فهرست مطالب

جاویدان خرد - سال پنجم شماره 4 (پیاپی 9، زمستان 1387)

نشریه جاویدان خرد
سال پنجم شماره 4 (پیاپی 9، زمستان 1387)

  • 264 صفحه، بهای روی جلد: 20,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1387/12/20
  • تعداد عناوین: 10
|
  • فهرست مقالات به زبان های فارسی و عربی
  • درآمد
    شهین اعوانی صفحه 4
  • ابن سینا و طبقه بندی حکمت / تحلیل، تحقیق و تصحیح رساله اقسام الحکمه
    محسن کدیور صفحه 35
    یکی از آثار مسلم الانتساب ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا (370-428) «رساله اقسام الحکمه» (تقاسیم الحکمه، اقسام العلوم العقلیه) است که احتمالا بین سالهای 392 تا 412 نگاشته شده است. این رساله از یک مقدمه، 11 فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. ابن سینا در این رساله 15 علم طبیعی، 15 علم ریاضی، 7 علم الهی، 3 علم در حکمت عملی، و 9 علم منطقی و در مجموع 49 علم اصلی و فرعی حکمی را به اختصار معرفی کرده و به مهمترین کتب مرجع هر رشته نیز اشاره کرده است. در این رساله عناوین 20 کتاب ارسطو، و کتبی از افلاطون، اقلیدس، بروسن و فرفوریوس آمده است. مفاد این رساله در دیگر آثار ابن سینا از قبیل مدخل منطق و الهیات الشفاء، دانشنامه علائی، عیون الحکمه و حکمه المشرقیین به نحوی دنبال و تکمیل شده است، هر چند این رساله مشروح ترین اثر ابن سینا در موضوع طبقه بندی علوم و تقسیم حکمت است.
    طبقه بندی حکمت از سوی ابن سینا در این رساله متخذ از میراث ارسطوئی است. استخوان بندی تقسیم حکمت به نظری و عملی، و تقسیم ثلاثی هر یک، در دوران اسلامی در دو رساله «التنبیه علی سبیل السعاده» و «ما ینبغی ان یقدم قبل تعلم فلسفه ارسطو» فارابی و «مفاتیح العلوم» خوارزمی به چشم می خورد. طبقه بندی اصلی حکمت ریاضی و طبیعی نیز قبلا در رساله «کمیه کتب ارسطوطالیس و ما یحتاج إلیه فی تحصیل الفلسفه» کندی آمده است.
    اهمیت این رساله از سوئی در تثبیت موارد فوق از سوی ابن سینا و تبدیل آن به طبقه بندی رسمی در دوران اسلامی است، چرا که اکثر طبقه بندی های فوق در کتاب پرآوازه «احصاء العلوم» فارابی رعایت نشده است، و از سوی دیگر ناشی از ابتکارات ابن سینا در فصول چهارم، نهم و دهم این رساله (فصول حکمت عملیه و حکمت الهیه) است.
    تقسیم سیاست مدنی به علم ملک و علم نوامیس؛ تاسیس علم نوامیس (دین شناسی فلسفی)؛ پافشاری بر عدم مخالفت حکمت با وحی و شریعت، اعتبار احکام وحی در حوزه ممکنات عقلی، و اذعان به محدودیت ادراک عقلی و خضوع عقل در برابر مفاد وحی در قلمرو یاد شده از ابتکارات این رساله است. این راه که با کندی آغاز شد، با ابن سینا به بالندگی رسید و با رویکرد «اصالت فلسفه» فارابی متفاوت است.
    ابن سینا مجردشناسی فارابی در «احصاء العلوم» را به سه بخش خداشناسی، عقل شناسی و شناخت نفوس سماوی تجزیه کرد. جزئیات و تفصیل هر پنج بخش با ابن سینا به اوج خود می رسد، هرچند این تقسیم نه از سوی ابن سینا و نه از سوی دیگر حکیمان در عمل رعایت نشده است. دو علم وحی شناسی فلسفی و آخرت شناسی فلسفی به عنوان علوم فرعی الهی برای نخستین بار توسط ابن سینا در این رساله مطرح شده اند. ابن سینا در شرح این دو علم به نکات مهمی در باب وحی و معاد جسمانی اشاره کرده است.
    نفوذ رسالهٴ اقسام الحکمه در دوران اسلامی به مراتب بیش از کتاب ارزنده«احصاء العلوم» فارابی است. رساله ای که بتواند متفکرانی چون خواجه نصیرالدین طوسی، شهرزوری و قطب الدین شیرازی را به اقتباس (گاه تا حد نقل مستقیم) وا دارد و متفکران صاحب مکتبی چون غزالی را از تاثیر خود بی نصیب نگذارد، جایگاه رفیعی در تاریخ طبقه بندی علوم در جهان اسلام دارد. رساله اقسام الحکمه ابن سینا یکی از سه اثر تاثیرگذار حوزه «طبقه بندی علوم» در دوران اسلامی، و از زاویه «منبع شناسی فلسفی» یکی از سه اثر اصلی این دوران است. متن کامل این رساله به زبانهای لاتین، فرانسوی (3 بار) و فارسی و پاره هائی از آن به عبری و انگلیسی ترجمه شده است.
    علی رغم انتشار مکرر دو چاپ غیر مصحح، تصحیح انتقادی این رساله برای نخستین بار بر اساس چهار نسخ خطی شماره های 4754 و 4755 کتابخانه دانشگاه استانبول،4651 کتابخانه ملک تهران و4852 کتابخانه ایاصوفیه استانبول که تاریخ کتابت آنها بین سالهای 588 تا 724 است (گزیده شده از میان 58 نسخه خطی) منتشر می شود. از دستاوردهای این تحقیق کشف اثر محتمل الانتساب تازه ای از ابن سینا به نام رساله «اقسام علوم الاوائل» است.
    کلیدواژگان: ابن سینا، رساله اقسام الحکمه، تقاسیم الحکمه، اقسام العلوم العقلیه، طبقه بندی علوم، طبقه بندی حکمت
  • نمایه دوره اول در سال های 1354-1360
    صفحه 151
  • فهرست مقالات به زبان های اروپایی
  • زکریا مارک ویس صفحه 21
  • اکیرو ماتسوموتو صفحه 39
|
  • Mohsen Kadivar Page 35
  • Zia Movahed Page 5

    This paper will examine Ibn Sina’s theory of the Conditional Syllogism from a purely logical point of view, and will lay bare the principles he adopted for founding his theory, and the reason why the newly introduced part of his logic remained undeveloped and eventually was removed from the texts of logic in the later Islamic tradition. As a preliminary discussion, this paper briefly examines Ibn Sina's methodology and gives a short summary of the relevant principles of Aristotelian logic, before delving into the analysis of Ibn Sina's treatment of the conditional, which is the heart of the paper. This analysis explains Ibn Sina's theory of conditionals in systematic stages, explaining his motivation at each step and showing the weaknesses in his argument using the tools of modern symbolic logic. The paper concludes by mentioning a few of Ibn Sina's remarkable insights regarding conditionals.

    Keywords: Conditional Syllogism, Ibn Sina, Aristotelian Logic
  • Zachary Markwith Page 21

    This paper will examine how Muslim intellectuals, as a result of their attachment to the doctrine of Divine Unity (taw¤hīd), the Quran, Sunnah of the Prophet Muhammad, and the doctrines and methods of Sufism, were largely responsible for the restating of the perennial philosophy in the West in the twentieth century. The article consists of four sections: an introduction to the term 'philosophia perennis'; the place of the perennial philosophy in the Qur'an and Sunnah; the perennial philosophy and the Islamic intellectual Tradition; the lives, writings, and intellectual contributions of the five most important Muslim perennialists of the twentieth century, namely, Guénon, Schuon, Burckhardt, Lings, and Nasr The purpose of this paper is to demonstrate the inextricable link between Islam and the perennial philosophy in the twentieth century, while defending the role that orthodoxy and orthopraxy play in any authentic expression of the perennial philosophy.

    Keywords: Perennial Philosophy, Rene Guenon, Frithjof Schuon, Titus Burkhardt, Martin Lings, Seyyed Hossein Nasr
  • Akiro Matsumoto Page 39

    This paper examines the nature of language in the works of Mawlana Jalal al-Din Rumi and consists of three sections: Language and Reality in Rumi; the Complex view of Language in Fihi ma Fihi (the Discourses of Rumi); and, Poetry and Mysticism in Rumi. The paper discusses three main topics: Rumi's ambivalent attitude to language, which is seen as both a means of conveying truth and guidance and yet ultimately inadequate for expressing Divine Realities; the nature of mystical inebriation in Rumi's poetry, and the diverse ways in which this is expressed in the Divan-e Shams and the Mathnavi-e Macnavi; and the intimate connection between imagery and the expression of mystical truths in Rumi's writings. Finally, this paper will show how these three themes are interrelated, giving a complete picture of language in the works of Rumi.


    Keywords: Language (sokhan), mystical inebriation, Fihi ma Fihi, Divan-i Shams, Mathnavi-ye Macnavi, Rumi