دو ماهنامه هوش مصنوعی و ابزاردقیق
سال هشتم شماره 2 (پیاپی 44، تیر 1393)

رایانش ابری (Cloud Computing) یک شعار جدید در صنعت کسب و کار امروز است. دسترسی کاربران نهایی، سازمانها و افراد به منابع محاسباتی و نرم افزاری در یک محیط مجازی، به گونه ای «خدمات محور»، «مبتنی بر تقاضا» و با «پرداخت بر مبنای استفاده» ایده ای است، که به پارادایم رایانش ابری ختم شده است. خدماتها در این فناوری به صورت «زیرساخت به عنوان خدمات»، «نرم افزار به عنوان خدمات» و «پلتفرم به عنوان خدمات» ارائه می شود. یکی از مسائلی که امروزه سازمانها در سراسر جهان با آن روبه رو هستند، نیاز دسترسی به داده های سازمانی در هر گوشه ای از دنیاست تا افراد مختلف سازمان و افراد دیگر بتوانند بر مبنای سیاستهای دسترسی، از این اطلاعات استفاده کنند. از طرفی برای سازمانها مطلوب است که به جای اتلاف وقت و هزینه برای نگهداری سرورها، سخت افزارها و نرم افزارها، بر روی قدرت، سرعت، دسترسی پویا و بلادرنگ تمرکز کنند. برای رسیدن به این اهداف، رایانش ابری بهترین گزینه است.

معیارهای تعالی بشری بسته به فرهنگ و آداب و سنن هر قوم و ملتی می تواند به گونه های متفاوت بیان شوند. در کشور ما طبق اهداف سند چشم انداز 20 ساله رسیدن به رتبه اول در 5 رشته انرژی هسته ای، هوا و فضا، نانو، محیط زیست و ICT میان کشورهای منطقه معیاری برای طلیعه ملت ما تعریف شده است. در این سند برای پایش پیشرفت فعالیتهای ICT سه شاخص ضریب نفوذ تلفن ثابت، تلفن همراه و دسترسی به اینترنت تعریف شده بدون آن که اشاره ای به میزان استفاده و بهره وری از خدمات الکترونیکی به شهروندان شده باشد.

با توجه به سمت و سوی فعلی جهان در راستای الکترونیکی شدن سامانه های دستی و با در نظر گرفتن حجم مبادله و پردازش اطلاعات صورت گرفته می باید، تمامی داده های مورد نیاز در یک سازمان در حالت الکترونیکی مبادله گردند، لذا مشاهده می شود که با گسترش ساختار های الکترونیکی، با پدیده ای به نام آرشیو الکترونیکی اسناد و مدارک نیز روبه رو هستیم، ولی در آغاز ایجاد این ساختار، عموم راه حل های ارائه شده به صورت موقت و یا با قابلیت پاسخگویی در یک بازه زمانی مشخص بوده و به مسئله نگهداری بلندمدت این اسناد و مدارک کمترین توجهی مبذول نگردیده است.
با توجه به تجربیات بشر در مدت زمان یافتن راه حل هایی تثبیت شده برای مسائل پیش رو، تصور یک صد سال زمان برای ارائه پیشنهادی کامل و جامع برای این مسئله دور از ذهن نیست، لذا در این مقاله سعی به بررسی راه کارهای ارائه شده در دیگر کشور ها به ویژه استرالیا، و ارائه روش برتر پرداخته خواهد شد.

امروزه با توجه به گستردگی و پیچیدگی جوامع انسانی، بهره گیری از فناوری روبه رشد اطلاعات وGIS به عنوان ابزاری توانمند در جهت ساده سازی وتسهیل امور مد نظر کارشناسان ومدیران قرار گرفته است. در این راستا یکی از مباحث مهم در مدیریت شهری به ویژه در شهرهای بزرگ تامین شرایط مطلوب ترافیکی وعبور ومرور است که وابستگی مستقیم به برنامه ریزی و شیوه توسعه و ترمیم ونگهداری معابر داشته و حتی کیفیت راه ها به عنوان یک شاخص مهم توسعه یافتگی مطرح می گردد، در این جهت طراحی و پیاده سازی یک سامانه هوشمند مدیریت راه بر پایه GIS می تواند نقش موثری در بهبود کیفیت و کاهش هرینه های حفظ و نگهداری معابر داشته باشد، که در این مجال ضمن بررسی و تشریح مشخصات این سامانه و شیوه و میزان تاثیرگذاری آن در مدیریت عمران شهری، به نقش برجسته GIS در تامین داده ها و انواع تحلیلهای مورد نیاز پرداخته شده است.

این مقاله بهره گیری از راهکار هوش تجاری در شهرداری الکترونیک را مورد بررسی قرار می دهد. استفاده از فناوری های روز برای مدیریت راهبردی بر شهرداری الکترونیک همچون داشبوردهای مدیریتی، کارت های امتیاز متوازن، داده کاوی، انباره داده ها، مدیریت دانش و تلفیق آنها با سامانه های اطلاعات جغرافیایی راهکاری است که در خدمت مدیران و سیاستگذاران شهرداری الکترونیک به منظور رسیدن به اهداف شهرداری قرار می گیرد که با پیاده سازی آن بخش مدیریت و سیاستگذاری شهرداری الکترونیک دچار تحولی بنیادین خواهد شد. این مقاله همچنین به بررسی جایگاه کنونی هوش تجاری، شیوه به کارگیری فناوری های فوق الذکر، شیوه شناسایی و به کارگیری شاخصهای کلیدی عملکرد در شهرداری و چگونگی بهره گیری از آنها در این راهکار، مزایای بهره گیری از هوش تجاری، نقشه راه برای پیاده سازی راهکار، چالش های موجود در پیاده سازی و نهایتا دستاوردهای ناشی از عملیاتی سازی آن خواهد پرداخت.

گردشگری روستایی به ویژه گردشگری طبیعی روستایی که به نام اکوتوریسم روستایی تسمیه یافته است، از مهمترین رویکردهای اقتصاد گردشگری در راستای بهره وری بهینه و پایدار از منابع طبیعی و زیست بوم روستایی به شمار می رود که از جنبه های فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی و معیشتی، و رشد و پیشرفت رشد ناخالص ملی مورد التفات فزاینده ای قرار گرفته و دارد که در این میان، پاسداشت و نگهداشت محیط زیست و منابع طبیعی، از مهمترین محورها و مولفه های گسترش آن به شمار می رود.
می توان گفت که در راستای اصلاح الگوی مصرف در حوزه منابع کشور که از متن بیانات رهبری در سال الگوی مصرف استیفاد می گردد، می توان منابع طبیعی و جاذبه های گردشگری شرایط فعلی ایران را گنجینه و منابعی دانست که باید راهکارهایی در راستای روش های استفاده بهینه، گسترش توجه گردشگران داخلی و خارجی به منابع و جاذبه های روستایی و روش های مدیریت موثر و کارآمد این صنعت برداشته شود که با توجه به گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات، لازم است تا از این فناوری در توسعه و مدیریت گردشگری روستایی بهره برد. بر این اساس در این مقاله در روش تحقیق تطبیقی و توصیفی با رجوع به نمونه های موردی در حال انجام و انجام شده ملی و بین المللی به ارائه یک مدل برای توسعه گردشگری الکترونیک پرداخته می شود. نتایج و یافته های پژوهش حاضر بر ارائه مدلی در توسعه گردشگری الکترونیک روستایی بر اساس چرخه دمینگ در محورهای: 1- طراحی و برنامه ریزی. 2- اجرا. 3- بازرسی و کنترل. 4- اقدام اصلاحی اشاره دارد که می تواند در شرایط معاصر ایران در توسعه گردشگری روستایی در راستای اصلاح الگوی مصرف در صنعت گردشگری روستایی در حوزه به کارگیری بهینه و کارآمد منابع و جاذبه های موجود مناطق روستایی حال حاضر ایران اشاره دارد.

در عصر حاضر که عصر اطلاعات و عصر استفاده از رایانه و شبکه های مبتنی بر آن است، عصری که سرعت، دانش و مدیریت پویا حرف اول را می زند؛ شناخت فناوری های نوین و استفاده به موقع و درست از آن، می تواند راهگشای کشورهای در حال رشد بوده و فرصت استفاده از این امتیاز پیش آمده در صحنه رقابت جهانی و ارائه خدمات به شهروندان را فراهم آورد. در این مقاله سعی بر این شده است تا با معرفی فضای مجازی و محیط های داخلی و متاثر از آن و به تبع آن به ذکر برخی از مزایا و معایب آن پرداخته و با ایجاد شناختی ضمنی از این فضا و تشریح موقعیت فعلی ایران در این زمینه، راهکارهای مناسب برای استفاده از این فرصت معرفی گردد.

تدوین سند راهبردی شهر الکترونیک یکی از نخستین و اساسی ترین اقدامات برنامه ریزان و مجریان استقرار و توسعه شهرهای الکترونیک به شمار می رود. این سند درحقیقت، پایه ها جهت ساز (چشم انداز، رسالت و اهداف)، راهبرد ها، سیاست ها و خط مشی های کلی طرح استقرار و توسعه شهر الکترونیک را شامل می گردد. با توجه به ضرورت برنامه ریزی جامع و راهبردی در راستای تحقق شهرهای الکترونیک و از سویی دیگر اهمیت و جایگاه کلیدی پایه ها جهت ساز به عنوان خطوط هادی و راهنما در فرایند برنامه ریزی، در اختیار داشتن چهارچوب و الگویی علمی برای تدوین چشم انداز، رسالت و اهداف در سند راهبردی شهر الکترونیک، از ضروریات اساسی برنامه های استقرار و توسعه شهر الکترونیک به شمار می رود.
مقاله حاضر دستاوردهای مطالعات و پژوهش هایی را که به منظور دسترسی به الگویی جامع و علمی برای تدوین پایه ها جهت ساز شهرهای الکترونیک انجام پذیرفته است، عرضه می دارد. بدین ترتیب که پس از مرور اجمالی ادبیات و تبیین چهارچوب علمی تحقیق، یافته های مراحل مختلف پژوهش ارائه می گردد. طی مراحل تحقیق، ابتدا مطالعات گسترده ای بر مبانی نظری انجام و سپس تجربیات شهرهای الکترونیک در سطوح جهانی و ملی مورد کنکاش قرار گرفته است. علاوه بر آن آرای جمعی از خبرگان فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین کارشناسان و مسئولان مدیریت شهری نیز گرفته شده است. در نهایت با بررسی و تحلیل تطبیقی و استقرایی اسناد طرح ها و برنامه های شهرهای الکترونیک و نظرهای کارشناسی گرفته شده، معیارهایی برای تدوین پایه ها جهت ساز شهرهای الکترونیک استخراج شده و در سه محور مدیریت شهری، شهر و شهروندان طبقه بندی شده است.

امروزه تغییر از دنیای سنتی به دنیای الکترونیکی یکی از مهمترین موضوعات و چالش های سیاسی مشترک دنیاست و به سادگی پیاده سازی یک سامانه جدید IT نیست، بلکه یک تغییر کلی است که بر تمام مدلهای کسب و کار و انجام امور تاثیر می گذارد و تاثیر می پذیرد و آنها را به نحوی متفاوت اما بهتر به مرحله اجرا می گذارد. برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور بهبود کارایی و اثربخشی چه در درون دولتها و چه در میان آنها، کسب آمادگی از اصول مهم و اساسی موفقیت در این زمینه است. آمادگی الکترونیکی و مدیریت این گذر از دولت سنتی به دولت الکترونیکی، به صورت شانسی و تصادفی حادث نشده و بسیار پیچیده و نیازمند تلاش است. در این مقاله می خواهیم با ابزاری ساده به ارزیابی میزان آگاهی سازمانها و مراکز از پیاده سازی موثر و کارای دولت الکترونیک، کمک نماییم.

با پدیدار شدن شبح «تقسیم بندی دیجیتال» رهبران جهانی دولتها، شرکتها و سازمان های شهری به دنبال مهار قدرت فناوری های اطلاعات و ارتباطات (ICT) در جهت توسعه هستند. برای استفاده موثر از ICT، یک کشور باید در زمینه زیرساختها، دسترسی گسترده جمعیت به ICT و بستر قانونی و تنظیمی آمادگی الکترونیکی داشته باشد. رهبران کشورهای در حال توسعه می توانند ارزیابی آمادگی الکترونیکی را برای تسهیل اندازه گیری و طراحی برنامه های یکپارچه سازی ICT به کار برند. این امر به آنها کمک می کند تا تلاشهایشان را متمرکز کرده و مناطقی را که به کمک خارجی نیاز دارند، مشخص کنند. گستره ای از ابزارهای ارزیابی برای اندازه گیری آمادگی الکترونیکی یک کشور یا یک اقتصاد ایجاد شده است. این ابزارها بنحو وسیعی از تعاریف و روش های مختلف آزمون آمادگی الکترونیکی استفاده می کنند و ارزیابی ها بنحو شایانی در اهداف و نتایج با هم تفاوت دارند.
هدف از این مقاله بررسی میزان آمادگی الکترونیکی شهر بهارستان به عنوان ششمین پایلوت شهرداری الکترونیکی است تا با شناسایی و ارزیابی وضعیت موجود خود از منظر آمادگی الکترونیکی، برنامه ریزی های راهبردی مناسب برای رسیدن به وضعیت مطلوب اتخاذ کنند. همچنین مجموعه ای از شاخصهای اساسی و اوزان را برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی مشخص کرده و ارائه می کند.

در دهه های اخیر، با پیشرفت فناوری های گوناگون در جوامع، سطح نیازها و خواسته های شهروندان نیز به شدت افزایش یافته است. علاوه بر افزایش قابل توجه حجم اطلاعات و نیاز مبرم به ذخیره و بازیابی آن، نیاز به روش های مدرن جمع آوری، پردازش و تحلیل داده ها سبب شد، هاست تا مدیران به فکر استفاده مناسب از امکانات فناوری اطلاعات برای برطرف کردن نیازهای خود بیفتند، بنابراین بحث در مورد ضرورت ایجاد تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی، شهرداری الکترونیکی و ارائه و تحویل سرویس های الکترونیکی مناسب مطرح شده است. در این مقاله به بررسی وضعیت جاری شهرداری الکترونیکی در شهر مرند و خدمات الکترونیکی در آن شهرداری که لازمه تحقق دولت الکترونیکی هستند، پرداخته شده است. ابتدا، روند کارها در این شهر مطرح شده و سپس راه کار های لازم برای بهبود شرایط فعلی ارائه شده است.

وقتی که فناوری اطلاعات را به عنوان یکی از فناوری های برتر معرفی می کنیم، انتظار داریم که در همه عرصه ها بتوانیم کارها را به وسیله این فناوری دقیق تر، سریع تر، آسان تر و ایمن تر انجام دهیم. امروزه، شهرها، مظهر شلوغی و ترافیک سنگین هستند که باید با استفاده از فناوری اطلاعات در شهرداری ها، مشکل عرضه بسیاری از خدمات شهری را حل کنیم. ارائه خدمات شهری باید به نوعی باشد که شهروندان بتوانند در کمترین زمان با بهترین کیفیت از آنها بهره ببرند که این امر با توجه به مشکلات مطرح در شهرها، تنها با وسایل ارتباطی نوین و با بهره گیری از دانش های نوین میسر می شود.
به همین دلیل در این مقاله به ارزیابی شهرداری الکترونیکی اصفهان - به عنوان یکی از مهم ترین کلان شهرهای کشور- می پردازیم و در پایان با توجه به نتایج ارزیابی برخی از راهکارهای پیشنهادی برای بهتر شدن شاخصای فناوری اطلاعات در این شهرداری را بیان می کنیم.

در هزاره سوم، فناوری اطلاعات به عنوان عمده ترین محور تحول و توسعه در جهان منظور شده و دستاوردهای ناشی از آن نیز آنچنان با زندگی مردم عجین گردیده است که بی توجهی به آن، اختلالی عظیم در جامعه و رفاه و آسایش مردم به وجود می آوردونقش کلیدی فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات را در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نمی توان نادیده گرفت. در موارد فوق نقش وزارت اقتصاد و دارایی، وزارت بازرگانی، وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم تحقیقات و فناوری در تطبیق مسئولیتهای جدید و نقش وزارت پست و تلگراف و تلفن نسبت به ایجاد بستر ارتباطی مناسب و پرسرعت شبکه های داخلی و اتصال به شبکه های جهانی اینترنت و تهیه نرم افزارهای لازم، همراه با خدمات رایگان و ارزان قیمت و قابل رقابت با جهان از طریق سازمانهایی مانند شهرداری ها بسیار مهم است.
پی آمد چنین هماهنگی و یکپارچگی در بدیهی ترین حالت، ایجاد یک دولت الکترونیکی خواهد بود که وزارت کشور با استفاده از آن می تواند در سطح کلان، مدیریت دقیق تری را برروند امور کشور از نظر اجرایی و امنیتی اعمال نماید و در مقیاس کوچکتر از طریق شهرداری های الکترونیکی خدمات بهتری را به شهروندان عرضه کند و رضایت خاطر آنان را جلب نماید.
بدین ترتیب اگر توسعه جامعه اطلاعاتی را مفهومی در خدمت ارتقای کیفت زندگی بشر و شکوفایی استعدادهای او بدانیم، حال اگر قبول داشته باشیم که ساختار و بنیان زندگی امروز نیازمند پدیده هایی چون دولت الکترونیک، اقتصاد الکترونیک، بانکداری الکترونیک، آموزش الکترونیک و... است باید بپذیریم شهروند امروز دیگر شهروند معمولی نیست او یک شهروند الکترونیک است با تمام توانایی های لازم برای ورود به جامعه اطلاعاتی. مهم ترین هدف سازمان و دولت الکترونیک خدمت رسانی مطلوب به شهروندان و کسب رضایتمندی ایشان است و این در صورتی است که افراد جامعه به عنوان دریافت کننده این خدمات قابلیت استفاده از آن را داشته باشند.

با توجه به رشد و توسعه اینترنت در دهه های اخیر و ارائه آموزش از طریق آن، آموزش الکترونیک در دهه 1990 پدیدار گشت و همچنان نیز به عنوان یک روش پذیرفته شده آموزشی در سراسر جهان مورد استفاده بسیاری از دانش پژوهان قرار می گیرد. اما با توسعه امکاناتی که اینترنت در اختیار افراد قرار می دهد و با فراهم شدن امکان ارتباطات بی سیم، تلفن های همراهی وارد بازار شدند که این امکانات را نیز عرضه می کردند و بدین ترتیب زمینه پا به عرصه نهادن نسلی نوین از آموزش، با نام «آموزش سیار» از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه، فراهم گردید. در این مقاله سعی شده است ابعاد گوناگون این شیوه آموزشی مطرح شده و به طور خلاصه مورد بحث قرار گیرد. ابعاد مورد بررسی شامل معرفی آموزش سیار، مقایسه آن با آموزش الکترونیک، استاندارد سازی آن و بیان فرصت ها و چالش های این روش آموزشی هستند.

امروزه جهان، محیطهای کاری، رفتارها و منش های انسانی و مدیریتی به طور انکار ناپذیری دستخوش تغییرات اساسی است و ریشه اصلی آن ورود به عصر اطلاعات، افزایش ارزش اطلاعات و سرعت و سهولت دسترسی به منابع اطلاعاتی است و اتخاذ تصمیمات مدیریتی در چنین شرایطی بسیار حائز اهمیت است. از این رو در این مقاله ضمن بیان شیوه های نوین تجارت و مبادله کالا و بررسی مطالعات صورت گرفته و مدلهای ارائه شده در خصوص نتایج حاصل از به کارگیری فناوری در مدیریت شهری و با توجه به شاخصهای مطرح در حوزه اقتصاد الکترونیکی، بررسی ابعاد حاصل از کاربرد فناوری اطلاعات در بخشهای مختلف مدیریت شهری همچون، توسعه ابعاد مدیریت شهری، خدمات نوین شهری، رضایتمندی شهروندان، خدمات الکترونیکی، شهروند و شهر الکترونیکی و توسعه خدمات شهری و شهرداری الکترونیک و توسعه زیر ساختها و ضرورت توجه به آن مورد بررسی قرار گرفته است.

جلد نخست این کتاب حاوی اسامی 1015 شرکت فعال در زمینه اتوماسیون و ابزاردقیق همراه با مشخصات تماس آنهاست. جلد دوم، با تقویت بانک اطلاعاتی شرکتهایی که زمینه فعالیت آنها به طور مستقیم و غیر مستقیم به موضوع اتوماسیون صنعتی مرتبط است به چاپ رسید. این کتاب شامل اسامی شرکتها، شرح خدمات آنها و شماره تماس در دسته بندی های موضوعی و نیز الفبایی است.
کتاب سوم، علاوه بر دسته بندی های الفبایی و موضوعی به بحث درباره چالش های صنایع عمده کشور از قبیل نفت، نیرو، سیمان، فولاد، حمل و نقل و. .. می پردازد. در بخشی دیگر، چکیده گفتگو با 15 مدیر صنعتی آمده و بخش پایانی کتاب به درج پرکاربردترین استانداردهای مرجع در زمینه اتوماسیون، ابزاردقیق، حفاظت و ایمنی پرداخته است.
کتاب چهارم که به صورت الکترونیکی (در قالب pdf) منتشر شده است، عمدتا به تکنیکها و استانداردهای مرجع کابل کشی در حوزه اتوماسیون و نیز توزیع توان می پردازد. از آنجا که تاکنون کتابی مرجع و همه گیر در این زمینه به چاپ نرسیده است، این کتاب می تواند جای خالی چنین نیازی را پر نماید.