فهرست مطالب

تربیت اسلامی - پیاپی 4 (بهار و تابستان 1386)

نشریه تربیت اسلامی
پیاپی 4 (بهار و تابستان 1386)

  • 272 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1386/06/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سعید بهشتی، محمدعلی افخمی اردکانی صفحه 7

    توسعه هرچه بهتر روابط صحیح اجتماعی افراد یک جامعه، بستگی به تدوین و ارائه تربیت اجتماعی برپایه فرهنگ، عقاید، اهداف و سیاست های تربیتی آن جامعه دارد. از آنجا که فرهنگ جامعه ما فرهنگ اسلام است، بر پیروان این مکتب، خصوصا اولیای تعلیم و تربیت جامعه لازم است در مرحله اول به تبیین و تشریح قواعد موجود در تربیت اجتماعی مطلوب و منطبق بر موازین اسلامی اقدام کنند.
    این مقاله برای وصول به این مقصود نخست به ارائه تعریف تربیت اجتماعی براساس سخنان حضرت علی(ع) پرداخته، آنگاه مبانی و اصول تربیت اجتماعی را بر مبنای نهج البلاغه استخراج و تبیین خواهد نمود. تحقیق حاضر، از نوع تحقیقات کاربردی است.
    در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از تحلیل محتوا استفاده شده است. این روش، در پی برجسته سازی محورهای یک موضوع یا یک متن با هدف تحلیل، توصیف و ارائه موقعیت ها می باشد.

    کلیدواژگان: تربیت، تربیت اجتماعی، مبانی تربیت اجتماعی، اصول تربیت اجتماعی
  • خلیل سلطان القرایی، جواد مصرآبادی صفحه 41

    یکی از اصلی ترین موضوعاتی که هر مکتب دینی و فلسفی به آن می پردازد، ماهیت انسان و کمال اوست و مکاتب مختلف نگرش های گوناگونی نسبت به این موضوع دارند. دیدگاه ادیان آسمانی به ویژه دیانت اسلام نسبت به انسان کل نگرانه است و کمال او را در رشد متعادل تمام ابعاد وجودی او می دانند. یکی از جدیدترین رویکردها در علوم انسانی و روان شناسی، انسان گرایی است که در مقایسه با دیدگاه های قدیمی اهمیت و توجه بیشتری برای انسان قائل است. نکته ای که مورد تاکید مکتب اسلام نیز هست. اما با وجود مشترکات بین دو دیدگاه می توان نکات اختلافی را نیز بین نظرات دو مکتب مشاهده کرد. در این مقاله ابتدا به بررسی نظرات روان شناسان انسان گرا و بالاخص راجرز نسبت به ماهیت و کمال انسان می پردازیم و در ادامه نظر مکتب اسلام را با تکیه بر آیات قرآن کریم در این رابطه بیان می کنیم. در پایان بحثی تطبیقی در ارتباط با نکات اشتراک و اختلاف دو دیدگاه نسبت به ماهیت انسان خواهیم داشت.

    کلیدواژگان: قرآن و انسان، انسان در اسلام، انسان گرایی، روان شناسی کمال، راجرز
  • سید حمیدرضا علوی، رضیه حجتی صفحه 63

    در این تحقیق اهمیت حجاب از دیدگاه اسلام و نیز سازوکارهایی که اسلام برای عینیت بخشیدن به آن منظور کرده است موردتحلیل واقع شده و عوامل موثر بر بدحجابی دانشجویان دختر دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد بررسی قرار گرفته است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای دوقسمتی شامل 64 سوال بود که این پرسشنامه به تعداد 400 دانشجو داده شد که 200 تای آنها دانشجویان دختر بدحجاب و 200 تای دیگر دانشجویان دختر با حجاب بودند و با روش نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شدند.
    در تحقیق حاضر از روش تحقیق علی - مقایسه ای استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق از آمار توصیفی شامل نمودار ستونی، میانه، میانگین، نما،... و آمار استنباطی شامل آزمون T، کای دو، من ویتنی استفاده گردیده است.
    نتایج تحقیق نشان می دهد که:وضعیت دینی دانشجویان در بدحجابی آنان موثر است.
    وضعیت روانی دانشجویان در بدحجابی آنان موثر نیست.
    خصوصیات شخصی شامل رشته تحصیلی، تعداد واحد گذرانده، سن، معدل دیپلم و... تاثیری در بدحجابی دانشجویان ندارند، به جز متغیرهای علاقه مندی به رشته، اهمیت دادن به مدگرایی و میزان در تضاد دیدن پوشش زن با تلاش های اجتماعی، که این سه متغیر در بدحجابی تاثیر دارند.
    نگرش های سیاسی در بدحجابی تاثیرگذارند.
    وضعیت جسمانی در بدحجابی موثر نیست.
    وضعیت اقتصادی و خانوادگی شامل متغیرهای متفاوتی بوده که بعضی از آنها ازجمله تعداد کل افراد خانواده و وضعیت اقتصادی خانواده بر بدحجابی دانشجویان تاثیر ندارند و متغیرهای اختلاف بین والدین، مدرک تحصیلی پدر و مادر، وضعیت اعتقادی والدین در بدحجابی دانشجویان موثر می باشد.
    خصوصیات دوستان در بدحجابی دانشجویان موثر نمی باشد.

    کلیدواژگان: حجاب، بدحجابی، دانشجویان دختر دانشگاه، خصوصیات شخصی، سیاسی، جسمانی، اقتصادی، خانوادگی و دوستان
  • علی نقی فقیهی صفحه 89
    مطالعات موردی بر روی زنان ومردانی که در زندگی مشترک دچار تنش شده اند، نشان داده است که نگرش های غیرواقع بینانه به زندگی زناشویی، ضعف اخلاق، نبودن مهارت های ارتباطی وکمبود آگاهی از مسائل جنسی در بروز و افزایش تنش در زندگی آنان مؤثر بوده است. همچنین تحقیقات نشان می دهد که آموزش های صحیح و همه جانبه درباره هدف زندگی، نگرش ها و باورها، مهارت های اخلاقی و ارتباطی و آشنایی با مسائل جنسی، تاثیرات تربیتی روانی خوبی بر همسران داشته و در کاهش تنش و بهبود روابط آنها مؤثر بوده است.
    هدف این مقاله بررسی نتایج آموزش های حدیثی در زمینه های یاد شده بر بیست همسر (ده زوج) مراجعه کننده به مرکز مشاوره مؤسسه مطالعاتی مشاوره اسلامی در قم است که آموزش های فوق را دیده اند. روش در این تحقیق آن بوده است که پس از مصاحبه تشخیصی وپیش آزمون هر یک از همسران در شش جلسه به صورت گروهی و یا انفرادی (درصورت عدم حضور یکی ازهمسران) آموزش می دیدند و پس از پایان آموزش، از آن ها پس آزمون گرفته می شد. اولین پس آزمون دوهفته پس ازپایان آموزش وپس آزمون دوم پنج ماه پس ازآن. سپس یافته های پس آزمون نخست و پیش آزمون مقایسه می گردید. پس آزمون دوم نیز با پس آزمون اول مقایسه می شد. مقایسه یافته ها نشان داد که آموزش های روانشناختی دربهبود روابط همسران و کاهش تنش بین آن ها مؤثر افتاده است. همچنین این بررسی نشان داد که آموزش به یکی از دو همسر، نیز، در کاهش تنش در زندگی آنان تاثیر داشته است. همچنین به دست آمد که آموزش ها تاثیرات طولانی مدتی در کاهش تنش بین همسران داشته است.
    کلیدواژگان: آموزش های روان شناختی، مهارت های اخلاقی و ارتباطی، انگیزه های اساسی در زندگی، بهبود روابط همسران
  • سوسن کشاورز صفحه 131
    آینده مفهومی است که اندیشه و تامل در خصوص آن، برای همگان لازم و پرجاذبه است. افراد دوست دارند بدانند سرنوشت جهان در آینده چگونه رقم خواهد خورد؟ انسان چه اهداف و برنامه هایی برای آینده باید داشته باشد؟ با توجه به پیشرفت های صورت گرفته در عرصه های مختلف، آیا بشر در آینده به عدالت، امنیت، رفاه و آسایش دست خواهد یافت؟ چگونه می توان از رخدادها و موقعیت های پیش آمده فعلی، جهت کیفیت بخشی به فعالیت های آینده بهره جست؟ امروزه فهم آینده و تصویرسازی واقع بینانه از آینده، امری بایسته و ضروری به نظر می آید. از آنجا که خداوند مدبر و آگاه، نظام هستی را با غایت مندی ترسیم نموده است؛ قطعا چشم اندازهای آینده نگرانه ای را برای روشن شدن مسیر حرکت آدمی مورد نظر قرار داده است که آگاهی افراد از این دورنماها و کسب معرفت صحیح درخصوص آنها می تواند نقش اساسی در جهت دهی و کیفیت بخشی به بینش، نگرش، گرایش و اعمال و رفتار آدمی ایفا نماید. بدین منظور این نوشتار به دنبال آن است که مفاهیم مورد اشاره در آموزه های دین اسلام را که دلالت آشکار و ضمنی بر مفهوم آینده نگری دارند شناسایی و آثار تربیتی آنها را در ابعاد فردی و اجتماعی بیان دارد.
    کلیدواژگان: مفاهیم آینده نگر، اسلام، آثار تربیتی
  • رحمت الله مرزوقی، عباس اناری نژاد صفحه 163

    از منظر امام علی(ع) هر کدام از اعضای جامعه عضوی از پیکره امت اسلامی اند که دارای ارتباط عمیق و صمیمی و دارای حقوقی متقابل نسبت به یکدیگرند. تربیت اجتماعی نیز در پی آن است تا بین مسلمانان همبستگی و اتحاد به وجود آید، افراد نسبت به امور جامعه اهتمام بورزند، با انصاف و عدالت خواهی حقوق دیگران را رعایت نمایند، در انجام امور اجتماعی همکاری و تعاون داشته باشند و به برقراری روابط مهرآمیز و معاشرت با دیگران بپردازند.
    به همین سبب، در این نوشتار مفهوم، اهداف، اصول و روش های تربیت اجتماعی از منظر نهج البلاغه مورد بررسی قرار می گیرد

    کلیدواژگان: تربیت اجتماعی، اهداف تربیت، اصول تربیت، روش های تربیت
  • حسن علی بختیار نصرآبادی، رضاعلی نوروزی، محمد رحمان پور صفحه 193

    هدف پژوهش حاضر بررسی فلسفه ابوحامد غزالی و استخراج آرای تربیتی وی است. بدین منظور سعی شده با استفاده از منابع موجود و در دسترس، افکار و روش فلسفی غزالی بررسی شده و با روشن ساختن مبانی فلسفی او بتوان جایگاه فلسفه اسلامی را در مقایسه با فلسفه یونانی وغرب شناخت و هم چنین مشخص کرد که آرای دانشمندان اسلامی درباره تربیت و به خصوص تربیت کودکان تا چه اندازه در زمان حاضر کاربرد داشته و مورد تایید نظریات تربیتی معاصر می باشد.
    نتایج به دست آمده نشان می دهد که روش فکر و فلسفه غزالی با وجود اینکه با دیگر فیلسوفان مسلمان و فیلسوفان غرب شباهت هایی دارد، منحصر به فرد است؛ چراکه وی با شک بنیادی خود و با تکیه بر متون و اعتقادات اسلامی بسیاری از آرای فیلسوفان و حتی فیلسوفان اسلامی را مورد انتقاد قرار داده و با باریک بینی دینی و محور قرار دادن قرآن و سنت بر ضد آنها اقامه دلیل کرده است. در واقع، فلسفه غزالی بیش از آنکه جنبه سازندگی داشته باشد، جنبه انتقادی به خود گرفته است. هم چنین نظریات تربیتی او حداقل در جهان اسلام تحول عظیمی ایجاد کرد و امروزه نیز بسیاری از روش ها و اصول تربیتی وی راهنمای کار دست اندرکاران تعلیم و تربیت کودکان است.

    کلیدواژگان: معرفت شناسی، اخلاق، ارزش شناسی، تعلیم و تربیت، غزالی
|
  • Saeed Beheshti , Mohammadali Afkhami Ardakani Page 7

    All the better development of social right relations among people living in one society, is dependent upon providing and presenting social education based on culture, believes and educational policies of the society. Because our society culture is culture of Islam, it is duty of Islam followers especially authorities of education to explain and describe ideal social education according to Islamic basics.In order to meet such an aim, the present article, first, provides a definition for social education on the basis of Imam Ali (Pbuh) and then, it extracts as well as explains basics and foundations of social education based on Nahj-ol-Balagheh. It is among applied studies, and to analyze information, method "content analysis" has been used. It is important to note that this method aims at highlighting axes of one subject, or one text with the purpose of analyzing, explaining and presenting situations.

  • Khalil Soltanalgharai, Javad Mesrabadi Page 41

    One of the main topics which any religious and philosophical ideology deals with it is nature of human and his perfection. In this regard, various ideologies have different attitudes on this topic. Viewpoint of divine religions especially Islam in relation to human is holistic. They believe that human perfection is dependent upon balanced development of all his aspects. One of the most recent approaches in humanities and psychology is humanism, which compared to old ones, believes in much attention for human; the issue that it is also emphasized by Islam. However, in spite of similarities between these two standpoints, some discrepancies can be indicated. In this article, first, we examine views of humanism psychologists particularly Ragers on human nature and perfection. Then, we indicate Islam viewpoint based on Koran verses. Finally, using a comparative approach, we discuss on similarities and differences of these two viewpoints in association with human nature.

  • Seyed Hamidreza Alavi , Razieh Hojjaty Page 63

    This research has been done to analyze importance of veil from Islamic perspective as well as mechanisms applied by Islam to make it objective. Also, factors affecting bad veiling of girl students of Shahidbahonar University of Kerman have been studied. To collect data, a two-part questionnaire consisted of 64 questions was used. 400 participants including 200 bad veiled and 200 veiled girls were selected using voluntary sampling. Methodology used was causal-comparative one. In order to analyze research findings, descriptive statistics (including bar graph, median, mean, mode,…) and inferential statistics (including T-test, Chi-square test, Mann-Whitney U-test) were utilized. Research results indicate that:1. Religious state of students is effective in their bad veiling.2. Mental state of students is not effective in their bad veiling.3. Personal characteristics including discipline, number of passed units, age, Diploma average and so on do not affect students’ bad veiling. It is notable that variables "interest to discipline", "Paying attention to modism" and "rate of paradox between woman veil and social activities" have influence on bad veiling.4. Political attitudes are effective in bad veiling.5. Physical state has no impact on bad veiling.6. Economic and family state, including variables "number of family individuals" and "economic condition of family", is not effective in students’ bad veiling. In contrast, variables "conflict between parents", "education level of parents" and "belief state of parents" have impact on students’ bad veiling.7. Friends’ features do not affect bad veiling of students.

  • Alinaghi Faghihi Page 89
    Case studies on women and men who have had conflict in their common life indicate that unrealistic attitudes to marital life, weakness of ethics, lack of relation skills and lack of information about sexual problems all have affected their life. Also, research shows that right and exhaustive educations on life goal, attitudes and believes, ethical as well as relation skills and familiarity with sexual problems, have good mental education impacts on couples and have been effective in conflict reduction and improvement of their relations. This article aims to study results of Tradition-based educations in mentioned fields on 20 spouses (10 couples) who have referred to Center of Islamic Research and Counseling (located in Qom) and participated in such courses.
    Methodology
    After diagnostic interview and doing pre-test, couples were given necessary education in group or individually. Then, a post-test was performed. The first post-test was done two weeks after education and the second was done after five weeks. Afterwards, a comparison was made between findings of first post-test and pre-test. Furthermore, the second post-test was compared with the first one. The comparison of findings demonstrates that psychological educations were effective in the improvement of couples’ relations and reduction of their conflicts. In addition, the present study indicated that even education of either spouses (man or woman) has been also effective in reducing conflict of their marital life. Also, it was found that such educations have had long-term influences on reduction of conflict between couples.
  • Susan Keshavarz Page 131
    The future is a concept which thinking on it is necessary and fascinating for all. Individuals would like to know: how destiny of world will happen? What purposes and plans should human has for the future? Due to available development in various arenas, will human reach to justice, security and welfare? How current occurred events and situations can be utilized for providing future activities with the quality? Today, understanding the future and making a realistic visualization from it seems necessary. Since God, the resourceful and aware, has prudently designed the world, he has admittedly provided human with futuristic landscapes, leading him to a light road. Therefore, familiarity with such landscapes and acquiring right knowledge about them can play a fundamental role in orientating and qualifying insight, attitude, tendency, activities and behavior of human. Hence, the present writing aims firstly to identify concepts mentioned in Islam lessons which they indicate concept "futurism" explicitly as well as tacitly and then, explain their educational impacts on individual and social aspects.
  • Rahmatollah Marzooghi , Abbas Anarinejad Page 163

    According to Imam Ali (pbuh), each member of a society is considered as a member of Islamic nation and they have a deep intimate relationship and mutual rights to each other. Social education also aims to create unity and solidarity among Muslims, encourages people to make effort in association with society affairs, to consider others’ right with justice and fairness, to have cooperation and collaboration in social affairs and to make kindly relationships with others. That is why, this writing studies concept, objectives, principles and methods of social education based on Nahj-ol-Balagheh viewpoint.

  • Hasanali Bakhtiar Nasrabadi , Rezaali Norouzi, Mohammad Rahmanpoor Page 193

    The present research aims to investigate Qazali's philosophy and extract his educational opinions. To do this, using existing resources, Qazali's thoughts and philosophical methods have been examined to highlight his philosophical fundamentals so that status of Islamic philosophy compared to Greek and western philosophy can be illustrated and also, it can be determined that how Islamic scientist's opinions on education particularly children education are useful in contemporary time and consistent with modern educational theories.Results demonstrate that Qazali's school of thought and philosophy, in spite of having some similarities with other Islamic and western philosophers, is unique. Because, based on his fundamental skepticism as well as Islamic literature and opinions, he has criticized most of philosopher's opinions even Islamic philosopher's and also via religious subtlety and following Koran and Tradition has offered some reasons against them. In fact, Qazali's philosophy is more critical than productive. However, his educational theories have led to significant developments in the world of Islam and even some of them are currently used by professionals of children education.