نشریه علوم باغبانی
سال بیست و دوم شماره 1 (پیاپی 3، بهار و تابستان 1387)

آنزیم اندونوکلئاز CEL I یک گلیکوپروتئین با کاربرد تحقیقاتی از خانواده نوکلئازهای S1 است که مناطق هترودوپلکس را در قطعات DNA در شرایط آزمایشگاه با کارآیی بسیار خوب برش می دهد. ویژگی های ارزشمند فعالیت آنزیمی CEL I سبب شده است که روش آنالیز هترودوپلکس مبتنی بر آن از جمله ساده ترین و موثرترین روش های شناسایی مکان جهش های تک نوکلئوتیدی در مولکول های DNA محسوب شود. فعالیت آنزیمی CEL I را اولین بار اولیکفسکی و همکاران در گیاه کرفس کشف کردند. در این تحقیق با هدف شناسایی رقمی از کرفس که آنزیم CEL I را بیشتر از سایر ارقام تولید نماید و یا شناسایی منابع گیاهی بهتر از کرفس برای تولید این آنزیم، از مقایسه بیان آن در سطح RNA استفاده شد. میزان بیان ژن cel I در 12 نمونه گیاهی شامل 7 رقم کرفس و 5 گونه خویشاوند آن با استفاده از روش مقایسه نیمه کمی RT-PCR بررسی و مقایسه شد. اگرچه دو رقم کرفس GSB و ویکتوریا بیان کمتری را نسبت به دیگر ارقام نشان دادند، معذالک تفاوت بیان آنزیم موردنظر در بین ارقام مختلف کرفس چندان قابل ملاحظه نبود. این تفاوت بیان در گونه های مورد آزمایش مشهودتر بود، بطوریکه دو گیاه شوید و رازیانه بیان بسیار بیشتری نسبت به کرفس نشان دادند.

در این تحقیق، اثر غلظت ساکارز، مالتوز، گلوکز و فروکتوز روی ایجاد پینه های رویان زا و رویان های سوماتیکی در یک رقم میخک (Nelson) بررسی شده است. پینه های رویان زا روی محیط کشت MSدارای 15، 30، 60، 90 و 120 گرم در لیتر ساکارز، 2 میلی گرم در لیتر 2,4-D و 2/0 میلی گرم در لیتر BA حاصل شدند. بیشترین فراوانی ایجاد پینه رویان در محیط کشت حاوی 90 گرم در لیتر ساکارز حاصل شد. رویان های سوماتیکی زمانی بدست آمد که پینه های رویان زا به محیط های کشتMS حاوی 15، 30، 60، 90 و 120 گرم در لیتر ساکارز، مالتوز، گلوکز و فروکتوز بدون تنظیم کننده رشد انتقال یافتند. رویان های ایجاد شده روی محیط های کشت حاوی 15 و 30 گرم در لیتر ساکارز، مالتوز، گلوکز و فروکتوز به صورت غیر نرمال توسعه یافتند. رویان های سوماتیکی که به محیط کشت MS 2/1 حاوی 30 گرم در لیتر ساکارز انتقال داده شدند حدود 90% از آنها به صورت گیاهچه کامل باززا گردیدند. گیاهچه های بدست آمده در شرایط گلخانه به طور عادی مراحل رشد خود را ادامه دادند.

خشک کردن توسط خورشید از روش های معمو ل در حفاظت از محصولات کشاورزی در بیشتر کشورهاست. تحقیق حاضر یک ایده نسبتا جدید در نحوه به کار گیری انرژی خورشید به عنوان منبع اصلی تامین انرژی خشک کن می باشد، که در آن خشک کن خورشیدی با قابلیت بکارگیری در دو حالت طراحی، ساخته و مورد ارزیابی قرار گرفته است. خشک کن مورد نظر از نوع کابینتی بوده که می توان از آن به دو صورت مختلط و غیرمستقیم برای خشک کردن سبزیجات و میوه جات استفاده کرد. جریان هوا در آن به صورت جابجائی اجباری برقرار می گردد. جهت ارزیابی دستگاه از انگور به عنوان ماده مورد آزمایش برای خشک کردن به صورت لایه نازک استفاده گردید. تاثیر دبی هوای خشک کننده و نحوه بکارگیری خشک کن بر روند کاهش رطوبت انگور پهن شده بر روی سینی ها و نیز یکنواختی پروسه خشک شدن روی سینی ها و همچنین بین سینی ها مورد بررسی قرار گرفت. دبی هوای خشک کننده در سه سطح 171/0 و 126/0 و 085/0 متر مکعب بر ثانیه، نحوه استفاده از خشک کن که در دو سطح مختلط و غیرمستقیم و مکان های نمونه برداری که در پنج سطح بر روی سینی پایینی و سه سطح بر روی سینی بالائی و دو سطح سینی بالا و سینی پایین انتخاب گردیدند. این آزمایش ها در ماه های مهر و آبان سال 1384 در محل دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز صورت گرفته است. جهت انجام آزمایش ها انگورهای واریته عسگری(خلیلی) انتخاب شدند. متوسط رطوبت اولیه 78%، متوسط رطوبت نهایی 15% و میانگین زمان لازم برای خشک شدن چهار روز و هر روز به مدت 6 ساعت، همچنین میانگین شدت تابش انرژی خورشید 870 وات بر متر مربع ثبت گردید. نتایج آماری نشان داد که دبی هوای خشک کننده و نحوه بکارگیری دستگاه برای خشک کردن انگور اثر معنی داری بر کاهش رطوبت محصول پهن شده بر روی سینی ها دارد. اما اثر مکان نمونه برداری فقط در بین سینی ها اختلاف معنی داری را نشان داده است و در داخل هر یک از سینی ها اختلاف معنی داری وجود ندارد.

به منظور ایجاد و گزینش ارقام جدید شب بو که در صفات مهم زینتی برتری داشته باشند، تلاقی هایی بین چند لاین شب بو انجام شد و در سال بعد دورگ های حاصل و والدین مورد بررسی قرار گرفتند. جفت های والدینی با توجه به خلوص به عنوان لاین هموزیگوس، تنوع در صفات مورفولوژیک و امکان تلاقی بین لاین های والدینی (عدم ناسازگاری) انتخاب گردیدند. بر این اساس تلاقی هایY3×RH، Pride3×Bd وF3×Rpd مورد بررسی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از: ارتفاع بوته، طول گل آذین، تعداد برگ در ساقه اصلی، تعداد گلچه در گل آذین، دوام گل آذین روی بوته، قطر ساقه اصلی، طول دوره رویشی، ارتفاع ساقه اصلی در کلیه بوته ها، وزن هزار دانه، تولید دانه در بوته (گرم) و تعداد خورجین در بوته های کم پر. همچنین همبستگی بین صفات در 19 ژنوتیپ شب بو مورد بررسی قرار گرفت. از بین 7 ژنوتیپ که مورد خود باروری اجباری قرار گرفتند، فقط والدین IH و Y3خود سازگار بودند. از نظر درصد پرپری دورگ Pride3×Bd نسبت به بقیه برتر بود. بیشترین طول گل آذین مربوط به دورگ F3×Rpd بود. هیبریدها از نظر ارتفاع بوته اختلاف معنی داری با هم داشتند و به ترتیب هیبریدهای Y3×RHو Pride3×Bd دارای بیشترین و کمترین ارتفاع بودند. بیشترین میزان هتروزیس نسبت به والد برتر در دورگ های Y3×RH و F3×Rpd مربوط به صفت تولید دانه در بوته (گرم) و در دورگ Pride3×Bd مربوط به صفت دوام گل آذین در روی بوته بود. همبستگی بین صفات نشان داد که بین صفات ارتفاع بوته و طول گل آذین با صفات تعداد برگ، تعداد گلچه، قطر ساقه و ارتفاع ساقه همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین همبستگی مثبت ومعنی داری بین تعداد برگ با صفات تعداد گلچه، قطر ساقه، طول مرحله رویشی و نیز ارتفاع ساقه مشاهده شد.

اولین تاثیر شوری بر رشد گیاهان عدم یکنواختی در جوانه زنی و سبز شدن آنها در مناطق شور می باشد. شناخت گونه های متحمل به شوری در گراسهای چمنی بومی می تواند بعنوان یک استراتژی در اصلاح خاکهای شور و در احیاء فضای سبز مناطق با آب شور مطرح باشد. امروزه تکنیک پیش تیمار بذر بعنوان عامل بهبود دهنده جوانه زنی و استقرار تحت تنش های محیطی معرفی شده است. در همین راستا به بررسی اثرات پیش تیمار بذر در بهبود جوانه زنی و توان رویش گیاهچه در سه گونه گراس مرتعی Agropyron elongatum Bromus tomentellus, Hordeum bulbosum, تحت تنش شوری در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی پرداخته شد. تیمارها شامل پیش تیمار بذر (با استفاده از محلول اسمتیک CaCl2 با پتانسیل اسمزی 5/1- مگاپاسگال به مدت 2 روز برای گونه A. elongatum و به مدت 5 روز برای گونه B. tomentellus و محلول اسمتیک NaCl با پتانسیل اسمزی 1- مگاپاسکال به مدت 2 روز برای گونهH. bulbosum که از قبل با یک پیش آزمایش تعیین شده بودند) و 7 سطح شوری (0، 50، 100، 150، 200، 250 و 300 میلی مولار) بود که بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که با افزایش تنش شوری کاهش درصد و سرعت جوانه زنی و اجزاء مختلف گیاهچه برای هر دو بذر پرایم و غیر پرایم معنی داری بود (P

نیترات شکل متداول نیتروژن مورد استفاده گیاهان است اما غلظت بالای آن منجر به ایجاد ترکیبات خطرناک و مضر برای انسان می شود. از عوامل تاثیر گذار بر غلظت نیترات میزان آمونیم و مولیبدن موجود در محلول های غذایی است. در این تحقیق اثر سطوح مختلف آمونیوم(0، 1/0 و3/0میلی اکی والان گرم در لیتر) به شکل نیترات آمونیم و مولیبدن (05/0، 1/0، و 15/0 میلی گرم در لیتر) به شکل مولیبدات آمونیم در محلول های غذایی در دو فصل کشت بهاره و پاییزه بر غلظت نیترات در میوه خیار رقم های "سلطان" و "روبا-اس" مورد بررسی قرار گرفت. طرح به صورت فاکتوریل کرت های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه انجام گرفت و در هر فصل کشت دو برداشت برای نمونه گیری صورت گرفت. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که غلظت نیترات در گیاهان تغذیه شده به وسیله محلول غذایی حاوی 3/0 میلی اکی والان گرم در لیتر آمونیوم (37/0 درصد در ماده خشک) در مقایسه با گیاهان تغذیه شده با محلول غذایی 1/0 میلی اکی والان گرم در لیتر (4/0 درصد در ماده خشک) کاهش یافت اما کمترین غلظت نیترات در تیمار بدون آمونیوم (25/0 درصد در ماده خشک) به دست آمد. در بین سطوح مختلف مولیبدن نیز بیشترین تجمع نیترات مربوط به 15/0 میلی گرم در لیتر محلول غذایی (38/0 درصد در ماده خشک) می باشد و بین دو سطح دیگر اختلاف معنی داری مشاهده نشد. دو رقم از نظر میزان غلظت نیترات اختلاف معنی داری نداشتند. بین برداشت های اول و دوم و همچنین دو فصل کشت اختلاف معنی داری مشاهده شد و در برداشت اول تجمع نیترات کمتری مشاهده شد و همچنین غلظت نیترات در کشت بهاره نسبت به پاییزه کمتر بود.

امروزه تنش شوری مهمترین تنش غیر زیستی برای گیاهان است زیرا علاوه بر کاهش محصول، باعث کاهش میزان آب شیرین و زمین های قابل استفاده برای کشاورزی می شود. تحقیقات نشان داده که سیلیسیم باعث کاهش اثرات سوء ناشی از برخی تنش ها می شود. به منظور بررسی کاربرد سیلیسیم در کاهش اثرات شوری ناشی از کلرید سدیم بر کاهوی پیچ گلخانه ای(Lactuca sativa L. var. capitata f. Butterhead) آزمایشی در سیستم کشت لایۀ نازک محلول غذایی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش سیلیسیم با غلظت های صفر، 5/0، 1 و 2 میلی مولار بصورت سیلیکات سدیم به محلول غذایی هوگلند تغییر یافته اضافه شد. نتایج نشان داد گیاهانی که تحت تیمار 5/0 میلی مولار در لیتر سیلیسیم بودند بیشترین مساحت سطح برگ، وزن تر و خشک برگ و گیاه را داشتند. بیشترین درصد مادۀ خشک گیاه و وزن تر ریشه در تیمار شاهد (بدون سلیسیم) مشاهده شد. افزایش سیلیسیم در تیمار های 0/1 و 0/2 میلی مولار باعث کاهش اجزای عملکرد گردید. براساس نتایج بدست آمده توصیه می شود که در شرایط شوری (غلظت های بالای کلرید سدیم) می توان از سیلیسیم استفاده نمود.

به منظور بررسی تاثیر کلسیم بر بهبود آسیب های ناشی از تنش شوری بر جوانه زنی بذور گوجه فرنگی Lycopersicon esculentom L.)) رقم موبیل آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش از محلول های کلرید سدیم با هدایت الکتریکی 0، 6، 8، 10 و12 دسی زیمنس بر متر به عنوان سطوح مختلف شوری و از نمک های کلرید کلسیم و سولفات کلسیم 5 میلی مولار بعنوان منبع کلسیم استفاده شد. بذر ها پس از ضدعفونی در پتری های به قطر 9 سانتی متر کشت شدند. پتری ها به طور روزانه باز بینی شدند و تعداد بذور جوانه زده در هر روز شمارش شدند. درصد و سرعت جوانه زنی بذور در روزهای چهارم، ششم و هشتم پس از کاشت بر اساس روابط موجود در تیمار های مختلف محاسبه شد. طول ساقه چه، ریشه چه و همچنین وزن خشک آنها، در روز هشتم پس از کاشت تعیین شد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که افزایش شوری بویژه در غلظت های 10 و12دسی زیمنس بر متر، درصد و سرعت جوانه زنی را به صورت معنی داری کاهش داد (01/0p≤). تفاوت قابل ملاحظه ای بین سطوح مختلف شوری از نظر درصد جوانه زنی در روزهای چهارم و ششم بعد از کاشت وجود داشت ولی در روز هشتم(نهایی) تفاوت های فوق کاهش پیدا کرد. سایر صفات مورد بررسی، شامل سرعت جوانه زنی، وزن خشک ساقه چه، ریشه چه و طول ساقه چه و ریشه چه با افزایش غلظت NaCl کاهش یافت. بررسی ها در این آزمایش نشان داد که حضور کلسیم(کلرید و سولفات کلسیم) تاثیر معنی داری بر بهبود آسیب های ناشی از تنش شوری بر جوانه زنی بذور گوجه فرنگی بویژه در سطوح بالای شوری دارد.

در این تحقیق، اثر غلظتهای مختلف ساکاروز، و ترکیبات شیمیایی نیترات نقره، تیوسولفات نقره (STS) و بنزیل آدنین (BA) بر افزایش عمر گلدانی گلهای بریده میخک (Dianthus caryophyllus L.) رقم Pink castellaro و بر همکنش این مواد مورد بررسی قرار گرفت. این ترکیبات به تنهایی اثرات قابل توجهی در کاهش پژمردگی گلهای بریده میخک نشان ندادند اما بر همکنش آنها با ساکارز اثرات قابل توجهی نشان داد. غلظت 750 میلی گرم در لیتر نیترات نقره در محلول 5 درصد ساکارز بعد از 6 روز اثرات معنی داری در کاهش پژمردگی در مقایسه با شاهد نشان داد. تیوسولفات نقره به مقدار 190 میلی گرم در لیتر همراه با 5 درصد ساکارز بهترین نتایج را در کاهش پژمردگی بدست آورد. بنزیل آدنین با غلظت 25 میلی گرم در لیتر همراه با 5درصد ساکارز نیز نتایج قابل توجهی در افزایش عمر گلدانی گلهای میخک در مقایسه با شاهد نشان داد.