مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل
سال چهارم شماره 2 (پیاپی 14، بهار 1381)

مهمترین عمل بزاق نقش دفاعی آن میباشد که عمدتا توسط ایمونوگلبولین ها(IgG, IgM, IgA) صورت می پذیرد. همچنین عفونت های پریودنتال جزو مهم ترین و شایع ترین عفونت های باکتریال دهان می باشد که بزاق در دفاع بر علیه این عفونت نقش مهمی را بازی می کند. با توجه به تاثیراتی که بیماری های سیستمیک بر روی عمل دفاعی بزاق می گذارند. در این مطالعه رابطه بین التهاب لثه و ایمونوگلبولین های بزاق در بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور بررسی شده است.
این بررسی بر روی 55 کودک 12-5 سال مبتلا به تالاسمی ماژور مراجعه کننده به مرکز تالاسمی امیرکلا صورت گرفته که 30 نفر آنها مبتلا به ژنژیویت (گروه مورد) و 25 نفر آنها بدون ژنژیویت (گروه شاهد) بودند. پس از تهیه پرسشنامه و انجام معاینات مربوط به لثه شامل MA Index, Bleeding Index, Plaque Indexنمونه های بزاق جمع آوری شده، به آزمایشگاه ارسال و به روش ELISA بررسی شدند.
در بررسی به عمل آمده اختلاف سطح (IgG, IgM, IgA) در دو گروه معنی دار نبود. همچنین رابطه مشخصی بین شدت ژنژیویت و میزان ایمونوگلبولین های بزاق وجود نداشت.
در حالت طبیعی فعالیت سلول های β تحت تاثیر سلول های T می باشد. در افراد مبتلا به تالاسمی چون تعداد سلول های T کاهش می یابد، فعالیت سلول های β نیز دچار نقص شده و به عوامل عفونی به خوبی پاسخ نمی دهد. در این بررسی نیز مشخص شد که ایمونوگلبولین های بزاق در پاسخ به ژنژیویت بالا نمی رود که با توضیح فوق قابل توجیه است.

از روش های غیرتهاجمی برای تشخیص و تمایز ضایعات غیرنرمال در سیستم زنده و نیز تمایز آن با بافت سالم، تعیین مشخصه مکانیکی بافت با امواج فراصوتی است. این روش به دلیل استفاده از امواج فرا صوتی به عنوان پرتو غیریونیزان، غیرتهاجمی بودن و هزینه تشخیصی کم حایز اهمیت است. یکی از پارامترهای فیزیکی قابل بررسی در بافت مدول الاستیک است که بسته به نوع بافت و وجود ضایعه تغییر خواهد کرد.
برای اندازه گیری مدول الاستیک ضایعات و بافت سالم پستان بایستی، بافت تحت استرس قابل کنترل قرار گیرد و با توجه به میزان جابجایی ضایعه نسبت به بافت سالم، نوع ضایعه تشخیص داده می شود. برای ایجاد استرس قابل کنترل به بافت، دو سیستم بارگذار به صورت دستی و موتوری طراحی و ساخته شده است.
با بارگذاری بافت توسط سیستم های فوق و ثبت تصاویر سونوگرافی و پردازش تصویر جهت اندازه گیری جابجایی نسبی ضایعات، مدول الاستیک محاسبه گردید.
سیستم بارگذار فوق قادر به اعمال نیروهای فشاری بر روی بافت بوده و همزمان امکان تصویربرداری سونوگرافیک در حالت اعمال فشار را برای کاربر فراهم می سازد. در این مطالعه، ساختار این سیستم و چگونگی عملکرد آن بررسی می شود.

در بیماری صرع، تشنج از جمله علایمی است که به علت فعالیت الکتریکی غیرطبیعی مغز دیده می شود. عصاره هیدروالکلی گیاه بادرنجبویه که در طب سنتی به عنوان ضد تشنج از آن یاد شده، بر تشج حاصل از نیکوتین در موش سفید کوچک مورد مطالعه قرار گرفت.
در این مطالعه از شش گروه هشت تایی موش سفید استناد شد، که به گروه کنترل، سرم فیزیولوژی 10 ml/kg به صورت داخل صفاقی تزریق گردید. پس از تهیه عصاره هیدروالکلی بادرنجبویه به روش خیساندن، این عصاره در 5 دوز 200، 400، 600، 800 و 1000 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن حیوان: به طور جداگانه در یکی از 4 زمان 0،15،30 و 45 دقیقه قبل از تزریق نیکوتین، به موش تزریق و در هر مورد، فاکتورهای شروع تشنج، مدت تشنج، دوام تشنج و تعداد مرگ و میر مورد بررسی قرار گرفت.
تزریق دوزهای 800 و 1000 میلی گرم عصاره به ازای هر کیلوگرم وزن بدن حیوان در فواصل زمانی 15، 30 و 45 دقیقه و دوز 600 mg/kg عصاره، 30 دقیقه قبل از تزریق نیکوتین به صورت معنی داری (p<0.05) باعث افزایش دوام تشنج گردید. هیچ کدام از دوزهای به کار رفته، فواصل زمانی ذکر شده، کیت شدت تشنج را به صورت معنی داری تغییر ندادند.
نتایج فوق نشان می دهد که عصاره هیدروالکلی گیاه بادرنجبویه می تواند باعث افزایش دوام و شروع تشنج ناشی از نیکوتین گردد.

رینیت آتروفیک یکی از مشکلات عمده در کشورهای در حال توسعه است. شیوه های مختلف جراحی که در درمان بیماری به کار می رود همراه با شکست درمانی می باشد. این مطالعه به منظور بررسی شیوه یانگ تعدیل شده در مقایسه با بقیه شیوه های جراحی در بابل انجام شده است.
این مطالعه به روش کارآزمایی بالینی در بیماران مبتلا به رینیت آتروفیک طی سالهای 79-1365 در بابل انجام گرفت. کلیه بیماران بروش یانگ تعدیل شده تحت عمل جراحی قرار گرفتند و تا یک سال نیز پی گیری شدند.
در طی مطالعه ده بیمار مراجعه نمودند که 9 نفر زن و یک نفر مرد بودند. طیف سنی بیماران بین 45-32 سال بوده است. کلیه بیماران بهبودی کامل داشته اند. علایم بیماری در کلیه بیماران برطرف گردید.
چون با این شیوه جراحی میزان موفقیت صددرصد می باشد پیشنهاد می شود کلیه بیماران با رینیت آتروفیک با این شیوه تحت عمل جراحی قرار گیرند.

همپوشانی سردردهای اولیه ناشایع نبوده و منجر به بروز مشکلاتی در تشخیص صحیح و درمان موثر سردرد می شود.
این مطالعه توصیفی آینده نگر طی سال 1379 در یک درمانگاه سردرد در شهر بیرجند انجام شد. تشخیص سردرد توسط متخصص مغز و اعصاب و بر اساس معیارهای انجمن بین المللی سردرد بوده و تمامی بیماران حداقل سه نوبت ویزیت و پیگیری شدند. مقایسه آماری همپوشانی سردردهای میگرنی و تنشی در دو جنس با استفاده از آزمون کای دو بوده و p<0.05 به عنوان تفاوت معنی دار تلقی شد.
در این مطالعه 531 بیمار (395 زن و 136 مرد) بررسی شدند. همپوشانی زیر گونه های میگرن در 40.7% زنان و 32.1% مردان میگرنی مشاهده شد. همچنین همپوشانی سردرد تنشی نیز در 30% زنان و 18.6% مردان میگرنی وجود داشت که تفاوت معنی داری نداشتند. یک نفر از 5 مرد مبتلا به سردرد خوشه ایدچار نورآلژی تری ژمینال شده و یک نفر از 2 زن، مبتلا به درد مزمن و گاهگاهی نیمه سر مبتلا به میگرن بود.
همپوشانی سردردهای اولیه پدیده ای شایع بوده و تفاوت آماری معنی داری بین دو جنس در این زمینه وجود ندارد.

فقدان مادرزادی یک یا چند دندان یکی از آنومالی هایی است که به تنهایی یا همراه با سندرم های ارثی دیده می شود. تشخیص به موقع فقدان (missing) دندانی می تواند از بروز مشکلات بعدی در وضعیت فک و دهان بیمار بکاهد. از آنجایی که آمار دقیقی از میزان فقدان دندان های دایمی قدامی و پرمولر در ایران وجود ندارد، این مطالعه به منظور تعیین شیوع آن در جمعیت 17-12 ساله شهر بابل انجام گرفت.
در یک مطالعه توصیفی مقطعی تعداد 1536 نفر از دانش آموزان 17-12 ساله شهر بابل از طریق نمونه گیری چند مرحله ای(multistage) تحت معاینه از نظر فقدان دندان دایمی قدامی یا پرمولر در دهان قرار گرفتند. نتایج حاصل از معاینه و تهیه رادیوگرافی پری آپیکال، توسط آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفهANOVA مورد بررسی قرار گرفت.
از مجموع 1536 نفر، 132 (8.59%) مورد فقدان دندان واقعی داشتند که این میزان در پسرها 8.4% و در دخترها 8.8% بود. شایع ترین دندان های دچار missing شامل پرمولر دوم مندیبل (45.5%)، لاترال ماگزیلا (34%) و پرمولر دوم ماگزیلا (10.6%) بودند. ضمنا این فقدان مادرزادی واقعی دندانها در دو جنس تقریبا یکسان مشاهده شد.
با توجه به نتایج و وفور نسبی فقدان مادرزادی دندان در جامعه، توجه به فقدان ظاهری یا واقعی حین معاینات دندانپزشکی، الزامی است.

لنفوم اولیه مغز (PBL) یکی از تومور های بدخیم و نسبتا نادر مغزی است که ابتلا به آن امروزه به خاطر زمینه های ضعف ایمنی نظیر پیوند اعضا و ابتلا به ایدز رو به افزایش است. هدف این مطالعه بررسی یافته های تصاویر توموگرافی کامپیوتری در بیماران با تشخیص قطعی PBL می باشد.
این تحقیق با استفاده از داده های موجود مراجعین به بخش استریوتاکسی بیمارستان شهدای تجریش طی سالهای 79-1369 انجام گرفت. پرونده بیمارانی که دارای تشخیص قطعی پاتولوژیک PBL در بیوپسی مغز بودند و تظاهرات خارج مغزی لنفوم در آنها یافت نشده بود انتخاب گردید. طی مدت بررسی تعداد 30 بیمار واجد شرایط وجود داشت که تصاویر توموگرافی کامپیوتری آنها از نظر خصوصیات تصویر برداری مورد بررسی قرار گرفت.
ضایعه در 60% موارد مولتی فوکال و در 40% موارد منفرد بود. اغلب ضایعات هیپو یا ایزودنس، یا بالای 2 سانتیمتر و دارای نمای هموژن بودند. ادم اطراف ضایعه اکثرا شدید و شیوع نکروز مرکزی 38% بود. در اکثر موارد ضایعه رنگ پذیری هموژن و شدید داشت. ضایعات به طور شایع در نواحی کورپوس کالوزوم، هسته های قاعده ای و نواحی عمقی نیمکره های مغزی قرار داشت و درگیری بطنی و نواحی پری ونتریکولار نسبتا شایع بود.
تظاهرات PBL در توموگرافی کامپیوتری دارای طیف گسترده و متنوعی است. از نظر درصد موارد مولتی فوکال و محلهای شایع درگیری مغز در PBL این مطالعه با مطالعات قبلی تشابه دارد ولی مشخص گردید بخاطر تشخیص دیرهنگام بیماری در ایران، ضایعات اکثرا بزرگتر و دارای ادم محیطی و نکروز مرکزی بیشتر می باشد.

آبسه لوله ای تخمدان یکی از مراحل نهایی در روند عفونت حاد لگنی می باشد. پس از دستکاری های رحمی، یا پس از اعمال جراحی اتفاق میافتد و بسیار نادر می باشد.
گزارش مورد: خانم 35 ساله ای یک هفته پس از کورتاژ، با احساس فشار لگنی، درد زیر شکم و اسهال مراجعه نمود. در سونوگرافی انجام شده توده ای به اندازه 7.5×8.5 سانتیمتر گزارش شد، که با آنتی بیوتیک وسیع الطیف آبسه لوله ای تخمدانی کاملا بهبود یافت.
در صورت وجود تب و احساس فشار لگنی پس از کورتاژ بایستی آبسه لگنی را در نظر داشت. تشخیص زودرس و درمان به موقع آبسه های لگنی باعث کاهش مرگ و میر و ناتوانی بیماران خواهد شد.

فاسیولیازیس یک بیماری دامی است که غالبا گوسفندان را گرفتار می کند. گاهی انسان نیز به عنوان میزبان تصادفی مبتلا می شوند که عمدتا با مصرف گیاهان آلوده به متاسرکرهای فاسیولا هپاتیکا اتفاق می افتد. فرم بالغ انگل در مجاری صفراوی کبد مستقر می شود. اکثر عفونت های انسانی بدون علامت هستند. و این مورد یک فرم نادر از این بیماری در یک کودک 8 ساله می باشد.
گزارش مورد: کودک 8 ساله ای به علت بزرگی شکم و تب از 4 ماه قبل مراجعه نموده که در معاینه آسیت شدید و هپاتواسپلنومگالی داشته و در بررسی های پاراکلینیکی، ائوزینوفیلی در خون محیطی، گرانولوم ائوزینوفیلیک در کبد و سرولوژی مثبت برای فاسیولا هپاتیکا و تخم این پارازیت در مدفوع مشاهده شد. که بیمار با داروی تریکلابندازول بدون هیچ عارضه ای بهبودی کامل پیدا کرده است.
در کودکان در تشخیص افتراقی آسیت همراه با ائوزینوفیلی باید فاسیولیازیس را در نظر داشت و می توان تریکلابندازول را در درمان این بیماری به کار گرفت.