فهرست مطالب
نشریه مطالعات ملی
سال دوازدهم شماره 1 (پیاپی 45، بهار 1390)
- 190 صفحه، بهای روی جلد: 18,000ريال
- تاریخ انتشار: 1389/12/25
- تعداد عناوین: 9
-
- مقالات
-
تبیین جغرافیایی بنیادهای هویت ملی / مطالعه موردی: ایرانصفحه 3
هویت ملی عبارت است از مجموعه عناصر و مولفه‌های مشترک یک ملت مستقل که افراد ملت نسبت به آنها خودآگاهی یافته‌اند و به واسطه آنها به یکدیگر احساس تعلق می‌کنند. در هر یک از رشته‌های علوم انسانی مرتبط با مبحث هویت ملی بر یک یا تعدادی از عناصر تشکیل‌دهنده هویت ملی به عنوان عناصر اصلی آن تاکید می‌شود. به عبارت دیگر در حالی که در جغرافیا سرزمین مشترک در این زمینه مولفه اصلی شناخته می‌شود؛ در علوم سیاسی بر ساختار سیاسی مشترک (حکومت) تاکید می‌شود و در علوم اجتماعی زبان مشترک، دین مشترک و آداب و سنن مشترک عنصر اصلی به شمار می‌روند.سوالی که در این جا وجود دارد این است که علت اختلاف بین دیدگاه‌های مختلف در زمینه اولویت دادن به عناصر هویت ملی چیست؟ و در واقع کدام یک از مولفه‌ها را می‌توان به عنوان عناصر اصلی در نظر گرفت. به نظر نویسندگان این مقاله پاسخ این سوال را می‌توان با سطح‌بندی مولفه‌های هویت ملی بر مبنای تاثیر وجود و یا عدم وجود عناصر و مولفه‌ها بر شکلگیری یک هویت ملی ارایه کرد. برای انجام این کار در ابتدا با رویکردی جغرافیایی مهم‌ترین مولفه‌های هویت ملی تعیین و سپس به اولویت‌بندی آنها پرداخته می‌شود.روش پژوهش مورد استفاده در این مقاله روش تحقیق توصیفی تحلیلی و هدف از انجام پژوهش حاضر تبیین مولفه‌های هویت ملی با رویکردی جغرافیایی می‌باشد. نتیجه به دست آمده نشان می‌دهد که اولا مهم‌ترین مولفه‌های هویت ملی صبغه جغرافیایی و سرزمینی دارند و ثانیا در تقسیم‌بندی کلی سرزمین و تاریخ مشترک مهم‌ترین مولفه‌های تشکیل‌دهنده هویت ملی می‌باشند که عدم وجود این دو مولفه به مفهوم عدم شکلگیری هویت ملی است.
کلیدواژگان: جغرافیا، تاریخ، سرزمین، هویت ملی، ایران -
صفحه 25
ایران کشوری کهن است که از گذشته دور تاکنون تنوع فرهنگی را تجربه کرده است به گونه‌ای که می‌توان آن را طبق تعریف پارخ جامعه متنوع فرهنگی دانست که با سایر جوامع متنوع چندملیتی و چندقومی تفاوت‌های بنیادین دارد. همین تفاوت ها موجب شده است تا مناسبات بین قومی و نیز روابط دولت‌ها با اقوام ایرانی با الگوهای رایج روابط و سیاست‌های قومی اختلافات زیادی را نشان دهد.یکی از مظاهر تفاوت این است که تنوع فرهنگی ایران برخلاف بعضی جوامع متنوع، در طول تاریخ موجب بروز ناهمسازی سیاسی و کشمکش بین قومی نشده است بلکه این گروه‌ها زیست مسالمت‌آمیز داشته‌اند. حتی علی‌رغم برخی تحولات قومی در مقاطعی از تاریخ ایران، این رخدادها نه ستیزه بین قومی، بلکه اقداماتی در راستای بیگانه‌ستیزی، حفظ سرزمین، مقابله بااستبداد و بی‌کفایتی طبقه حاکم بوده است. به علاوه، تکوین بعضی تحرکات اعتراضی علیه حکومت ها نیز نه به خاطر تشکیل دولت از قومیتی خاص، بلکه علیه استبداد و خودکامگی آن و صیانت از حقوق فرهنگی خود صورت گرفته است.این مقاله که با روش توصیفی تاریخی و با استفاده از تحلیل ثانویه و با الهام از نظریه چارچوب‌سازی صورت می‌گیرد، ضمن مرور فشرده تحولات قومی در تاریخ معاصر ایران، بر این نکته متمرکز است که همزیستی مسالمت‌آمیز گروه‌های قومی ایران ریشه در نظام معنایی و باور مشترک همه ایرانیان بر ایرانی بودن خود دارد که از دو خاستگاه تاریخ مشترک آنان و دین انسجام بخش اسلام متاثر شده است. این دو عنصر باعث شد تا ایرانیان منظومه هویتی خود را به گونه‌ای تعریف نمایند که نه تنها گروه‌های متنوع قومی با یکدیگر همزیستی داشته باشند بلکه تاکنون هویت‌های قومی آنها در تعارض با هویت ملی‌شان قرار نگیرد.
کلیدواژگان: تنوع فرهنگی، گروه های قومی، همزیستی مسالمت آمیز، ایران -
صفحه 53
مسئله هویت ملی امروزه یکی از مسایل اساسی پیش‌روی جوامع به ویژه جوامع در حال توسعه به‌شمار می‌رود که نیازمند توجه بیشترمسولین و دست اندرکاران است و این مهم یکی از وظایف و کارکردهای تعلیم و تربیت به‌طور اعم و دانشگاه به طور اخص می‌باشد. از آنجایی که توجه به هویت ملی در برنامه‌های درسی آموزش عالی چندان مشهود به نظر نمی‌رسد این تحقیق بر آن بود تا تاثیر برنامه‌های درسی بر هویت ملی دانشجویان مورد بررسی قرار دهد. روش این تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی می‌باشد و برای جمع‌آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان دانشگاه مازندران می‌باشد. نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد که برنامه درسی پنهان دانشگاه نتوانسته هویت ملی دانشجویان را تقویت نماید. هم‌چنین نتایج تحقیق نشان می‌دهد که بین دانشکده‌های مختلف و جنسیت افراد اختلاف معناداری وجود ندارد؛ به عبارت دیگر جنسیت و رشته در تقویت یا تضعیف هویت ملی تاثیر معناداری ندارد و تاثیر اصلی در تقویت و تضعیف هویت ملی را جو دانشگاه برعهده دارد.
کلیدواژگان: آموزش عالی، برنامه درسی پنهان، هویت ملی، دانشجویان، دانشگاه مازندران -
صفحه 73
احزاب سیاسی اصلی‌ترین کانون تجمیع خواسته‌ها و علایق گوناگون تلقی می‌شوند که به واسطه حضور آنها، زمینه‌های ساختاری و عینی لازم برای تاثیرگذاری متقابل نیروهای سیاسی و اجتماعی بر یکدیگر و بر ساختارهای سیاسی فراهم می‌شود. در طول دهه‌های گذشته، مطالعه احزاب سیاسی از سوی پژوهشگران سیاسی با دغدغه‌های مهمی نظیر بررسی رفتارهای انتخاباتی، نظریه‌های رقابت، ساختار ایتلاف‌های حزبی، تحلیل سیاستگذاری، شکلگیری روندهای تمرکزگرایی سازمان حزبی، نقش احزاب در روند مردمسالاری همراه بوده است؛ اما تاکنون مسئله بررسی احزاب از چشم‌انداز هویتی و بازخوانی فعالیت‌های آنها از این موضع، در دستور کار پژوهشگران این حوزه نبوده است.
در شرایط فقدان نهادینه شدن احزاب، بهرغم شکلگیری گروه‌بندی‌ها و جناح‌گرایی‌های سیاسی در کشور، کمتر شاهد شکلگیری ساختارهای نهادینه و باثباتی هستیم که بتوانند ظرفیت‌هایی را برای رقابت نیروهای سیاسی و در نتیجه اتحاد و ایتلاف ملی فراهم آورند. بر این اساس، شکلگیری احزاب سیاسی در ایران، بیش از آنکه تابعی از شکافها و پیچیدگی‌های اجتماعی در جامعه باشد، بیشتر برآمده از شخصیت‌گرایی، چرخش‌های سیاسی (تحولات سیاسی) و جهت‌گیری جناح‌ها در مقابل یکدیگر است. یافته اصلی پژوهش حاضر این است که به واسطه عدم شکلگیری کارکردهای صحیح نظام حزبی، فقدان درکی فراگیر از اهداف و منافع ملی، گسترش تفکر جناحی، محوریت‌یابی منفعت‌گرایی شخصی/ گروهی و ایجاد قطب‌بندی‌های متصلب فکری موجب شده است زمینه‌های تکوین نگاه هویت‌محور احزاب سیاسی در سطح ملی در محاق قرار گیرد.کلیدواژگان: احزاب، هویت ملی، ایران، مشارکت سیاسی، ادغام سیاسی -
صفحه 99
هویت سیاسی یکی از مهم‌ترین مسایل مهم در پدیده «دولت ملت‌سازی» است. از آنجا که شاهنامه فردوسی در میان متون کهن ما، نقشی اساسی در شکلگیری هویت ایرانی دارد؛ بنابراین نوع نگاه و تاثیر آن در بعد سیاسی هویت، اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. نویسنده مقاله با توجه به این موضوع، تلاش کرده است، به جستجوی مولفه‌ها و عناصر تشکیل و تحکیم هویت سیاسی و اجتماعی ایران بپردازد.
در پاسخ به پرسش مذکور، فرضیه مقاله طرح و در ضمن آن عناصری چون «دولت»، «طبقات اجتماعی»، «شکلگیری مرزهای سیاسی» و «سازوکارهای زندگی اجتماعی» به‌عنوان مهم‌ترین شاخص‌های تشکیل و تحکیم هویت سیاسی ایران معرفی شده و در بخش‌های مختلف مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نویسنده در پایان به این نتیجه رسیده است که فردوسی آگاهانه و در ضمن اسطوره‌پردازی خود در بخش اساطیری شاهنامه، هر آنچه را که برای شکلگیری هویت سیاسی اجتماعی یک «ملت» لازم بوده، بنیان نهاده است.کلیدواژگان: شاهنامه فردوسی، اساطیر ایران باستان، هویت، طبقات اجتماعی در ایران، اندیشه سیاسی در ایران باستان -
صفحه 117
گردشگری داخلی و بین‌المللی همچنان یکی از مهم‌ترین وسایل مبادلات فرهنگی است که تجربه‌ای شخصی را نه فقط از آنچه که از گذشته به جا مانده، بلکه از زندگی و جامعه کنونی به وجود می‌آورد. گردشگری فرهنگی یکی از مهم‌ترین وسایل مبادلات فرهنگی ملت‌ها و در زمره مهم‌ترین ابزارهای گفتگوی بین فرهنگی است. این نوع گردشگری عموما بر روی جوامع سنتی تمرکز دارد که در آنها سنن متفاوت، شکل منحصر به فردی از هنر و الگوهای اجتماعی دارند و آنها را از دیگر فرهنگ‌ها متمایز می‌سازند. مباحث زیادی درباره تاثیر گردشگری بر تقویت یا تضعیف فرهنگ مکان انجام فعالیت گردشگری وجود دارد. ایران فرهنگی به‌عنوان یک حوزه گسترده جغرافیایی و یک تمدن غنی و با سابقه، از قابلیت بالایی برای گردشگری فرهنگی برخوردار است. یکی از مهم‌ترین راهکارهای موثر در توسعه گردشگری فرهنگی در این حوزه، همگرایی و همکاری محدود منطقه‌ای کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان است. این مقاله از طریق روش SWOT به بررسی راهبردهای موثر در شکلگیری این همگرایی می‌پردازد.
کلیدواژگان: همگرایی و همکاری محدود منطقه ای، گردشگری فرهنگی، ایران فرهنگی، روش SWOT -
صفحه 141
رویکرد یا مطالعات پسااستعماری از حوزههای مطالعاتی جدید در مورد کشورهای موسوم به جهان سوم است. این رویکرد نگرشی است انتقادی به مجموعهای از رهیافتهای نظری غربی که پیامدهای گوناگون دوره استعماری را بر جوامع مستعمرهشده، جهان سوم و دیگر جوامع غیرغربی مورد مطالعه قرار می‌دهد. از رویکرد پسااستعماری، ارزشها، سنتهای فکری، ادبیات، معرفت و پژوهشهای علمی غربی آگاهانه و به‌طور تاریخی سنتها، صورتهای فرهنگی زندگی و بیان غیرغربی را در قالب مفهوم دیگری یا بقیه بهحاشیه رانده یا نادیده گرفته‌اند. هم‌چنین، مطالعات پسااستعماری با واکاوی تاریخی برساخت مفهوم شرق و نگاهی انتقادی به ابداع مفهوم غرب، نگرش جدیدی را در باب مسایلی چون جهانیشدن، امپریالیسم متاخر فرهنگی، شرقشناسی، غرب و دیگری، هویت دورگه، تقلید و مانند آن مطرح میسازد.
این مقاله ضمن مطالعه تاریخی پیدایش رویکرد پسااستعماری، به طرح موضوعهایی چون زبان، ادبیات، هویت، شرقشناسی، تولد غرب، دیگری، جهانیشدن، نوامپریالیسم، مفاهیم دورگه و تقلید از این رویکرد می‌پردازد.کلیدواژگان: رویکرد پسااستعماری، شرق شناسی، غرب، دیگری، جهانی شدن - معرفی و نقد
-
صفحه 171
بی‌گمان آنتونی دی‌اسمیت که برجسته‌ترین نظریه‌پرداز مسایل ملیت، قومیت و ملیت‌گرایی معاصر به‌شمار می‌رود، از پرکارترین پژوهشگران این عرصه نیز هست. گرچه در سال‌های دهه 1980م. نظریه‌پردازانی همچون ارنست گلنر، اریک هابسباوم و بندیکت اندرسون با انتشار آثار خود به مهم‌ترین نظریه‌پردازان بحث‌های ملیت و ملیت‌گرایی تبدیل شدند و مکتب مشهور به نوگرایی را (که برخی از آن به عنوان ساختارگرایی و ابزارگرایی) نیز نام می‌برند، پایه‌گذاری کردند؛ اما با انتشار تدریجی مقالات و سپس کتاب‌های آنتونی دی‌اسمیت (که خود دانشجوی ارنست گلنر بود، اما بعدها به نقد اندیشه‌های استاد خود دست زد)، او به یکی از عمده‌ترین صاحب‌نظران آن عرصه تبدیل شد. کتاب مهم او یعنی نظریه‌های ناسیونالیسم که در سال‌های دهه 1970م. منتشر شد هنوز هم برجسته‌ترین اثر در این رابطه به‌شمار می‌رود. اهمیت دی‌اسمیت تنها به این دلیل نیست که برخلاف سایر نظریه‌پردازان حوزه ناسیونالیسم و قوم‌گرایی به یک اثر بسنده نکرده و همچنان به انتشار آثار مهم در این رابطه مشغول است (و در واقع با به راه انداختن نشریه «ملت‌ها و ناسیونالیسم»، یکی از تخصصی‌ترین نشریات علمی پژوهشی را در این عرصه مدیریت می‌کند)، بلکه به این جهت است که پایه‌گذار مکتبی شد که نقاط قوت و ضعف سایر کلیت‌های عرصه مطالعات ملی را به بحث گذاشت و دیدگاه سومی را ارایه داد که بیش از سایر مکتب‌های معروف به کهن‌گرایی و نوگرایی، به تبیین پدیده پیچیده ملیت و ملیت‌گرایی و زیرشاخه پژوهشی آن، یعنی قومیت و قوم‌گرایی نزدیک است. این مکتب بر آن بود که نه دیدگاه کهن‌گرایان و ازلی‌گرایان را که می‌گویند ملیت و ملیت‌گرایی و یا اصولا ملت پدیده‌ای ازلی و بسیار کهن است (همانند وان دن برگه و پیروان او) نمی‌توان به‌طور دربست پذیرفت و نه دیدگاه نوگرایانی چون اندرسون، گلنر و هابسباوم و پیروان آنها که برآنند اصولا پدیده‌های ملت و ملیت‌گرایی پدیده‌های کاملا نوین و پیامد تحولات مدرن چون دولت‌های ملی و ایدیولوژی ملیت‌گرایی و یا مهم‌تر از آن نظام اقتصاد سرمایه‌داری می‌باشند. به نظر دی‌اسمیت نگاه دقیق جامعه‌شناسی تاریخی و داده‌های موجود مربوط به تاریخ و تمدن بشری هم دیدگاه‌های کهن‌گرایان و هم نوگرایان را به‌طور نسبی مورد تایید قرار می‌دهد.
-
تاثیر اینترنت بر هویت ملیصفحه 179
کتاب تاثیر اینترنت بر هویت ملی، اثری در رابطه با استفاده از اینترنت و تاثیرها و پیامدهای آن بر هویت ملی کاربران بالای پانزده سال در شهر تهران است. در این پژوهش تلاش شده است با تلفیق رویکردهای نظری در چارچوب نظریه‌های استفاده و خشنودی، کاشت یا پرورش و نیز نظریه ساختیابی و تحلیل پیمایشی، هویت ملی کاربران اینترنت بر پایه عناصری مانند میزان و نوع استفاده از اینترنت، مشارکت و فعال بودن کاربران، پایگاه اقتصادی اجتماعی کاربران و میزان تحصیلات آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد (ص 19).
-
Page 3
The National Identity is the collection of the common elements and factors of an independent nation that people are self conscious about it. In each branch of the Humanity sciences concerning the national identity the emphasis is upon one or a number of principal elements. In other words, while in Geography a common territory is known as the principle; in Politics the emphasis is upon the state, and in Sociology common language, religion, custom are considered as principal elements. In this article the authors to conclude that the most important factors of the national identity have the geographical aspect
Keywords: Geography, History, Territory, National Identity, Iran -
Page 25
Iran is an ancient society which experienced and still is experiencing high level of cultural diversity, so as it is deserved to be entitled as a "diverse society" according to Bhikhu Parekh’s conceptualization of cultural diversity, although Iran represents very important differences with other diverse societies such as Canada, U.S.A, Singapore, India, South Africa etc. This structural difference and different social formation led to different patterns of cross-ethnic relationships, distinct from common ethnic politics and relationships in other diverse Societies. One important feature of Iran,s cultural diversity, contrary to its counterparts is that its cultural and ethnic diversity never led to the hostility and cross-ethnic disputes, in stead the history of Iran withnessed the long history of peaceful coexistence among different Iranian ethnis. This rule is so general that even some non-peaceful ethnic events which happened in contemporary Iran is seen not as cross-ethnic disputes, but events represent ethnic uprising against inequality, non-efficiency and discriminatory policies of governments not because of their communal aspect. This descriptive-historical article which is inspired by framing theory, reviews briefly the contemporary ethnic events of Iran and seeks the fundamental reason of cross-ethnic coexistence including common history and religion of Islam, which play as a mosaic, linking every Iranians to each other.These two elements cuased all Iranians including different ethnics to define their identity soas does not come to clash with their national identity.
Keywords: Cultural Diversity, Ethnicgroups, Peaceful Coexistence, Iran -
Page 53
In defining national identity, social scholars pay attention to terms such as cooperative approach in thought manner, emotions, and tendencies as synonymous with social identity. The issue of national identity is one of the most basic issue confronting societies, and hence deserves more attention. This is one of the functions of education, and more specifically universities. Since attention to national identity is not evident in higher education curricula, this research tends to show the status of collegiate hidden curriculum on the fortification of student’s national identity. This survey is a descriptive research. Questionnaire has been used for collecting data. Students of Mazandaran University constitute the population for this study. Data shows that the collegiate hidden curriculum could not reinforce student’s national identity. It was also revealed that there is no significant difference among national identity and individual’s gender and college. On the other hand, the variables of gender and field of study do not have significant differences on the fortification or decrease of national identity while it is university atmosphere that has such an effect.
Keywords: Higher Education, Hidden curriculum, National identity, Students, Mazandaran University -
Page 73
One of the major concepts in political science discipline ispolitical party. The rise of political party in modern countries causes a pervasive & contestable controversy among western scholars. Political and social developments in recent two centuries forged the new concept to party, which unlike the previous traditional concepts such as wing, congregation, sect, and followers based on the principle of collective participation and competitiveness. Presence of political parties as democratic transformation products in the social realm, providing the means necessary for competing ideological backgrounds come in different groups in the political framework is institutionalized. Political Party functions are threefold: first, to define identity by bringing out of the political participation in rational and institutional manner; second, to emphasize, among others, basic ideals of modern norms of freedom, tolerance, law and responsibility; and third, to orient the context of social behavior in such a way as to bring out is dynamic character in the context of the political world. During past decades, scholars have studied political parties from different perspectives including: voting behavior, theories of competition, the structure of party coalitions, policy analysis, formation of centrolization process in party organizatons, the role of parties in the process of democratization. But the study of political party from the identity perspective has been neglected. This article examines the positive relationship between political party and national identity and studies the identity - based cleavages which lead to formation of political parties. In order to understand the supposed relation, the paper first conceptualize the political party and identity, then discusses the identity foundations of political parties and their role in emerging of different structures of political parties, and finally studies the various functions of political parties and obstacles facing the formation and identity functions of political parties in cortemporary Iran.
Keywords: Political Party, National Identity, Iran, Political Participation, Political Integration, Factionalism -
Page 99
The political identity is one of the most important problem involving in organizing the governments and creating nations. As, Ferdousi’s Shahname among our ancient texts has the basic function in forming Iranian identity, the way that it is considered and its effect on political identity has an important role. Concerning this subject, the writer has tried to look for the factors organizing and strengthening the social and political identity of Iran. The hypothesis of this research has been designed to answer this question and the elements such as government, social classe - forming political, frontiers and social life equipments have been studied as the indicators of forming and strengthening the political identity of Iran. At the end the writer concludes that Ferdousi has established what ever that was required to form the political and social independent identity of a nation consciously through myths in mythic part of Shahname.
Keywords: The ancient Iran, Mythes, Identity, Social class in Iran, Political thoughts in ancient Iran, Shahname -
Page 117
Domestic and international tourism continues to be among the foremost ways for cultural exchange, providing a personal experience, not only of that which has survived from the past, but of the contemporary life and society of others. Cultural tourism is among the foremost means of cultural exchanges between the people of countries and among the most valuable instruments of inter-cultural dialogue. It generally focuses on traditional communities who have diverse customs, unique form of art and distinct social practices, which basically distinguishes it from other types or forms of culture. There has been considerable debate about the role of tourism in contributing to a growth or a decline in the local cultures in areas that support tourism. Cultural Iran as a vast geographical area and a rich and old civilization and culture, has good potential for cultural tourism. One of the most important effective ways in development of cultural tourism in this area is convergence and regional limited cooperation of Iran, Afghanistan and Tajikistan in this context. This article, surveys the strategies for shaping these stratesgies with SWOT technique.
Keywords: Convergence Limited Regional Cooperation, Cultural Tourism, Cultural Iran, SWOT -
Page 141
The Postcolonial Studies is considered as a new perspective embarking to explore the third world countries issues and trends. Criticizing a set of western theoretical approaches, it seeks to investigate the various consequences the colonialism brought about for colonized, third world as well as other nonwestern society. Based on postcolonial perspective, the values, intellectual traditions, literature, knowledge and scientific research of western culture has historically and consciously marginalized nonwestern socio-cultural forms of life as an Other. Also, opening a new window to look for historical construction of Orient and invention of West, Postcolonialism critically discusses the contemporary issues such as globalization, late cultural imperialism, orientalism, west and the rest, hybrid identity, mimicry and so on. This paper, using documentary method, studies the historical emergence of Postcolonialism. In addition, it considers important issues addressed such as language, literature, identity, and orientalism, birth of the west, Other, globalization, neo-imperialism, hybridity and mimicry referring to Postcolonialism perspective.
Keywords: Postcolonialism, Orientalism, West, Other, Globalization -
Page 171
-
The Impact of Internet on National IdentityPage 179
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.