فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و چهارم شماره 2 (پیاپی 56، زمستان 1387)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و چهارم شماره 2 (پیاپی 56، زمستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1388/03/25
  • تعداد عناوین: 10
|
  • مقالات
  • ج.مهرداد، ف.کامکار صفحه 1
    نظر به اهمیت و کاربرد گسترده شبکه های بی سیم در محیط های دانشگاهی در کشورهای پیشرفته و استفاده از آن در خدمات کتابخانه ای، بهره گیری از این فناوری در کتابخانه های دانشگاهی کشور احساس می شود. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی، با هدف معرفی شبکه های بی سیم، به بررسی دیدگاه و نظرات کتابداران و اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز، در به کارگیری از این شبکه ها در کتابخانه های دانشگاهی پرداخت. یافته های تحقیق نشان داد که کتابداران تمایل زیادی به استفاده از شبکه های بی سیم در امر خدمات کتابخانه ای نظیر سیاهه برداری و قفسه خوانی و دسترسی به فهرست عمومی پیوسته دارند و گستردگی پوشش وسیع شبکه در کل محیط کتابخانه را خواستار شدند. در حالی که اعضای هیئت علمی، ضرورت استفاده بیشتر از این شبکه ها در کل محیط دانشگاه و دسترسی به منابع کتابخانه ای از خارج از محیط کتابخانه را خواستار شدند. درکل، با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می توان گفت که هر چند استفاده از شبکه های بی سیم در کتابخانه ها پدیده ای تازه و نو ظهور می باشد و هنوز در کشور ما چندان مورد توجه قرار نگرفته و ناشناخته مانده است، اما تمایل کتابداران، پژوهشگران و اساتید به استفاده و کاربرد آن در محیط های دانشگاهی زیاد است.
    کلیدواژگان: شبکه های (محلی) بی سیم، کتابخانه های دانشگاهی، اعضای هیئت علمی، کتابداران، رایانه های قابل حمل، رایانه های دستی، منابع و خدمات کتابخانه ای، دانشگاه شیراز
  • م. خسروجردی صفحه 29
    این پژوهش بر آن بود تا چگونگی رفتار اطلاع جویی را در جامعه مورد پژوهش (158 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه تهران) بررسی کند و رابطه آن را با باورهای معرفت شناختی دانشجویان یاد شده بیازماید. روش پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی است. برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه استفاده گردید که یکی ساخته محقق و دیگری پرسشنامه باورهای معرفت شناختی شومر است. نتایج حاکی از آن است که بین سازماندهی دانش و قضاوت ربط اطلاعات دانشجویان در سطح 05/0 رابطه معنادار مثبت و نیز بین سازماندهی دانش و بعد تخصیص زمان در سطح 001/0 رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. افزون بر این، بین بعد سرعت فراگیری و تایید دانش پیشین در سطح 01/0 رابطه معنادار و منفی وجود دارد. بین سایر ابعاد باورهای معرفت شناختی و سایر ابعاد رفتار اطلاع جویی رابطه ای معنادار مشاهده نگردید.
    کلیدواژگان: اطلاع جویی، باورهای معرفت شناختی، معرفت شناسی، دانشجویان، دانشگاه تهران
  • ز. محمودی، م. اخوتی صفحه 49
    تحلیل استنادی یکی از روش های معتبر کتاب سنجی است که به ارزیابی متون علمی بر اساس بررسی استنادهای تعلق گرفته به آن متون، می پردازد. مقاله حاضر با روش تحلیل استنادی به بررسی وضعیت استناد در مقاله های پنج مجله علمی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی (کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس، فصلنامه کتاب، فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، کتابداری، اطلاع شناسی) بین سال های 1381 تا 1385 پرداخته است. برای این منظور از بین 732 مقاله، با استفاده از فرمول مورگان 252 مورد انتخاب شد و به نسبت تعداد مقاله های هر مجله، سهم هر مجله مشخص گردید. یافته ها نشانگر آن است که در 252 عنوان مقاله مورد بررسی، 2410 بار استناد شده است. در مجموع در مجله های مورد بررسی، میانگین تعداد استناد به ازای هر مقاله 56/9 مورد است. در مجله های مورد بررسی بیشترین میزان استناد با 39 درصد به مجله ها اختصاص دارد و پس از آن کتاب ها با 59/27 درصد در مرتبه دوم قرار می گیرند و کمترین میزان استناد با 91/0 درصد مربوط به منابع مرجع است. در بین مجله های فارسی و انگلیسی بیشتر به مجله های فارسی (94/12درصد) استناد شده است. 74/81 درصد مقاله های مورد بررسی تالیفی و 26/18 درصد آنها ترجمه شده اند. در مجموع 50 مورد خوداستنادی در استنادها وجود داشت که 07/2 درصد کل استنادها را به خود اختصاص می دادند. نویسندگان به 10 مجله فارسی و لاتین توجه بیشتری داشته اند که در صدر آنها فصلنامه کتاب قرار دارد. آقای عباس حری با 27 مورد استناد پراستنادترین نویسنده و آقای اسدالله آزاد با 8 مورد استناد، پراستنادترین مترجم شناخته شدند.
    کلیدواژگان: تحلیل استنادی، نشریات، کتابداری و اطلاع رسانی
  • رضا واعظی، علی حسین نورافروز * صفحه 65

    پژوهش حاضر به مطالعه نیازهای اطلاعاتی دانشجویان دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی پرداخته است. در این پژوهش، تعداد 490 پرسشنامه در بین جامعه آماری توزیع شده و داده های آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که از بین منابع رسمی کسب اطلاعات به ترتیب، کتاب، پایان نامه، نشریات تخصصی و گزارش های تحقیقی بیشترین میزان استفاده را دارند. از طرف دیگر میزان استفاده از منابع مهمی چون چکیده نامه ها و نمایه نامه ها در حد بسیار پایینی است. از بعد استفاده از منابع الکترونیکی نیز، داده ها نشان می دهند که استفاده از اینترنت درصد بیشتری را به خود اختصاص می دهد، اما در میان استفاده های مختلف از اینترنت، شبکه های علمی چون «رزنت» و «دانشیار» که دارای پایگاه های اطلاعاتی علمی و تخصصی هستند، بسیار اندک مورد استفاده قرار می گیرند. در پایان نتایج پژوهش مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و پیشنهاداتی ارائه شده است.

    کلیدواژگان: نیازسنجی اطلاعاتی، نیاز اطلاعاتی، کتابخانه
  • فائزه فرهودی *، فریبرز درودی صفحه 89

    این مقاله بر آن است تا به نقش مدیریت دانش در سازمان ها، به ویژه کتابخانه ها، و تاثیر آن در بهبود روند کاری آنها بپردازد. هدف اصلی از مدیریت دانش در یک سازمان تبدیل دانش ضمنی کارکنان، به عنوان منبعی مهم در تصمیم گیری و اقدام عملی، به دانش صریح و مدون برای رسیدن به اهداف آن است. به هر میزان که میان توانایی ها، درک، قوه شناخت و اطلاعات انسان ارتباط نزدیک تری برقرار شود، می توان به تولید دانش اثربخش تر و کاربردی تر امیدوار بود. امروزه سازمان ها نباید تنها منبع مالی را سرمایه های خود بدانند بلکه دانش کارکنان یک سازمان، از مهم ترین سرمایه های آن به شمار می آید که انتظار می رود مدیریت یک سازمان به نحو شایسته و مطلوبی در این زمینه سرمایه گذاری کند.

    کلیدواژگان: اثربخشی مدیریت دانش، دانش سازمانی، کتابخانه ها
  • م.گ.صابری صفحه 105
    مجله ها به دلیل تنوع و اشاعه سریع اطلاعات، در مقایسه با دیگر محمل های اطلاعاتی، مخاطبان بیشتری دارند. اما امروزه پیدایش فناوری های نوین اطلاعاتی، مانند اینترنت و وب بر جذابیت و رونق مجله ها، به ویژه مجله های دسترسی آزاد افزوده است. از این رو مقاله حاضر در نظر دارد ابتدا به جنبش دسترسی آزاد، که زمینه ساز ظهور مجله های دسترسی آزاد بوده، بپردازد. سپس ضمن معرفی شیوه های دسترسی آزاد، ویژگی ها و تعاریف این نوع از مجله ها را ارائه نماید. در ادامه تقسیم بندی مجله های دسترسی آزاد همراه با مزایای آنها آمده است. راه های تامین هزینه و راهنمای مجله های دسترسی آزاد از دیگر مواردی است که در مقاله حاضر بدان پرداخته خواهد شد. در نهایت، مجله های دسترسی آزاد موجود در ISI و مجله های دسترسی آزاد در 20 کشور برتر تولیدکننده علم ارائه شده است.
    کلیدواژگان: وب، دسترسی آزاد، مجله های علمی، ISI، تولید علم
  • ش.طالبان صفحه 123
    یکی از پایگاه های مهم ارائه خدمات مرجع، کتابخانه های آموزشگاهی هستند. مجموعه مهارت های لازم برای استفاده از منابع اطلاعاتی، سواد اطلاعاتی نامیده شده است. وقتی درباره سواد اطلاعاتی و راه های ارتقای آن صحبت می کنیم نخستین مساله ای که به ذهن می رسد کلاس درس است، زیرا پایه و اساس مهارت آموزی هر فرد از مدرسه آغاز می شود. مسیریاب ها از دهه 1970 توسط کتابخانه ها و کتابداران برای هدایت کاربران به منابع مورد نیاز و پاسخ به پرسش های پژوهشی آنها، استفاده شدند. مسیریاب، از این نظر که به اجبار شامل فهرست کاملی از منابع موجود مربوط به یک مبحث نمی شود با کتابشناسی متفاوت است با وجود این، منابع پایه کافی جهت جستجو را در اختیار کاربران قرار می دهد. امروزه به طور معمول، در مدارس مسیریاب ها توسط کتابدار- معلم و با همکاری معلمان جهت کمک به دانش آموزان برای جستجو در زمینه تکالیف تعیین شده تهیه می شوند. در این مقاله، تعریف مسیریاب، ایجاد مسیریاب در مدارس، انواع، ویژگی ها و عناصر مسیریاب و نحوه طراحی آن برای کودکان و نوجوانان ذکر شده است.
    کلیدواژگان: مسیریاب، کتابخانه های آموزشگاهی، کتابدار، معلم، راهنمای کاربران
  • ن.برهمند ترجمه: ن. برهمند صفحه 145
    این مقاله گسترش های فراوان فناوری و عملیاتی، که موجب اتصال و وابستگی بیشتر کتابخانه ها به یکدیگر می شود را، مورد توجه قرار می دهد. هم چنین خدمات پیوسته یکپارچه نوین و اهمیت فزاینده استانداردهای رسمی و غیر رسمی را مورد بررسی قرار می دهد. در این مقاله هم چنین در مورد خدمات جهانی متمرکز وب مورد بحث و بررسی صورت می پذیرد. روابط میان شرکت های صنعت اطلاعات و کتابخانه ها و هم چنین خدمات مرجع مجازی و طرح های رقومی سازی وسیع مورد کند و کاو قرار می گیرد. این مقاله چنین نتیجه گیری می کند که همکاری نزدیک کتابخانه ها را قادر می سازد تا خدمات خود را به سطوح جدید ببرند. این همکاری ها کلید نوآوری های مستمر برای این خدمات به شمار می روند.
    کلیدواژگان: فناوری اشتراکی، منابع رایگان، خدمات اطلاعاتی متمرکز
|
  • Jafar Mehrad, Farbod Kamgar * Page 1
    Given the importance and wide scope of Wi-Fi applications within academic environs in developed countries and its use in library services, its utilization within academic libraries in Iran is felt. While presenting Wi-Fi networks, the present study employed a survey of librarians and faculty members in Shiraz University to investigate their the outlook and viewpoints regarding the deployment of such networks in academic libraries. Findings demonstrated that librarians are very inclined to use Wi-Fi in library services such as listing, shelf-reading and OPAC and demand comprehensive network coverage throughout the entire library spaces. Meanwhile, faculty members expressed the necessity of increasing use of such networks all over the campus and remote access to library resources. Generally given the outcome of the present investigation, although Wi-Fi application in libraries is a novel and emerging phenomenon yet to catch on in Iran, librarians, researchers and professors are very keen about its use and application within academic environments.
  • Mahmood Khowsrojerdi * Page 29
    The present study intended to study the state of information seeking among 158 graduate students in University of Tehran and examine its correlation with students’ epistemological beliefs. A survey employing two sets of questionnaires was carried out. One set was devised by the author while the other was Schommers 63-item epistemological beliefs questionnaire. Findings indicated that there is a positive significance at 0.05 level between knowledge organization and students’ information relevancy judgments. Furthermore there is a positive significance at 0.001 level between knowledge management and time allocation. Learning speed and internalization of past knowledge however displayed a negative significance at 0.01 level. No significance was observed among the rest of epistemological beliefs aspects with other aspects of information seeking behavior
  • Zoliaykha Mahmodi *, Dr. Maryam Okhovati Page 49
    Citation analysis is a credible bibliometric method in which scholarly texts are examined based on reviewing the citations assigned. The present paper employs citation analysis to review the citations to the articles appearing in five scholarly journals in library and information sciences (Ketabdari va Etela Resani Astan-i-Quds, Ketab Quarterly, Oloom va Fanavari Etela’at Quartely, Ketabdari, Etela Shenasi) from 2002 to 2006. Using Morgan’s formula, 252 articles were selected from a total of 732. Each journal’s share was determined by the number of articles in this sample. Findings indicated that these 252 articles were cited 2410 times. In general, the average citation per article was 9.52. 39 percent of citations was to journals, closely followed by books with 27.59 percent. Least citation was made to reference sources with 0.91 percent. Persian language journals had higher citations (12.94 percent) than English language journals. 81.74 percent of the articles published were authored while 18.26 percent were translations. Fifty instances of self-citations, or 2.07 percent of total citations, were observed. Authors concentrated more on ten Persian and English Journals, with Ketabdar Quartely topping the list. Horri with 27 citations, was the highest cited author, and Assadullah Azad with 8 citation was the most highly cited translator.
  • Reza Vaezi, Alihossein Noorafroz * Page 65

    The present study examines the information needs of the students at faculty of management and accounting at Allameh tabatabaie University. A survey method was employed in which 490 questionnaires was distributed. Data analysis indicated that among formal sources of information, book, dissertation, specialist journals and research reports have the highest usage respectively. On the other hand important resources such as abstracts and indexes are very under-utilized. Among Electronic Resources, internet had the highest percentage of usage. Yet scientific networks containing scientific and specialist databases such as the Rosnet and Daneshyar are seldom used. Following a detailed analysis of the outcome, some suggestions are offered.

  • Faezeh Farhoodi *, Fariborz Doroudi Page 89

    The present paper deals with the role of played by knowledge management in organizations and its impact on their improved operations, including libraries. The KM mission within an organization is to transform the tacit knowledge of employees into an important source for decision making as well as proactive documentation of explicit knowledge for achieving organizational goals. The closer man’s abilities, understanding, cognition and information are matched, the more one could be optimistic about generation of a more effective and applied knowledge. Nowadays organizations should not solely consider their financial holdings as their assets, rather the collective knowledge of those employed within an organizations are one of its most important asset on which the management must duly invest.

  • Mohammad Karim Saberi * Page 105
    Due to diversity and quick dissemination of information, journals have a higher number of audience when compared with other information carriers. Nevertheless with the emerging new information technologies have contributed to the appeal and thriving of journals, Open Access Journals in particular. The present paper intends initially to discuss the open access movement that gave rise to the emergence of open access journals. It would then introduce modes of open access as well as the characteristics and definitions associated with OAJ. This would be followed up by a classification of OAJ along with their advantages. Means for financing such journals as well as directory of open access journals would be also discussed. Finally, the OAJ covered by ISI as well as those published by the top 20 countries who lead science production are presented
  • Shideh Taleban * Page 123
    School library represents one of the important locations suited for offering reference services. The skill set necessary in order to use information resources, is called information literacy. When discussing information literacy and means of enhancing it, the first thing that comes to mind is the classroom for it is in schools that the foundation for learning skills is laid. Pathfinders have been used by libraries and librarians for guiding patrons to the required sources and answering their research questions since 1970’s. It is far different from a bibliography in as much as it does not necessarily include a complete list of available resources on a given topic. Nevertheless it provides sufficient basic resources for research for the patrons. Nowadays pathfinders are prepared by teacher-librarian or with the help of teachers at school so as to assist students in searching their prescribed assignments. The present paper offers definition of pathfinder, creation of pathfinders in schools, type of pathfinders, pathfinders characteristics, pathfinder elements as well as how to design pathfinders for children and teenagers.
  • Nilofar Barahmand * Page 145
    This article considers the many developments in technology and practice that are making libraries more connected and interdependent. It looks at new integrated online services and reviews the increasing importance of both formal and informal standards. Global centralized Web services are discussed. The relationships between information industry companies and libraries are considered. Virtual reference services and far-reaching digitization projects are explored. The article concludes that close cooperation is allowing libraries to take their services to new levels and is a key to the continued innovation of those services