فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی
سال دوم شماره 2 (تابستان 1387)

هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش افسردگی، نگرش ناکارامد و افکار خودکار منفی دانشجویان بود.
روش نیمه آزمایشی آزمون – آزمون مجدد در دو گروه آزمایشی و کنترل با کاربرد آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی MBCT برای گروه آزمایشی به کار گرفته شد. بدین منظور از بین قریب 1000 نفر دانشجوی ساکن خوابگاه های دانشگاه، 150 نفر به طور تصادفی برگزیده و از بین این افراد به حکم قرعه 30 نفر از دانشجویانی که نمرات شان در آزمون افسردگی بک 15 و بالاتر بود، انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایشی در معرض 8 جلسه آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی که هفته ای 1 بار به مدت 2-5/1 ساعت برگزار می شد، قرار گرفتند. در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون پرسشنامه های افسردگی بک، افکار خودآیند و نگرش ناکارآمد توسط آزمودنی های هر دو گروه تکمیل شد.
بعد از جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده های (با نسخه 13 SPSS) حاصل از اجرای 3 پرسشنامه به شکل پیش آزمون - پس آزمون فرضیه های پژوهش با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون همبستگی پیرسون و اجرای آزمون t مستقل برای بررسی اثر درمان، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، افسردگی، افکار خودآیند منفی و نگرش ناکارامد دانشجویان را کاهش می دهد.
بحث: دلایل تاثیرگذاری این روش درمانی به لحاظ نطری مورد بحث قرار می گیرد. با توجه به تاثیرات آموزش MBCT توصیه به به کارگیری گسترده این روش می شود.

پژوهش حاضر به بررسی تاثیر سندرم قبل از قاعدگی بر حافظه روزمره (حافظه در دنیای واقعی) و حافظه رویدادی (در دو مرحله یاد آوری آزاد و بازشناسی)، پرداخته است. این پژوهش به عنوان یک پژوهش آزمایشی و میدانی بر روی 60 خانم مبتلا به این سندرم بامیانگین سنی 33 سال اجرا شد. داده ها با روش تحلیل واریانس درون موردی (تحلیل کوواریانس) و آزمون (t) گروه های همبسته، مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. سندرم قبل از قاعدگی با تاثیر منفی بر روی عملکرد حافظه، به نوعی موجب کاهش در عملکرد حافظه روزمره و سپس افت در عملکرد حافظه رویدادی خصوصا در مرحله یاد آوری آزاد همراه بود. نه تنها سندرم قبل از قاعدگی به عنوان نوعی اختلال، در نوسانات خلقی و زوال حافظه مؤثر است، بلکه بیشترین تاثیر آن در افت عملکرد حافظه روزمره و سپس حافظه رویدادی قابل طرح است. بنابراین کنترل و درمان عوارض جسمی و روانی این سندرم به عنوان یکی از شایع ترین اختلالات زنان به منظور بهبود کارکردهای شغلی، تحصیلی و اجتماعی پیشنهاد می گردد.

حوادث غیر مترقبه ای همچون زلزله می تواند آثار مخربی بر سلامت روانی و تحول کودکان داشته باشد و حتی منجر به وقفه در مسیر تحولی کودکان گردد. در دی ماه سال 1382 زلزله هولناکی در شهرستان بم بوقوع پیوست که منجر به ویرانی و آسیبهای جسمی و روانی شدید برای ساکنین بویژه کودکان این شهرستان شد. هدف این پژوهش بررسی نتایج حاصل از آزمون ترسیم خانواده در کودکان آسیب دیده از زلزله بم است.
بدین منظور 41 دختر و 22 پسر (63 = n) ساکن در اردوگاه المهدی شرقی شهرستان بم با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و آزمون ترسیمی خانواده روی آنها اجرا شد. برای بررسی تاثیر حضور در زلزله، از دست دادن یکی از اعضای خانواده و جنسیت از حیث مؤلفه های افسردگی، اضطراب، واپس روی، پرخاشگری و حرمت خود پایین آزمون مان – ویتنی انجام شد.
یافته های پژوهش حاکی از آن بود که پسران در مؤلفه های پرخاشگری، واپس روی، افسردگی و حرمت خود پایین نشانه های شدید تری نسبت به دختران داشتند. آزمودنی هایی که در زلزله حضور داشتند، تنها در مولفه پرخاشگری تفاوت معناداری با آزمودنی هایی که در زلزله حضور نداشتند نشان دادند. از دست دادن عضوی از خانواده در افزایش یا کاهش نمرات 5 مولفه آزمون ترسیم خانواده تاثیر معناداری نشان نداد.
به نظر می رسد پسران آسیب دیده از زلزله، بیش از دختران نشانه های نابهنجاری را نشان دادند. حضور در آسیب یا زلزله نیز از عوامل تاثیر گذار بر افزایش پرخاشگری و تجربه خشم پس از واقعه است.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه باور به دنیای عادلانه و ناعادلانه، عدالت رفتاری و عدالت در ارزیابی معلمان با استرس منفی دانش آموزان راهنمایی در مدرسه در شهر اصفهان به مرحله درآمد. برای دستیابی به اهداف پژوهش از بین دانش آموزان راهنمایی، 467 نفر طی نمونه گیری دومرحله ای برای پاسخگویی به پرسشنامه های پژوهش انتخاب شدند. پرسشنامه های پژوهش شامل پرسشنامه هفت سؤالی باور به دنیای عادلانه شخصی، پرسشنامه چهار سؤالی باور به دنیای ناعادلانه، پرسشنامه سه سؤالی عدالت در ارزیابی معلمان، پرسشنامه تک سؤالی عدالت رفتاری معلمان و پرسشنامه استرس منفی دانش آموزان بود. داده های حاصل از پرسشنامه های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی تعدیلی مورد تحلیل قرار گرفتند. شواهد حاصل از بررسی روابط بین متغیرهای پژوهش نشان داد که باور به دنیای عادلانه با باور به دنیای ناعادلانه (145/0-=r) و استرس منفی دانش آموزان در مدرسه (232/0-=r) دارای رابطه منفی و معنادار، اما با عدالت در ارزیابی (302/0=r) و عدالت رفتاری (208/0=r) دارای رابطه مثبت و معنادار است. باور به دنیای ناعادلانه با عدالت در ارزیابی (139/0-=r) و با عدالت رفتاری (105/0-=r) دارای رابطه منفی بود. عدالت در ارزیابی نیز با عدالت رفتاری دارای رابطه مثبت و معنادار (457/0=r) و با استرس منفی (308/0-=r) دارای رابطه منفی و معنادار بود. عدالت رفتاری نیز با استرس منفی دارای رابطه منفی و معنادار (346/0-=r) بود. تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی تعدیلی نشان داد که با کنترل سن، وضعیت مردودی و جنسیت، به ترتیب عدالت رفتاری و باور به دنیای عادلانه قادر به پیش بینی استرس منفی دانش آموزان هستند. در پایان نیز مشخص گردید که جنسیت رابطه عدالت رفتاری با استرس منفی در دانش آموزان را تعدیل می نماید. یعنی رابطه عدالت رفتاری با استرس منفی دانش آموزان دختر نیرومندتر از این رابطه در پسران بود.

پژوهش حاضر روابط بین روان رنجورخویی و تنیدگی تحصیلی را در پیش بینی مقیاس های بهزیستی ذهنی بررسی کرد. 175 دانشجو (77 پسر و 98 دختر) به فهرست پنج عامل (BFI؛ جان، دوناهو و کنتل 1991؛ نقل از جان و اسریواستاوا، 1999)، فهرست تنیدگی دوران دانشجویی (SLSI؛ گادزلا، 1991؛ نقل از گادزلا و بالوگلو، 2001) و مقیاس های بهزیستی ذهنی پاسخ دادند. به منظور ارزیابی الگوهای تعدیل کننده و میانجیگر در بررسی روابط بین متغیرهای روان رنجورخویی، تنیدگی تحصیلی و مقیاس های بهزیستی ذهنی، از تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد که در مواجهه با تنشگرهای تحصیلی و واکنش ها به این تنشگرها (تنیدگی تحصیلی) افراد با نمره روان رنجورخویی بالا در مقایسه با افراد با نمره روان رنجورخویی پایین، در مقیاس های بهزیستی ذهنی نمرات پایین تری گزارش کردند. علاوه بر این، تنیدگی تحصیلی رابطه بین روان رنجورخویی با مقیاس های عاطفه مثبت و عاطفه منفی را به طور نسبی و رابطه بین عامل روان رنجورخویی و زیرمقیاس رضایت از زندگی را به طور کامل میانجیگری کرد.
در مجموع، نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که 1) سطوح بالای روان رنجورخویی، اثر تنیدگی تحصیلی را در پیش بینی مقیاس های بهزیستی ذهنی افزایش می دهد و 2) بخشی از اثر روان رنجورخویی بر مقیاس های بهزیستی ذهنی به تجربه سطوح متفاوتی از تنیدگی تحصیلی نسبت داده می شود.

هدف تحقیق حاضر بررسی اثر بخشی آموزش تنیدگی زدایی شناختی-رفتاری بر کاهش تنیدگی زندگی مادران شاغل برحسب ویژگی های تنیدگی زای مادر وکودک است. 130 نفر پرستار شاغل در بیمارستانهای تهران بر اساس متغیر های سن، تعداد فرزندان و سلامت جسمانی در این مطالعه شرکت کردند. در مرحله اول گروه نمونه از طریق شاخص تنیدگی والدینی (PSI) مورد ارزشیابی قرار گرفتند. در مرحله دوم 24 نفر از مادران بر اساس احراز بالاترین میزان تنیدگی زندگی بطور تصادفی در دو گروه مساوی گواه و آزمایشی جایگزین شدند. قبل از اعمال مداخله از هر دو گروه پیش آزمون بعمل آمد. سپس گروه آزمایشی به مدت 13 هفته تحت آموزش تنیدگی زدایی قرار گرفت. در پایان از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد.
نتایج مطالعه حاکی از آن است که روش آموزش تنیدگی زدایی بر کاهش تنیدگی زندگی وبعضی از ویژگی های تنیدگی زای مادر و کودک موثر بوده است.