فهرست مطالب

گلجام - پیاپی 18 (بهار 1390)

نشریه گلجام
پیاپی 18 (بهار 1390)

  • 128 صفحه، بهای روی جلد: 20,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1392/02/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سیدمحمدمهدی میرزاامینی، سیدجلال الدین بصام صفحه 9
    طرح های فرش ایران دارای دسته بندی های گوناگونی است که فرش ترنجی و لچک ترنج در این بین هم به لحاظ زیبایی و هم به لحاظ کثرت استفاده و تولید از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این بین به نظر نمی رسد که ترنج در فرش ایرانی تنها به دلیل ابعاد زیبایی شناختی اش به این درجه از اهمیت و کثرت رسیده باشد؛ و در این بررسی نقش ترنج در فرش ایران از منظر نمادین و به شیوه کتابخانه ای و تحلیل محتوا مورد کنکاش قرار گرفته است. ترنج به طور آشکار هم از نظر ظاهری و هم از نظر مفهومی در فرش به درجه ای از پختگی و زیبایی رسیده که در کمتر صنایع دستی دیگری بتوان شاهد آن بود. نقش ترنج در ادامه اعتقادات اسطوره ای و نمادین گلستان و حوض شکل گرفته، اما تکامل آن به شکل امروزی در اصل انعکاس ذهنیت، اندیشه و آرزوهای هنرمند مسلمان ایرانی در تجلی باغ بهشت و فضایی روحانی است. از طرفی در ترنج عینیت بخشیدن به تصورات مینوی از شکل زمینی و این دنیایی خود خارج شده و با بیانی نمادین با استفاده از نقوش تجریدی و انتزاعی، سعی در القای فضایی مقدس را دارد و اختصاصا تاکیدش بر دنیایی لامکان و لازمان است که در قالب تصویر و فرم خاصی نمی گنجد و اینجاست که هنرمند به بیان نمادین متوسل می گردد. برای القای این مفهوم والا طراح یا بافنده، مرکز فرش را با درک تمام معانی متصف به آن و در آگاهی کامل برمی گزیند.
    کلیدواژگان: فرش ایران، نماد، ترنج، حوض، باغ بهشت
  • محمدعلی اسپنانی، پیوند توفیقی بروجنی صفحه 31
    کهن نقش گلدانی از اساسی ترین نقش مایه های الگوساز در فرهنگ تصویری ایران، چه به صورت منفرد و چه در ترکیب بوده و از مظاهر مفرح و خرمی بی پایان است. کثرت گونه ها، تنوع فرم و ساختار انعطاف پذیرآن در همنشینی با نقش مایه های دیگر، نقش مایه گلدان را به عنصری پایه و هادی دیگر نقش ها مبدل نموده است. دستبافته های روستایی و عشایری به تنهایی و تمامی، قدرت و ارزش های نقش گلدانی را هویدا ساخته و خود را به مثابه سرمشق هایی نو در صناعات و سبک های شهری قرار داده اند. در این بین، فراوانی، تنوع و به ویژه حضور خلاقانه نقش گلدان در قلمرو قالی های خشتی روستایی چهارمحال و بختیاری از اهم مواردی است که سوالات متعددی را مطرح می نماید. از آن جمله: تنوع نقش مایه گلدان در قالی های خشتی چگونه است؟ ترکیبات اصلی (شکل و ساختار) آن چیست؟ و در نهایت، تغییر و تحولات این نقش در حوزه فوق مدلول چه عواملی است؟ به نظر می رسد موشکافی در حوزه فوق علاوه بر شناسایی شکل و ترکیبات نقش مایه گلدان منجر به کشف اهمیت و جایگاه نقش های اصیل در حوزه های روستایی، حفظ میراث ملی و به ویژه خلق ترکیباتی ارزشمند برپایه الگوهای بکر در طراحی امروز خواهد شد. تحقیق حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی بوده و در گردآوری اطلاعات به منابع اسنادی و به ویژه مطالعات میدانی اتکاء شده است.
    کلیدواژگان: نقش مایه گلدان، قالی های خشتی روستایی، چهار محال و بختیاری، شکل و ساختار
  • مهلا تختی، رضا افهمی صفحه 49
    قالی ایران همواره تجلی گاه باورها و آیین های اقوام مختلف این سرزمین بوده است. در میان نقوش گوناگون گیاهی و جانوری، قالی های منقوش به درخت سخنگو که به «واق واق» نیز مشهورند، به واسطه خصوصیات تصویری خود نقش روایی را جایگزین رویه تمثیلی و نمادین نقوش تزئینی فرش نموده اند. پژوهش حاضر هدف خود را دستیابی به کیفیات بصری و مفاهیم این درخت از طریق بررسی تطبیقی میان آثار موجود در سه تمدن ایران، هند و آسیای میانه قرار داده است. پژوهش بر روی مفاهیم و در زمینه سنت تصویری با اتکا به مدارک برجای مانده در فرهنگ، ادبیات و سنت تصویری قالی های ایران، هند و آسیای میانه انجام پذیرفته است. نتیجه حاصل نشان می دهد که واق واق ریشه در دل فرهنگ کهن هندو ایرانی دارد ولی با جدایی شاخه های این تمدن معانی گوناگونی یافته است. در هند این درخت از بعد مفهومی، تصویری از درخت دانش و تصویری از کلیله و دمنه به عنوان خرد جاری از زبان حیوانات است، اما هنگام ورود به نواحی شرقی، این بعد مفهومی را حفظ و در نواحی شمال غربی ایران به واسطه پیوند با ریشه های شمنیزم برجای مانده از آسیای میانه به درخت زندگی، بخشی از مناسک باروری و مامن سکونت ارواح تصویر کنونی تبدیل می شود. این نقش مایه تزئینی به مرور از قرن ششم هجری/ دوازدهم میلادی و با ورود قبایل آسیای میانه به سرزمین ایران وارد شده و به صورت های گوناگونی تجلی می یابد. این پژوهش با روش توصیفی/تحلیلی صورت گرفته است.
    کلیدواژگان: درخت سخنگو، واق واق، فرش ایران، کلیله و دمنه
  • محسن حسین خانی، مجید منتظر، صفدر اسکندرنژاد، محمد کریم رحیمی صفحه 71
    یکی از روش های اصلاح الیاف پشمی ایرانی کاهش ظرافت آن و ایجاد ویژگی زیردست ابریشمی در آن است که معمولا با کاهش استحکام الیاف همراه است. همچنین ضد میکروب کردن کالای پشمی نیز به جهت حفاظت کالا و مصرف کننده در برابر حمله و رشد میکروبی مورد توجه است. در این تحقیق سنتز همزمان نانو نقره به کمک احیاء نیترات نقره توسط بی سولفیت سدیم انجام شده و همزمان، افزایش ظرافت الیاف پشم نیز به وسیله اعمال کشش روی نخ حاصل شده است. بر این اساس نخ پشم ضخیم ایرانی با ظرافت مناسب همراه با سنتز نانو نقره روی آن به دست آمده است که ضمن حصول خواص ضد میکروبی مناسب، برخی ویژگی های دیگر آن شامل استحکام و نمره نخ نیز بهبود یافته است. همچنین آنالیز های EDX و SEM با تایید سنتز نانو نقره روی الیاف پشم نشان دادند که شرایط آزمایش اهمیتی ویژه داشته و در رفتار ضد میکروبی لیف موثرند.
    کلیدواژگان: سنتز همزمان نانونقره، ظرافت پشم، ضد میکروب، استحکام، نمره نخ
  • سمیه لطیفی، حشمت الله سعدی صفحه 81
    تعاونی های فرش دست باف روستایی یکی از نظام های تولیدی در صنعت فرش دست باف کشور هستند که هدف آنها استفاده موثر از منابع جهت پاسخگویی به نیازهای تولیدکنندگان سنتی فرش دست باف است. از آنجا که در حدود سه دهه از تشکیل این تعاونی ها در کشور می گذرد و ادامه فعالیت اقتصادی و اجتماعی این تعاونی ها بستگی به تجزیه و تحلیل مشکلات جاری آنها دارد، در این مطالعه تعاونی های فرش دست باف روستایی شهرستان همدان آسیب شناسی شده اند. مهمترین اهداف تحقیق عبارتند از: (1) تحلیل نقاط ضعف، تهدیدها، نقاط قوت و فرصت های تعاونی های فرش دست باف و (2) تدوین، تبیین و تحلیل استراتژی هایی جهت تقویت این تعاونی ها با توجه به نتایج آسیب شناسی. جامعه آماری تحقیق کلیه اعضای فعال تعاونی های فرش دست باف شهرستان همدان (923 نفر) است که از این تعداد 90 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسش نامه مهمترین ابزار جمع آوری اطلاعات در تحقیق حاضر است، اما با توجه به ماهیت تحقیق در کنار پرسش نامه، از تکنیک مصاحبه نیز استفاده شده است. روایی صوری پرسش نامه توسط صاحب نظران و محققان مورد تایید قرار گرفت. جهت بررسی پایایی ابزار تحقیق، پرسش نامه در اختیار تعدادی از اعضای تعاونی های فرش دست باف قرار گرفت و نتایج آن بررسی و آلفای کرونباخ آن 79/0 به دست آمده که رقم قابل قبولی است. در این مطالعه جهت تشخیص آسیب های تعاونی های فرش دست باف از آنالیز SWOT استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد رضایت اعضا در زمینه تهیه طرح ها و نقشه های جدید فرش دست باف مهمترین نقطه قوت، کمبود امکانات تعاونی برای ایفای نقش مناسب مهمترین نقطه ضعف، مناسب بودن جایگاه فرش ایران در دنیا مهمترین فرصت و بی ثباتی بازار فرش دست باف مهمترین تهدید برای تعاونی های فرش دست باف روستایی هستند. در ادامه مقاله چهار دسته استراتژی جهت مقابله با تهدیدها و نقاط ضعف و تقویت فرصت ها و نقاط قوت با توجه به نتایج به دست آمده، ارائه شده است.
    کلیدواژگان: فرش دست باف، تعاونی های فرش دست باف روستایی، آسیب شناسی، شهرستان همدان
  • کامبیز فرقان دوست حقیقی، بهمن عبدی گلزار صفحه 97
    در تحقیق حاضر هدف بررسی مراحل تولید و در نهایت ارائه الگوی بهای تمام شده مناسب برای تابلو فرش دست بافت است. تابلو فرش به فرش هایی گفته می شود که معمولا جنبه تزیینی دارند. این فرش ها همانند تابلو قاب شده و بر دیوار نصب می شوند، اکثر این نوع فرش ها در اندازه های بین 50×35 سانتی متر تا 3×2 متر بافته می شود. خاستگاه این نوع فرش ها آذربایجان ایران و در واقع شهر کوچک ولی سه هزار ساله ای به نام سردرود است که به عنوان پایتخت تابلو فرش جهان لقب گرفته است. از آنجا که این صنعت سابقه دیرینه ای در ایران دارد، می تواند نقش موثری در راستای رفع معضل بیکاری ایفا نماید. جهت دستیابی به این هدف و همچنین توسعه صادرات غیر نفتی، می توان در این صنعت سرمایه گذاری کرد. از طرفی چون صنعت فرش ایران دارای رقبای خارجی فراوانی است در نتیجه باید در این صنعت و در تمامی جنبه ها اعم از طراحی، تولید، بازاریابی و همچنین در زمینه بهای تمام شده با برنامه ریزی حساب شده اقدام نمود تا بتوان بهای تمام شده محصول را به منظور افزایش رقابت پذیری کنترل نموده و کاهش داد. با عنایت به این که تحقیقات دانشگاهی به ویژه تحقیقات کاربردی می توانند عامل اثر بخش و سازنده ای در زمینه بهبود و توسعه روش های مدیریت و تولید باشند و در نهایت باعث توسعه صنعتی در کشور گردند، لذا با اقداماتی از قبیل تحقیق حاضر در واقع گامی در راه کاربردی کردن نتایج تحقیقات دانشگاهی در محیط های صنعتی برداشته می شود. گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. به این منظور اطلاعات لازم از طریق مصاحبه و گفتگو با مسئولان و کارشناسان مربوط، مشاهده و بازدید عینی از واحدهای تولیدکننده فرش دست باف، به خصوص کارگاه تولید فرش میرحبیبی و بررسی مراحل تولید آن، مطالعه کتب و سوابق و نشریات مربوط به موضوع، گردآوری و به روش استقرایی طبقه بندی گردید و درنهایت با توجه به اصول و مبانی متداول حسابداری و منابع در دسترس، الگوی مناسب ارائه شد. جهت ارزیابی الگوی پیشنهادی در پژوهش حاضر از روش دلفی استفاده گردید. جهت گردآوری نظرات کارشناسان و متخصصان، از فرم نظرخواهی متناسب استفاده شده و تکمیل آن تا دستیابی به یک توافق عام ادامه یافت.
    کلیدواژگان: الگوی بهای تمام شده تابلو فرش، تابلو فرش، سیستم هزینه یابی، مرکز هزینه، روش آزمون دلفی
|
  • Mehdi Mirza Amini, Seyyed Jalal Eddin Bassam Page 9
    Among various Persian carpet designs, medallion and medallion with spandrels designs have special status due to their both aesthetic and frequency of use in carpets. It seems that the medallion in Persian carpet has not achieved this significance only for its aesthetic aspects. In this paper, the significance of this pattern is investigated from symbolic point of view using library-based survey and content analysis. Medallion in the carpet has reached such maturity and aesthetic climax from both conceptual and appearance aspects that this can hardly be seen in other arts. Medallion pattern has developed from mythical beliefs and it symbolizes garden and pool; but its evolution to today's state is in fact the manifestation of the beliefs, thoughts and dreams of the Iranian Muslim artists that are manifested in a heavenly garden and spiritual space. On the other hand, visualizing heavenly concepts in the medallion departs from mortal and earthly state, and seeks introducing a holy space by using abstract patterns. In this way, an eternal world, which cannot be depicted in any mortal form, is portrayed by applying a symbolic rendition. For realizing all of its connotations, the designer and/or weaver chooses the center of the carpet to stimulate this prominent concept
  • Ali Espanani, Peyvand Tofighi Borujeni Page 31
    The ancient motif of vase, whether individually or in combination with other motifs, is one of the most basic patterning motifs in visual culture of Iran and is among the manifestations of eternal verdancy. Multiplicity of its types, its various forms, flexibility of its structure and its combination with other motifs have caused that the vase motif become a basic and guiding elements for other motifs. Nomadic and rural hand-woven textiles manifest the power and value of vase motif fully and obviously and the motif has become a model for urban artifacts and styles. Abundance, variety and especially innovative presence of vase motifs observed in the rural brick-shaped rugs of Chaharmahal and Bakhtiari raise many questions, for example: How is the variety of vase motif on brick-shaped rugs? What are their main components (form and structure)? What are the causes of changes of this motif? This research has been conducted using descriptive-analytic method and data collection has been performed using library-based and field studies.
    Keywords: Vase motif, Rural brick, shaped rugs, Chaharmahal, Bakhtiari, Form, Figure, Structure
  • Mahla Takhti, Tarbiat Modares Page 49
    The Persian carpet has invariably been a means for expression of the beliefs and traditions of various people of this country. Among various plant and animal motifs, the carpets with the motif of the "Talking Tree" which are also known as “vaq vaq”, have replaced the allegorical and symbolic representation of the decorative designs of carpets with anecdotal motifs due to their pictorial characteristics. The present research aims at achieving the visual qualities and concepts of this tree by means of a comparative study among the present works in three civilizations, i.e. Persia, India, and Middle Asia. This research was conducted on the concepts and within the field of pictorial tradition, relying on the remaining records in the culture, literature, and pictorial tradition of the carpets of Persia, India, and Middle Asia. The result obtained indicates that vaq vaq has its roots in the ancient Indo-Iranian culture. It has however adopted different meanings through the separation of the branches of this civilization. From a conceptual perspective, this tree is an image of the tree of knowledge and a picture of Kelileh va Demneh, as wisdom uttered by animals. However, as it enters eastern regions, this conceptual aspect is retained and in northwestern regions of Iran, a part of fertilization rituals and the haven of the residence of spirits create its present shape, due to a connection with the roots of shamanism remained from the Middle Asia. This decorative motif is gradually manifested in various manners since sixth AH/ twelfth AD century, as the Middle Asian tribes enter the homeland of Iran. This research was conducted using descriptive/analytical approach.
    Keywords: Talking tree, Vaq vaq, Persian carpet, Kelileh va Demneh
  • Mohesen Hosseinkhani, Majid Montazer, Mohammad Karim Rahimi Page 71
    One of the modification processes on Iranian wool fibers is reducing its fineness and creation of silky-like handling properties. This process is usually accompanied with decrease in tensile strength. Moreover, making wool fabrics antibacterial is a considerable task for protection of fabrics and consumers against microbial attack and growth. In this research nano-silver was synthesized using reduction of silver nitrate by sodium bisulfite along with increasing the fiber fineness using tensile. This process was successfully introduced Iranian coarse wool yarns with loading of nano-silver through in situ synthesis and consequently, suitable antibacterial properties along with some other improved properties such as yarn tenacity and improvement of yarn count were obtained. Subsequently, SEM and EDX analyses confirmed the nano-silver synthesis on the wool yarns and indicated the importance of test conditions on antibacterial properties of the fibers.
    Keywords: In situ synthesize, Nano, silver, Wool fineness, Antimicrobial, Tenacity, Yarn count
  • Somaye Latifi, Dr. Heshmatolah Saadi Page 81
    Rural hand-made carpet cooperatives are among the carpet production systems in our country. The aims of these cooperatives are the efficient use of resources and accountability to needs of traditional producers. The cooperatives have been formed in Iran three decades ago. Continuation of the economic and social activities of these cooperatives depends on analyzing the ongoing problems. In this study, rural hand-made carpet cooperatives of Hamadan have been investigated. The main objectives of the study include analysis of weaknesses, threats, strengths and opportunities of the cooperatives and analysis of the strategies for strengthening these cooperatives with respect to the results of the pathology. The statistical population of the study includes all members of carpet cooperatives of Hamadan (923 persons) who were selected according to Cochran’s formula and 90 carpet weavers were randomly selected as statistical sample. The most important instrument for data collection was questionnaire. The validity of the questionnaire was confirmed by experts and its reliability was calculated using Cronbach’s Alpha coefficient (α=0.79). The analysis of SWOT was also used in this study. The results revealed that satisfaction of the design and new drawings for carpet that cooperative provide is their main strength, limitedness of the facilities of cooperative is their main weaknesses. Suitable position of Iranian carpet in the world is their important opportunity and carpet market volatility is the main threat of the cooperatives. At the end of the paper, four strategies have been offered.
    Keywords: Hand, made Carpet, Rural Hand, made Carpet Cooperatives, Pathology, Hamadan
  • Kambiz Forghandoust Haghighi, Bahman Abdi Golzar Page 97
    Since the industry of hand-knitted carpet (tableau carpet) is a competitive one, so the financial data system especially the cost accounting system is required to preserve its status in the market and to plan for future production. The objective of this research is to provide an appropriate model for determining the cost of carpet (hand-knitted carpet) to be employed in cost accounting system. This will provide the necessary information for the higher managements of the carpet manufacturers. The data for this paper has been gathered using library-based and field studies methods via learning the stages of carpet manufacturing, theoretical accounting fundamentals, and cost analysis model research. The Delphi testing method is utilized and results are represented to the experts for review. A related questionnaire is also provided along with the results to collect the expert's opinions. This process will continue until a common and stable result can be reached.
    Keywords: Costing system, Tableau carpet, Cost center, Delphi testing method