فهرست مطالب

فصلنامه اقتصاد کشاورزی
سال سوم شماره 3 (پاییز 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/08/21
  • تعداد عناوین: 10
|
  • امید گیلانپور، مینا حجازی صفحه 1
    در این مقاله چگونگی تاثیرپذیری معیار کلی حمایت به عنوان شاخص اندازه گیری میزان حمایت از بخش کشاورزی از متغیر نرخ ارز به صورت تئوریک مورد توجه قرار گرفته و تاثیر بیش ارزش گذاری ریال بر میزان و ساختار حمایت از بخش کشاورزی ایران طی سال های 1380 تا 1384 اندازه گیری شده است. نتایج این مقاله بیانگر آن است که ارزش گذاری بیش از حد ریال، سبب بیش برآوردی معیارکلی حمایت در سال های 1381 و 1383 و در مقابل کم برآوردی آن در سال های 1380، 1382 و 1384 شده است. این امر نشان می دهد که برآیند اثر سیاست قیمت گذاری نرخ ارز بر میزان حمایت داخلی از محصولات کشاورزی نه تنها متاثراز شیوه ی اعمال حمایت داخلی (غلبه ی حمایت قیمتی از محصول بر نهاده ای یا بر عکس) است بلکه از میزان تغییر در حمایت های قیمتی و نهاده ای ناشی از انحراف نرخ ارز نیز تاثیر می پذیرد.
    کلیدواژگان: نرخ ارز، موافقت نامه ی کشاورزی، معیار کلی حمایت، ایران
  • امیر محمدی نژاد، سعید یزدانی، سید یعقوب زراعت کیش صفحه 15

    در این مطالعه با استفاده از فرم شاخص بهره وری کل عوامل تولید[1] ترنکویست-تیل، عمل کرد صنعت پرورش مرغ گوشتی ایران و پتانسیل رشد آن به تفکیک استان ها بررسی شده است. برای این منظور از نتایج طرح های آمارگیری نمونه ای مرکز آمار ایران از مرغداری های گوشتی سراسر کشور در سال های 1369، 1373، 1375 و 1380 استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که شاخص بهره وری کل صنعت طی سال های 75-1369 به طور میانگین از رشدی برابر با 6/4 درصد در سال برخوردار بوده و بهره وری کل صنعت در این مدت به میزان چشم گیری افزایش یافته است؛ اما این عمل کرد مطلوب در سال 1380 و در پی اجرای سیاست «ساماندهی صنعت طیور» در مقایسه با سال 1375 با افت 13 درصدی روبه رو شده است. مقایسه ی منطقه ای عمل کرد تولید واحدهای پرورش مرغ گوشتی نیز حاکی از آن است که اختلاف در عمل کرد تولید مناطق مختلف از 12درصد در سال 1369 به رقم 35 درصد در سال 1380 یافته که به روشنی بیانگر رشد ناهمگون صنعت و وجود شکاف عمیق در هزینه های نسبی تولید مرغ گوشتی در مناطق مختلف است. از این رو ضرورت تجدید نظر در شرایط دادن مجوزهای احداث واحدهای جدید مرغ گوشتی در مناطق مختلف و اهمیت آموزش مدیران و کارکنان واحدهای تولیدی بویژه در مناطق ضعیف از نظر عمل کرد تولید بیش از پیش نمایان می شود.

    کلیدواژگان: مرغ گوشتی، عمل کرد، بهره وری کل عوامل تولید، ترنکویست تیل
  • محمد قربانی، علیرضا کوچکی، محمدرضا کهنسال، فاطمه جعفری صفحه 31
    در این مطالعه کاربرد نیم رخ ریسک برای مدیریت ریسک محصول چغندر قند در استان خراسان شمالی بررسی شده است. برای دست یابی به نیم رخ ریسک از داده های مربوط به 120 کشاورز چغندرکار برای دوره ی زمانی 86-1384 بهره گرفته شده است. برای ارزیابی خسارت های حاصل از هر یک از ریسک ها از دو معیار فراوانی وقوع ریسک و میزان اثر ریسک و سرانجام ماتریس ریسک استفاده شده است. نتایج نشان داد که بزرگ ترین ناحیه ی ریسک به لحاظ فراوانی ریسک‎ها، ناحیه ی با ریسک پایین بوده است. در سال 1385 نسبت به سال 1384، فراوانی ریسک های مربوط به حیوانات وحشی افزایش و اثر دریافت نشدن به موقع وام کاهش یافته است در حالی که در سال 1385نسبت به سال 1386 اثر ریسک حیوانات وحشی، نیروی کار با مهارت ناکافی، ریسک علف های هرز، کم بود نیروی کار، هزینه های بالای اعتبارات و کاهش یارانه ها افزایش یافته است. با توجه به یافته ها، استفاده از نیم رخ ریسک در مدیریت ریسک ها و طراحی الگوها و پوشش بیمه ای پیش نهاد شد.
    کلیدواژگان: چغندرقند، ماتریس ریسک، معیار طبقه بندی، ریسک
  • سیدصفدر حسینی، محمد خالدی صفحه 49
    هدف اصلی این تحقیق بررسی نقش تعاونی ها در کاهش هزینه های دریافت تسهیلات مالی برای خانوارهای روستایی است. برای این منظور، نخست اجزای هزینه های مبادله ی دریافت تسهیلات قرض الحسنه به تفکیک موسسه های وام دهنده (بانک ها، صندوق های قرض الحسنه و تعاونی ها) برآورد و بررسی شد. در مرحله ی بعد، هزینه ی کل دریافت تسهیلات محاسبه و بین بانک ها، صندوق های قرض الحسنه و تعاونی ها مقایسه شده است. سپس با استفاده از روش نرخ بازده داخلی، هزینه های مبادله ی برآورد شده به نرخ درصدی هزینه ی مبادله تبدیل شد. داده های استفاده شده از طریق مصاحبه و تکمیل 480 پرسش نامه در سال 1384 با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای از استان های مازندران، خراسان رضوی، لرستان و آذربایجان شرقی جمع آوری شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که متوسط هزینه ی مبادله ی دریافت یک واحد (فقره) تسهیلات قرض الحسنه از تعاونی ها برابر 97000 ریال و در قیاس با سایر موسسه های مقدار قابل توجهی پایین تر است. نسبت هزینه ی مبادله ی دریافت تسهیلات به کل مبلغ وام نیز برای تعاونی ها برابر 8 درصد است و در مقایسه با بانک ها و صندوق های قرض الحسنه کم تر است. در مجموع می توان گفت تعاونی های روستایی می توانند نقش مهمی در کاهش هزینه های مبادله ی دریافت تسهیلات داشته باشند و دست رسی کشاورزان به تسهیلات را آسان کنند.
    کلیدواژگان: هزینه های مبادله، عقود اسلامی، بازار اعتبارات، خانوارهای روستایی
  • عبدالرسول شیروانیان، محمد بخشوده صفحه 67
  • عصمت مجرد، احمد علی کهخا، محمود صبوحی صابونی صفحه 91
    در این مطالعه، کارایی فنی واحدهای مرغداری منطقه ی سیستان با استفاده از راه کار ناپارامتریک تصادفی تعیین شد. برای محاسبه ی کارایی از 41 واحد فعال مرغداری در سال 1384، آمار و اطلاعات مربوطه جمع آوری شد. در مطالعه های پیشین تحلیل کارایی فنی واحد های تولیدی به دو روش تابع تولید مرز تصادفی[1] و تحلیل پوششی داده ها[2] مد نظر بود. در این مطالعه، با ترکیب این دو روش در چارچوبی واحد، کارایی فنی واحد های مرغداری تخمین زده شد. نتایج نشان داد که اغلب واحد های مرغداری از لحاظ فنی کارا بوده و میانگین کارایی واحد های مورد مطالعه 94 درصد می باشد. افزون بر آن، 48 درصد از واحد های مورد مطالعه دارای بازده ثابت نسبت به مقیاس، 43 درصد دارای بازده افزایشی نسبت به مقیاس و 7 درصد از واحد های مورد مطالعه دارای بازده کاهشی نسبت به مقیاس می باشند. با توجه به یافته های مطالعه، افزایش بهره وری نهاده ها و اعمال سیاست های حمایتی مناسب در خصوص بازار نهاده و محصول برای افزایش تولید و به بود کارایی فنی مورد تاکید است.
    کلیدواژگان: روش ناپارامتریک تصادفی، کارایی فنی، مرغداری، سیستان
  • عبدالکریم اسماعیلی، سمانه غزالی صفحه 107
    در این مطالعه ارزش حفاظتی رودخانه ی کر و میزان تمایل به پرداخت افراد برای حفاظت از این رودخانه با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط و پرسش نامه ی انتخاب دوگانه تعیین شد. خدمات محیطی ناشی از رودخانه ی کر گوناگون است که به ترین آن ها زراعت، پرورش ماهی و تفریح است. برای اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد از الگوی لوجیت (Logit) استفاده و پارامترها بر اساس روش حداکثر درست نمایی، برآورد شد. نتایج نشان می دهد که 57 درصد افراد تحت بررسی در این مطالعه، حاضر به پرداخت مبلغی برای حفاظت رودخانه ی کر هستند. بیش ترین تمایل به پرداخت افراد برای ارزش حفاظتی رودخانه ی کر به طور متوسط 66193 ریال برای هر خانواده به صورت ماهیانه بدست آمد و بیشینه تمایل به دریافت افراد در ازای خشک شدن رودخانه به طور میانگین 90000 ریال برای هر خانواده به صورت ماهیانه محاسبه شد. بنابراین حدود 36 درصد تمایل به دریافت افراد بیش تر از تمایل به پرداخت شان است. در این مطالعه، متوسط ارزش حفاظتی سالانه ی رودخانه معادل 286 ریال برای هر خانوار برآورد شده است. ارزش پایین حفاظتی رودخانه و خدمات محیطی ناشی از آن، آگاه نبودن مردم و بی توجهی آنان را به رودخانه ی کر نشان می دهد و لازم است که سیاست گذاران و تصمیم گیران برای آگاه سازی افراد نسبت به ارزش رودخانه ی کر، اقداماتی را انجام دهند.
    کلیدواژگان: رودخانه ی کر، ارزش حفاظتی، ارزش گذاری مشروط، تمایل به پرداخت، مدل لاجیت
  • محمود احمدپور، محمود صبوحی صابونی صفحه 121
    در این تحقیق، قیمت گذاری آب آبیاری به عنوان ابزاری برای مدیریت تقاضای آب های زیرزمینی در منطقه ی دشتستان مطالعه شد. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه با کشاورزان پیش رو دشتستان جمع آوری شد. با استفاده از روش ارزش کنونی قیمت تمام شده ی هر متر مکعب آب برای کشاورزان، برابر با 93/84 ریال به دست آمد. از سوی دیگر، با استفاده از برنامه ریزی ریاضی بازه ای[1]، قیمت سایه ای - یعنی بهره وری نهایی هر متر مکعب آب- در فصل بهار در بازه ی [2328، 178]، تابستان در بازه ی [549، 364] و پاییز و زمستان در بازه ی [1802، 210] ریال به دست آمد. برای بررسی اثربخشی قیمت گذاری، تابع تقاضای معیاری آب برای فصول مختلف و کل سال برآورد شد. نتایج نشان داد که کشاورزان درصد ناچیزی از ارزش اقتصادی آب (قیمت سایه ای آن) را در قالب هزینه های استحصال می پردازند. نتایج حاصل از برآورد تابع تقاضا نیز نشان داد که تقاضای آب آبیاری در فصول مختلف نسبت به تغییر قیمت آب در آن فصول کم کشش و تقاضای آب کل سال نسبت به تغییر قیمت آب در هر یک از فصول بسیار کم کشش است. در واقع، کشاورزان در مقابل افزایش قیمت آب نه تنها به صورت کاهش مصرف در آن فصل، بلکه به صورت تخصیص مجدد آب در کل سال واکنش نشان می دهند. با توجه به یافته های تحقیق، سیاست قیمت گذاری آب آبیاری، بر کاهش مصرف آن چندان اثر بخش نیست.
    کلیدواژگان: آب های زیرزمینی، برنامه ریزی ریاضی بازه ای، تابع تقاضای معیاری
  • سید نعمت الله موسوی، فریبا قرقانی صفحه 143
    بخش کشاورزی بزرگ ترین مصرف کننده ی آب (%95-90) است، بنابراین استفاده ی پایدار از منابع آبی محدود در این بخش اهمیت بالایی دارد. با کمی کردن پایداری آب کشاورزی بر اساس نظریه های اقتصادی می توان از پایداری به عنوان شاخصی در مدیریت نظام های کشاورزی استفاده کرد. روش به کار رفته در مورد مسایل مربوط به پایداری سیستم های کشاورزی، برنامه ریزی غیرخطی با مدل برنامه ریزی کسری چند هدفی است که شاخص های مختلف را با فرض وزن های مساوی، مقایسه و بررسی می کند. به دلیل اهمیت میزان آب مصرفی کشاورزی، شاخص های پایداری نسبت درآمد ناخالص به استفاده از آب (06/3 و 53/0) و نسبت اشتغال به استفاده از آب (265/0 و 072/0) در دو سناریو در سال زراعی (86- 1385) شهرستان مرودشت به دست آمد. کاهش آب مصرفی محصولات از طریق فن آوری های جدید آبیاری و افزایش راندمان آبیاری در واحد سطح برای افزایش این شاخص ها، نشان دهنده ی حرکت در جهت پایداری آب کشاورزی است.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی چند هدفه، برنامه ریزی کسری، پایداری آب کشاورزی
  • مهدیه ساعی صفحه 161
    مزیت نسبی یکی از معیارهای مهم اقتصادی برای برنامه ریزی تولید، صادرات و واردات است. در این مطالعه وجود یا وجود نداشتن مزیت نسبی تولید غلات (گندم، جو و ذرت دانه ای) در منطقه ی جیرفت و کهنوج در سال زراعی 86-85 با استفاده از دو نوع شاخص های شناسایی مزیت نسبی تعیین شد. شاخص های نوع اول شاخص منفعت خالص اجتماعی، هزینه ی منابع داخلی و نسبت هزینه به منفعت اجتماعی و شاخص های نوع دوم، شاخص کارایی مزیت، مقیاس مزیت و جمعی مزیت بود. بر اساس نتایج تحقیق و با استفاده از شاخص های نوع اول هیچ یک از غلات مورد بررسی در منطقه دارای مزیت نسبی نبودند. بر اساس شاخص های نوع دوم، مزیت نسبی محصول ذرت در منطقه بیش تر از متوسط کشور بود. محاسبه ی ضرایب حمایتی و نتایج حاصل از ماتریس تحلیل سیاستی نشان داد که در تولید محصول و نهاده هایی که کشاورزان در جریان تولید به کار برده اند، یارانه ی غیرمستقیم پرداخت شده و تولیدکننده در شرایط مداخله ی دولت نسبت به تجارت آزاد سود بیش تری کسب کرده یا زیان کم تری دیده است.
    کلیدواژگان: غلات، مزیت نسبی، جیرفت، کهنوج، نسبت هزینه به منفعت اجتماعی، هزینه ی منابع داخلی
|
  • O. Gilanpour, M. Hejazi Page 1
    This paper theoretically explains how AMS, criteria for measuring domestic support in AOA, is affected by distorting exchange rate and how Rial appreciation by government intervention in exchange market changed the level and structure of domestic support in Iran between 2001 and 2005.Our Results shows that Rial appreciation causes to overestimate the share of price supports to AMS in all years, overestimating AMS in 2002, 2004 and underestimating in 2001, 2003, 2005. This reveals that net effect of exchange rate on AMS depends not only on the manner of support but also on the distortion size in price support and inputs subsidies.
  • A. Mohamadi, Nejad, S. Yazdani, Y. Zeraatkish Page 15

    In this study, performances of the Iranian broiler husbandry industry and its growth potential have been calculated applying Total Factor Productivity (TFP) Tornqvist-Theil index to the data collected by the Iranian Statistical Center in 1990, 1994, 1995 and 2001. The results show that TFP index has been improved from 85.5 percent to 99.1 & 108.6 percent in 1994 and 1995 respectively. But its performance has been declined in 2001 by 13 percent due to implementing “Exchange Rate Unification” policy in 1990. In other words, sudden elimination of indirect subsidies caused technical efficiency of industry to decline. In addition, local comparison of chicken meat producing firms shows that difference between low and high performance provinces has been increased from 12 percent in 1994 to 35 percent in 2001. It implies that non symmetric industry growth has been carried out in this period and there is deep gap between average production costs of chicken meat production in different Iran provinces.

  • M. Ghorbani, A.R. Koocheki, M. R. Kohansal, F. Jafari Page 31
    In this paper, we employed risk profile analysis to study sugar beet risk management in North Khorasan. To design the risk profile, we used data from 120 sugar beet producers for the period of 2005-2007. For evaluating of losses related to each risk component, two indexes of frequency and severity of risk were calculated and based on that risk matrix were created. Results showed that area with low risks have largest frequency risk. In 2006, relatively to 2005, frequency of wild animals attack increased and impact risk of not receiving credit on time decreased while the risk impacts of wild animal’s risk, high cost of credit, unskilled labor, weeds, lack of labor and decreasing production subsidy increased comparing to those in 2007. Based on the findings, use of risk profile is suggested in risk management and designing of insurance coverage and models.
  • S. S. Hosseini, M. Khaledi Page 49
    The main goal of this research is to investigate the role of rural cooperative in deceasing transaction costs of obtaining financial credits. At first, the transaction costs components of obtaining Garzolhasana (Qard Hassan) funds according to different financial institutions (banks, Qard Hassan funds and rural cooperatives) are estimated. Then, total transaction cost of obtaining credits is compared among the banks, Qard Hassan funds and rural cooperatives. The data were collected by a survey applying a multi-stage sampling technique in 2005. The results reveal that the transaction costs of gaining credits are equivalent to 97000 Rials, that is, an additional 10.68 percent annual interest cost. The ratio of transaction costs to total loan is 8 percent for rural cooperatives and is lower than those of banks and Qard Hassan funds. In sum, we can deduce that rural cooperatives can play an important role in decreasing transaction costs of obtaining credit and therefore facilitate accessing to financial markets.
  • E. Mojarrad, A. A. Kahkha, M. Sabuhi Sabuni Page 91
    In this study, technical efficiencies of Sistan aviculture units were estimated applying stochastic nonparametric approach to data collected from 41 active aviculture units in 2005. In previous studies, technical efficiency of firms is analyzed by any of two main
    Methods
    parametric stochastic frontier analysis (SFA) and nonparametric data envelopment analysis (DEA). In this study, technical efficiency was estimated with combining these approaches in a unified framework. The results showed that the vast majority of the units are technically efficient with a score of 94 percent on average. However, 48 percent of the units have exhibited constant returns to scale, 43 percent increasing returns to scale and 7 percent Non - increasing returns to scale. Considering the findings, increasing inputs productivity and offering relevant supportive policies in respect to input and output markets are emphasized for increasing of product and improvement of technical efficiency.
  • A. Esmaeili, S. Ghazali Page 107
    The preservation value of Kor River and individual willingness to pay (WTP) is determined by contingent valuation (CV) method. There are several environmental services including agricultural production; fishery and recreation supplied by the Kor River. The logit model and maximum likelihood method are used to evaluate individual willingness to pay. The results show that 57% of households agree to pay for preservation of Kor River. The maximum willingness to pay for preservation and maximum receive due to degradation of Kor River is calculated to be 66193 and 90000 Rials (household/month), respectively. So willingness to accept is 36% more than willingness to pay. The mean of WTP for preservation is calculated to be 286 Rials (household/year). The low preservation value shows that the people are not aware about the River benefits. So, it is necessary for policy markers to attempt household's attention through further education and extensional programs to avoid degradation of this River.
  • M. Ahmadpour, M. Sabuhi Sabuni Page 121
    In this study, irrigation water pricing was investigated as a tool for under ground water demand management in Dashtestan district. The data were collected by interviewing pioneer farmers. Applying present worth procedure, the factor cost of each cubic meter of water was obtained to be 84.96 Rials. On the other hand, shadow price of water (i.e. marginal productivity of each cubic meter of water) was obtained in interval [178, 2328] in sparing, [364, 549] in summer and [210, 1802] Rials in fall and winter by Interval Mathematical Programming (IMP). Moreover, water normative demand function for various seasons and years were estimated in order to study water pricing effectiveness. Results indicated that farmers pay much lower than the real value of water in framework of water extraction costs. The results of normative demand function estimation indicated that demand for irrigation water in various seasons is inelastic with respect to water price changing in these seasons and is more inelastic for the years. In fact, farmers react against increasing water price not only as decreasing in consumption at same season, but also with reallocating a part of water in the year. Based on the findings, water pricing policy is not very effectiveness on diminishing consumption of irrigation water.
  • S. N. Musavi, F. Gharghani Page 143
    Sustainable use of limited water sources has great importance in agriculture sector as the largest water consumer (90-95 percent). According to economic theories, we can use stability as an index in agricultural systems management by quantifying agricultural water stability. Multipurpose non-linear fractional programming model is applied method of studying sustainability of agricultural systems that evaluates and compares different indexes imposing equal weights. Because of the importance of the agricultural consuming water rate, stability indexes of ratio of gross income to water usage (3.06, 0.530) and ratio of employment to water usage (0.265, 0.072) were calculated in two scenarios in agricultural year 2006-07 in Marvdasht town. Crop water consuming may be reduced through new irrigation technology and increasing irrigation efficiency that in turn increase these indexes and indicates movement in agricultural water stability.
  • M. Saei Page 161
    advantage is one of the most important economic criteria in production, import and export programming. In this survey, two group of comparative advantage recognition indices is used to investigate existence of the cereals production comparative advantage in Jiroft & Kahnooj in 2006-2007. The SCB, DRC and NSP are the first indexes and EAI, SAI and AAI are the second. Based on the findings, none of the cereals had the comparative advantage. Corn comparative advantage in the region was more than the country average. The calculated protective coefficients and PAM matrix showed that producers are paid indirect subsidies in form of output and inputs and also gain more profit by government intervention comparing to free trade.