فهرست مطالب
نشریه شناخت
سال پنجم شماره 1 (پیاپی 66، بهار و تابستان 1391)
- تاریخ انتشار: 1391/06/17
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 7حکمت اشراق، حکمتی ذوقی و عرفانی است که سهروردی آن را به طور روش مند در آثار خود مطرح کرده است. شیخ اشراق خود را همچون نقطه کانونی می دانسته که دو میراث حکمی که از شاخه واحد نخستین (هرمس) پیدا شده بود دوباره در آن به هم رسیده و یکی شده است. اصول روش او در کتاب «حکمه » به این ترتیب است که طی سه مرحله فیلسوف به اشراق نایل می گردد؛ در مرحله اول او باید از این جهان دست بشوید؛ سپس در مرحله بعدی به مشاهده نور الهی نایل می گردد (تجربیات معین)؛ و در مرحله پایانی علم نامحدود و مجرد یعنی علم اشراق برای او حاصل می شود. به نظر او تمام مراتب هستی و درجات معرفت جزء تطورات نور است. سهروردی مکتب فلسفی خود را بر اساس نور و ظهور استوار کرده و معتقد است نور چیزی جز ظهور نیست و ظهور نیز چیزی جز واقعیت نور نیست. مفهوم نور یک مفهوم بدیهی عقلی است؛ نور ظاهر بالذات و مظهر للغیر است. به نظر وی حیات نیز ظهور و نورانیت است، یعنی چیزی که نزد خود ظاهر و عالم به ذات خود باشد؛ حی موجود دراک فعال است و از این رو، نور، ذاتا مدرک خویش و فیاض و فعال است. هر چیزی در جهان یا نور است یا ظلمت و هر یک از این دو، به دو گونه جوهر و عرض هستند. نور بر دو قسم است؛ نور مجرد و نور عارض، که هر یک اقسام و انواعی دارد. ظلمت آنچه حقیقتش نور نیست نیز بر دو گونه است؛ جوهر غاسق و هیئت ظلمانی. او تقسیم بندی دیگری از موجودات ارائه می کند که بر اساس درجه آگاهی است.
کلیدواژگان: نور، اشراق، ظهور، حیات، ظلمت، وجود، نورالانوار -
صفحه 27دریدا بر آن است تا بنیان های فلسفی غرب را با روش ساختارزدایی به چالش بکشد. اما روش بودن ساختارزدایی، به معنای امری متعین و دارای هویتی مستقل نیست، بلکه به بیان دریدا، آن همچون ویروس بی جانی است که با وجود تن میزبان به حرکت در می آید. به باور دریدا، بنیان های اندیشه غربی بر مفاهیمی دوگانه استوار است، به گونه ای که سویه های صورتبندی شده در ذیل مفهوم حضور نظیر: معقول، صادق، خیر، مرد، گفتار... در پیوندی عمیق با یکدیگر، پارادایم لوگوس محوری را رقم می زنند. یکی از مهم ترین مسیرهایی که دریدا در این جهت طی می کند، نقد گفتار محوری و نوشتار ستیزی اندیشه غربی است. دریدا در آثار گوناگون خود به اعاده حیثیت از نوشتار میپردازد. ناصرخسرو نیز در آثار گوناگون خود، بویژه در کتاب زاد المسافرین، به تامل درباره ماهیت نوشتار و گفتار و رابطه آنها با یکدیگر می پردازد. اما او راهی غیر از راه گفتارمحوران و نوشتارمحوران در پیش می گیرد. ناصرخسرو با طرح مساله شناخت، گفتار و نوشتار را گام های ضروری و حتمی تکوین معرفت شناسی می داند. گفتار و نوشتار در رابطه ای دیالکتیکی به هم گره خورده اند. این مقاله دیدگاه دریدا و ناصر خسرو را در کنار هم مورد بررسی قرار می دهد.
کلیدواژگان: دریدا، ناصر خسرو، گفتار و نوشتار، متافیزیک حضور، معرفت شناسی -
صفحه 41میشل فوکو (1926-1984)، به تاسی از نیچه به نقد مبانی متافیزیک غربی می پردازد. او در این راستا با افشاء و واژگونی معیارها و اصول بدیهی انگاشته شده در ساختار قدرت، به تبیین اشکال مختلف غیریت اهتمام دارد. یکی از این اشکال غیریت را می توان جنون دانست که به زعم فوکو در آثار هنری عصر مدرن متجلی است. نقاشی های فرانسیس گیا به زعم فوکو می تواند راهبر ما در خروج از آن چیزی باشد که ساختار قدرت، مقدر ساخته است. در این پژوهش کوشش می شود، نسبت و رابطه تفکر فوکویی در خصوص جنون هنری با امر دیونوسوسی نیچه و تناظر این دو نگره با هم و در عین حال با جنون هنری به تصویر درآمده در آثار فرانسیس گیا نشان داده شود. در این مقاله سعی شود با ارائه شواهدی از هنر مدرن به ویژه آثار گیا، جنون هنری از منظر فوکو تبیین شود و در نهایت به مثابه امری رهایی بخش از چنبره ساختارهای مسلط قدرت قلمداد شود.
کلیدواژگان: هنر، جنون، رهایی، امر دیونوسوسی، قدرت، اپیستمه -
صفحه 65تاثیر نفس در عالم عنصری و غرایبی نظیر چشم زخم همواره محل چالش بوده است. شیخ الرئیس در نمط دهم اشارات این امور را ممکن دانسته و محال بودن آنها را از جانب کسانی می داند که مجاری تاثیر در جسم را منحصر در سه راه تماس، ارسال جزء و یا انفاذ کیفیت در واسطه می پندارند. ابن سینا خود، این انحصار را نمی پذیرد. بدین معنا که برای تاثیر در جسم، لازم نیست موثر با جسم تماس داشته باشد یا جزئی از خود را به سوی آن بفرستد یا کیفیت خود را از طریق واسطه در جسم ایجاد کند. شارحان اشارات (خواجه نصیرالدین طوسی و فخررازی)، تفسیر کاملی از این نکته به دست نداده اند. در این مقاله بر اساس متون ابن سینا مشخص می کنیم که وی چگونه این انحصار را نقض و زمینه را برای تبیین تاثیراتی در اجسام همچون چشم زخم، مهیا می کند.
کلیدواژگان: ابن سینا، نفس، انحصار تاثیر، چشم زخم -
صفحه 77بحث معاصر در باب واقع انگاری اخلاقی، پس از یک سده که از آغاز آن از سوی جرج ادوارد مور در کتاب اصول اخلاق می گذرد، هنوز پیچیدگی های زیادی دارد. این پیچیدگی ها عمدتا معلول این است که کسانی که به این بحث توجه کرده اند، درباره موضوع بحث واقع انگاری اختلاف های بارزی دارند؛ مشکل اساسی این است که درباره معنای واقع انگاری در حوزه اخلاق اجماع وجود ندارد. واقع انگاری اخلاقی موضعی «فرااخلاقی» است. نظریه هایی که با این نام معرفی شده اند (یا مدافعانشان آنها را به این نام خوانده اند)، با هم تفاوت های قابل توجهی داشته و دارند. به همین دلیل بعید است بتوان واقع انگاری اخلاقی را به نحوی صورت بندی کرد همه این نظریه ها را تمام و کمال منعکس کند. با این حال، اگر بخواهیم دیدگاه های فرااخلاقی گوناگونی را که «واقع انگار» دانسته می شوند یکجا توصیف کنیم، باید بگوییم که همه مدعی اند «اخلاق» به نحوی از انحاء، از مواضع و نیز رفتارهای مردمان، نوعی استقلال دارد. اما مساله مهم، اتفاقا همین «نحوه» استقلال است؛ واقعیت اخلاقی چه نحو استقلالی از واقعیت نااخلاقی دارد. واقع انگار اخلاقی، در پاسخ به این سوال، به مراتب یا سطوح مختلفی از واقع انگاری اخلاقی می تواند قائل شود (البته به شرط دفاع از موضع خود). در این گفتار چهار سطح تشخیص داده شده و بنا بر تحلیل ها، واقع انگار اخلاقی تمام عیار (ملتزم به همه لوازم آن) گزیری ندارد از این که در همه این سطوح واقع انگار باشد.
کلیدواژگان: واقع انگاری اخلاقی، امر واقع اخلاقی، دلیل بخشی، مواضع ذهنی، طبیعی انگاری -
صفحه 109فیلوپونس مشهور به یحیی نحوی پس از هزار سال به رد نظریه حرکت ارسطو دست زد. از دیدگاه ارسطو با انتقال قوه محرک به لایه های محیط و بموجب قوه انتقالی محیط به متحرک، حرکت پرتابی استمرار می یابد. یحیی نحوی ضمن نقد ارسطو معتقد است که هر حرکتی اعم از حرکت طبیعی یا قسری به موجب قوه موثر درونی است و محیط همواره نقش مقاوم دارد نه محرک و برخلاف آنچه ارسطو تصور می کند، حرکت طبیعی اجسام برای رسیدن به حیز و مکان طبیعی نیست و حرکت قسری به علت انتقال قوه از محیط استمرار نمی یابد، بلکه به واسطه انتقال قوه از محرک به متحرک، حرکت در متحرک ایجاد شده و موجب استمرار آن می شود. برخلاف نظر برخی از محققین غربی که در پیگیری نظریه کلاسیک دینامیک، نظریه حرکت یحیی نحوی را مبنای ریشه یابی های خود قرر داده و آن را دارای اصالت و تاثیر بر نظریه های بعدی می دانند، ابن سینا از روش علمی او ناخرسند بوده و کار او را به دلیل وارد کردن عناصر مابعدالطبیعی مورد نقد و بررسی قرار می-دهد. تردیدها و پرسش هایی از جمله اینکه: آیا این قوه موثر درونی قبل از حرکت در جسم بوده است و اگر بوده، چطور موجب حرکت نبوده است؟ اگر حرکت خودبخودی است به چه علت حرکت جسم متوقف می شود؟ و آیا جسم به خودی خود قوه درونی اش را مصرف می کند؟... در اینجا وجود دارند که در این مقاله ابتدا مسائلی که یحیی نحوی با آن مواجه بوده و نظریه حرکت وی را مورد بحث قرار داده و سپس نقدهای ابن سینا بر این نظریه را مورد کاوش قرار می دهیم. تعارضات نظریه قوه موثر یحیی نحوی و تفاوت های نظریه ابن سینا با نظریه وی بیانگر اصالت نظریه میل ابن سینا است.
کلیدواژگان: حرکت طبیعی، حرکت قسری، حرکت پرتابه، قوه موثر، میل -
صفحه 133شکاکیت دیوید هیوم از دو بنیاد کلی یعنی نقد «قوای شناخت» و نقد «محتوای شناخت» تشکیل شده است. او از یک سو، با نقد عقل و حس، این دو قوه را برای کسب معرفت یقینی ناتوان قلمداد می کند و از سوی دیگر، با نقد محتوای شناخت دو اصل «عدم انطباع، عدم تصور» و «چنگال هیوم» را به ترتیب به عنوان ملاکی برای تشخیص مفاهیم و نیز گزاره های موهوم از غیر موهوم ارائه می کند. هیوم برای به کارگیری این اصول در انکار حقیقی بودن مفاهیم و گزاره ها، از دو راهبرد «استدلالی» و «تکوینی» بهره می برد. او در راهبرد اول می کوشد نشان دهد هیچ استدلالی در تایید حقیقی بودن مفهوم مورد شک یا در تایید صحت گزاره مورد شک وجود ندارد و در راهبرد دوم می کوشد نشان دهد با وجود غیر عقلانی بودن یک مفهوم یا گزاره به دلیل فقدان پایه استدلالی، چگونه انسان به آن باور دارد! او در راهبرد دوم از اصل دیگری موسوم به اصل «تداعی تصورات» بهره می برد. هیوم در این اصل چگونگی شکل گیری مفاهیمی را توضیح می دهد که موهوم می داند. در این مقاله کوشیده ایم ضمن تشریح مباحثی که به آنها اشاره شد، به نقد و بررسی آنها بپردازیم.
کلیدواژگان: شکاکیت، عقل، حس، اصل چنگال هیوم، اصل تداعی تصورات
-
Page 7Illuminationist philosophy or Oriental wisdom is a kind of theosophical philosophy that Suhrawardi describes methodically in his work. Shaikh al-Ishraq saw him as a focal point of wisdom, that two branches of legal heritage (Hermes) was found to have reached that point again. Principles in his book "Hikmat-iishrāq" are three-steps in which a philosopher achieves enlightenment. In the first step, he must avoid from the world, the second step is to see the divine light path (specific experience), and in the final one, he attained the illumination for his unlimited knowledge. At this level he seems to know the degrees of all levels of existence and evolution of light. This Light always considered by religions including Judaism, Christianity and Islam that mysticism, is also presented. Islamic philosophy of Farabi, Ibn Sina and Ghazali have more than others due to light, but none so much that Suhrawardi did mean to do any of these ideas. So knowledge among all ranks and degrees of existence is the light of evolution. Light concept is a logical axiom, light consistency and appearance is represented others.Keywords: Light, illumination, appearance, life, darkness, existence
-
Page 27Derrida wants to challenge western’s philosophical basis by deconstruction method, althouth the deconstruction does not mean concrete and not an independent entity. In Derrida's words, it is like a dead virus with the host body that is in motion. He believes foundations of western’s thought is based on double concepts, so that always rely on concept of presence; decent, honest, good, man, speech.... the deep bond with each other, means the central figure of the Logos sweep paradigm. One of this double and powerful concepts is speech /writing that speech, on Derrida‘s viewpoint, dominate writing. Derrida’s works are stage that writing wants to speak. But Nasir Khosrow has seen relation of writing and speech with epistemological perspective. He believes that speech and writing are the successive and necessary of knowledge process. He notes that speech and writing connect together with dialectical way.Keywords: Derrida, Nasir Khosrow, writing, speech, knowledge
-
Page 41The French philosopher Michel Foucault (1926-1984) following Nietzsche, criticized the foundations of western metaphysical. He tried to explain different forms of ‘otherness’- alterity- referring to those who are marginalized and excluded from power positions, through disclosure and subversion of the canons and self-explanatory principles. Madness can be considered one of these forms of otherness as Foucault found it in modern era’s artistic works. Foucault considered Francis Goya’s paintings as leading us out of what the power structure decided. In this study, the relationship and interaction between Foucault’s ideas regarding artistic madness with Nietzsche’s Dionysian principle is analyzed; the interaction of these two views with each other and with the artistic madness depicted in Goya’s works is also studied. By giving evidence from Modern art particularly from Goya’s works, artistic madness form Foucault’s view is explained and considered as a form that make freedom possible out of the dominant power structures.Keywords: Art, madness, freedom, Dionysian principle, power, episteme
-
Page 65The influence of the soul on the material world and peculiar topics such as covetousness has always been matters of challenge. Avicenna, through the tenth part of Isharat, tried to prove them possible. He believes that those who consider direct contact, sending parts and creating quality through a mediator as the only exclusive ways of influencing on objects, believe in the unlikeliness of them. Avicenna, however does not accept this limit. According to him, exerting influence on something does not require direct contact with them, or sending parts toward them, or creating qualities in them via a mediator. Isharat Commentators (Khaje Nasir al-din Tousi and Fakhr al-Razi) have not proposed a thorough interpretation of the point. This essay elaborates how Avicenna challenges the point and explains the ways to influence on objects.Keywords: Avicenna, the self, exclusion effect, sore eyes
-
Page 77The contemporary debate about Moral Realism, a century after it began with G. E. Moore, has many complexities. In large part this is because those who have written about Moral Realism, have obvious differences about its subject matter: The fundamental problem is that there is no agreement as to the meaning of realism in ethics. Moral Realism is a kind of ‘metaethical’ position which covers a variety of theories and it is hardly possible to give a description of it that is both comprehensive and included all its content. If we wanted to bring different metaethical views which have been considered ‘realist’ in one single description, we would be able just to say ‘all of them claim that morality is somehow independent of people’s “attitudes” or behaviours. However the important issue is exactly this ‘somehow’: in which way is moral reality is independent of non-moral reality? In response to this question, a moral realist can opt for different levels of moral realism (provided that s/he be able to defend her/his position). In this paper, I have recognized four levels to being a realist about morality, and contend that a robust moral realist (who accept all its implications) has no other option than to be a realist on all levels.Keywords: Moral Realism, moral fact, normativity, attitudes, naturalism, non, naturalism
-
Page 109From Aristotle's point of view, in ejection adversary movement, the movement is continued through transmitting driving force to the layers of intermediate environments. Yahya Nahvi criticizes Aristotle's theory and believes that every movement, consisting of natural or adversary movement take place due to internal Dunamis Endotheisa, in addition contrary to Aristotle's perception, the natural movement of objects is not for reaching a natural place and celestial movement is not being continued due to environmental force but due to the transmission of a non-material force from motive to movable, a spontaneous movement is created in the movable and it causes the continuation of movement. There are many doubts and questions about Yahya Nahvi's theory of movement: Is this internal force existent in the object before movement? If any, why has not the force not caused movement? If movement is spontaneous why is the movement of object stopped? Does the object consume its internal force spontaneously? After a criticism of Nahvi's theory of movement, Avicenna propounds his theory which will be discussed in this article.Keywords: Natural movement, celestial movement, ejection movement, efficient force, leaning
-
Page 133Hume’s skepticism is funded on two main bases, that is, criticizing the faculties of cognition and criticizing the content of cognition. Hume, on the one hand, critized reason and sense and maintained that these are not able to gain authentic knowledge, on the other hand, he criticized the content of cognition and proposed “No Impression, No Idea” as well as “Hume’s Fork” as indications to recognizing illusionary concepts and statements from the real ones. By applying his principles, Hume employed two strategies i.e argumentative strategy and genetic strategy in order to refute the reality of special concepts and statements such as causality (as an a priori concept). In the former he tried to show that there is no argument attesting the reality of the concept doubted or validity of the statement doubted. In the latter he tried to show how we believe in concepts and statements which do not have rational bases. Hume took advantage of another principle called the “association of ideas” in the second strategy. Applying this principle, Hume explained how some illusionary concepts are formed. In this paper, we elucidate the topics mentioned along with their assessment.Keywords: Skepticism, reason, sense, “Hume's Fork” principle, Association of ideas principle
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.