نشریه نامه انجمن حشره شناسی ایران
سال بیست و ششم شماره 2 (پیاپی 38، اسفند 1385)

پارامترهای رشد جمعیت کنه ی تارتن دو لکه ای Koch Tetranychus urticae روی چهار رقم لوبیا شامل تلاش (لوبیاچیتی)، صدف (لوبیا سفید)، گلی (لوبیا قرمز) و پرستو (لوبیا چشم بلبلی) در اتاقک رشد با شرایط دمای 1 ± 25 درجه ی سانتی گراد، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی تعیین و مقایسه شد. در این آزمایش، تخم های یک روزه ی کنه به عنوان جمعیت اولیه انتخاب و تا مرگ آخرین کنه ی بالغ حاصل از آن‎ها، در اتاقک رشد نگهداری شد و داده های مربوط به میزان بقا در هر مرحله ی رشدی و تعداد ماده های تولید شده در هر روز ثبت گردید. براساس نتایج این آزمایش، نرخ خالص تولید مثل (R0) برای کنه ی تارتن روی چهار رقم فوق به ترتیب 822/8، 622/3، 908/4 و 043/2، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) به ترتیب 142/0، 079/0، 095/0 و 038/0 و نرخ متناهی افزایش جمعیت () به ترتیب 152/1، 082/1، 099/1 و 039/1 محاسبه شد. مدت زمان لازم برای R0 برابر شدن جمعیت (T) به ترتیب 381/15، 283/16، 715/16 و308/18 روز و مدت زمان برای دو برابر شدن جمعیت (DT) به ترتیب 901/4، 787/8، 292/7 و 125/18 روز بدست آمد. نتایج بدست آمده نشان داد که سرعت رشد جمعیت کنه یT. urticae روی رقم تلاش بیش از سه رقم دیگر می باشد. کمترین میزان رشد جمعیت این کنه روی رقم پرستو مشاهده شد.

به منظور تعیین بهترین زمان سمپاشی برای مبارزه با سرخرطومی برگ یونجه، Hypera postica (Gyllenhal)، که کمترین تاثیر را بر مهمترین دشمنان طبیعی آفت داشته باشد، مطالعاتی طی سال های 1380 و 1381 در گروه گیاه پزشکی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه تهران، کرج انجام گرفت. کرت هایی به سطح 10 متر مربع در مزرعه یونجه با محلول فوزالون (35%) به نسبت 3 لیتر در هکتار سمپاشی گردید. میزان باقیمانده ی حشره کش در روزهای مختلف پس از سمپاشی، روی پیله ی زنبور Bathyplectes curculionis (Thomson) و در برگ تازه ی یونجه اندازه گیری شد. برای اندازه گیری میزان باقیمانده و تعیین نفوذ احتمالی حشره کش به درون پیله ی زنبور از دستگاه HPLC استفاده شد. نتایج نشان داد که دو ساعت پس از تیمار با دز مزرعه ای، در سطح هر پیله ی زنبور میزان 751/0 میکروگرم حشره کش فوزالون وجود دارد. مقادیر باقیمانده در فواصل زمانی 1، 3، 7، 14، 22 و 30 روز پس از تیمار به ترتیب 466/0، 245/0، 115/0، 075/0، 044/0 و 019/0 میکرو گرم در هر پیله اندازه گیری شد. مطالعات ردیابی فوزالون درون پیله نشان داد که حشره کش فوزالون به درون پیله ی زنبور نفوذ نمی کند. اندازه گیری میزان باقیمانده ی این حشره کش در فواصل زمانی متفاوت پس از سمپاشی روی برگ های گیاه یونجه در شرایط مزرعه ای نشان داد که در 2، 4، 7 و 14 روز پس از سمپاشی به ترتیب 9/6 066/74، 1/2 319/47،99/1 345/16 و 33/0 743/3 میلی گرم باقیمانده ی فوزالون در هر کیلوگرم برگ یونجه وجود دارد. میزان باقیمانده ی 99/1 345/16 که در روز هفتم پس از سمپاشی اندازه گیری شد، حد بحرانی باقیمانده برای بقای حشرات کامل پارازیتوئید می باشد؛ بنابراین سمپاشی نباید زودتر از یک هفته قبل از اوج جمعیت پارازیتوئید صورت گیرد.

شته ی سبز پنبه (Aphis gossypii Glover) از آفات مهم پنبه (Gossypium hirsutum L.) در مزارع پنبه ی منطقه ی گرگان می باشد. طی سال های 1381 و1382 با ساخت جدول زندگی سنی در شرایط مزرعه، پارامترهای دموگرافیکی جمعیت شته در مقاطع مختلف از فصل زراعی برآورد گردید. با استفاده از ماتریس انتقال جمعیت، میزان حساسیت نرخ رشد جمعیت شته به تغییرات احتمالی در مقادیر نرخ های بقا و باروری ارزیابی شد. در اوایل فصل (تیر) شرایط برای رشد جمعیت شته مناسب بوده و مقادیر نرخ خالص باروری (64/17 شته ی ماده به ازای هر فرد ماده)، نرخ متناهی رشد (42 /1) و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (349 /0 شته ی ماده به ازای هر فرد ماده در روز) در بیشترین میزان و زمان دو برابر شدن جمعیت (976/1 روز) در کمترین میزان خود قرار داشت. نرخ ذاتی رشد جمعیت در نیمه ی دوم مرداد و شهریور به ترتیب257/0 و 208/0 برآورد گردید. کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (073/0) برای مدت کوتاهی در نیمه ی اول مرداد مشاهده شد. منحنی بقای جمعیت شته مشابه نوع III دیوی (Deevy) بود. حساسیت نرخ متناهی رشد شته به تغییر نرخ بقای سنین پورگی همواره بیشتر از نرخ باروری شته ی بالغ بود و با افزایش سن شته ی بالغ یا پوره های سنین مختلف، از میزان حساسیت نرخ متناهی رشد نیز کاسته شد.

از آنجاکه استفاده از رده های سلولی ناشی از حشرات برای تولید آفت کش های زیستی و پروتئین های نوترکیب رشد فزاینده ای دارد و تولید رده های سلولی جدید به هرچه غنی تر کردن این فن آوری کمک می کند، از بافت جنینی کرم ابریشم، Bombyx mori L.، تعدادی کشت اولیه به چهار روش متفاوت مکانیکی و آنزیمی در شرایط in vitro تهیه شد. این کشت ها در محیط TC-100 غنی شده با دو غلظت 10 و 20% سرم جنین گاوی (FBS) در دمای oC 27 نگهداری شد. در بین روش های بکار گرفته شده، روش مکانیکی هموژنیزه کردن بافت جنینی بهترین کشت را ارائه داد و خیلی زود به صورت کشت تک لایه ی سلولی در آمد و غلظت 20% FBSنسبت به 10% باعث رسیدن سریع تر سلول ها به حالت اشباع شد. از نظر ریخت شناسی، شش نوع سلولی در کشت اولیه ی سلول های جنینی کرم ابریشم مشهود بود که عمدتا شامل سلول های فیبروبلاست-مانند با سه زیرمجموعه ی A تا C، همچنین سلول های دوکی شکل، کروی و اپیتلیال-مانند بود. همچنین، تهیه ی کشت اولیه به روش آنزیمی برای سلول های B. mori به دلیل بازدهی کم پیشنهاد نمی شود.

در بررسی تنوع زیستی کنه های راسته نهان استیگمایان (Acari: Oribatida) در استان مازندارن طی سال های1383-1379، تعداد 19 گونه متعلق به 9 جنس و 5 خانواده از کنه های ابتدایی گروهPtyctima جمع آوری و شناسایی گردید. از این مجموعه، یک خانواده، 4 جنس، یک زیرجنس و 8 گونه برای اولین بار از ایران گزارش می‎شود که در ذیل با علامت ستاره مشخص شده است. در ضمن پراکنش هر گونه، کلید شناسایی خانواده ها، جنس‎ها، زیرجنس‎ها و گونه ها به همراه شکل های گونه های زیر ارائه شده است:Archoplophora* rostralis* (Willmann)، Mesoplophora (Parplophora*) pulchra* Sellnick، (Mesoplophoridae)، Oribotritia* berlesei* (Michael)، Paratritia* baloghi* Moritz (Oribotritiidae*)، Steganacarus (Steganacarus) spinosus* (Sellnick)، Atropacarus (Atropacarus) echinodiscus* (Mahunka)، A. (A.) ochraceus* (Niedbala)، Austrophthiracarus* pavidus* (Berlese) (Steganacaridae).

در این مقاله، گونه ی Pygopleurus deuvei sp. n. از سخت بال پوشان خانواده یGlaphyridae، از ایران برای دنیای علم توصیف شده و با گونه ی نزدیک به آن مورد مقایسه قرار می گیرد. این گونه در سفر تحقیقاتی مشترک محققان موزه ی تاریخ طبیعی پاریس و بخش تحقیقات رده بندی حشرات مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، در ماه های خرداد و تیر سال 1381 جمع آوری گردید. همچنین، لیستی از گونه های Pygopleurus Motschulsky و Eulasia Truqui که از ایران گزارش شده اند، ارایه می گردد.

پارامترهای زیستی کنه ی Tyrophagus putrescentiae (Schrank) روی قارچ Fusarium graminearum Clade در شرایط آزمایشگاهی با دمای 1 ± 25 درجه ی سانتی گراد، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد مطالعه قرار گرفت. طول دوره ی جنینی، لاروی، پورگی و طول عمر بالغین به ترتیب 06/0 ± 22/2، 12/0 ± 46/3، 16/0 ± 84/4 و 9/0 ± 05/10 روز بدست آمد. طول دوران زندگی نرها و ماده ها به ترتیب 21/1 ± 22/22 و 37/1 ± 08/19 روز محاسبه شد. طول دوران قبل از تخم ریزی، تخم ریزی و بعد از تخم ریزی به ترتیب22/2، 77/5 و 4/1 روز بدست آمد. نرخ ناخالص و خالص باروری به ترتیب 2/76 و 23 تخم به ازای هر ماده در هر نسل بود. نرخ خالص تولید مثل 5/12 تخم ماده به ازای هر ماده در هر نسل و متوسط میزان تخم ریزی روزانه 7/5 تخم به ازای هر ماده تعیین شد. نرخ ذاتی و نهایی افزایش جمعیت به ترتیب 15/0 و 16/1 روز1- محاسبه گردید. متوسط مدت زمان یک نسل (T) و مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (DT) به ترتیب 74/16 و 59/4 روز بدست آمد. 78٪ جمعیت را تخم ها و لاروها و 22٪ آن را پوره ها و افراد بالغ تشکیل می دادند.

در این تحقیق، اطلاعاتی در زمینه ی فعالیت زمانی، پراکنش و روابط میزبانی زنبورهای پارازیتویید جنس Praon در ایران ارایه می گردد. هشت گونه از این جنس در نواحی مورد بررسی جمع آوری شد که از میان آنها چهار گونه ی Praon absinthi Bignell،Praon barbatum Mackauer، Praon exsoletum (Nees)و Praon volucre (Haliday) قبلا از ایران گزارش شده بودند و چهار گونه ی دیگر شامل Praon rosaecola Starý، Praon abjectum (Haliday)، Praon orpheusi Kavallieratos، Athanassiou & Tomanović و Praon yomenae Takada برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. زنبور P. volucre شایع ترین گونه ی جمع آوری شده بود. وجود گونه ی P. yomenae، پارازیتویید شته های جنس Uroleucon به جای گونه یPraon dorsale (Haliday) مورد بحث قرار گرفته و کلیدی برای شناسایی گونه های جنس Praon در ایران ارایه شده است.