فهرست مطالب

فصلنامه خانواده پژوهی
پیاپی 16 (زمستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/12/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • علی مظاهری، منصوره سادات صادقی، محمود حیدری صفحه 329
    هدف از اجرای پژوهش حاضر به عنوان یک پژوهش ملی مقایسه ادراک و آرمان ساختار خانواده در والدین و فرزندان جوان آن ها می باشد. بدین منظور تعداد 376 خانواده (1128 نفر) متشکل از پدر، مادر و یک فرزند جوان (15 تا 29)، از میان خانواده های ساکن در شهرهای تهران، اصفهان، تبریز، سنندج و خرم آباد با روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. هر سه عضو خانواده های شرکت کننده در طرح به طور جداگانه مقیاس ارزشیابی انطباق پذیری و پیوستگی خانواده (ویرایش سوم، FACES-III، السون و همکاران، 1985) را تکمیل کردند. قبل از اجرای پرسشنامه ها، اطلاعات دموگرافیک مورد نیاز در مورد خانواده طی مصاحبه ای با اعضای خانواده، اخذ گردید. یافته های پژوهش با استفاده از روش های آماری تحلیل واریانس آمیخته و یک راهه و آزمون تعقیبی شفه تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که فاصله قابل توجه نسلی در حوزه ساختار و کنش خانواده (در سطح ادراک شده و ایده آلی) وجود ندارد و بیشتر خانواده ها در نظام خانوادگی متعادل جای دارند. البته از نظر ساختار ادراک شده خانواده در حالی که هر دوی والدین ساختار خانواده خود را به صورت «انعطاف پذیرپیوسته» ادراک کرده اند، فرزندان جوان آن ها ساختار واقعی خانواده خود را به صورت «بی نظم پیوسته» ادراک کرده اند. هم چنین در جمع بندی کلی از پنج شهر مورد مطالعه، داده ها نشان می دهند که هر سه عضو مورد مطالعه خانواده، یعنی والدین و فرزند ساختار ایده آلی خانواده خود را به صورت «بی نظم پیوسته» ترسیم کرده اند و به عبارت دیگر خواهان پیوستگی و انعطاف پذیری بیشتری هستند. هم چنین مقایسه نتایج داده ها حاکی از وجود تفاوت معنادار بین وضعیت های ادراک شده و ایده آلی جوانان و هم چنین وضعیت های ادراک شده و ایده آلی والدین است. تفسیر و تبیین یافته های پژوهش در محورهای زیر انجام شده است: در مورد تبیین قرار گرفتن خانواده در وضعیت متعادل و فقدان شکاف نسلی، به نظام خانوادگی متعادل که وضعیت مثبت تری نسبت به سایر نظام ها دارد و منجر به توازن و کارکرد سالم خانواده ها می شود، استناد شده است. انطباق پذیری و پیوستگی مناسب در این نظام، یکی از معیارهای سلامت کنش وری و ساختار خانواده در نظریه سر کامپلکس السون و نیز بسیاری از دیگر نظریه های ساختاری خانواده محسوب شده و از عوامل مهم انسجام و میزان توافق بین نسلی می تواند باشد. در عین حال پژوهشگران در تبیین تفاوت های والدین و فرزندان در وضعیت های پیوستگی و انطباق پذیری اعتقاد دارند عوامل مختلفی از جمله: تجربه متفاوت شرایط استرس زا، محیط اجتماعی، انتظارات متفاوت و مانند آن به تفاوت یا تضاد دیدگاه والد- فرزند در خصوص ارتباط (واقعی یا فرضی) منجر می شود.
    کلیدواژگان: وضعیت ادراک شده، وضعیت ایده آلی، خانواده، والدین، فرزندان جوان
  • محسن جلالی، الناز پوراحمدی، کارینه طهماسیان، محمدرضا شعیری صفحه 353
    پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش والدین براساس برنامه فرزندپروری مثبت (P3) بر سلامت روان شناختی مادران کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای طراحی و اجرا شد. این مطالعه از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بوده و جامعه مورد مطالعه آن را مادران دانش آموزان پسر 7 تا 10 ساله دبستان های پسرانه شهرستان نهاوند تشکیل می دهند.نمونه گیری در دو مرحله انجام شد و 30 نفر از مادران کودکانی که براساس فهرست رفتاری کودک (CBCL) و فرم گزارش معلم (TRF)، مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD) تشخیص داده شده بودند، انتخاب شده و سلامت روانی آن ها با استفاده از پرسشنامه 28 سؤالی سلامت روانی (28GHQ-) مورد ارزیابی قرار گرفت.
    در نهایت 20 نفر از مادرانی که در پرسشنامه سلامت روان نمره ای برابر یا بالاتر از نقطه برش (23) گرفتند، انتخاب و به دو گروه آزمایش (10n=) و گواه (10n=) تقسیم شدند. سپس برنامه آموزش فرزندپروری مثبت به مدت 2 ماه در 8 جلسه آموزشی 120 دقیقه ای برای آزمودنی های گروه آزمایش اجرا شد. سلامت روانی مادران دو گروه بلافاصله پس از پایان جلسات آموزش والدین، دوباره مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت داده های به دست آمده توسط آزمون U من ویتنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که نمره کلی سلامت روانی و نیز نمره زیرمقیاس های نشانه های جسمانی، اضطراب و بی خوابی و افسردگی مادران گروه آزمایش پس از پایان جلسات آموزش برنامه فرزندپروری مثبت، با توجه به تغییرات پس آزمون نسبت به پیش آزمون، کاهش یافته (05/0P<) ولی در تغییرات پس آزمون نسبت به پیش آزمون زیرمقیاس نارساکنش وری اجتماعی تفاوت معنا داری را نشان نداد (15/0P=). این نتایج بیان می کنند که آموزش برنامه فرزندپروری مثبت، سلامت روان شناختی مادران کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای را افزایش می دهد. با توجه به این که شدت و ضعف مشکلات روانی عاطفی مادران نقش مستقیمی در میزان و نحوه بروز مشکلات رفتاری هیجانی کودکان دارد، لذا با انجام مداخلات این چنینی که ارتقاء سلامت روانی والدین را موجب می شود، می توان گام های مثبت و استواری در جهت رفع و یا تخفیف مشکلات رفتاری کودکان برداشت.
    کلیدواژگان: آموزش والدین، برنامه فرزندپروری مثبت، سلامت روان شناختی، اختلال ن، افرمانی مقابله ای
  • فرناز ناظرزاده کرمانی، نعیما محمدی، جواد ابراهیمی خیرآبادی صفحه 369
    در تحقیق حاضر جهت سنجش موقعیت اجتماعی فرزندان در خانواده های چندزنی به اندازه گیری میزان سرمایه اجتماعی فرزندان در این ساختار خانوادگی پرداخته شده است. برای بررسی مسئله تحقیق از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شد. حجم نمونه شامل 400 شهروند تهرانی در سه منطقه 3، 6 و 11 می‎باشد. نتایج تحقیق نشان داد که افراد جامعه نسبت به فرزندانی که در خانواده های چندهمسری جامعه پذیر شده اند نگرش منفی دارند.از این رو هنجارمندی، احساس امنیت، اعتماد و مشارکت متقابل که شاخص های مطرح شده در تئوری پیر بوردیو جهت سنجش مؤلفه سرمایه اجتماعی است در این گروه بسیار پایین ارزیابی شد. بنابراین افراد جامعه تمایل دارند فاصله زیادی را در مناسبات اجتماعی خود با آنان حفظ کنند.
    کلیدواژگان: ساختار خانواده، چندزنی، سرمایه اجتماعی
  • محمدصادق مهدوی، حسن غنیمتی صفحه 387
    مقاله حاضر به بررسی آثار ازدواج های دانشجویی که با حمایت و تشویق دانشگاه ها به صورت سالانه برگزار می شوند، می پردازد. به طور اساسی این مطالعه قصد دارد به این سؤالات پاسخ دهد که: آیا ازدواج های دانشجویی از ثبات برخوردار بوده اند؟ و در حوزه آموزشی و حفظ انگاره های فرهنگی و در ابعاد دیگر (انطباق با محیط، دست یابی به هدف، حفظ انسجام و نظام شخصیتی)، منجر به ایجاد و بروز تاثیرات مثبت شده اند؟ برای پاسخ به این سؤالات و تبیین موضوع مورد مطالعه از طریق مرور ادبیات نظری مرتبط با پژوهش حاضر یک مدل نظری منسجم ارائه گردید.و برای آزمون تجربی مدل نظری مورد اشاره از روش پیمایش استفاده شد. اطلاعات از طریق ابزار نیاز از جمعیت نمونه شامل 602 نفر از دانشجویانی که در جشن های ازدواج دانشجویی در 5 واحد دانشگاهی آزاد اسلامی شرکت کرده بودند، جمع آوری گردید. نتایج نشان می دهند که ایفای نقش تسهیلی و تشویقی از سوی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی برای ازدواج دانشجویان اگرچه می تواند از یک سو منجر به آثار مثبت در انطباق با محیط، دست یابی به هدف، حفظ انسجام به عنوان ابعاد کارکردی نظام عام اجتماعی و نظام شخصیتی گردد، اما از سوی دیگر این امر دارای آثار دوگانه متضاد در ایفای نقش ذاتی مراکز آموزش عالی در امر آموزش افراد می باشد.
    کلیدواژگان: موفقیت تحصیلی، کارکرد اجتماعی، انگاره های فرهنگی، انطباق، دست یابی به هدف، انسجام، نظام شخصیتی، ازدواج دانشجویی، ثبات ازدواج
  • فاطمه تجلی، مرتضی لطیفیان صفحه 407
    پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای هوش هیجانی در رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده شامل جهت گیری گفت وشنود و جهت گیری همنوایی، با سلامت روان انجام پذیرفت. نمونه پژوهش که به روش خوشه ایچند مرحله ای تصادفی انتخاب شد شامل 385 دانش آموز دختر (190 نفر) و پسر (195 نفر) دوره اول متوسطه شهر شیراز با میانگین سنی 15 سال و دو ماه و انحراف معیار 6 ماه بود.برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامه تجدیدنظر شده هوش هیجانی، پرسشنامه سلامت عمومی و پرسشنامه تجدیدنظر شده ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده استفاده شد. یافته ها حاکی از آن بود که اولا، جهت گیری گفت وشنود خانواده پیش بینی کننده مثبت سلامت روان فرزندان و جهت گیری همنوایی پیش بینی کننده منفی آن می باشد. ثانیا جهت گیری گفت وشنود نسبت به جهت گیری همنوایی پیش بینی کننده معنادار هوش هیجانی فرزندان است و در نهایت هوش هیجانی نقش واسطه ای سهمی بین جهت گیری گفت وشنود و سلامت روان دارد.
    کلیدواژگان: الگو های ارتباطی خانواده، جهت گیری گفت وشنود، جهت گیری همنوایی، هوش هیجانی، سلامت روان
  • پرویز شریفی درآمدی صفحه 423
    پژوهش حاضر با هدف بررسی آموزش هوش عاطفی بر سلامت عمومی مادران دانش آموزان عقب مانده ذهنی 11 تا 15 سال انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه مادران دانش آموزان عقب مانده ذهنی 11 تا 15 ساله مدارس استثنائی شهر اصفهان بود. نمونه پژوهش به صورت تصادفی ساده با استفاده از روش غربالگری انتخاب شد. بدین صورت که پس از تکمیل پرسشنامه های سلامت عمومی (28GHQ) و هوش عاطفی بار- ان توسط کلیه مادران، 111 نفر که پایین ترین نمره را در هر دو پرسشنامه کسب کرده بودند به دو گروه آزمایشی (54) و گواه (57) تقسیم شدند.گروه آزمایشی به مدت 8 هفته طی 15 جلسه 60 دقیقه ای (هفته ای دو جلسه) آموزش هوش عاطفی را دریافت کردند، در حالی که گروه گواه از این آموزش ها بی بهره بودند. نتایج تحلیل آماری t مستقل نشان داد که بین نمره های آزمودنی ها در پیش آزمون تفاوت معناداری مشاهده نشده است در حالی که بین نمره های آزمودنی ها در پس آزمون تفاوت معنادار در سطح 01/0P< وجود دارد. آموزش هوش عاطفی بر نمره کلی سلامت عمومی و مؤلفه های آن در پس آزمون تاثیر داشته و منجر به بهبود آن گشته به طوری که با مقایسه میانگین دو گروه در عامل های سلامت عمومی و هوش عاطفی نشان داده شد که آموزش هوش عاطفی بر افزایش هوش عاطفی و بهبود سلامت عمومی مادران دانش آموزان عقب مانده ذهنی مؤثر بوده است.
    کلیدواژگان: آموزش هوش عاطفی، سلامت عمومی مادران، دانش آموزان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر
  • علی معدنی پور، شیرین احمدنیا، زهرا رستمی، زهره احمدآبادی صفحه 441
    بهداشت باروری یکی از ضرورت ها و پیش نیازهای رسیدن به توسعه پایدار در جوامع کنونی به شمار می رود. از همین رو در سال های اخیر جامعه جهانی به مسئله بهداشت باروری توجه ویژه ای نشان داده است. یکی از مهم ترین نشست ها در این خصوص کنفرانس بین المللی قاهره در مورد جمعیت و توسعه است که در سال 1994 تشکیل شد و در آن برنامهعمل کشورها در خصوص موضوعات مربوط به جمعیت و توسعه تدوین گردید پس از آن برخی کشورها در جهت رشد استانداردهای بهداشت باروری تلاش های زیادی انجام داده اند. با این وجود امروز تفاوت های قابل توجهی بین کشورهای مختلف جهان از حیث میزان بهداشت باروری وجود دارد. هدف این مقاله اولا معرفی ابعاد مختلف بهداشت باروری و نمایش وضعیت مناطق مختلف جهان در خصوص شاخص های مختلف بهداشت باروری و ثانیا بررسی مهم ترین متغیرهای اثرگذار بر آن می باشد. در این تحقیق از روش تحلیل ثانویه استفاده شده است. داده ها از گزارش بهداشت باروری (2006) و مجموعه شاخص های پایداری زیست محیطی گرفته شده اند. نمونه تحقیق شامل 167 کشور از مناطق مختلف جهان که اطلاعات آن ها در خصوص معر ف های بهداشت باروری موجود بود، می باشد. یافته ها نشان می دهند که تفاوت معناداری در میزان بهداشت باروری بین مناطق مختلف دنیا وجود دارد، به این صورت که این میزان در کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی بیشتر از مناطق دیگر دنیاست. هم چنین کمترین میزان بهداشت باروری در بین کشورهای آفریقا و بعد آسیا یافت می شود. هم چنین در تبیین عوامل مؤثر بر بهداشت باروری نشان داده شده است که با وجود متغیرهای اقتصادی مثل درآمد سرانه کشورها، تاثیر متغیرهای فرهنگی و به خصوص شاخص آموزش به مراتب بیشتر است.
    کلیدواژگان: بهداشت باروری، حقوق باروری، خانواده، زنان، خاورمیانه و شمال آفریقا، آسیای مرکزی
  • تهینه سادات صادقی، منصوره سادات صادقی صفحه 461
|
  • A. Mazaheri , S. Sadeghi, M. A., M. Heydari Page 329
    The present study is aimed to compare family structure percepted and ideal between parents and their young adult children. 367 families (n =1128) inclu-ding father, mother, and a young adult child (15-29) were selected randomly through cluster sampling among fami-lies inhabited in Tehran, Isfahan, Tab-riz, Sanandaj, and Khoramabad. All three members completed Family Ad-aptability and Cohesion Evaluation Scale (third version, FACES-III, Ols-on et al., 1985) separately. Before car-rying out the questionnaires, demog-raphic information of family mem-bers was adopted by an interview.The results of the present study indicatethat there is no significant generation gap in the field of family structure and function (at perceived and ideal levels) and most of the families are placed in a balanced family system. Although, from the perceived family structure point of view, both fathers and mothers have perceived their family structure as “flexible-cohesive”, their young children have perceived their real family structure as “disorganized-cohesive”. Also, a general addup of the five cities being studied revealed that all three members, including father, mother, and child, described their ideal family structure as “disorganizedcohesive”. In other wor-ds, they wish more cohesion and flexibility. Moreover, comparing the results is indicative of significant differences between perceived and ideal conditions of youth as well as perceived and ideal conditions of parents. In order to explain the plac-ement of family in a balanced condition and the absence of gener-ation gap, we relied on the balanced family system with a more positive condition in comparison to other family systems and leads to balance and healthy family function. Appro-priate adaptability and cohesion in these systems are among the healthy functioning and family structure criteria in circumplex theory of Olson and many other structural theories of family. They might be of the impor-tant factors of intergenerational solid-arity and agreement. Yet, while expla-ining parents’ and children’s differe-nces in cohesion and adaptability conditions, investigators believe that several factors result in different or contrast parent-child views regarding communication (real or hypothetical): different experience of stressors, social environment, different expectations.
  • M. Jalali , E. Pourahmadi , K. Tahmassian , M. Shaeiri Page 353
    He purpose of this study was to in-vestigate the effectiveness of the triple p-positive parenting program on psy-chological well-being of mothers of children with oppositional defiant dis-order (ODD). Four schools of Naha-vand were randomly selected.30 mothers whose children scored above cut-point on oppositional defiant disorder subtest of Child Behavioral Checklist (CBCL) and their problems were also clarified by the Teacher Report Form (TRF) were selected.General health questionnaire (GHQ-28) was completed by mothers. 20 m-others who scored below cut off point in general health questionnaire (GHQ-28) were randomly selected and allo-cated to the experimental and control groups. Experimental group received Triplep for 8 weeks, each sessions two hours per week. Upon the completion of the training, the General health questionnaire (GHQ-28) was admini-stered as a post-test to both groups of mothers. Data was analyzed using Mann-Whitney U procedure. The results indicated that there is a signi-ficant difference between experi-mental and control groups after tra-ining. Experimental group revealed a signi-ficant decrease in subscales of phy-sical symptoms, anxiety and depr-ession after training (p<0/05). No Sig-nificant difference was found between two groups in subscales of malfun-ctioning after training (p=0.15).
  • Nazerzadeh Kermani , N. Mohamadi, M. A., J. Ebrahimi Kheirabadi, M Page 369
    In this Research for Examining the social Situation of children in poly-gamous Families, the Quantity of So-cial Capital of children in such Kind of Family Structure has been Mea-sured. For studying this Question the Survey Method and Questioner Tool were used.The Sample is composed of 400 The-ranian Citizens in Three Parts (3th,6th and 11th).Results of research shows that people of the society have a negative view on children who are living in polygamous families.Base on Peirre Bourdieu theory, So-cial Capital consists of 4 indices: no-rmality, security, mutual trust and pa-rticipation. All of these indices have been evaluated in very low level. Acc-ording to this research, people prefer to keep much distances in their social interaction with children of polyg-amous families.
  • H. Ghanimati, M. A. Mahdavi Page 387
    This article is aimed to assess some effects of "Student's Marriage Prog-ram", which is established annually in universities and is supported and enco-uraged by them. The basic questions are: (1) are Student's marriages sta-ble?, and (2) do the marriages posi-tively influence educational attainm-ent, keeping cultural patterns, and oth-er dimensions such as adaptation, goal attainment, integration, and person-ality systems of the participants?To answer these questions and to ex-plain the subject, an integrated theoretical model is planned by reviewing related literature. The method was "Survey Research". The tool for gathering data was a questionnaire. The sample was 602 students who were participated in the program in 5 branches of Islamic Azad University. The results showed two-fold directions: First, supporting and encouraging the program by uni-versities positively influences adap-tation, goal attainment, integration, and personality systems of partic-ipants. Second, it has a paradoxical, positive and negative influence on the inherent role of the higher education institutes to educate individuals.
  • F. Tajalli, M. A., M. Latifian Page 407
    This study investigated the mediation role of emotional intelligence in the relationship between dimensions of family communication patterns (conv-ersation and conformity orientations) and mental health. Participants were 385 (190 girls) selected from high schools of Shiraz city.Participants completed the modified version of Schutte Scale, Revised. Family Communication Patterns Inst-rument, and General Health Quest-ionnaire. The path analyses showed that (a) conversation orientation was a posi-tive predictor of mental health while conformity orientation was a negative predictor, (b) conversation orientation in comparison to conformity orient-tation was a significant predictor of emotional intelligence and (c) emoti-onal intelligence was a mediator var-iable between conversation orientation and mental health. Implications and suggestions for the future studies are discussed.
  • P. Sharifi Daramadi Page 423
    The objective of the present research is to study the effect of emotional intelligence training on mental health of mothers with educable mental retarded children. In order to select research sample, screening method was used in manner that after comp-letion of a General Health and Emo-tional Intelligence Questionnaires by educated mothers 25% of them who had taken the lowest score (48 per-sons) were selected, then the selected sample was divided into two test and control groups.Both groups completed Goldberg general health questionnaire (28-entry form) at pretest and Bar-N emotional inte-lligence. Then exprimental group was educated for 15 sessions for emotional intelligence. The statistical methods used at the present research are des-criptive and inferential. Exprimental group in pretest and posttest courses showed a meaningful difference and training emotional inte-lligence has had significant effects on total score of mental health as well as its indices in posttest and has imp-roved it. Exprimental and control groups comp-arison shows that there is significant difference between posttest for both groups indicating that emotional intel-igence training has had effects on mental health and improved emotional intelligence of the mothers.
  • A. Madanipour, Ahmadnia , Z. Rostamib., Z. Ahmadabadi Page 441
    Reproductive health is one of the nec-essities and prerequisites of sustain-able development in contemporary world. In recent years, global attend-ance to this issue has been raised.Since the international conference on population and development in 1994 at Cairo, some countries have tried to improve the standards of reproductive healthHowever, high differences between world countries in reproductive health indicators are remained yet.In this article, first, we have demon-strated different aspects of reprod-uctive health in many regions of the world. Second, most important factors which affect reproductive health have been explained. Secondary analysis is applied as our research method. Data are used from Reproductive Health Report (2006) and Environmental Sus-tainability Index (2005). The sample constitute of 167 countries that their data were accessable. Findings show that the mean of reproductive health in Western Europe and North America is more than other regions of the world. Also, the least amount of reproductive health found in Africa and Asia. In addition, we have clarified that cultural variables especially education is very important in explaining dependent variable bes-ides economic variables such as inco-me per capita.