فصلنامه سالمند
پیاپی 22 (زمستان 1390)

چاقی و افزایش وزن مهم ترین عوامل خطر قابل پیشگیری بیماری های قلبی عروقی و دیابت به ویژه در افراد مسن می باشند. پژوهش حاضر با هدف تعیین فراوانی بیماری های مزمن در سالمندان شهر ایلام انجام شده است.

در یک مطالعه ی توصیفی تحلیلی 121 نفر سالمند (4/62% مرد) ساکن در شهر ایلام با میانگین سنی0/11±4/70 سال بصورت تصادفی وازطریق نمونه گیری خوشه ایوارد مطالعه گردیدند. اندازه گیری قد، وزن و فشار خون از همه ی واحدهای مورد پژوهش، توسط یک پرستارمجرب صورت گرفت.

میانگین شاخص توده بدنی kg/m2 2/4±3/25 بود. بیش از نیمی از زنان (1/56%) و 2/46% مردان، اضافه وزن یا چاقی داشتند. شیوع بیماری های قلبی و عروقی، فشار خون و دیابت طبق تشخیص پزشک به ترتیب 53%، 8/36% و 4/17% بود. ارتباط معنی داری بین فشار خون، درد قفسه ی سینه و گروه های سنی با شیوع بیماری قلبی وجود داشت (001/0p<). فشار خون سیستولیک در افراد بالای 75 سال بصورت معنی داری از فشار خون سالمندان 75-60 سال بالاتر بود (002/0p<)، در حالی که چنین ارتباطی در خصوص فشار خون دیاستولیک و شاخص توده بدنی مشاهده نگردید. بین سطح سواد و سابقه ی ابتلا به دیابت ارتباط معنی داری وجود داشت (000/0p<). همچنین سالمندانی که به طور مداوم و پیوسته تلویزیون نگاه می کردند بیش از سایرین به اضافه وزن و چاقی مبتلا بودند (05/0p<).

شیوع بیماری های مزمن در سالمندان مورد مطالعه با سن بالا، سواد و مدت زمان طولانی مشاهده تلویزیون مرتبط بود. شیوع چاقی و اضافه وزن در مطالعه ی حاضر در مقایسه با مطالعات صورت گرفته در سطح کشور همخوانی نزدیکی دارد. با این حال شیوع بیماری های قلبی و فشار خون بالاتر از سایر مطالعات کشوری بدست آمد. به منظور کاهش شیوع بیماری های مزمن در سالمندان برنامه های غربالگری و آموزش بهداشت پیشنهاد می گردد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان تداخلات دارویی بالقوه در بین بیماران سالمند بستری در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان شهید باهنر کرمان طراحی و انجام گردید. در مطالعه مقطعی حاضر نسخ 24 ساعت اول تمامی بیماران سالمند بستری در بخش مراقبت های ویژه از تاریخ 1/1/88 تا 1/1/89 از نظر تعداد و نوع تداخلات دارویی و عواملی از قبیل تعداد داروهای دریافتی، سن، جنس، مدت زمان بستری در بخش مراقبت های ویژه و تعداد پزشکان تجویز کننده دارو مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین تعداد و نوع تداخلات داروی از کتاب مرجع تداخلات دارویی Facts استفاده گردید و به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها در نرم افزار آماری SPSS 18 متناسب با اهداف پژوهش از آمار توصیفی، آزمون های آماری همبستگی پیرسون، تی مستقل و آنالیز واریانس استفاده شد. در مجموع 77 قلم داروی متفاوت در نسخ بیماران مشخص گردید و در کل 394 مورد تجویز دارو در نسخه ها یافت شد که به طور متوسط سهم هر بیمار، 62/ 5 دارو (5/1 SD=) بود. در مجموع بررسی داروهایی که بیماران بخش مراقبت های ویژه در 24 ساعت اول دریافت کرده بودند، 108 مورد تداخل دارویی یافت گردید. از نظر نوع تداخل تداخلات تاخیری (Delayed)، متوسط (Moderate) و امکان پذیر (Possible) بیشترین درصد تداخلات را به خود اختصاص داده بودند. چهار مورد تداخل دارویی ماژور رخ داده به ترتیب بین 1) سایمیتیدین و متادون 2) فورسماید و آمیکاسین 3) فنی توئین و دوپامین و 4) هپارین و آسپیرین رخ داده بود. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان دهنده ارتباط معنادار بین تعداد تداخلات دارویی با تعداد داروی تجویز شده بود. نتایج آزمون آنالیز واریانس یکطرفه نیز نشان داد که میانگین تعداد تداخلات دارویی در بیمارانی که با بهبودی از بخش مرخص شده بودند بیشتر از سایر بیماران بود. بیماران سالمند بستری در بخش مراقبت های ویژه در خطر بالایی از تداخلات دارویی قرار دارند که این امر مستلزم توجه بیشتر تیم درمانی به این موضوع می باشد.

با افزایش رشد جمعیت سالمندان و تغییر ترکیب جمعیتی به سمت سالخوردگی از این پس نیازمند افزایش اطلاعات راجع به کیفیت زندگی مربوط به سلامت در این گروه سنی هستیم تا اگر چه نمی توانیم از این تغییر جمعیتی جلوگیری کنیم ولی با برنامه ریزی های مناسب کیفیت زندگی آنها را افزایش داده و با ایجاد سالمندی فعال مشارکت آنها را در فعالیت های خانواده و جامعه بیشتر کنیم و زمینه پیشرفت اقتصادی و رفاه کشورمان را فراهم کنیم. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت کیفیت زندگی و عوامل تاثیر گذار بر آن در سالمندان 60 ساله و بالاتر ساکن مناطق شهری استان مرکزی بوده است.
این پژوهش از نوع مقطعی وتوصیفی- تحلیلی بود که بر روی 165 سالمند در مناطق شهری استان مرکزی انجام گرفته شد. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه عمومی و پرسشنامه 36 سوالی کیفیت زندگی بود. همچنین برای تجزیه و تحلیل نتایج از آزمون های آماری کای دو، فیشر، t مستقل، ANOVA یکطرفه، رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید.
میانگین سنی نمونه ها 70/7 سال بود و 44/8 درصد نمونه ها مرد و 55/2 درصد زن بودند. میانگین امتیاز کلی کیفیت زندگی برابر 22±55/66، میانگین امتیاز بخش جسمی 21±32/51 و میانگین امتیاز بخش روانی 25±57/30 و میانگین امتیاز 8 بعد کیفیت زندگی به این شرح بود: بعد عملکرد جسمی 26±45/56، کاهش عملکرد به علت مشکلات جسمی 27±60/50، درد جسمی 26±38/51، سلامت کلی 26±53/45، نشاط 24±09/53، عملکرد اجتماعی 27±85/67، کاهش عملکرد به علت مشکلات روانی 45±14/57، سلامت روانی 25±88/62. همچنین نمرات کیفیت زندگی با جنس، شغل قبلی، سواد، فعالیت های اوقات فراغت، درآمد، ورزش فعلی، ابتلا به بیماری و مصرف دارو ارتباط معنی دار داشت P<0/05)).
نتایج این پژوهش نشان داد کیفیت زندگی سالمندان مورد بررسی در حد متوسط است و افراد از نظر سلامت روانی در مقایسه با سلامت جسمی وضعیت بهتری دارند. همچنین فاکتورهای مختلفی با کیفیت زندگی سالمندان در ارتباط هستند که بسیاری از آنها مانند رفع تبعیض های جنسیتی، فراهم نمودن تسهیلات برای فعالیت های اوقات فراغت و ورزش این گروه سنی است با برنامه ریزی های جامع قابل اصلاح می باشند.

جمعیت سالمندان در ایران رو به افزایش است. تغذیه یکی از عوامل مهم تعیین کننده سلامت سالمندان است. شواهد قابل توجهی وجود دارد که نشان می دهد مصرف کم میوه و سبزیجات مهمترین عامل خطر برای بیماری های مزمن است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان مصرف میوه و سبزیجات در سالمندان شهر زاهدان انجام گرفته است.
این مطالعه توصیفی دارای جنبه های تحلیلی بوده که بر روی 300 سالمند 60 سال و بالاتر بستری در بیمارستانهای شهر زاهدان انجام گرفته است. روش نمونه گیری در دسترس، ابزار پژوهش پرسشنامه پژوهشگر ساخته بوده که روایی محتوی و نیز پایایی آن تعیین و تایید گردید. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و آمار استنباطی (آزمون کای دو) و با اطمینان بیش از 99% استفاده شد.
نتایج پژوهش نشان داد میانگین سنی واحدهای مورد پژوهش7/5 ± 8/68 بود، واز نظر میزان تحصیلات 70درصد سالمندان مورد پژوهش بی سواد بودند. 6/69 درصد ساکن شهر و 4/30 در صد ساکن روستا بودند. از نظر وضعیت تاهل 7/69 درصد واحدهای مورد مطالعه متاهل و3/29 درصد همسر فوت شده بودند. همچنین 7/97 درصد واحد های مورد پژوهش کمتر از میزان توصیه شده از سبزیجات و 64درصد کمتر از میزان توصیه شده از میوه ها استفاده می کرده اند. بین تحصیلات (p=.001) و تاهل(p<.001) ومصرف سبزیجات همچنین بین شهری و روستایی بودن(p<.002)،وتحصیلات (p<.001)با مصرف میوه رابطه آماری معنادار وجود داشت و بین جنسیت و میزان مصرف میوه و سبزیجات رابطه آماری معناداری یافت نشد. مهمترین موانع عدم مصرف کافی میوه و سبزیجات عدم آگاهی، مشکلات اقتصادی و مشکلات دهانی و دندانی بوده است.
میزان مصرف میوه و سبزیجات در سالمندان مورد مطالعه بسیار کم است و با توجه به اهمیت نقش مصرف کافی میوه و سبزیجات در سلامت سالمندان برنامه ریزی آموزشی و مداخلات تغذیه ای برای این گروه ضروری است.

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان سوءرفتار اعضای خانواده نسبت به سالمندان عضو کانون های جهاندیدگان شهر تهران و شناسایی عوامل مرتبط با آن در سال 1390 صورت گرفت.
پژوهش حاضر مطالعه ای مقطعی است که با مشارکت 379 سالمند(254 زن و 125 مرد) ساکن شهر تهران در محدوده سنی 65 سال و بالاتر عضو کانون های جهاندیدگان شهر تهران انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه چهره به چهره با سالمندان در کانون های جهاندیدگان یا منازل سالمندان انجام شد. سالمندانی که بر اساس نسخه فارسی آزمون کوتاه وضعیت شناختی فاقد اختلال شناختی تشخیص داده شدند پس از کسب رضایت آگاهانه وارد پژوهش شدند. سپس، پرسشنامه بررسی سوءرفتار خانواده نسبت به سالمندان،مقیاس اندازه گیری فعالیت های روزمره زندگی و پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری اطلاعات دموگرافیک و فردی برای آنان تکمیل گردید. داده ها پس از جمع اوری با استفاده از آماره های مجذور کای و تی تست تحلیل شدند.
یافته های پژوهش نشان داد که 9/25 درصد از نمونه های پژوهش حداقل یکی از انواع سوءرفتار را تجربه کرده بودند. بیشترین میزان شیوع سوءرفتار مربوط به غفلت عاطفی(4/17درصد) و سوءرفتار روان شناختی(2/17درصد)، و کمترین آن مربوط به طردشدگی(7/3درصد) و سوءرفتار جسمی(7/4درصد) بود. بین میزان سوءرفتار و متغیرهای جنس(0001/0 p<)، بیمه درمانی(04/0 p<)، شغل(0001/0 p<)، کفایت منابع مالی(0001/0 p<)، وضعیت سوءمصرف مواد توسط سالمند(017/0 p<)، و میانگین متغیرهای سن(026/0 p<)، و تعداد فرزندان(03/0 p<)، وضعیت عملکردی(0001/0 p<) و تعداد بستری مجدد(0001/0 p<) بین دو گروه سالمندان تحت سوءرفتار قرار گرفته و تحت سوء رفتار قرار نگرفته تفاوت معناداری وجود دارد.
با توجه به میزان بالای سوءرفتارنسبت به سالمندان، توجه ویژه و اتخاذ تدابیری به منظور پیشگیری از تبعات بلند مدت آن مورد نیاز است.

هدف اصلی این مطالعه، تعیین تاثیر کتاب درمانی بر میزان توانایی های خودمدیریتی سالمندان بود.
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی است. جامعه پژوهش شامل کلیه سالمندان 65 سال به بالای عضو کانون جهاندیدگان منطقه چهار شهر تهران بودند. نمونه شامل 60 نفر سالمند بود که با توجه به معیارهای ورود و خروج انتخاب شده بودند. اعضای نمونه با استفاده از جدول اعداد تصادفی در دو گروه مداخله(n=30) و گروه شاهد (n=30)قرارگرفتند. مداخله شامل پنج جلسه کتاب درمانی در طول ده هفته بود که برای گروه مداخله انجام شد. توانایی خودمدیریتی قبل و بعد از مداخله در هر دو گروه اندازه گیری شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه SMSA-30بود)8/0 =α(. برای تجزیه و تحلیل داده ها از spss18 استفاده شد. داده ها با کمک آزمون های آماری کای اسکوئر، کلموگروف اسمیرنوف، دقیق فیشر، تی زوجی و تی مستقل تجزیه و تحلیل شدند.
میانگین نمرات توانایی خودمدیریتی قبل از مداخله، در گروه آزمون 77/70 و در گروه شاهد 46/68 بود. پس از مداخله میانگین نمره توانایی خودمدیریتی در گروه آزمون25/73 و در گروه شاهد 53/69 بود. نتایج در سطح 95% از لحاظ آماری معنادار بود. یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد که پس از انجام مداخله، نمره کلی توانایی های خودمدیریتی پس مداخله در دو گروه آزمون و شاهد، تفاوت معناداری از لحاظ آماری دارد (p=0.03) همچنین با توجه به یافته های مطالعه حاضر مشخص می شود که نمرات گروه آزمون در خرده مقیاس های سرمایه گذاری رفتاری، تنوع رفتاری و مثبت اندیشی بطور معناداری بالاتر از گروه شاهد است که نشان دهنده بهبود این خرده مقیاس ها در گروه آزمون نسبت به گروه شاهد است (p<0/05) که تاثیر مثبت مداخله را نشان می دهد.
یافته های پژوهش حاضر، ضمن حمایت از فرضیه تحقیق نشان داد که کتاب درمانی، موجب بهبود شاخص های توانایی های خودمدیریتی می شود که این امر بدان معنی است که این مداخله، می تواند سبب بهبود محسوس و معنادار توانایی های خودمدیریتی سالمندان و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی آنها شود. لذا انجام مداخلات غیرتهاجمی نظیر کتاب درمانی و سایر درمانهای شناختی-رفتاری، توسط پرستاران می تواند ضمن بهبود توانایی های خودمدیریتی سالمندان، زمینه را جهت ارتقاء کیفیت زندگی و حضور فعال تر آنها در جامعه فراهم کند، ضمنا این مطالعه یک حوزه جدید جهت پژوهش ها و خدمات پرستاری معرفی کرده است.

از جنبه تاریخی، اغلب مطالعات انجام شده در حیطه سالمندی و شنوایی بر اختلالات درک گفتار در سالمندان تمرکز دارند. بنابر مطالعات، اغلب اختلالات بازشناسی گفتار در سالمندان از نقص در پردازش زمانی شنوایی ناشی می شود. در مطالعه حاضر، توانایی سالمندان در بازشناسی گفتار با فشردگی زمانی مورد بررسی قرار گرفت.
نسخه فارسی آزمون گفتار با فشردگی زمانی با 6 فهرست کلمات تک هجایی در سه نسبت فشردگی صفر، 40 و 60 درصد روی 36 جوان 18 تا 30 سال و 32 سالمند 60 تا 80 سال از دو جنس با شنوایی هنجار در هر گوش، انجام شد.
در هر دو گروه، بین امتیاز بازشناسی واژه ها در سه نسبت فشردگی، تفاوت معناداری وجود داشت. بین جوانان و سالمندان در هر سه نسبت فشردگی، تفاوت معناداری مشاهده شد (0001/0> p). بین دو گوش و دو جنس در نسبت های فشردگی مختلف، اختلاف معناداری مشاهده نگردید.
با افزایش سرعت گفتار، امتیاز بازشناسی کلمات به میزان قابل ملاحظه ای کاهش می یابد، و سالمندی به میزان چشمگیری بر توانایی پردازش محرکات گفتاری سریع، تاثیر دارد.

امروزه پدیده سالمندی و مسائل و مشکلات مربوط به آن موضوع بسیار مهمی می باشد که مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف قرار گرفته است و پرداختن به این مسئله از جنبه های مختلف، اهمیت فوق العاده ای پیدا کرده است. هر دوره ای از عمر بشر مشکلات خاص خود را دارد. در این مقطع جوامع سالخورده و سالمندان با مسائل و مشکلات خاص دوران سالمندی از قبیل مشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، درمانی و... مواجه هستند. بنابراین بررسی بیماری های سالمندان و هزینه های درمانی بسیار بالای آنها به عنوان یک موضوع محوری ضرورت دارد.
تحقیق حاضر سعی دارد ضمن بررسی بیماری هائی که در افراد سالمند تحت پوشش سازمان بیمه خدمات درمانی استان تهران بروز می کند به بررسی هزینه های درمانی این بیماری ها بپردازد. پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی تحلیلی است که بصورت کتابخانه ای صورت گرفته است.در این مطالعه تعداد 183093 پرونده بستری مورد کنکاش قرار گرفته و با بررسی اطلاعات هزینه ای موجود در اداره کل بیمه خدمات درمانی استان تهران و بیماری های مرتبط با آن، هزینه ها، بیماری ها و اقدامات درمانی این گروه مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.
سالمندان (گروه سنی بالای 60 سال) علیرغم اینکه 31% مراجعات بستری به اداره کل را شامل می شوند لیکن 37% هزینه را بخود اختصاص داده است و موید هزینه های نسبتا بالای این گروه سنی از بیمه شدگان می باشد. به عبارتی میانگین هزینه هر بار بستری در گروه سنی بالای 60 سال بیشتراز مقدار میانگین کل و معادل 4634384 ریال می باشد، این در حالی است که میانگین هزینه در سایر گروه های سنی بجز گروه 45 تا 59 سال بسیار کمتراز میانگین کل می باشد. مبلغ کل هزینه ها در گروه بالاتر از 60 سال از همه گروه های سنی بیشتر است. بررسی کدهای تشخیصی ICD در گروه سنی بالای 60 سال نشان می دهد که کدهای سایر بیماری های قلبی ریوی(I27)، آنژین قلبی(I20) و کاتاراکت(H25)، بیماری های ایسکمیک قلبی (125)، و نارسایی قلبی (150)، شایعترین تشخیصها در بین سالمندان می باشد.
شایعترین کدهای جراحی (کالیفرنیا) در گروه سنی بالای 60 سال، مربوط به آنژیوگرافی عروق کرونر با میانگین هزینه 9116371 ریال، و سپس کاتاراکت می باشد.
15 درصد پرونده های گلوبال مربوط به گروه سنی سالمندان و از نظر هزینه ای معادل 23 % پرونده ها مربوط به این گروه سنی می باشد. درآوردن عدسی داخل و خارج کپسولی گذاشتن لنز (کد 57 گلوبال)، فتق اینگوینال یک طرفه از هر نوع یا بدون اکسیزیون هیدروسل یا اسپرماتوسل بجز فتق اینگوینال مختنق (کد 28 گلوبال)، کوله سیستکتومی یا بدون کلانژیوگرامی یا اکسپلوریزلسیون مجاری صفراوی (کد 27 گلوبال)، رتبه های اول تا سوم شایعترین اعمال گلوبال سالمندان را تشکیل می دهند.بعبارتی بررسی الگوی بیماری در این گروه سنی بیانگر وجود بیماری های قلبی عروقی در راس جدول بیماری های شایع می باشد که این بیماری ها از بار هزینه ای نسبتا بالایی برخوردار می باشند.آزمون همبستگی پیرسون بین سن و مدت اقامت وهزینه های درمان همبستگی مثبت نشان میدهد بیمه شدگان اداره کل در آینده نزدیک، دارای رشد روزافزون در جمعیت بالای 60 سال خواهند بود. بالا بودن هزینه های درمانی گروه های سنی بالای 60 سال باعث افزایش هزینه های درمانی سازمان های بیمه گر خواهد شد.روند پیر شدن جمعیت، موید این نکته است که سازمان های بیمه گر می بایست بشدت به فکر آمادگی لازم برای مدیریت بهینه منابع باشند.