مجله پژوهش پرستاری ایران
پیاپی 10-11 (پاییز و زمستان 1387)

با توجه به نارسایی های سیستم فعلی آموزش و روش های سنتی در آماده نمودن حرفه ای دانشجویان و با عنایت به نیاز مبرم گروه پزشکی به دانش نوین و جامع، باید روش ها و شیوه های آموزشی را که قادر باشد دانشجویان را خودمحور، خود راهبر و برخوردار از قدرت استدلال و قضاوت بار آورد، مورد استفاده قرار داد. در این پژوهش روش های معلم محوری و یادگیرنده محوری مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. هدف از این پژوهش تعیین و مقایسه تاثیر یادگیری خواندن صحیح الکتروکاردیوگرام با استفاده از سه روش سخنرانی (معلم محوری) و حل مساله و خودآموز با رایانه (یادگیرنده محوری) در دانشجویان ترم 4 کارشناسی پیوسته پرستاری دانشکده پرستاری مامایی شهید بهشتی سال 86-1385 بود.
این پژوهش به صورت نیمه تجربی سه گروهی با اندازه گیری قبل و بعد است که بر 41 دانشجوی ترم 4 کارشناسی پرستاری انجام شد. قبل از شروع آموزش، در هرسه گروه پیش آزمون انجام گرفت و پس از اتمام دوره آموزش در هر سه گروه پس آزمون نیز انجام گرفته و میزان تاثیر روش های آموزشی بر یادگیری مورد بررسی قرار گرفت.
یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که تفاوت میانگین نمرات پس آزمون خواندن صحیح الکتروکاردیوگرام در سه گروه آموزشی با انجام آزمون آنالیز واریانس یک طرفه آماری با هم اختلاف داشت (001/0p<، 38/2=df، 695/12=f). یعنی هر سه روش آموزشی در یادگیری مؤثر بود و آزمون توکی نشان داد که گروه یادگیری به روش خود آموز با رایانه از دو گروه دیگر متفاوت بود و در زیر مجموعه ای جدا از دو گروه دیگر قرار گرفته است و این دو گروه خود با یکدیگر تفاوتی ندارند. آزمون آماری کروسکال والیس نشان داد که بین روش های مختلف یادگیری با سطوح یادگیری دانشجویان ارتباط معنادار آماری وجود دارد (001/0p<، 2=df، 615/16=2).
از یافته های این پژوهش می توان چنین نتیجه گرفت که هر سه روش آموزش در یادگیری دانشجویان تحت بررسی مؤثر بود ولی اثر روش آموزش به روش خود آموز با رایانه از دو روش دیگر کمتر بود. با توجه به تعداد اندک نمونه، انجام مطالعات دیگری با تعداد نمونه بیشتر و در سایر دروس پیشنهاد می گردد.

نگرش ها در هدایت رفتار انسان ها به سوی اهداف، آگاهی از پیامدهای آن و پردازش مؤثر اطلاعات پیچیده درباره محیط زندگی نقش بسزایی دارند آمادگی افراد برای پذیرش و حمایت از بیماران روانی نیز به مقدار قابل توجهی در بازگشت موفق بیماران به جامعه تاثیر دارد. این مطالعه با هدف بررسی نگرش دانشجویان پرستاری به بیماری های روان انجام گرفت.
در یک مطالعه توصیفی - تحلیلی 153 نفر دانشجوی پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی تبریز در نیمسال دوم سال تحصیلی 1386- 1387 (کل جامعه پژوهش) انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل دو بخش مشخصات دموگرافیک و پرسشنامه 34 سؤالی نگرش نسبت به بیماری های روان (OMI) بود. تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS v. 11.5 انجام گرفت.
یافته های این پژوهش نشان داد که میانگین نمره کلی نگرش دانشجویان نسبت به بیماری های روان بالاتر از میانگین آزمون بوده و درکل نگرش دانشجویان نسبت به بیماری های روان مثبت بود (18/13±44/117). آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفه میانگین نمره کل دانشجویان پرستاری در مورد نگرش نسبت به بیماری های روان را بر حسب سال های مختلف تحصیلی معنادار نشان داد (001/0=p و 69/6=F). در کل دانشجویان پرستاری اعتقاد کمتری به جداسازی، اعمال یک سری اقدامات محدودکننده و شرم آور بودن و پنهان نگه داشتن وجود این بیماری ها و اعتقاد بیشتری به همدلی و مهربانی، پیشرفت روند درمان و وجود یک سری رفتارهای کلیشه ای و منفی در این بیماران داشتند.
اگر چه یافته ها نشان داده است نگرش مثبت دانشجویان بالاتر از میانگین بوده ولی با توجه به میزان نگرش منفی خصوصا در ابعاد داشتن تفکر قالبی در مورد این بیماری ها، لزوم توجه بیشتر مربیان روان پرستاری و گنجاندن بحث های عمیق تر در مورد شناسایی ریشه های این نگرش ها و اصلاح آن در قالب برنامه های آموزشی وجود دارد.

بیماری مولتیپل اسکلروزیس نوعی بیماری پیشرونده و تحلیل برنده غلاف میلین سلول های عصبی در سیستم عصبی مرکزی است علت بیماری مشخص نیست اما عوامل متعددی از جمله سابقه ابتلا به بیماری های عفونی، نقص سیستم ایمنی، استرس و تنیدگی و عوامل محیطی متعدد می تواند در ایجاد بیماری مؤثر باشد. بیماری مولتیپل اسکلروزیس به عنوان یک بیماری مزمن با بروز ناگهانی و غیر قابل پیش بینی سبب بروز استرس های گوناگون در ابعاد مختلف زندگی بیماران می گردد. به نظر می رسد آگاهی از میزان استرس بیماران می تواند گامی مؤثر در جهت مقابله با استرس باشد. مطالعه حاضر به منظور تعیین میزان استرس در بیماران مبتلا به MS مراجعه کننده به انجمن مولتیپل اسکلروزیس ایران انجام شده است.
این مطالعه یک مطالعه مقطعی می باشد. نمونه های این پژوهش 600 بیمار مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس بودند که به روش نمونه گیری مستمر انتخاب شدند و پس از توضیح کار و کسب رضایت پرسشنامه های خود ایفا (پرسشنامه استاندارد سنجش استرس کودرون) جهت تکمیل در اختیار بیماران قرار داده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آماری توصیفی و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد.
داده ها نشان داد میزان استرس در سطح عادات فکری و زندگی شخصی (3/79%) بیماران دارای عادات فکری استرس زا و همچنین (3/76%) نمونه ها دارای بافت استرس زا در زندگی شخصی بودند. آزمون آماری آنالیز واریانس ارتباط معناداری را بین میزان استرس در سطح عادات فکری و سن (01/0=p)، وضعیت اشتغال (00/0=p) و طول مدت بیماری نشان داد (000/0=p).
از آن جا که نتایج حاصل از مطالعه میزان استرس بالایی را در بیماران نشان داد شناسایی منابع ایجادکننده استرس و ارایه آموزش های مناسب جهت مقابله و یا سازگاری با استرس های ناشی از بیماری مزمن MS جهت ارتقا کیفیت زندگی بیماران ضروری به نظر می رسد.

پرسنل فوریت های پزشکی در موقعیت های پرتنشی با بیماران خود مواجه می شوند و این امر می تواند منجر به بروز خشونت علیه آنان گردد. تاکنون ماهیت خشونت فیزیکی علیه پرسنل فوریت های پزشکی در کشور ایران بررسی نشده است. بنابراین، هدف این مطالعه تعیین انواع خشونت فیزیکی محل کار علیه پرسنل فوریت های پزشکی استان آذربایجان شرقی از دیدگاه این پرسنل می باشد.
این پژوهش از نوع توصیفی می باشد که در سال 1387 انجام گرفت. جامعه پژوهش عبارت بود از 160 نفر از پرسنل فوریت های پزشکی شاغل در مراکز اورژانس پیش بیمارستانی استان آذربایجان شرقی که با روش سرشماری به عنوان نمونه مطالعه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از یک پرسشنامه ترکیبی استفاده گردید که مشخصات فردی-اجتماعی پرسنل مورد بررسی، فروانی خشونت فیزیکی علیه آنان و عوامل مؤثر با بروز خشونت در اورژانس پیش بیمارستانی از دیدگاه این پرسنل را بررسی می نمود. پرسشنامه ها با پست برای واحدهای مورد مطالعه ارسال شد 138 پرسشنامه برای محققین عودت داده شد (ضریب بازگشت 25/86%). برای تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار آماری SPSS v.13 و آمار توصیفی استفاده گردید.
نتایج نشان داد که 7/37% از پاسخگویان گزارش نمودند که در سال گذشته خشونت فیزیکی را در محل کار خود تجربه نموده اند. از دیدگاه پرسنل شایع ترین علت خشونت محل کار علیه آنان کمبود آگاهی مردم به وظایف پرسنل فوریت پزشکی بوده است. بیشترین واکنش پاسخگویان به خشونت فیزیکی دعوت کردن مهاجمین به آرامش بوده است (9/52%) و مهم ترین دلیل برای این واکنش بیهوده بودن پی گیری موارد خشونت (1/34%) ذکر شده است.
نتایج این پژوهش، در مقایسه با نتایج مطالعات کشورهای دیگر، نشان دهنده شیوع نسبتا بالای خشونت فیزیکی علیه پرسنل فوریت های پزشکی استان آذربایجان شرقی می باشد. برای کاهش سطح خشونت فیزیکی علیه این پرسنل آموزش عمومی و همچنین، آموزش کادر فوریت پزشکی در زمینه کنترل خشونت توصیه می شود.

دوران قبل از عمل جراحی می تواند اثرات مخربی برای کودک داشته باشد. نگرانی قبل از عمل با اختلالات رفتاری متعددی بعد از عمل جراحی ارتباط دارد. با توجه به این که 65% کودکانی که تحت عمل جراحی قرار می گیرند از نگرانی قبل از عمل رنج می برند، بنابراین تعیین ارتباط نگرانی با اختلالات رفتاری می تواند به تشخیص بهتر این عوارض توسط پرستار کمک کرده تا با برنامه ریزی صحیح در جهت کاهش نگرانی های قبل از عمل از بروز عوارض و اختلالات بعد از عمل جراحی کم کرد. هدف مطالعه حاضر تعیین ارتباط نگرانی های قبل از عمل و آشفتگی های خواب در کودکان تحت عمل جراحی بستری در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی کرمان می باشد.
این پژوهش، یک پژوهش توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی می باشد که در آن میزان نگرانی قبل از جراحی و ارتباط آن با آشفتگی های خواب بعد از جراحی مورد بررسی قرار گرفته و اطلاعات در یک مقطع جمع آوری گردیده است. 309 کودک سن بین 14-8 ساله که تحت عمل جراحی و بیهوشی قرار گرفتند به عنوان آزمودنی در این تحقیق شرکت کردند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد نگرانی قبل از عمل شامل 4 بعد (بیماری، جراحی، بستری شدن و تزریقات) و پرسشنامه پژوهشگر ساخته اختلالات خواب شامل 4 بعد (آشفتگی های کلی خواب، آشفتگی های قبل از خواب، آشفتگی های حین خواب، آشفتگی های بعد از خواب) می باشد، جمع آوری گردید. داده ها با نرم افزار SPSS v.13 و با استفاده از آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون و آمارهای توصیفی تجزیه و تحلیل گردید.
از 309 کودک شرکت کننده در این تحقیق، 118 نفر دختر و 191 نفر پسر با میانگین سن 64/10 سال بودند. کمترین میزان نگرانی مربوط به سن 14سال و بیشترین مربوط به سن 12 سال بود. همبستگی مثبت و معناداری بین نگرانی های قبل از عمل و آشفتگی های خواب بعد از عمل مشاهده شد (31/0=r) کودکانی که تحت عمل جراحی تنفس قرار گرفتند بیشترین و کودکانی که تحت عمل جراحی برداشت توده قرار گرفتند کمترین میزان نگرانی را داشتند. و میزان نگرانی در افرادی که از استان های دیگر آمده بودند بیشتر دیده شد و ارتباط معنادار معکوس بین نگرانی و سن دیده شد (05/0p<). ارتباط معناداری بین نوع بخش و محل سکونت با نگرانی یافت نشد. آشفتگی های خواب با سن ارتباط معنادار معکوسی نشان دادند (05/0p<) و رابطه ای بین آشفتگی های خواب و بخش بستری و محل سکونت دیده نشد. عوامل نگرانی کودک ارتباط مثبت معناداری با سن، جنس و نوع جراحی نشان دادند (05/0p<).
یافته های این بررسی نشان می دهد که کودکان زیادی در هنگام عمل جراحی دچار ترس و نگرانی می شوند و این ترس و نگرانی با آشفتگی خواب آن ها ارتباط مستقیم معناداری دارد. این یافته حداقل دو کاربرد زیر را دارد. نخست اینکه نشان می دهد موضوع آن قدر اهمیت دارد که ضروری است در زمینه ابعاد مختلف آن مطالعات بیشتری انجام شود. دوم اینکه پرستاران می بایست با همکاری تیم سلامت برنامه ای برای کاهش میزان نگرانی کودکان و حتی والدین آن ها تدوین کرده و این برنامه را به صورت یکی از اقدامات سازمانی خود در مراقبت از کودکان تحت عمل جراحی درآورند.

ازدواج و تشکیل خانواده یکی از عوامل مؤثر در بهداشت روان و شیوه زندگی افراد محسوب می شود که نقش آن در کاهش نابسامانی های فردی و اجتماعی مشخص گردیده است. به منظور برنامه ریزی اصولی و بالابردن سطح آگاهی جوانان از معیارهای صحیح ازدواج اطلاع از نظرات آنان ضروری است. این مطالعه با هدف تعیین معیارهای ازدواج از دیدگاه دانشجویان مجرد دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال 1385 می باشد.
پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک با تعداد 380 دانشجوی دختر و پسر مجرد دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال 1385 انجام گردید. ابزار پژوهش پرسشنامه ای شامل مشخصات فردی و معیار ازدواج بود. معیارهای انتخاب در سه سطح لیکرتی خیلی مهم، مهم تاحدودی مهم تعیین می شدند. یافته های حاصله با استفاده از آزمون آماری توصیفی و آزمون استنباطی کای دو به استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
داده ها نشان داد که 60% دانشجویان مؤنث و در محدوده سنی 23-18 سال قرار داشتند. اکثر این دانشجویان (7/46%) در ترم تحصیلی 4-1 قرار داشتند. همچنین یافته ها نشان داد که نگرش دانشجویان نسبت به معیارهای تفاهم اخلاقی و وفاداری در حدود بالای 90% و در معیارهای مسؤولیت پذیری و زیبایی و جذابیت بیش از 70% در حد خیلی مهم ارزیابی گردید. میزان اهمیت معیارها با متغیرهای سن، جنس، مقطع تحصیلی و معیارهای انتخاب همسر مثل: تفاهم اخلاقی، وفاداری به همسر، زیبایی و جذابیت ظاهری، رضایت والدین، عشق و علاقه، تشابه تحصیلی، داشتن مذهب مشترک، تشابه علاقه و سلیقه در زندگی، عدم وجود بیماری ارثی در خانواده ارتباط و تفاوت معناداری دارد. به طوری که معیارهای ارزشمند برای دانشجویان پسر به ترتیب تفاهم اخلاقی، وفاداری، مسؤولیت پذیری، زیبایی و جذابیت ظاهری و شناخت قبل از ازدواج، اما برای دانشجویان دختر تفاهم اخلاقی، وفاداری، رضایت والدین، شناخت قبل از ازدواج، عشق و علاقه، مسؤولیت پذیری، زیبایی و جذابیت ظاهری بوده است.
بر اساس یافته های فوق می توان نتیجه گرفت که معیارهای ازدواج دانشجویان مطالعه شده اعم از پسر و دحتر، مبتنی بر ارزش ها و معیارهای اصیل و فرهنگی است. لذا از منظر تامین بهداشت و سلامت ازدواج که یکی از رسالت ها و وظایف اجتماعی حرف بهداشتی و درمانی از جمله پرستاری است، بیش از اینکه در صدد فراهم نمودن امکانات مالی آن تلاش کنیم، برای تسهیل و بقای ازدواج ها باید شرایطی و بستری هایی را با رعایت معیارهای فرهنگی، دینی و اجتماعی فراهم کرد تا دانشجویان پسر و دختر بتوانند با باورهای و سلوک اخلاقی و تعهد و مسؤولیت پذیری همدیگر قبل از ازدواج آشنا شوند.

نماز یک عملکرد معنوی است که باعث ارتباط با موجود متعالی می شود و یک عمل ساده برای برگرداندن ذهن و قلب بسوی مقدسات است. نماز یک عملکرد اساسی در بیشتر ادیان عمده جهان از جمله اسلام، مسیحیت، یهودیت، بودیسم و غیره است. متون زیادی در رابطه با دین، معنویت و شفا وجود دارد. گر چه ارتباط بین نماز و سلامتی بسیار بیان شده است محققین هنوز بسیار باید یاد بگیرند. ما هنوز درباره نماز و مشکلاتی که بیماران در اقامه آن مواجه اند چیزی نمی دانیم. این مطالعه به منظور تبیین تجارب بیماران از نماز در بیمارستان انجام شده است.
مطالعه حاضر با روش کیفی با رویکرد تحلیل محتوا انجام شده است. نمونه گیری به روش آسان و در دسترس با انتخاب تعداد 33 بیمار بستری در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اردبیل انجام شد و روش جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. مصاحبه های ضبط شده کلمه به کلمه پیاده گردید. برای کاهش داده ها، نام گذاری داده ها و به دست آوردن کدهای تحلیلی و در نهایت تشخیص موضوعات از روش تحلیل محتوا استفاده شد.
یافته های حاصل از تحلیل داده ها به دسته بندی های زیر ختم گردید: موانع اقامه نماز، امکانات لازم برای اقامه نماز، تطبیق، نتیجه اقامه نماز در بیمارستان و عوامل تسهیل کننده نماز.
نتایج نشان داد که بیماران در اقامه نماز، این نیاز اساسی روحی و معنوی خود در بیمارستان با مشکلات عدیده ای روبرو هستند و متاسفانه هیچ گونه کمکی در این مورد انجام نمی گیرد. در پایان با توجه به نتایج مطالعه پیشنهاداتی برای بهبود کیفیت و کمیت اقامه نماز در بیمارستان ارایه گردید.

اداره درد یکی از حقوق مهم کودکان و یکی از اولویت های درمان است. تسکین درد از بروز عواقب ناگوار و عوارض جدی پیشگیری می کند و نوید بخش رشد و تکامل طبیعی نسل آینده است. پرستاران از جمله افراد کلیدی هستند که بیشترین ارتباط را با کودکان دردمند دارند و با بررسی و درمان درد کودکان می توانند از بروز مشکلات بعدی پیشگیری کنند. مطالعه تجربیات آنان نقش ارزنده ای را در چگونگی اداره درد ایفا می کند. هدف از این مطالعه بررسی تجارب پرستاران از درد کودکان است.
پژوهش حاضر کیفی و روش آن پدیده شناسی است در این روش تجربیات 19 پرستار شاغل در بخش های مختلف داخلی-جراحی و عفونی کودکان یکی از بیمارستان های شهر اصفهان در ایران، با استفاده از روش مصاحبه جمع آوری گردید. نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف انجام شد و با استفاده از روش کلایزی، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
تجارب پرستاران در دو حیطه اصلی بررسی و به کارگیری اقدامات درمانی مورد پژوهش قرار گرفت. یافته های حاصل از تجارب پرستاران در 3 مفهوم محوری توانایی شناسایی، واکنش و باورها و هفت زیر مفهوم شامل آگاهی از واقعیت درد، اهمیت نقش مراقب، وابستگی به دارو، صبر داشتن، تعاملات بین فردی، باورها نسبت به دارو نما، نگرش منفی نسبت به حضور مادر حین پروسیجرها قرار گرفت.
تجارب پرستاران نشانگر توانایی و آگاهی آنان از ماهیت درد، عوامل مؤثر بر آن و درک نقش مادر می باشد. مطالعه تجربیات آنان سرمایه ای ارزنده ای در جهت اداره بهتر درد است. بنابراین ضرورت دارد که در برنامه ریزی های آموزش پرستاری به موضوع درد در کودکان توجه بیشتری مبذول گردد و دوره های آموزش اداره درد برای تربیت پرستاران مجرب و ورزیده در نظر گرفته شود. علاوه بر این، مشارکت و نقش پزشکان در اداره درد کودکان نیز مدنظر قرار گیرد و همچنین جهت اجرای استانداردهای اداره درد شرایط و تسهیلات مناسب مهیا گردد.

کیفیت زندگی بیماران تحت همودیالیز، همواره تحت تاثیر اختلالات جسمی، روانی- اجتماعی و تغییرات سبک زندگی این گروه می باشد. به نظر می رسد حمایت اجتماعی درک شده بتواند در بهبود کیفیت زندگی این افراد دخالت نماید. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط حمایت اجتماعی درک شده و کیفیت زندگی در بیماران تحت همودیالیز انجام شد.
این مطالعه از نوع همبستگی - توصیفی بود. 202 بیمار مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی تحت درمان با همودیالیز مراجعه کننده به بخش های همودیالیز مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران از طریق تمام سرشماری در این مطالعه شرکت کردند. داده ها با بهره گیری از بخش دوم پرسشنامه منابع شخصی و ابزار کیفیت زندگی فرانس و پوورس طی چهار ماه جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS v.14 تجزیه و تحلیل شد.
یافته ها نشان داد بیشتر بیماران از سطح بالای حمایت اجتماعی درک شده (9/64%) و کیفیت زندگی مطلوب (54%) برخوردار بودند. حمایت اجتماعی درک شده با بعد سلامتی و عملکرد (05/0p≤ و65/0=r)، اقتصادی- اجتماعی (05/0p≤ و67/0=r)، روانی- معنوی (05/0p≤ و63/0=r) و خانوادگی کیفیت زندگی (05/0p≤ و51/0=r) در ارتباط بود. علاوه بر این کیفیت زندگی کلی با حمایت اجتماعی درک شده ارتباط معنادار آماری داشت (0001/0= p، 72/0=r).
حمایت اجتماعی از طریق فراهم کردن تجربیات مثبت، رضایت از نقش های اجتماعی و افزایش سازگاری با شرایط تنش زا در بیماران تحت همودیالیز می تواند سبب بهبود کیفیت زندگی آن ها شود. وجود ارتباط بین کیفیت زندگی و حمایت اجتماعی درک شده، لزوم توجه پرستاران به منابع حمایتی بیمار را آشکار می سازد. بنابراین پرستاران باید برنامه هایی را در جهت افزایش درک حمایت اجتماعی در بیماران تحت همودیالیز فراهم ساخته و از این طریق به بیماران در بهبود کیفیت زندگی آن ها کمک نمایند.

سیستم آموزش الکترونیکی ترکیبی با به کارگیری ابزارهای متنوع و فن آوری های پیشرفته سعی در بهبود کیفیت یادگیری دارد. هدف در این پژوهش پس از طراحی و به کارگیری نظام آموزش الکترونیکی ترکیبی، تعیین میزان رضایتمندی دانشجویان و اساتید دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران از این روش می باشد.
در این مطالعه توصیفی- مقایسه ای، جمعیت هدف شامل اعضا هیات علمی و دانشجویان پرستاری و مامایی مقاطع مختلف تحصیلی در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران بودند. 17 نفر از مدرسینی که داوطلب شرکت در طرح بودند دروس خود را به شیوه الکترونیکی ترکیبی آماده و اجرا نمودند. در مجموع 22 درس (45 واحد درسی) از دروس مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی پرستاری و نیز کارشناسی و کارشناسی ارشد مامایی به شیوه الکترونیکی ترکیبی در نیمسال اول 88-1387 اجرا و نظرات دانشجویان و مدرسین از این شیوه با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و مقیاس دیداری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده ها با نرم افزار SPSS v.16 و با استفاده از آزمون های توصیفی (فراوانی و درصد) و آزمون های غیر پارامتریک (ویلکاکسون) مورد بررسی قرار گرفتند.
از مجموع 181 دانشجویی که در این مطالعه به پرسشنامه پاسخ دادند (پاسخ دهی 2/82%)، 4/67% از اجرای برنامه ابراز رضایت کامل داشتند و 3/24% از دانشجویان از آموزش به شیوه الکترونیکی ترکیبی ابراز نارضایتی نمودند. همچنین رضایت دانشجویان از 4 محور (مسایل فنی و ساختاری، مسایل مربوط به یادگیرنده، مسایل مربوط به طرح درس و محتوا و مسایل مربوط به حمایت از یادگیرنده) مورد بررسی قرار گرفت. 2/88% مدرسین نیز از به کارگیری این شیوه در تدریس ابراز رضایت کامل داشتند. هم دانشجویان و هم مدرسین استفاده از روش الکترونیکی ترکیبی را به روش رایج تدریس ترجیح می دادند (001/0=p).
با توجه به این که سیستم آموزش الکترونیکی ترکیبی با امکان انعطاف پذیری در یادگیری و با قابلیت بهره گیری از مزایای هر دو روش آموزش حضوری و الکترونیکی رضایت مدرسین و دانشجویان را در پی داشت پیشنهاد می گردد که به عنوان یک روش ارایه آموزش مؤثر در دانشگاه های علوم پزشکی کشور مورد توجه قرار گیرد. ضمن آن که به جنبه های افزایش تعامل و روش های ایجاد انگیزه در آموزش الکترونیکی ترکیبی توجه بیشتری گردد.