فهرست مطالب

پژوهش های مالیه اسلامی - سال یکم شماره 1 (تابستان 1392)

مجله پژوهش های مالیه اسلامی
سال یکم شماره 1 (تابستان 1392)

  • 96 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1392/05/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • اصغر ابوالحسنی هستیانی، رفیع حسنی مقدم صفحات 7-19
    یکی از مهم ترین چالش های نظام آموزش اقتصاد در ایران، عدم تطابق کامل آن با اصول اسلامی است. هر چند کوشش هایی برای اسلامی نمودن این متون شده، اما روح کتب و مقالات اقتصادی، کماکان، رنگ و بوی غربی دارد. از سوی دیگر، منابع و کتب موجود در زمینه اقتصاد اسلامی، به خصوص بانکداری اسلامی، بیشتر رویکرد مدیریتی - حسابداری دارند و کمتر به بانک اسلامی به عنوان یک بنگاه با رفتارهای اقتصادی نگریسته شده است. هدف این مقاله ارائه، بررسی عنوان های پیشرفته (موضوعات انتخابی) درس بانکداری اسلامی با رویکرد اقتصادی است. در این مقاله عنوان هایی چون ماهیت پول در اقتصاد اسلامی، نظریه بنگاه و بانک اسلامی، نظریه سبد دارایی در بانکداری اسلامی، بانکداری مرکزی در اقتصاد اسلامی و بررسی تکنیک های سنجش کارایی در بانک های اسلامی، به صورت تفصیل، بررسی شده است.
    کلیدواژگان: بانکداری اسلامی، نظریه بنگاه، بانکداری مرکزی، نظریه سبد دارایی، کارایی
  • محمدرضا پورقربان صفحات 20-26
    بدیهی است که مالیات ها و یارانه هایی که بر مواد غذایی وضع می شوند، سبب تغییر قیمت آن ها می گردد و، از این طریق، بر قدرت خرید مصرف کنندگان و رفاه آن ها تاثیر می گذارد. لذا، با توجه به موضوع طرح تحول اقتصادی که هدفمند کردن یارانه ها یکی از محور های اساسی آن است، ضروری است که به تاثیر انواع یارانه و مالیات بر میزان فقر، بر اساس الگوها و مبانی نظری مختلف، توجه شود. هدف از این مقاله این است که در چارچوب الگوی سان-کاکوانی، با محاسبه کشش قیمتی فقر برای گروه کالاهای مواد غذایی مشمول مالیات و یارانه، در سال های 1383-1379، در ایران، تعیین گردد که این مالیات ها و یارانه ها بیشتر به نفع فقرا بوده اند یا غیر فقرا. ضمنا، دربحث روش شناسی، اثبات می شود که برای برآورد این کشش، نیازی به برآورد یک تابع فقر نیست.
    کلیدواژگان: الگوی سان، کاکوانی، به نفع فقیر، کشش قیمتی فقر، مالیات، یارانه
  • مهدی نصر اصفهانی، مهرناز نصر اصفهانی، محمدرضا دلوی اصفهان صفحات 27-36
    در این پژوهش در صدد بررسی عوامل موثر بر فرار مودیان از پرداخت مالیات هستیم. پس از شناسایی این عوامل، پیشنهاداتی برای کاهش فرارمالیاتی ارائه شده است. تحقیق حاضر این پرسش را دنبال می کند که آیا عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی، قانونی و محیطی که از عوامل تشکیل دهنده محیط بیرونی «اجتماعی» و بر گرفته از مدل پستل است، تا چه اندازه بر فرار مودیان از پرداخت مالیات، تاثیر دارد. این پژوهش، از نوع پژوهش های کاربردی از شاخه میدانی است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بوده است و جامعه آماری آن را دو گروه کارشناسان کادر تشخیص ادارات مالیاتی و مودیان مشاغل شهر اصفهان تشکیل داده اند. بنابر این، برای تعیین حجم نمونه هر جامعه آماری از فرمول کوکران استفاده شده که، در نهایت، حجم نمونه کارشناسان کادر تشخیص مالیاتی 87 نفر و مودیان مشاغل 198 نفر به دست آمده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که، از نقطه نظر مودیان مشاغل، عوامل سیاسی و اقتصادی بیشترین تاثیر و عامل محیطی کمترین تاثیر را داشته است. از نظر کارشناسان کادر تشخیص، عوامل سیاسی، اقتصادی و قانونی بیشترین تاثیر و عامل محیطی کمترین تاثیر را داشته اند.
    کلیدواژگان: مالیات، فرار مالیاتی، مدل پستل
  • سعید راسخی، عبدالله رستمی صفحات 37-50
    مطالعات تجربی درباره اثرات کوتاه مدت و بلندمدت نرخ ارز بر تراز تجاری، در دو گروه طبقه بندی می شوند. دسته اول، داده های تجارت خارجی را در سطح کلی یعنی میان یک کشور و کل دنیا، به کار می گیرند؛ دسته دوم، که عمدتا مربوط به مطالعات اخیر هستند – از جمله این مقاله - از داده های دو جانبه تجارت خارجی، یعنی میان یک کشور و شرکای عمده تجاری اش، استفاده می کنند. هدف این تحقیق، بررسی وجود منحنی جی دوجانبه میان ایران و شرکای تجاری آسیایی و اروپایی منتخب آن - چین، امارت متحده عربی، فرانسه، آلمان و سوئیس با به کارگیری مدل خود بازگشتی با وقفه های توزیعیARDL و با استفاده از داده های سالانه طی دوره زمانی 1385تا 1358 است. بر اساس نتایج به دست آمده، وجود منحنی جی دو جانبه تنها میان ایران و امارات متحده عربی، تایید می شود. همچنین، وقفه زمانی بهبود تراز تجاری میان ایران و شرکای تجاری منتخب آن، متفاوت است. باید یادآور شد که تمامی ضرایب با توجه به آزمون هایCUSUM و CUSUMSQ ثبات دارند.
    کلیدواژگان: منحنی جی دوجانبه، تراز تجاری، نرخ ارز، خود بازگشتی با وقفه های توزیعی، ایران
  • محمد سخنور، نادر مهرگان صفحات 51-64
    در این مقاله، بهره وری مخارج دولت و اندازه بهینه دولت برای کشورهای عضو اوپک، از جمله ایران، با استفاده از مدل رشد درون زای بارو، تجربی شده توسط کاراس، بررسی شده است. برای تخمین مدل کاراس، داده های ترکیبی کشورهای عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) بین سال های 2006-1970 استفاده شده است؛ زیرا ساختار تامین مالی این دولت ها، مبتنی بر درآمد های نفتی است و سهم بالای این درآمد ها از تولید ناخالص داخلی آن هاست. تحلیل اندازه دولت ایران، در بین کشور های عضو اوپک با ساختار مشابه تامین مالی مخارج دولت، اهمیت بسیار دارد. تخمین ها بهره وری نیروی کار را بیشتر از بهره وری سرمایه و بهره وری مخارج دولت را بسیار پایین تر از «یک»، و درحدود 51/0 نشان می دهد؛ بنابراین قاعده بارو نقض می شود؛ یعنی اندازه دولت در این کشورها بالاتر از اندازه بهینه است. متوسط اندازه دولت ایران، نسبت به متوسط کل اوپک و همچنین نسبت به اندازه بهینه دولت، تخمین زده شده برای کل اوپک بالاتر است. اندازه بهینه دولت برای کشور های عضو اوپک در حدود 11/22 درصد بوده است.
    کلیدواژگان: اندازه بهینه دولت، بهره وری، اوپک
  • زهرا گواهی، مجید واله صفحات 65-82
    در خصوص پیش فروش و چگونگی امکان تحقق آن در قالب بیع سلف، فقها، مراجع محترم عظام و حقوقدانان، به ارائه راهکارهای مختلفی پرداخته اند. هدف این مقاله بررسی راه کارهای یاد شده، جهت انجام چنین معاملاتی است. نتیجه تحقیق این بود که نمی توان حکم کرد پیش فروش مرادف و هم معنای بیع سلف است. بلکه مفهوم وسیعی است که اقسام مختلفی از بیع و قرارداد را می تواند شامل شود.اشکال مختلف و مصادیق گوناگون پیش فروش در جامعه کنونی، لزوم وضع قوانین جامع و یکپارچه و نیز تدوین روابط استاندارد و یکنواخت را تاکید می نماید.
    کلیدواژگان: پیش فروش، فقه، حقوق
  • علی محمدی آشنانی، محمدرضا راضی صفحات 83-94
    بانکداری، از ارکان مهم یک نظام اقتصادی است. بانک ها، بدان رو که با سرمایه و اموال گروهی از مردم تاسیس و اداره می شوند، ارتباط قابل توجهی با بیت المال مسلمین دارند. صیانت و حفاظت از سرمایه های مردم، برای رشد و توسعه اقتصادی و اجرای عدالت، عقلا و شرعا، لازم و واجب است. در چنین شرایطی، مدیریت ریسک یکی از اجزای حیاتی فعالیت های مالی و اعتباری خواهد بود. در بین انواع ریسک هایی که بانک ها و نهادهای مالی با آن مواجه اند، ریسک اعتباری اهمیت به سزایی دارد. کمی سازی و اندازه گیری ریسک اعتباری، برای مدیریت مناسب آن، اعتبارسنجی مشتریان را، پیش از اعطای تسهیلات، امری ضروری ساخته است. در قرآن کریم آیات مختلفی در باب آداب و احکام کسب و کار و حواشی مربوط به آن مطرح شده است. در این مقاله، با بهره گیری از روش تحلیل توصیفی، و با استفاده از مستندات مستخرج از قرآن، روایات و مبادی فقهی، سعی شده است که ضرورت اعتبارسنجی مشتریان در هنگام اعطای تسهیلات بررسی شود و الگویی مناسب برای آن ارائه شود. در نهایت، الگویی با عنوان «الگوی اسلامی»، که بیانگر معیارهای برگرفته از آیات و روایات است، برای اعتبارسنجی مشتریان، ارائه شده است. این الگو شامل شاخص هایی چون منفعت و سودآوری، وثیقه، لیاقت و صلاحیت عملی، قرارداد، رفتار اعتباری، آگاهی و دانش و نمای آینده است.
    کلیدواژگان: اعتبارسنجی مشتریان، بانکداری اسلامی، مدیریت ریسک، ریسک اعتباری، قرآن و روایات
|
  • Asghar Abolhasani Hastiani, Rafie Hasani Moghadam Pages 7-19
    One of the main challenges in teaching economics in Iran is the lack of accordance with Islamic principles. Although attempts have been made to Islamization these texts, the spirit of the books and papers on the economy still has a Western flavor. On the other hand, sources and books on Islamic economics especially Islamic banking have higher management-accounting approach and less considered Islamic banks as the firms with economics behaviors. The purpose of this paper is to propose and evaluate advanced topics (chosen topics) in Islamic Banking with economic approach. In this paper the topics such as the nature of monetary in Islamic economy, firm theory and Islamic banking, portfolio theory in Islamic banking, central banking in Islamic economy, and survey of techniques for measuring the efficiency of Islamic banks has been discussed in detail.
    Keywords: Islamic banking, Firm theory, Central Banking, Portfolio Theory, Efficiency
  • Mohammad Reza Porghorban Pages 20-26
    It is evident that food taxes and subsidies, by changing the prices, affect the consumers’ purchasing power and welfare. Therefore, with respect to the “economic alteration scheme”, whose one main point is to target the subsidies, it is necessary to study the effects of all kinds of taxes and subsidies on poverty rate based on different theoretical foundations and models. The aim of this paper, based on Son-Kakwani model, by computing the price elasticity of poverty for taxed and subsidized food commodity groups in the years 2000-2004 and using these elasticities is to determine whether these taxes and subsidies are pro-poor or not. Meanwhile, in the methodology section, it will be shown that the price elasticity of poverty can be computed without having to estimate a poverty function.
    Keywords: Son, Kakwani model, pro, poor, price, elasticity of poverty, Tax, subsidy
  • Mahdi Nasr Isfahani, Mehrnaz Nasi Isfahani, Mohammad Reza Dalvi Isfahan Pages 27-36
    This study aims to examine factors affecting taxpayers from tax escaping. And after identification of these factors, it is going to offer suggestions for reducing tax evasion. This study follows the issues that how much political, economic, social,­ technological, legal and environmental factor which are the constituent factor of external (social) setting and are derived from PESTLE model, impact on tax escaping.This research is an applied research from field branch due to gathering data by questionnaire. Statistical community was in 2 groups, the first one were experts of tax collecting and the second were taxpayers in Isfahan. To determine the sample size of society we used "Cochran" formula and final sample size was 87 experts of tax determiners and 198 taxpayers. The results show that from the business taxpayers’ point of view, political and economical factors have the most significant impact and environmental factor has the least impact and on sight of experts of tax collecting, political, economical and legal factors have the most impact and environmental factor has the least one
    Keywords: Tax, Tax Escaping, Pestel Model
  • Saeid Rasekhi, Addollah Rostami Pages 37-50
    Empirical studies about the short and long run effect of exchange rate on current account can be put into two categories. The first group is studies which have used foreign trade data in aggregate level, i.e. foreign trade data among a country and the world, and the second one is those including present study that is mainly related to recent studies and employs bilateral foreign trade data among a country and its partners.The purpose of this paper is to study the existence of bilateral J curve among Iran and selected Asian and European Partners including China, United Arab Emirates, France, Germany and Switzerland by using Autoregressive Distributed Lags (ARDL) model and annual data during time period 1979-2006. Based on the obtained results, only the bilateral J Curve among Iran and United Arab Emirates is confirmed. Furthermore, the time interval for improving the current account among Iran and its partners is different. It’s mentionable that all estimated coefficients are stable based on CUSUMSQ and CUSUM Tests.
    Keywords: Bilateral J Curve_Trade Balance_Exchange Rate_ARDL_Iran
  • Mohammad Sokhanvar, Nader Mehregan Pages 51-64
    This paper discusses the relationship between government expenditure productivity and optimal government size in OPEC. To get this aim, the Barro endogenous growth model, extended by Karras, is put into effect. Combinative data for OPEC over 1970-2006 time period is applied in order to estimate Karras model. The results show that, labor productivity is greater than capital productivity and also, government expenditure productivity is lower than 1 which is equal to 0.51. So the Barro rule is violated and this means that the government size in these countries is higher than optimum. Average government size and also optimal government size in Iran, in compare with other OPEC members’ government, is higher. Optimal government size for OPEC-members countries is about 22.11 per cent.
    Keywords: Optimal government size, Productivity, OPEC
  • Zahra Govahi, Majid Valeh Pages 65-82
    Jurists, distinguished senior authorities and lawyers, have provided several solutions for the pre-sale and the possibility of its realization in the form of futures sales. The purpose of this paper is to study the strategies for such transactions. The result of the study show that pre-sale is not synonymous withfutures contract. But it is a broad concept that can include a wide variety of sales and contracts. Examples of different forms of pre-selling in today's society have emphasized the need for a comprehensive and integrated legislation and developing uniform standard relationships
    Keywords: Advance Selling, jurisprudence, Law
  • Ali Mohammadi Ashnani, Mohammad Reza Razi Pages 83-94
    Banking is one of the important elements of an economic system. Since banks are established and managed by investments and funds of a group of people, they are considered as an example of Muslims’ public treasury. It is rationally and religiously essential to protect people's assets in order to promote economic development and justice. In such circumstances, risk management will become a vital component of financial and credit activities. Among the types of risks faced by banks and financial institutions, credit risk is of special importance. Quantification and measurement of credit risk made customer validation essential for its proper management before granting facilities.Several verses in the Holy Quran are about the etiquette and rules of business and its related margins. Using the descriptive analysis method and also the evidence extracted from the Quran, traditions and jurisprudential origins, this paper tries to examine the rationale of customer validation for granting facilities and present a proper model for it. As a final point, it presents a model called "the Islamic Model" indicating the criteria derived from verses and traditions for customer validation. This model includes indicators (parameters) such as gain and profit, security, operational efficiency and competence, contract, credit behavior, awareness and knowledge, and view of the future.
    Keywords: customer validation, Islamic banking, risk management, credit risk, the Quran, traditions (Hadith)