فهرست مطالب

نشریه زبان و زبان شناسی
پیاپی 12 (پاییز و زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1391/10/28
  • تعداد عناوین: 10
|
  • علی درزی، مژگان همایون فر صفحه 1
    زبان فارسی ازجمله زبان هایی است که در آن کانونی سازی[1] رخ می دهد. درنتیجه رخ داد این پدیده، که نمونه ای از قلب نحوی[2] به شمار می رود، سازه نحوی کانونی شده یا در سطح ساخت ظاهری جابه جا می شود و یا در سطح صورت منطقی به جایگاه شاخص فرافکن کانون. یافته ها نشان می دهد که: (الف) حرکت کانونی سازی، قبل از بازنمون[3]، ضرورتا منجر به خوانش تقابلی نمی شود، (ب) کانونی سازی شامل حرکت کل سازه کانونی شده در سطح منطقی است، و فقط حرکت مشخصه کانون نیست، آن گونه که در ادبیات مربوط ادعا شده است. (ج) در زبان فارسی، کانونی سازی تقابلی[4] دو سازه نحوی ذاتا غیرکانونی نیز امکان پذیر است.
    کلیدواژگان: کانون، پرسش واژه، کانون اطلاعی، کانون تقابلی، مشخصه نوایی
  • فریده حق بین، زهرا مختار آبادی صفحه 21
    این پژوهش، به توصیف کاربرد انواع بند، آرایش واژگانی و دستگاه های مربوط به آن، در نوشتار دانش آموزان پایه های دوم تا پنجم ابتدایی شهر کرمان می پردازد. چارچوب نظری پژوهش، نظریه نقش گرای مقوله و میزان هلیدی (1961) است، که باطنی (1348)، بر روی زبان فارسی پیاده کرده است. نتایج به دست آمده، حاکی از این است که در ظهور ساخت های نحوی نوشتاری نیز، همچون گونه گفتاری، سلسله مراتب وجود دارد. و ساخت های پیچیده و نشان داری مانند جملات پرسشی، منفی، مجهول و ساخت های چندمتممی، دیرتر در نوشتار دانش آموزان ظاهر می شوند، و از بسامد وقوع کمتری نیز برخوردارند. ظهور بسیاری از ساخت های نحوی پیچیده، و افزایش کاربرد آن ها، در جریان افزایش پایه تحصیلی، نقش مثبت آموزش را در پیشرفت گونه نوشتاری زبان، در نزد دانش آموزان، نشان می دهد.
    کلیدواژگان: نحو، نوشتار، دانش آموزان ابتدایی، بند، دستگاه، آرایش واژگانی
  • فرزین فهیم نیا صفحه 41
    در این پژوهش، پیکره ای از زبان فارسی، براساس آراء هلیدی (2004)، تحلیل شده است. در انجام این پژوهش، دو هدف و پرسش کلی موردنظر بوده است: نخست آن که آیا ادعاهای مطرح در دستور نقش گرای نظام مند هلیدی، به ویژه در کاربرد انواع آغازگر، بر پیکره گردآوری شده از زبان فارسی قابل انطباق است یا خیر. دوم آن که آیا به کمک یافته های این پژوهش می توان ضرورت توجه به دستاوردهای نوین زبان شناسی را، در تدوین کتاب های درسی مربوط به آموزش زبان اول و نیز در بهبود کیفی مهارت نوشتاری دانش آموزان، توجیه کرد. این پژوهش علاوه بر یافتن پاسخ این پرسش ها، به نتایج و اهداف دیگری نیز دست یافته است.
    کلیدواژگان: دستور نقش گرای نظام مند، فرانقش متنی، آغازگر، آغازگر ساده، مرکب، آغازگر بی نشان، نشان دار
  • نگار مومنی صفحه 61
    انسان همواره در جامعه نیازمند ارتباطات اجتماعی بوده و هست، و همیشه افرادی نیز بوده اند که به علت تن ندادن به هنجارهای اجتماعی، مایل نبوده اند مکالماتشان بر دیگر گویشوران آشکار شود. پس مبادرت به ایجاد گونه زبانی خاصی کرده اند تا بتوانند بدون بروز مشکل به ارتباط با یک دیگر بپردازند. چنین گونه زبانی ای را زبان مخفی می نامند. یکی از گروه هایی که تمایل ندارند اسرار و مکالماتشان بر دیگران فاش شود نوجوانان و جوانان هستند. زبان مخفی، مانند هر زبان دیگر، دارای فرایندهای واجی، ساخت واژی و روابط معنایی خاص خود است. هدف از ارائه این تحقیق، شناسایی فرایندهای واژه سازی موجود در چنین زبانی است. این تحقیق، به صورت میدانی، در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان (با میانگین سنی 21 سال) صورت گرفته است. درنهایت فرایندهای واژه سازی به دست آمده عبارتند از: ابداع، گسترش معنایی، تعبیر نزدیک، گذر از اسامی خاص به عام، قرض گیری، واژه با معنای عکس، مخفف سازی، جزء واجی، سرواژه سازی، ترکیب، کوتاه سازی و ادغام.
    کلیدواژگان: زبان مخفی، واژگان، فرایندهای واژه سازی
  • لیلا صادقی، غلامحسین کریمی دوستان صفحه 87
    این مقاله به بررسی چیستی و دلالت های “نام واقعی” و سپس نام مجازی می پردازد. هدف این است که با مقایسه این دو، به تفاوت های میان ساخت نام مجازی و واقعی و نیز رابطه میان نام مجازی (الکترونیکی) با هویت فردی بپردازیم. و همچنین ارزش فردی، اجتماعی و فرهنگی پدیده نام گذاری مجازی را مورد بررسی قرار دهیم. مبنای داده های این پژوهش، پرسش نامه ای است شامل 10 سوال 4 گزینه ای، که 222 آزمودنی به آن پاسخ داده اند. ازاین طریق، 13 الگوی نام گذاری مجازی استخراج شد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است مبنی بر این که انتخاب هر نام، به صورت ناخودآگاه از سوی فرد، اشاره به نوع نگاه او به مقوله خود، و نیز دلالت بر بخشی از هویت فردی او دارد. درنتیجه، کارکردهای نام در دنیای واقعی و مجازی تفاوت هایی دارند. چنان که در نام های واقعی، نام به دلیل ملازمت درزمانی با فرد، بر هویت او تاثیر می گذارد، ولی در نام های مجازی، فرد خواسته های خود را به واسطه نام، مطرح می کند و بر نام خود تاثیر می گذارد.
    کلیدواژگان: نام الکترونیکی، نام مجازی، نام واقعی، هویت فردی، نظام ارجاعی، نظام دلالتی، نام گذاری
  • تهمینه شیخی صفحه 115
    در مقاله حاضر نگارنده به بررسی مقوله حذف گروه فعلی در بافت گزارش های زنده فوتبال رادیویی پرداخته است. به این منظور، در ابتدا نگرش دستورنویسان ایرانی و غربی را به مقوله حذف معرفی کرده، و سپس انواع حذف را از دیدگاه زبان شناسانی چون هلیدی و حسن و همچنین کوئرک و دیگران طبقه بندی کرده است. مقوله حذف از دیدگاه معنا شناسی شناختی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. داده های مقاله حاضر از دو گزارش زنده فوتبال رادیویی گردآوری شده است. بررسی داده ها نشان دهنده آن است که ما می توانیم برای حذف واژگانی پیشنهادی هلیدی، در زبان فارسی، زیرمجموعه هایی، مانند حذف فعل لازم، حذف فعل مجهول، حذف فعل متعدی و... قائل شویم.
    کلیدواژگان: حذف، گروه فعلی، انسجام، معنی شناسی شناختی
  • محمد مهدی احدیان صفحه 129
    جای نام ها مجموعه ای از واژگان هستند که از روزگاران گذشته برجا مانده اند. در این مقاله ضمن تعریف جای نام شناسی و انواع جای نام ها از دید زبان شناسی، به ارائه روشی زبان شناختی برای تحلیل ساختار واژگان و دسته بندی جای نام ها پرداخته شده است. یکی از قدم های بنیادین برای بررسی درزمانی و هم زمانی جای نام ها، بررسی آن ها از دیدگاه صرفی است. از آنجا که جای نام ها، به عنوان مقولات زبانی، درطول زمان در معرض انواع تحولات زبان شناختی قرار دارند، در این بررسی ساخت صرفی جای نام ها در استان همدان مورد توجه قرار گرفته است. براین اساس، با کمک روش های زبان شناسی تاریخی بر روی جای نام های استان همدان، بررسی صرفی انجام گرفته است و برای هریک از وندهایی که در ساخت جای نام ها دخالت دارند، کارکرد جدیدی در جای نام سازی پیشنهاد شده، که تاکنون مطرح نبوده است.
    کلیدواژگان: جای نام، صرف، اشتقاق، وندهای جای نام ساز، ریشه شناسی
  • عباسعلی آهنگر صفحه 151
    انوشه (1388)، در مقاله ای با عنوان “نقدی بر تحلیل پوسته ای گروه فعلی در زبان فارسی” مقاله “تحلیل پوسته ای گروه فعلی در زبان فارسی بر پایه برنامه کمینه گرا” آهنگر(1387)، را مورد نقد قرار داده است.
    ابتدا لازم می دانم تا سپاس فراوان خود را از نقدکننده گرامی و همچنین مجله زبان و زبان شناسی، که امکان مناسبی برای ارائه، تحلیل و نقد مقاله های چاپ شده فراهم آورده است، ابراز نمایم. نگارنده، مورد (1- الف) در این نقد، که اشتباه حروف چینی بوده است، را تایید می کند. اما طرح سایر ایرادهای وارد بر این مقاله را تامل برانگیز می داند. در زیر، ایرادهای مطرح شده، باتفصیل، مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
  • مهدی اعلایی صفحه 167
|
  • Ali Darzi, Mojgan Homayounfar Page 1
    In Persian, focusing triggers scrambling in which the focused element moves to the specifier of focus projection either in spell-out or in logical form. The results of a study which checked this hypothesis showed that first of all contrastive reading is not the only reading of the focused phrase when focusing happens in spell-out; secondly, contrary to what is reported in the related literature, when focusing happens in LF, both the focused phrase and the focused feature are able to move; and thirdly, the movement of more than one non-inherently focused element is permissible in surface structure of sentences in Persian.
    Keywords: focus, wh, phrase, information focus, contrastive focusing, prosodic feature
  • Farideh Haghbin, Zahra Mokhtarabadi Page 21
    This descriptive study examined the use of clause, its word order and its three systems in four thousand written clauses produced by second to fifth grade elementary school girls in Kerman. Bateni’s adaptation of Halliday's functional scale and category to the Persian language was used as the framework of the study. The results demonstrate a hierarchy in the production of written syntactic structure by the subjects. Similar to the spoken language, complex and marked structures such as questions and passives, are produced later and less than simple and unmarked ones. With regard to the advent of complex structures and the increase of their use, the role of education in the development of written language among these students seems to be positive.
    Keywords: syntax, writing, elementary school students, clause, system, word order
  • Farzin Fahimnia Page 41
    This paper reports a study carried out to find answers to the following general questions: Is the analysis utilized in the Hallidayan Systemic Functional Grammar, concerning different types of themes in particular, fully applicable to Persian primary school textbooks and students’ compositions or not? Secondly, is it necessary to apply the findings of modern linguistics to L1 textbooks and to developing students’ writing skills? For this purpose, a Persian language corpus was analyzed based on Halliday (2004). In addition to answering these questions, this research achieved further findings.
    Keywords: Systemic Functional Grammar (SFG), textual metafunction, theme, simple, multiple theme, unmarked, marked theme
  • Negar Momeni Page 61
    Some speakers prefer or need to keep their words secret. Therefore, they developed a special language variety to communicate with each other without problem. This variety is called argot, and like other varieties has its unique phonological, morphological and semantic rules. To identify the word formation process of argot among Persian teenagers and adolescents, a field research was carried out among the 21 year-old students of Islamic Azad Unversity, Takestan branch. The identified word formation processes were coinage, extension, close interpretation, use of proper noun as generic, borrowing, use of antonyms, abbreviation, phonological segmentation, use of acronyms, compounding, clipping and blending.
    Keywords: argot, lexicon, word formation process, coinage
  • Leila Sadeghi, Gholamhosein Karimi Dustan Page 87
    The present article reports a study which examined the essence and implication of real name, the relationship between electronic name address and individual identity, and the individual and social value of the nomination phenomenon. The assumption was that the unconscious choice of a theme of nomination partially reveals a user’s view of his/her self and his/her individual identity. To this end, the researcher developed a questionnaire consisting of 10 multiple-choice questions. Based on the results obtained from 222 respondents, 13 themes of virtual nomination were identified and analyzed with the use of descriptive statistics. The results of the study showed that the user’s choice of name in the virtual world can, as a signifying system, provide clues to his/her psychological profile, contrary to the discourse system of the real name which is referential. On the other hand, the user’s personality can, to some extent, influence his/her choice of the virtual name. So, there are some differences in the use and choice of real and virtual names, in that virtual names entail individual and social identity of the internet users, whereas virtual names throw light on their personality.
    Keywords: electronic name address, virtual name, real name, individual identity, referential system, signifying system, nomination
  • Tahmineh Sheikhi Page 115
    The main focus of this paper is the study of ellipsis of verbal group in live radio football reports. Different types of ellipsis are classified according to Halliday and Hassan, Quirk, and also from the perspective of cognitive semantics. The data of the study were gathered from two live radio football reports. The findings demonstrated that Halliday’s lexical ellipsis can be sub-classified in Persian into intransitive verb ellipsis, passive verb ellipsis, and transitive verb ellipsis.
    Keywords: ellipsis, verbal group, cohesion, football report
  • Mohammad Mahdi Ahadian Page 129
    Toponymy is the study of place-names, based on etymological, historical and geographical information. This research tries to have a derivational morphology survey on toponyms of Hamedan province. The main discussion proposes a true method to analyze toponyms based on derivational morphology and historical linguistics point of view. This paper gives many applied affixes supported by clear examples. Since toponyms have been subjected to many linguistic changes throughout the history, this paper focuses on the syntactic structure analysis. There is also a new function proposed for the affixes which are found in the toponyms studied in this research.
    Keywords: Toponym, morphology, derivational morphology, Persian affixes, etymology
  • Mahdi Alayee Page 167