فهرست مطالب

راهبرد توسعه - سال چهارم شماره 3 (پیاپی 15، پاییز 1387)

نشریه راهبرد توسعه
سال چهارم شماره 3 (پیاپی 15، پاییز 1387)

  • 252 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1387/10/20
  • تعداد عناوین: 11
|
  • میزگرد علمی
  • مقالات
  • وحید مهربانی، محمدحسین قوام صفحه 39
    شناخت نوع و شدت اثر تورم بر رشد اقتصادی از مهم ترین مسایل در عرصه سیاست گذاری های اقتصادی است. آن چه که بر اساس استدلال های نظری حاصل می شود، وجود یک ابهام در رابطه با تاثیر تورم بر رشد اقتصادی است، اما با این حال ادبیات مربوط به وجود رابطه منفی میان این دو متغیر مهم اقتصاد کلان، گسترده تر و قوی تر به نظر می رسد. مقاله حاضر در راستای شناسایی تاثیر تورم بر رشد در اقتصاد ایران تدوین یافته است به طوری که ویژگی بارز آن از بعد تجربی، تمایز میان رشد اقتصادی در برگیرنده بخش نفت و رشد اقتصادی بدون نفت و همچنین تفکیک آثار تکانه های نفتی بر رشد اقتصادی در دو سال 1352 و 1358 است. یافته های این مطالعه حکایت از این دارند که در دوره 84-1345، هر چند تورم تاثیر منفی بر رشد اقتصادی داشته است اما رابطه مثبت و معناداری بین تورم و رشد اقتصادی بدون نفت برقرار بوده است. بر اساس این یافته ها، 10% افزایش نرخ تورم به میزان 3% از نرخ رشد اقتصادی همراه با نفت می کاهد اما همین میزان افزایش تورم به اندازه 05/0% نرخ رشد اقتصادی بدون نفت را افزایش می دهد. همچنین مشخص گردید که هر دو تکانه نفتی، تاثیر منفی و معناداری بر رشد اقتصادی داشته اند.
    کلیدواژگان: تورم، رشد اقتصادی
  • محسن رضایی صفحه 58
    هر سازمانی به دو صورت شکل می گیرد. یکی براساس الگو و طرح از پیش تهیه شده که از سازمان های مشابه اخذ شده و معمولا زمان مناسب برای تحقق آن وجود دارد. نوع دوم، سازمان سازی جدید است که با تحول در سازمان های سنتی یا با تاسیس یک سازمان کاملا جدید شکل می گیرد. در حالت اول، مدیریت و رهبری با فرصت کافی و از طریق تجربه و مشورت با دیگران، سازمان سازی را انجام می دهد. ولی در حالت دوم که سازمان همراه با نوعی تحول در ساختار و بنیادهای سازمانی است و معمولا با سرعت و بعضا وسیع صورت می گیرد، نیازمند به نوعی «مدیریت و رهبری تاسیسی» هستیم. اگر بپذیریم که رهبر با تغییر و تحول سر وکار دارد، می توانیم بگوئیم نقش رهبری در سازمان های نوع دوم بسیار قوی تر از نوع اول می باشد. باید گفت اصول و قواعد مدیریت تاسیسی با مدیریت های عادی تفاوت های اساسی دارد. این اصول و قواعد، شامل رهبری تحول گرا، تیم اولیه معتقد، مبتکر و هماهنگ با رهبری و نیز روش تحقیق علمی است. این روش تحقیق علمی بر اساس روش تحقیق توسعه و دانش تجربی استوار است. نظام اداری ایران، به عنوان یک جامعه در حال توسعه و یک نظام سیاسی جدید، نیاز به تحول دارد. لازمه این تحول، استفاده از یک چارچوب اداری- مدیریتی است که تاسیسی و تجربه شده باشد. اصول و قواعدی که با کمک آنها نهادهای انقلابی مثل جهادسازندگی و سپاه شکل گرفتند، می تواند چارچوب تحول اداری باشد که در هر سه دولت اخیر ایران(از 1367 تا 1386) ضرورت آن طرح شده است.
    کلیدواژگان: رهبری، نظام بوروکراسی، رهبری و مدیریت تاسیسی، توسعه تجربی
  • حمید توسلی صفحه 74
    از آنجا که پیشرفت در هر یک از مراحل و برنامه های توسعه با اجرای موفق آن امکان پذیر می شود، سیاستگذاری و روش اجرای آنها بسیار مهم است. به عبارت دیگر پیشرفت در امر اجرا، پیشرفت در مسیر توسعه است. در چرخه پنج مرحله ای سیاستگذاری و اجرا، تبلور تلاش سیاستگذاران و سیاستمداران برای رفع مشکل است و اگر این مرحله تحقق یابد، سیاستگذاری پایان یافته است. ارائه هشت مدل عملیاتی برای اجرای موفق با این هدف صورت می گیرد که به اجماع نظری از اندیشه های متخصصان اجرا، دست یازیم. حاصل این اجماع نظر، نسخه ای عملیاتی است که اجرای تصمیمات سیاستی را در برنامه های دولت و حتی در بخش خصوصی تضمین می نماید. حاصل این مقاله دستیابی به سه متغیر لازم الاجرا یعنی ابهام زدایی، عنصر حمایت سیاسی و عامل تعهد و مهارت مدیریتی است که طی هشت مدل، توضیح آن به صورت جامع و کافی داده می شود.
    کلیدواژگان: سیاستگذاری عمومی، اجراء، توسعه
  • آئیژ عزمی صفحه 97
    نیاز به پیشرفت از جمله عوامل مؤثر در توسعه است و تلاش برای تامین این نیازها موجب می شود که کشور به سمت توسعه سوق یابد. در این راستا ترسیم دورنمایی از توسعه کشور ضرورت دارد. سند چشم انداز در ایران همین نقش را داشته و دارای ارکان اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است که ضرورت اهداف اجتماعی و فرهنگی آن با توجه به رویکرد های خاص فرهنگی و اجتماعی انقلاب اسلامی مشخص می باشد. در این راستا و برای رسیدن به توسعه اجتماعی روش هایی چون مهندسی فرهنگی به عنوان یک مفهوم سیستمی از فرهنگ، در کنار تلاش ها برای گسترش یک جامعه مبتنی بر دانایی محوری از مسایلی است که می تواند تحقق یک جامعه توسعه یافته از منظر اجتماعی و فرهنگی را ممکن سازد. در این بین نقش آموزش و نهادهایی چون مطبوعات و صدا و سیما برای ارتقای فرهنگی و اجتماعی جامعه الزامی بوده که در شرایط نبود فرهنگ مطالعه در کشور می تواند تا حدودی خلاهای موجود را پر نماید. در این راستا باید بر برخی از موانع موجود در اجرای تحقق توسعه اجتماعی در جهت رسیدن به اهداف سند چشم انداز فایق آمد که از آن جمله می توان به ورود خرده فرهنگ های جدید و مدها و تکنولوژی های جدید که ممکن است با باورهای سنتی جامعه سنخیت نداشته باشند، اشاره نمود. در انتها پیشنهاد می شود تا سند های بخشی در زمینه های مختلف اجتماعی چون جامعه اخلاقی، مردم سالاری دینی و.. . تدوین شود.
    کلیدواژگان: سند چشم انداز، توسعه اجتماعی، مهندسی فرهنگی جامعه مبتنی بر دانایی
  • جون. بی. اندرسون ترجمه: محمد لعل علیزاده، اعظم مقدس صفحه 116
    این مقاله با استفاده از داده های گردآمده از کلاس های چهارم مدارس عمومی چهار شهر آمریکای لاتین، تحلیلی تجربی از رابطه میان سرمایه اجتماعی و فراگیری دانش آموز در ریاضی و زبان و امکان پیشرفت ارائه می کند. نتایج تحقیق نشان می دهند که سرمایه اجتماعی میان معلمان در مدرسه، بین معلمان و دانش آموزان و میان دانش آموزان در یک کلاس، سهم قابل توجهی در تحقق یادگیری و احتمال ارتقاء و پیشرفت دارد؛ به علاوه سرمایه اجتماعی بین دانش آموزان دست کم به اندازه سرمایه اجتماعی معلم حائز اهمیت است. کودکان از یکدیگر می آموزند و شبکه هایی که وقوع چنین امری را ممکن می سازنند، می توانند بسیار مهم باشند. فشار معمول امروزی بر معلمان برای دست یابی به نتیجه در نمرات ریاضی و قرائت، معلمان را به سمت «آموزش برای آزمایش» و تعلیم برای امتحان سوق داده است. جالب این جاست که بر اساس نتایج این پژوهش، صرف زمان برای ایجاد سرمایه اجتماعی در محیط کلاس با نمرات بالاتر آزمون های ریاضی و زبان همراه بوده است.
    کلیدواژگان: سرمایه اجتماعی، کارآمدی آموزش، اقتصاد آموزشی، سرمایه انسانی، آمریکای لاتین
  • داوود منظور، مهدی یادی پور صفحه 140
    امروزه سرمایه اجتماعی، نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی را در جوامع ایفا می کند و شبکه های روابط جمعی انسجام بخش میان انسان ها و سازمان هاست. در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه ها اثربخشی خود را از دست می دهند و بدون سرمایه اجتماعی، پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار و دشوار می شود. در این مقاله، ابتدا به جایگاه سرمایه اجتماعی در بین سایر سرمایه ها پرداخته شده و سپس به زمینه پیدایش آن، تعاریف موجود، عناصر و کاربردهای آن اشاره گردیده است، بعد از آن مؤلفه ها و عناصر مرتبط با سرمایه اجتماعی و نحوه اندازه گیری آن و همچنین رابطه سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی بررسی شده است.
    کلیدواژگان: سرمایه اجتماعی، اعتماد، شبکه های اجتماعی، هنجارها، نهادهای اجتماعی، مشارکت اجتماعی، توسعه اقتصادی
  • محمد سلیمانی صفحه 163
    پس از گذر از نگرش های مکانیکی و سرمایه محور در اقتصاد توسعه، مفاهیم جدیدی در کنار سرمایه، منابع طبیعی و نیروی انسانی، ظاهر شد که به نقش عوامل انسانی و اجتماعی در توسعه و حتی رشد اقتصادی اشاره داشت. در دهه 90 میلادی توجه اقتصاددانان به مفهوم سرمایه اجتماعی، بیش از پیش جلب شد و مطالعات و پیمایش های متعددی در این زمینه انجام گرفت که این مطالعات جنبه های جدیدی از رابطه بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی را مشخص نمود. در این مقاله به بررسی این مطالعات می پردازیم. این مطالعات را می توان از نظر توجه به اثرات سرمایه اجتماعی، حداقل در 6 دسته خلاصه کرد که در هر کدام اثری از آثار سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این 6 دسته شامل مطالعاتی است که تاثیر سرمایه اجتماعی را بر رشد اقتصادی، اقتصاد سیاسی و عملکرد دولت، توسعه روستایی، سرمایه انسانی و فکری، عملکرد بنگاه ها و ساختارهای سازمانی و نهایتا بر بهداشت و سلامت می سنجند.
    کلیدواژگان: سرمایه اجتماعی، رشد اقتصادی، توسعه اقتصادی، سرمایه انسانی
  • جمشید پژویان، رضا طالبلو، نیره سادات قریشی، کتایون جلالیان صفحه 180
    اقتصاد ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی، شاهد بحران ها و نوسانات بسیاری بوده است. این نوسانات عمدتا ناشی از تحولات اقتصادی- سیاسی منطقه و جهان بوده، ولیکن عنصر اصلی در مهار یا تشدید آنها، سیاست های بجا یا نابجای اتخاذ شده از سوی مسؤولان اقتصادی است. در دوران بعد از انقلاب اسلامی، چهار دوره نخست وزیری یا ریاست جمهوری تشکیل شد (مهندس موسوی، هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد) که در هر یک از این دوره ها، مشکلات و بحران هایی برای اقتصاد ایران به وجود آمد(جنگ، کاهش قیمت نفت، تحریم اقتصادی، کسری تراز پرداخت ها و...). این دولت ها برای حل آن ها راهکار های گوناگونی را اتخاذ کردند که با توجه به وضعیت و نهادهای دوران مربوطه، نتایج متفاوتی حاصل گردید. در این نوشتار سعی شده است در ابتدا تحولات کلی این چهار دوره مورد بررسی قرار گرفته و سپس روند تغییرات چند شاخص اصلی اقتصاد بررسی شود. چنین به نظر می رسد که در 3 سال گذشته نسبت به سایر دوره ها، شرایط و منابع لازم برای رشد و توسعه اقتصادی مهیا بوده ولی نتایج و عملکرد اقتصادی، گویای وضعیت مطلوبی نیست.
  • مقالات وارده
  • علیرضا کوهکن صفحه 215
    بحران قفقاز جنوبی اگر چه مدت کوتاهی به شکل حاد و نظامی رخ نمود، اما به روشنی خبر از تحولاتی مشخص در عرصه منطقه و حتی روابط بین الملل داشت؛ به گونه ای که برخی احتمال شکل گیری جنگ سردی جدید را مطرح نمودند. این نوشتار ابتدا، به صورت مختصر، به نحوه شکل گیری این بحران در گرجستان و سپس به چگونگی ادامه آن به صورت درگیری نظامی میان روسیه و گرجستان می پردازد. در ادامه این مقاله، تاثیر این بحران بر هر کدام از قدرت های حاضر در منطقه قفقاز شامل روسیه، ناتو، اتحادیه اروپایی و ایالات متحده را بررسی کرده و مهم ترین تغییرات در وضعیت آنها در منطقه را مورد توجه قرار خواهد داد. قسمت پایانی این نوشتار نیز، به بررسی وضعیت جمهوری اسلامی در منطقه پس از این بحران پرداخته و پیشنهاداتی را برای دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطرح می نماید.
    کلیدواژگان: بحران گرجستان، روسیه، ناتو، ایالات متحده، اتحادیه اروپایی، ایران
  • رابرت جرویس ترجمه: محمد جمشیدی صفحه 225
    عقل متعارف و نظرات اکثر نخبگان علمی چنین استدلال می کنند که هدف اول هژمون باید حفظ نظام حاکم بین المللی باشد، اما جهانی که ما امروز در آن زندگی می کنیم، چنین نیست. به هر طریق قابل تصور که اندازه بگیریم در می یابیم که ایالات متحده در مقایسه با هر کشوری در طول تاریخ، سهم بیشتری از قدرت جهان را داراست. حال چه ایالات متحده آمریکا را همانند آنان که سیاست هایش را تایید می کنند، رهبر جهان بنامیم و یا آن را مانند مخالفان سیاست هایشان، همسان یک امپراتور بیانگاریم؛ آمریکا در نظم جهان تک قطبی امروز، یک هژمون است. اما خنده دار آنست که واشنگتن به دنبال تغییر قواعد این نظم است. چرا؟
    هژمون که در راس هرم قدرت قرار گرفته، باید خواهان حفظ و تحکیم آن باشد. حتی اگر هژمون مجبور باشد که سهم نامتناسبی از هزینه ها، از جمله مطالبات سنگین سازمان ملل و بودجه دفاعی بالا را پرداخت کند، اما شانه خالی کردن از زیر این وظایف سنگین، بسیار سخت است. این مخارج تنها هزینه اندکی برای نظم بین المللی است که منافع بسیاری را برای هژمون فراهم می آورد. ممکن است به نظر برسد که کشورهای دیگر با پیشرفت و آبادانی که در سایه این نظم بین المللی به دست می آورند و همچنین عدم وجود اجبار جهت پرداخت هزینه های بالای این نظم توسط آنها، معامله بهتری کرده باشند. مثلا اروپای غربی می تواند از تلاش های آمریکا در بسیاری از حوزه ها، سواری مجانی بگیرد و در عین حال نیز از سلطه ایالات متحده گلایه کند. اما با این وجود، قدرت بی شمار آمریکا منافع بی سابقه ای را پدید می آورد، منافعی که از نقش کلیدی دلار آمریکا در مالیه جهانی و محوری بودن زبان انگلیسی در سراسر جهان تا توانایی واشنگتن در عقیم کردن اکثر ابتکارات سیاسی که برای آمریکا مضر است، نوسان دارد.
|
  • Vahid Mehrabani, Mohammad Hussein Qavam Page 39
    Understanding the kind and degree of inflation's influence on economic growth is one of the most important issues in economic policy-making sphere. According to theoretical arguments, there is a kind of ambiguity about inflation influence on economic growth but it seems that the literature about negative relation between these two important macroeconomics variables is stronger and widespread. In this article, I discuss about inflation's influence on Iranian economic growth. The main characteristics of the article from empirical standpoint are differentiating between oil economic growth and non-oil economic growth and separating implication of oil price shock on economic growth in 1352 and 1358. According to the findings of this survey during the period of 1345-84, although inflation has negative influence on economic growth but there is positive and meaningful relations between inflation and non-oil economic growth. According to these findings, increasing 10% in inflation rate decreases 3 % of oil economic growth, but this rate of inflation increases 0.05% in non-oil economic growth. Another point is that these two oil shocks have negative influence on economic growth.
  • Dr. Mohsen Rezaee Page 58
    Institutions establish in two ways. First, according to pre-prepared plan that is copied from the same institutions in which there is enough time to create such institution. Second type of institutions establish by changing in traditional institutions or creating new structures. In first kind of institutions managers and leaders have enough time to establish institutions through applying experiences and consulting with others. But in the latter one, in which we witness rapidly and broadly a kind of changes into structures and foundations of the institution, we need to institutive leadership and management. If we accept that change is a matter of leadership we can say that the role of the leadership in second type of institutions is stronger. We should emphasize on this matter that rules and principles of institutive leadership are basically different from ordinary managements. These principles are: evolutionary leadership, preliminary innovator teams who believe in leadership and coordinated with him and finally applying scientific methods. Needless to say that scientific method is based on an experimental sciences and development research methods. Iranian administrative system as a developing society which has a new political system needs to change. The prerequisite of this evolution is applying an institutive and experienced administrative-managerial framework. These are principal through them established revolutionary institutions like Jahade Sazandegi and Sepahe Pasdaran(Islamic Revolutionary Guard), this can be a framework for the evolution in administrative system which have been emphasized by three Iranian governments during 1367-1386.
  • Hameed Tavassoli Page 74
    Policymaking and the way of its performance are too important because progress is a result of successful implementation of each stage and programs of development. In other words, progress in implementation process is progress in development path. In five-stage cycle of policymaking, implementation is the main part of policymakers and politicians attempts to solve the problems in a way if it's done, policy making would accomplished. Presenting eight operating models for successful implementation is due to reach theoretical consensus among implementation experts. The result of this consensus is an operational prescription that ensures implementation of policy decisions in governmental programs and even in private sector. The result of this article is to explain three indispensable variables, which are making clear of ambiguity, political protection and management commitment and skill. These factors are explained in details in eight-stage models.
  • Aeej Azmy Page 97
    Need to progress is one of the effective factors in development and the attempts to supply these requirements push a country toward development. Accordingly planning a vision from the development of the country is essential. Iran’s 1404 vision plan playing this role and has economic, social, cultural and political basis which its social& cultural goals necessity is clarified according to special social& cultural approaches of the Islamic Republic. Accordingly, achieving to social development we should apply cultural engineering as a systemic concept of culture and also try to promote society into knowledge based one. These can create a developed cultural & social society. Beside other factors, the role of education, press, media etc are essential to promote a society culturally & socially, especially these elements can be effective in a situation of lack of reading culture in the country. In this regard, we should tackle some barriers in the way of social development of the country to reach to the goals of Iran’s vision plan. To name some of these problems we can mention entering new subcultures, fashions and technologies into our country which are not compatible with traditional beliefs of the society. Finally this article recommends to compile sectorial documents in different social context such as moral society, religious democracy etc.
  • Joan B. Anderson Page 116
    This paper presents an empirical analysis of the relationship between social capital and student math and language achievement and the probability of promotion, using data gathered from fourth grade classrooms in public schools in four Latin American cities. The results suggest that social capital among teachers in a school, between teacher and students, and among the students in a classroom contribute signi.cantly to learning achievement and the probability of promotion.Furthermore, social capital between the students matters at least as much as the teacher’s social capital. Children learn from each other and the networks allowing that to happen can be very important. The current pressure on teachers to achieve results on reading and math scores has tended to push teachers to “teach to the test”. Ironically, this study’s results indicate that spending time in creating social capital within the classroom environment is associated with higher language and math test scores.
  • Davood Manzoor, Mahdi Yadipoor Page 140
    Today social capital has more important role than physical and human capital in societies and it creates stable networks of collective relations between individuals and organizations. Without social capital, other capitals have no efficiency and it will be difficult to move toward cultural & economic development and progress. Discussing the place of social capital among other capitals, this article mentions social capital’s definition, context of genesis and its elements and usages. Finally, social capital’s related factors and the way of its Measurement and its relation to economic development have been studied.
  • Mohammad Soleimani Page 163
    New attitudes has been emerged besides mechanical and capital oriented approaches in economy of development, that considering capital, natural resources and human forces, pay attention to role of human and social variable's role in development and even economic growth. In 1990s economists noticed to concept of social capital and various studies have been done in the subject resulted in finding new aspects of relation between social capital and economic development. This article summarizes these researches about social capital into 6 categories in which some parts of social capital implications have been considered. In these categories have been studied some issues like social capital influences on economic growth, political economy, government function, rural development, human & intellectual capital, functions of institutions and their structures and finally on health system.
  • Dr. Jamshid Pajoyan, Reza Taleblu, Nayereh Sadaat Qoraishi, Katayoon Jalalian Page 180
    After the Islamic Revolution, Iranian economy has experienced a lot of crises and fluctuations. Mostly these fluctuations caused by political an economic developments of the region and the world, but the main element in controlling or aggravating these crises has been due or undue policies of the economic managers. After the Islamic Revolution four governments have been constituted- Mousavi, Hashemi Rafsanjani, Mohammad Khatami, Mahmud Ahmadinejad- in each of them some problems and crises emerged in the Iranian economy (war, oil price shock, economy sanction, deficits in expenditure, etc). To solve these problems these governments adopted different policies according to the situations and the structures of the time, through these policies different results emerged. In this article we discuss about the general developments of these governments then the rate of changes of some main economic indexes have been studied. It seems that in three last year’s in comparison with the other governments, the necessary resources and situations for economic development have been existed but the results and economic performance are not in desirable situation.
  • Alireza Koohkan Page 215
    South Caucasus crisis, although happened militarily in short period but it clearly contained special developments in the region and also in international relations in a way some experts are talking about emerging new cold war. This article briefly explains root causes of this crisis and then studies its continuation in shape of military engagement between Russia and Georgia then we discuss about implications of this crisis on regional situation of some powers such as Russia, Nato, Eu and the United States. Finally we discuss about Islamic Republic of Iran's situation in the region after the crisis and recommend some policies for Iranian foreign policy decision makers.