دو ماهنامه همای سلامت
سال چهارم شماره 1 (پیاپی 18، فروردین و اردیبهشت 1386)

مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک از جمله مهمترین مهارت مدیران مراکز درمانی و از الزامات اجتناب ناپذیر بیمارستان های پیشرو محسوب می گردد. امروزه این موضوع آنقدر ارزشمند و پربها تلقی می شود که وجود دورنما و استراتژی ها را به عنوان سکان کشتی سازمان مراکز مراقبت پزشکی دانسته، به طوری که شکل گیری منابع و خدمات درمانی حول محور آن صورت می گیرد. در این راستا مقاله حاضر تلاش دارد ضمن بررسی مفاهیم و ادبیات مرتبط، به ارائه اجزای الگویی مناسب برای مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک در بیمارستان های کشور بپردازد. مدل مذکور حاکی از آن است که برای اجرای موثر برنامه های استراتژیک در مراکز درمانی، انجام بررسی های محیطی، تدوین برنامه، اشاعه و اطلاع آن، اجرای برنامه های عملیاتی و ارزیابی نتایج حاصله ضروری می باشد.

امنیت بیمار یکی از مهمترین ابعاد مراقبت بهداشتی است و هیچ مسئله ای مثل آسیب رساندن به کسی که به دنبال سلامتی است با فلسفه مراقبت های بهداشتی مغایر نیست. اما رویه های درمانی همیشه هم بی خطر نخواهند بود، مخاطراتی که بسیاری از آنها ناشی از خطاهای پزشکی است و باعث ناامن ساختن محیط های مراقبت بهداشتی شده است. هر چند که روش های زیادی، حتی در سیستمهای دستی، برای حصول به هدف امنیت بیمار وجود دارد، بسیاری از صاحب نظران معتقدند که تکنولوژی اطلاعات پتانسیل پشتیبانی از مراقبت های با کیفیت را دارا می باشد و می توان از آن برای ارایه مراقبت های امن و کاهش مخاطرات موجود در فرآیند ارایه مراقبت بهره برد. از آنجا که یکی از رایج ترین خطاهای پزشکی خطاهای دارویی است، سیستمهای متنوعی مانند سیستم های کامپیوتری ثبت دستورات دارویی و مدیریت دارو درمانی به کمک بارکد برای کاهش خطاهای دارویی طراحی شده است، که در این مقاله ضمن توصیف این سیستم ها، این نتیجه حاصل شده است که این سیستم ها پتانسیل کاهش خطاهای دارویی و ایجاد یک محیط مراقبتی امن و قابل اعتماد را دارا می باشند.

شرکت های تعاونی و بخش تعاون در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از بخش های مورد تایید و تصویب می باشد. سیاستهای کلان کشوری بر توسعه این بخش تاکید دارد. در بخش بهداشت و درمان تعاونی ها در کنار بخش خصوصی شکل گرفته و در حال فعالیت می باشند. تعاونی ها از سابقه کوتاه خصوصا در سازمان های بهداشتی درمانی برخوردار هستند. موانع بسیاری بر سرراه گسترش تعاونی های بهداشتی درمانی وجود دارد. بررسی این موانع و برنامه ریزی برای مدیریت آنها و یافتن راه هایی برای تشویق شرکتهای تعاونی از وظایف اصلی سیاستگذاران بخش سلامت است. برنامه ریزی برای گسترش تعاونی های بخش سلامت در پی اهدافی از قبیل افزایش کیفیت و سطح سلامت جامعه و افزایش بکارگیری و رونق درآمد فارغ التحصیلان می باشد. این امر نیازمند اختصاص مناسب و برنامه ریزی شده منابع و استفاده هدفمند از یارانه ها می باشد. این مقاله در پی پرداختن به این موضوعات و ارائه راهکارهایی برای برنامه ریزی و گسترش آنها می باشد.

دنیای امروز، دنیای سازمان هاست و متولیان این سازمان ها، انسان ها هستند. انسان ها در کالبد سازمان ها روح می دمند، آن را به حرکت در می آورند و اداره می کنند.
هر کوششی در جهت چگونگی بهتر اداره کردن انسان ها، مستلزم کشف نیازهای اساسی، درک انگیزش های رفتاری افراد و واکنش گروه های مختلف کاری است، برای این منظور سازمان باید از محرک هایی استفاده کند که یکی از بهترین آنها جهت افزایش کارآیی و اثربخشی، رضایت شغلی می باشد. از آنجایی که افرادی که دل به کار نمی دهند و شور و اشتیاقی برای انجام وظایف خود ندارند، بیشترین آسیب را به اهداف و برنامه های مدیریت وارد می کنند، لذا پرداختن به این امر از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. با در نظر گرفتن شرایط تغیرر افراد و سازمان ها هیچیک از تئوری های انگیزش افراد به تنهایی پاسخگو نخواهد بود لذا لازم است که ترکیبی از این موارد را با توجه به شرایط افراد و سازمان به کار بست.

روز جهانی سلامت هر ساله در روز 18 فروردین ماه بر پا می شود و تاکید سال های اخیر سازمان بهداشت جهانی بر "امنیت سلامت" می باشد و سازمان بهداشت جهانی بر نیاز کاهش آسیب پذیری انسان ها در سراسر جهان نسبت به خطرات جدید، حاد و در حال شیوعی که سلامت انسان ها را تهدید می کند، تاکید می نماید.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران نیز همچون سال های گذشته نقش عمده ای در انتشار پیام روز جهانی سلامت به تمامی نقاط کشور داشت.
بنابر گزارش نماینده سازمان بهداشت جهانی در ایران، در حال حاضر ایران ابتکارات چشمگیری در زمینه مهار بیماری های واگیردار که یکی از دغدغه های سلامت جهانی محسوب می شود را راهبری می کند. علاوه بر آن، سیستم مراقبت های اولیه بهداشتی با عملکردی بسیار مطلوب و همچنین شبکه گسترده ای از دانشگاه های علوم پزشکی ایران نقاط قوتی در سیستم مراقبت های بهداشتی این کشور به حساب می آیند.

شرکت داشتند. این مجموعه با 68 مقاله ارسالی بیشترین مشارکت را در ارائه مطالب داشت که از این میان، 17 مقاله به صورت پوستر و 4 مقاله به صورت سخنرانی ارائه شد.
آقای دکتر وحیدی، رئیس مرکز کشوری مدیریت سلامت و مدیر گروه رشته مدیریت بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در مراسم افتتاحیه همایش، به بیان اهداف آن پرداخته و اظهار داشتند که این همایش به ضرورت شیوه تفکیک وظایف نظام بهداشتی و درمانی کشور از جمله تامین مالی (خرید خدمت)، ارائه خدمات، نظارت و سرپرستی، تولید منابع در جهت بهبود شاخص های کیفیت، کارآیی و عدالت خواهد پرداخت و از همایش انتظار چاره اندیشی در این خصوص را داشتند...

پیشینه: اجرای سیاست در زمینه سیستم های بهداشت معمولا مشکل است و وضعیت بخش بهداشت کنیا استثنا نیست. در سال 2005، برنامه راهبردی جدید بخش بهداشت، که ترسیم گر دیدگاه و مسیر سیاست این بخش بود، آغاز گردید و در همین سال یک بودجه نسبتا زیاد اضافی به بخش بهداشت اختصاص یافت. هدف از این تحقیق، بر اساس این نشانه های موجود مبنی بر تمایل به توسعه سیستم مراقبت بهداشتی در میان سیاستگذاران، ارزیابی بروز تغییر در اجرای سیاست کنیا در سال 2005 بود.
روش شناسی: تخصیص های بودجه و هزینه های حقیقی در مقایسه با اهداف سیاست تعیین شده در بخش بهداشت کنیا مطالعه و بررسی شد. سه منبع اطلاعاتی مورد استفاده قرار گرفت که عبارتند از: 1-ارزیابی های بودجه 2- مصاحبه با سهامداران اصلی بخش بهداشت و دولت 3- اسناد و مدارک اهدا کنندگان تخصیص های بودجه و هزینه های واقعی در بعضی موارد مخالف با اهداف سیاست است. ناتوانی در بهره گیری از سهمی قابل ملاحظه از وجوه موجود، بازتخصیص وجوه میان موارد خطی و سیستم های تدارکاتی ضعیف در سطح محلی و تاخیر در پرداخت وجوه در سطح مرکز، بین اهداف و اجرای سیاست فاصله می اندازد. بخشی از این اختلاف به نظر حاصل ناهماهنگی میان مسئولیت ها و قابلیت ها در سطوح مختلف سیستم است.
هیچ مدرکی یافت نگردید که نشان دهد روند اجرای ضعیف سیاست در بخش بهداشت کنیا در سال 2005 معکوس شده است اما شاید تلاش های موجود برای ترخیص سریع وجوه در نواحی، به حل مشکل ظرفیت جذب پایین در سطح ناحیه کمک نماید. هرچند، کار کردن با تعاریف مشخص نقش ها و مسئولیت ها و ارتباط های کارآمد میان سطوح مختلف سیستم مهم است.

آغاز قرن بیست و یکم، با موج عظیمی از شوق و علاقه به فناوری اطلاعات در زمینه مراقبت های پزشکی تؤام بوده که برقابلیت این فناوری در ارایه اصلاحاتی در زمینه کیفیت، ایمنی و سودآوری مبتنی بوده است. با این حال، سوالی مطرح است که ما پاسخ مناسبی برای آن نداریم: «افرادی که این سیستم ها را ایجاد، اجرا و ارزیابی می کنند، چه کسانی هستند؟» در عین حال، همواره به گردانندگان فناوری اطلاعات، توجه بیشتری شده است و به مسئله نیروی انسانی (تعداد کارمندان) مورد نیاز سیستم ها به منظور دستیابی به خواسته ها یا دیدگاه هایشان، توجه کمتری شده است. انفورماتیک پزشکی، باید به نیروی انسانی حرفه ای که از این سیستم ها در خارج از حیطه پژوهشی انفورماتیک، بهره می گیرند؛ توجه کافی داشته باشد تا به این ترتیب منافع آنها به طور وسیعی حاصل شود.

در این مقاله سعی بر آن است تا چگونگی تاثیرگذاری بررسی های کیفی روی ارزیابی سیستمهای اطلاعات پزشکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. اغلب بررسی های کیفی که در آنها از سیستمهای کامپیوتر پزشکی استفاده شده است از روش سنجش عکس العمل و در موارد معدود از روش سنجش آرا بهره می گیرند.در اینجا به مقایسه دو روش در دو حالت مجزا خواهیم پرداخت. اثرات بکارگیری روش های مختلف تحلیلی و ارزیابی نقاط قوت و ضعف این روش ها نیز مورد کنکاش قرار خواهد گرفت. در این مقاله بیان خواهد شد که ارجحیت روش سنجش عکس العمل موجب تجدید نظر در جوانب با اهمیت فرآیندهای اجتماعی شده است که استفاده از سیستمهای کامپیوتری و حرکت به سمت روش سنجش آرا را با اهمیت جلوه می دهد. علاوه بر این مشخص خواهد شد که استفاده از سیستمهای کامپیوتری پزشکی تاثیر به سزایی در بررسی های کیفی خواهد داشت.

در شماره قبل مطالبی در مورد اهمیت برنامه ریزی فردی و لزوم تغییر روش انجام برخی کارهای پراهمیت ارائه شد. همین طور در مورد اینکه معمولا وقت کافی برای همه کارهای روزمره نخواهیم داشت مطالبی ارائه گردید. در ادامه بر لزوم تغییر عادتها و ثبات عادتهای مناسب اشاره شد و پس از آن به توضیح هفت اصل از اصول برنامه ریزی فردی پرداختیم. در انتهای بخش قبل، به هفت گام برای مشخص کردن و رسیدن به اهداف اشاره شد.
در این قسمت به ادامه اصول یاد شده می پردازیم اما قبل از ذکر اصل هشتم دو نکته را که مربوط به اصول پنجم و ششم است توضیح می دهیم...