely simple and accurate. Other modern literati also verify Bahar's perspective. But we can see traces of technical prose in different parts of Shami's Zafarnamih. Thus, we cannot claim that this work has a completely simple prose, especially because traces of technical prose such as: the translation of Kelile va Damne, Marzbannamih, Nafat-Al-Masdour, Tarikh-e-Jahangoshay-e- Joveini are evident in this book.
-
An Analytical Survey of the Views of Theorists, Philosophers, and & on Literature and Literary WorksPage 131There have been controversies over the definition and nature of literature, its role in life as well as its domains and practical applications since ancient times. Some scholars have applied the term in a moral sense; whereas, some others have used it in a literary sense and still others have used it in both senses. However, today literature has achieved great importance through developing ties with new sciences such as psychology, linguistics and literary criticism. A brief review of the Western literary notions and theories and the study of literary views of Plato, Aristotle, Sidney, Dryden, Johnson, Coleridge and others reveals that: Firstly, the literary movement initiated by Aristotle and lived up to the time of Coleridge was in line with the European culture, that is to say, if at the beginning their views on moral instructions had a special sense and function, in the literary domain it would lose its influence through the ages and the theme of "moral instructions" would be substituted by the theme of "enjoyment". Secondly, in defining poetry and literature we face problems and shortcomings which make it difficult to generalize the view to great literary works throughout the world. This article reviews and elaborates on the Western literary theories and the way in which they shifted from a theme of "moral teachings" to "enjoyment" and from "enlightenment" to "ambiguity". By drawing upon the theories of Khaje Nasir, Kroche, and the concept of "intuition", efforts have been made to offer a comprehensive and more functional definition of literature in order to settle most of our literary and scientific controversies.
-
Page 157A survey of the world literature shows that major literary works emerged from a context with rich cultural heritages. Although such works present the employment of novel literary devices, they also enjoy a great deal of benefits from their cultivated culture. In other words, cultural elements including language, religion, mysticism, philosophy, and rituals play significant roles in the formation and evolution of literary works. By providing a survey of the world literature, this paper seeks to illustrate how culture functions as a source of inspiration for the creation of literary works. It also highlights the significance of literature in shaping and maintaining culture. In short, it argues for the reflection and construction of cultural traits in literature.