فهرست مطالب

پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی - پیاپی 3 (تابستان 1390)

فصلنامه پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی
پیاپی 3 (تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/10/26
  • تعداد عناوین: 7
|
  • رضا اکبریان، علی قائدی صفحه 11
    یکی از مهم ترین اهداف اقتصادی کشورها، ایجاد شرایط لازم جهت افزایش تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی می باشد. از جمله شرایط لازم جهت افزایش تولید و رشد اقتصادی، سرمایه گذاری در زیرساخت های اقتصادی است. سرمایه گذاری در زیرساخت های اقتصادی به طور کلی با افزایش بهره وری عوامل تولید، گسترش محدوده بازار، تعادل عرضه و تقاضا، ایجاد اثرات جانبی، ایجاد شرایط رقابتی بهتر و هم چنین افزایش سطح رفاه باعث افزایش تولید و رشد اقتصادی می شوند.
    اهداف این تحقیق بررسی اثر سرمایه گذاری سرانه نیروی کار در زیرساخت های اقتصادی روی تولید ناخالص داخلی بدون نفت سرانه نیروی کار و هم چنین بررسی رابطه متقابل سرمایه سرانه نیروی کار، تولید بدون نفت سرانه نیروی کار و سرمایه گذاری سرانه نیروی کار در زیرساخت های اقتصادی می باشد. بدین منظور از مدل خودتوضیح برداری (VAR) برای سال های 1385-1340 استفاده شده است.
    نتایج تحقیق نشان می دهد که در بلندمدت اثر سرمایه گذاری سرانه نیروی کار در زیرساخت های اقتصادی روی تولید ناخالص داخلی بدون نفت سرانه نیروی کار مثبت می باشد و سرمایه گذاری سرانه نیروی کار در زیرساخت ارتباطات بیشترین تاثیر و سرمایه گذاری سرانه نیروی کار در زیرساخت انرژی کم ترین تاثیر را روی تولید ناخالص داخلی بدون نفت سرانه نیروی کار ایران دارد و در کوتاه مدت هیچ رابطه معنی داری بین رشد اقتصادی بدون نفت سرانه نیروی کار و رشد سرمایه گذاری سرانه نیروی کار در زیرساخت های اقتصادی وجود ندارد ولی اثر رشد سرمایه سرانه نیروی کار، روی رشد اقتصادی بدون نفت سرانه نیروی کار و سرمایه گذاری سرانه نیروی کار در زیرساخت ها معنی دار و مثبت می باشد.
    کلیدواژگان: رشد، تولید ناخالص داخلی ایران، زیرساخت، انرژی، ارتباطات، حمل و نقل، مدل خود توضیح برداری، سرمایه گذاری سرانه نیروی کار، تولید سرانه نیروی کار و رشد اقتصادی سرانه نیروی کار
  • داود بهبودی، جلال منتظری شورکچالی صفحه 49
    با توجه به اهمیت بهره وری کل عوامل (TFP) و نقش تاثیرگذار آن بر رشد اقتصادی، در مطالعه حاضر تلاش شده است بهره وری کل عوامل در ایران با استفاده از چارچوب حسابداری رشد طی دوره 1387-1345 مورد بررسی قرار گیرد.
    نتایج تجربی تحقیق ضمن تایید فرضیه بازدهی ثابت نسبت به مقیاس در ایران و تعیین سهم 62 درصدی برای سرمایه فیزیکی از تولید، نشان داد، روند نرخ رشد TFP ایران طی دوره مورد مطالعه مثبت با شیب بسیار اندک 04/0 درصدی بوده است. در ضمن برخلاف مبانی نظری، محاسبه TFP بر اساس دو چارچوب سولو (1957) و هال و جونز (1999) نشان داد که لحاظ کردن سرمایه انسانی در مدل رشد هال و جونز نتوآن استه است بر قدرت توضیحی مدل سولو، در تجزیه منابع رشد و TFP در ایران بیافزاید. علاوه براین، نتایج تحلیل حساسیت نرخ رشد TFP نسبت به تغییرات سهم سرمایه فیزیکی از تولید نشان می دهد به دلیل عدم هماهنگی بین نرخ رشد سرمایه فیزیکی و انسانی همواره سهم سرمایه فیزیکی از تولید، از مقدار بهینه خود دور بوده است. از این رو مهم ترین توصیه های سیاستی این مطالعه آن است که ضمن توجه کافی مدیریتی به رشد TFP، هماهنگی ساختار آموزشی با محیط های کسب و کار، استفاده از نیروهای ماهر و آموزش دیده در مشاغلی که در آن ها تخصص دارند، هماهنگی لازم بین نرخ رشد سرمایه انسانی و سرمایه فیزیکی، با هدف نیل به سطح بهینه TFP صورت گیرد.
    کلیدواژگان: رشد اقتصادی، سرمایه، سرمایه انسانی، بهره وری کل عوامل، حسابداری رشد
  • محمدرضا لطفعلی پور، سیده زهرا شاکری، فاطمه کبری بطا صفحه 73
    جهانی شدن حرکتی پویا است که همه ی جنبه های اقتصادی را در برگرفته و یا در حال تاثیرگذاری بر آن ها می باشد. مساله جهانی شدن به فرآیندی اشاره دارد که طی آن مرزها به مرور ناپدید می شوند و هم زمان مبادلات بین المللی افزایش می یابد. برای کشورهای در حال توسعه که آمادگی ورود به عرصه ی جهانی و تجارت آزاد را در کوتاه مدت ندارند، همگرایی اقتصادی و تشکیل بلوک های تجاری منطقه ای می تواند موثرترین راه برای باز شدن اقتصاد و ادغام آن ها در اقتصاد جهانی باشد.
    این مقاله به بررسی همگرایی اقتصادی میان کشور ایران و کشورهای آمریکای لاتین در قالب شکل گیری بلوک تجاری می پردازد. در واقع، هدف اصلی مقاله بررسی موفقیت یا عدم موفقیت تشکیل بلوک و تاثیر آن بر میزان افزایش تجارت دو جانبه بین کشور ایران و این کشورها می باشد. بدین منظور، از مدل جاذبه تعمیم یافته و برای برآورد آن از روش اقتصادسنجی رگرسیون چند متغیره با داده های تابلوئی استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل شانزده کشور در دوره زمانی 2009-2001 می باشد. نتایج نشان می دهد که وجود همکاری های اقتصادی بین ایران و آمریکای لاتین منجر به افزایش قابل ملاحظه ای در جریانات تجاری دوجانبه می گردد. به عبارت دیگر بلوک تجاری می تواند 89 درصد تجارت میان کشورهای عضو را افزایش می دهد.
    کلیدواژگان: همگرایی اقتصادی، تجارت دو جانبه، مدل جاذبه تعمیم یافته، داده های پانل
  • صمد عزیزنژاد، فتح الله تاری، سید محمدرضا سیدنورانی صفحه 99
    واردات تحت تاثیر عوامل مختلفی است که شناخت و بررسی آن ها ضرورتی انکارناپذیر است. الحاق به سازمان تجارت جهانی می تواند از طریق سازوکار هایی از قبیل کاهش نرخ تعرفه، افزایش حجم ادغام در تجارت بین الملل و قیمت های نسبی (قیمت های داخلی و خارجی) تقاضای واردات را تحت تاثیر قرار دهد. در این راستا و با توجه به بالا بودن سهم کالاهای واسطه ای و سرمایه ای در کل واردات کشور، این مقاله اثرهای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی را بر واردات کالاهای مذکور، با استفاده از روش خود توضیح برداری و با استفاده از داده های دوره 1387 1350مورد آزمون و ارزیابی قرار داده است. نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد تابع بلند مدت واردات این دسته از کالاها، حساسیت بالایی نسبت به سطح تجارت بین الملل و ادغام در اقتصاد بین الملل و حساسیت کمی نسبت به نرخ تعرفه و قیمت های نسبی در طول دوره مورد بررسی داشته است. در این راستا نتایج دوره های زمانی کوتاه مدت و بلندمدت الگو همدیگر را تایید می کنند.
    بررسی اثرات شوک ها و آنالیز واریانس نیز نشان می دهد اثرات شوک های وارده به تقاضای واردات مورد بررسی طی 3 سال به سمت صفر میل می کند و تغییرات تقاضای واردات کالاهای واسطه ای سرمایه ای بیشترین اثر را از ادغام در تجارت بین الملل می پذیرد.
    کلیدواژگان: جهانی شدن، سازمان تجارت جهانی، تجارت بین الملل، هم جمعی اقتصادی، نرخ تعرفه
  • سهراب دل انگیزان، علی فلاحتی، مهدی رجبی صفحه 135
    از بحث های مهم کلان، اثر سیاست های پولی بر بخش حقیقی اقتصادی می باشد. از نگاه کینزی های جدید عناصری مانند محدودیت های اطلاعاتی، دستمزدهای کارایی، قراردادهای ضمنی و محدودیت های اعتباری باعث می گردند که طی فرایندی اثرات تکانه های پولی مثبت و منفی متقارن نبوده و در دوره های رونق و رکود به نحو یکسانی موثر واقع نگردند. در راستای بررسی این موضوع،تحقیق حاضر به بررسی تقارن یا عدم تقارن تکانه های پولی بر رشد اقتصاد ایران از دیدگاه کینزی های جدید می پردازد. در این تحقیق ابتدا مدل مورد نظر از ادبیات کلان استخراج شده و سپس تکانه های پولی مثبت و منفی و هم چنین ادوار اقتصادی رکود و رونق با استفاده از فیلتر هودریک –پرسکات استخراج وسپس مطابق انتظارات تطبیقی، آزمون خنثایی پول در اقتصاد ایران مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که پول در اقتصاد ایران خنثی نبوده و اثرات سیاست های پولی بر رشد اقتصادی ایران نامتقارن است، طوریکه تکانه های منفی رشد اقتصادی را بیش تر از تکانه های مثبت تحت تاثیر قرار می دهند، هم چنین تکانه های منفی در دوران رونق و تکانه های مثبت در دوران رکود اثر معنی دارتری بر رشد اقتصادی دارند. بنابر نتایج تحقیق می توان استدلال کرد که اقتصاد ایران با مکتب کینزی های جدید سازگاری بیش تری دارد.
    کلیدواژگان: تکانه های پولی، عدم تقارن، رشد اقتصادی، ادوار تجاری، اقتصاد ایران
  • کریم آذربایجانی، مولود راکی، همایون رنجبر صفحه 165
    با توجه به بحث رشد صادرات و رشد اقتصادی، موضوع تنوع صادرات مورد توجه بسیاری از سیاست گذاران قرار گرفته است که منظور از آن افزایش تعداد کالاهای صادراتی و کاهش وابستگی به یک منبع درآمدی است. به بیان دیگر هرچه ترکیب و یا تمرکز کالاهای صادراتی یک کشور در تعداد بیشتری از کالاهای صادراتی باشد، گفته می شود که صادرات آن کشور متنوع تر است. در سال های اخیر متنوع سازی صادرات در کشورهای در حال توسعه که عمدتا بر صادرات تک محصولی متکی بوده اند در اولویت سیاست گذاری قرار گرفته است. این پژوهش با استفاده از تئوری های جدید رشد و تجارت بین الملل و روش اقتصاد سنجی مبتنی بر داده های تابلویی به بررسی تاثیر متنوع سازی صادرات بر بهره وری کل عوامل تولید و رشد اقتصادی کشورهای عضو گروه دی هشت طی دوره 2007-1999 می پردازد. نتایج تحقیق حاکی از تاثیر مثبت و معنادار متنوع سازی صادرات بر بهره وری کل عوامل و رشد اقتصادی می باشد. بنابراین توصیه می شود کشورهای مورد بحث از جمله ایران جهت ایجاد رشد و توسعه پایدار اقتصادی، سیاست متنوع سازی صادرات را نیز در کنار سایر عوامل موثر بر بهره وری و رشد اقتصادی مد نظر قرار دهند.
    کلیدواژگان: متنوع سازی صادرات، رشد اقتصادی، بهره وری کل عوامل تولید، رویکرد داده های تابلویی
  • محمد طاهر احمدی شادمهری، محمد علی فلاحی، سمیه خسروی صفحه 203
    بهره به عنوان هزینه فرصت سرمایه گذاری و به عبارت دیگر هزینه دریافت اعتبارات مورد نیاز در فرآیند تولید، نقش مهمی را در قیمت تمام شده کالا بر عهده دارد. لذا انتظار این است که تغییرات نرخ بهره بتواند نرخ تورم را تحت تاثیر قرار دهد. در این راستا این مقاله رابطه علیت بین تغییرات نرخ بهره و تورم را در گروه کشورهای منا بررسی می کند. هدف در این تحقیق پاسخ به این سئوال است که آیا می توان با کنترل نرخ بهره موفق به مهار تورم شد یا خیر؟داده های فصلی مربوط به نرخ بهره و تورم در مورد 16 کشور گروه منا در دوره زمانی 2008- 1997 تجزیه و تحلیل شده اند. جهت بررسی پایایی سری های زمانی داده ها از آزمون های دیکی فولر تعمیم یافته و شکست ساختاری فیلیپس استفاده شده است. آزمون علیت گرنجری و علیت هشیائو برای تعیین رابطه علیت بین دو متغیر نرخ بهره و تورم مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از آزمون های علیت گرنجری و هشیائو نشان می دهد که تنها در مورد کشورهای جیبوتی و قطر فرضیه تحقیق صدق می کند. به عبارت دیگر در این کشورها رابطه علیت از تغییرات نرخ بهره به تغییرات نرخ تورم وجود دارد اما در دیگر کشورها تغییر نرخ بهره علت تغییر نرخ تورم نیست. با توجه به نتایج تحقیق می توان گفت سیاست کاهش نرخ بهره در جهت کنترل نرخ تورم نمی تواند ما را به هدف مورد نظر برساند.
    کلیدواژگان: بهره، تورم، گروه منا، علیت گرنجری، علیت هشیائو
|
  • Reza Akbarian, Ali Ghaedi Page 11
    One of the economic goals in many countries is providing favorable conditions to boost economic growth. One of the favorable conditions for increasing the production and economic growth is investment in economic infrastructures. In general, investment in economic infrastructures, boost production and economic growth through increasing the factors such as: productivity, development of market area, equilibrium between supply and demand, creating positive externality effects, making better environment for competition and increasing the welfare level. The objectives of this study are investigating the effect of investment per worker in economic infrastructures on the non-oil gross domestic production per worker and investigating the interaction of capital per worker, non-oil economic growth per worker and investment per worker in economic infrastructures. Vector autoregressive model has been used for empirical investigation during the period of 1961-2006. The empirical results of this study show that in long run the effect of investment per worker in the economic infrastructures on the non-oil gross domestic production per worker is positive and investment per worker in the communication infrastructures has the highest effect and investment per worker in energy infrastructure has the lowest effect on the non-oil domestic production per worker. Empirical results also show that in short run the relationship between non-oil economic growth per worker and investment growth per worker in the economic infrastructures is insignificant, but the effect of capital growth per worker on the non-oil economic growth per worker and investment per worker in the infrastructures is significant and positive.
  • Davoud Behboudi, Jalal Montazeri Shoorekchali Page 49
    The most attended aspect of the modern economics is its structure which relies heavily on knowledge and awareness. In this competitive world, paying attention to knowledge and relying on innovation is what makes institutions pioneers. In the early 20th century, Joseph Schumpeter and later almost all theoreticians came to believe that the emergence of a phenomenon called job creators or in other words innovative job creators played significant roles in the economic development process and, in Schumpeter’s opinion, something that makes these people stand out is their innovation power particularly in new combinations. With regard to the deep technological gap between the developed and developing countries, Foreign Direct Investment (FDI) is one way to transfer modern technologies to the developing countries where these innovations could be applied through this transfer. Since the arrival of foreign direct investment to the developing countries brings about spillovers resulting in innovation expansion in these countries. In this article, the effects of Foreign Direct Investment (FDI) spillovers on innovation in developing countries are dealt with, considering that the panel data are arranged in the Pool method for the developing countries where the innovation information have been accessible.
  • Samad Aziznejad, Fathollah Tari, Seyed Mohammad Reza Seydnourani Page 99
    Import, which is the basis for significant effects on economics, is influenced by various factors that are essential to be recognized and examined. One of the issues that can influence the demand for import in each country is joining the World Trade Organization (WTO) which can, in fact, affect the demand for import through strategies such as decreasing tariff rates and increasing the extent of mergers in international commerce and relative prices (domestic and foreign prices). In this regard, and considering the high proportion of capital and intermediate commodities in the total import of the country, this article evaluates the effects of Iran joining WTO on the import of capital-intermediate commodities, using Vector AutoRegressive method using the data during 1971-2008. The findings of the study reveal that at long term, the import of such commodities has had high sensitivity towards international commerce and merger in international economies and little sensitivity towards tariff rates and relative prices during the above-mentioned period. The findings of both long-term and short-term periods confirm each other. Also the impulse response function and variance decomposition analyses show that the effect of one standard error which shocks involvement in import demand of studied goods, is approached to zero in three years and integration of international trade is most effective on variations of that demand.
  • Sohrab Delangizan, Ali Falahati Page 135
    One of the most important macroeconomic discussions is the effects of monetary policies on the real section of economy. With this respect, the present article investigates the asymmetric or symmetric effects of monetary shocks on the economic growth of Iran. In this article, the relevant model extracted from macroeconomic literature of money in Iran's economy is being examined. The results demonstrate that money isn’t neutral in Iran's economy and the effects of monetary policies on growth of Iran's economy are asymmetric. The negative monetary shocks influence the economic growth more than the positive monetary shocks; so that the negative monetary shocks in boom cycles and the positive monetary shocks in recession cycles have more significant effect on the economic growth. According to the result, it can be demonstrated that the effects of monetary shocks on economic growth is larger and more asymmetric if the shocks are bigger, and the lower the monetary shocks, the less the effects, consequently the asymmetry of negative and positive shocks will be slight. Also there are information gaps between economic makers so that the expectations are not formed rationally in Iran. So according to the results, it can be concluded that Iran's economy is in agreement with the Keynesian economics.
  • Karim Azarbaiejani, Molood Raki, Homayoun Ranjbar Page 165
    According to discussion of export growth and economic growth, export diversification issue has been considered by many policymakers to mean the increase of exports commodity and reducing its dependence on one source of income. In other words, regardless of the composition or concentration of a country’s export, more export commodities means more diversified exports. In recent years, export diversification in developing countries that mainly rely on exporting a single product has become a political priority. This study makes use of the new growth and international trade theories and panel data methods to examine the impact of export diversification on total factor productivity (TFP) and economic growth during the 1999-2007 in D-8 countries. The research results show that export diversification has a positive and statistically significant effect on the TFP and economic growth. Therefore to create economic growth and sustainable development, Iran has to pay attention to the export diversification policy as well as other factors that affect TFP and economic growth.
  • Mohammad Taher Ahmadi, Mohammad Ali Fallahi, Somayeh Khosravi Page 203
    Interest as investment opportunity cost or cost of required credits in production process plays an important role in cost of goods manufactured. So it is expected that inflation rate might be affected by changes in interest rate. The present paper studies causality relation between changes in interest rate and inflation rate in countries of Mena. Quarterly data concerning interest and inflation rates were analyzed in 16 member countries in Mena in the period 1997-2008. Augmented Dicki-Foler and Philips structural failure tests were used to assess the reliability of time series data. To determine causality relation between two variables of interest and inflation, Granger and Hsiao's causality tests were utilized. The results obtained from Hsiao's and Granger causality tests indicate that the research hypothesis is supported only for Qatar and Djibouti. In other words, in both countries there is a causality relation from changes in interest rate to changes in inflation rate but there isnt such relation in other countries. Considering the results of research, it can be said that policy of reduced interest rate cant lead us toward the intended goal of controlling inflation rate.