فهرست مطالب

آموزش عالی ایران - سال پنجم شماره 4 (پیاپی 20، پاییز 1392)

مجله آموزش عالی ایران
سال پنجم شماره 4 (پیاپی 20، پاییز 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/08/23
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمدرضا آهنچیان* صفحه 1
    مطالعه حاضر با این هدف انجام شد که نشان دهد تحمیل بوروکراسی به دانشگاه ها، چرا و چگونه بر عملکرد اعضای هیئت علمی و درنتیجه بر حیات و رشد دانشگاه تاثیر می گذارد. به این منظور تحقیق با روش مروری-تحلیلی، از طریق تحلیل مفاهیم و گزاره های مرتبط «بازتولید شده» توسط محقق، انجام شد. برای دانشگاه، هدف های سه گانه «تجمیع»، «تظاهر»، و «تکثیر» اندیشه ها، مفهوم پردازی و کارکرد بوروکراسی در قالب سه مولفه «کار» یا «فعالیت»، «خبرگی»، «ساختار»، تحلیل گردید. اصلی ترین یافته ها نشان دادند که وقتی مراجع بیرونی به منظور برقراری انتظام موردنظر خود در امور دانشگاه مداخله می کنند، درنتیجه عدم تجانس «خبرگی»با «بوروکراسی تحمیلی»، آفت هایی پدید می آیند که در حیات و رشد دانشگاه تاثیر دارد. این آفت ها عبارت اند از: 1) انقطاع بین کار و نیروی کار؛ 2) تغییر در نقشه رشد حرفه ای عضو هیئت علمی؛ 3) ازخودبیگانه شدن؛ 4) تغییر در فرهنگ سازمانی؛ 5) تاثیر بر روابط انسانی؛ و 6) تاثیر بر متغیرهای کلیدی موثر در رفتار سازمانی عضو هیئت علمی. در توضیح ششمین آسیب ناشی از بوروکراسی تحمیلی، تبعات مستقیم یا غیرمستقیم آن در رابطه با رفتار و عملکرد اعضای هیئت علمی در هفت مورد دسته بندی شدند: 1) مشارکت؛ 2) تحول آفرینی؛ 3) کیفیت زندگی کاری؛ 4) خبرگی خنثی؛ 5) اثربخشی؛ 6) رضایت شغلی؛ و 7) خود-انتظام بخشی. علاوه بر این در روند تحلیل، سه گزاره تبیین و ارائه شد که می تواند مبنایی برای مطالعه سایر پژوهشگران باشد.
    کلیدواژگان: بوروکراسی، خبرگی، عضو هیئت علمی، انتظام بیرونی، دانشگاه
  • غلامرضا ذاکرصالحی* صفحه 23
    از دیرباز مبحث استقلال و خود مختاری دانشگاهی در محافل آکادمیک مطرح بوده و با تاسیس نهاد دانشگاه همزاد است. مسئله اصلی مطالعه حاضر این است که علاوه بر کاستی های مدیریتی از نظر حقوقی نیز این موضوع با کاستی ها و چالش هایی مواجه بوده است. اما تاکنون ترسیم حقوقی دقیقی از این کاستی ها صورت نگرفته است. درعین حال ظرفیت های قانونی موجود نیز ناشناخته مانده است. مطالعه حاضر با بهره مندی از روش تحلیل حقوقی» کوشیده است ظرفیت های قانونی موجود در ایران برای ایده استقلال دانشگاهی را بازنمایی و تحلیل کند. یافته ها نشان می دهد این ظرفیت ها در بستر تاریخی خود از زمان تاسیس دارالفنون تاکنون هفت دوره را پشت سر گذاشته است: نظام شورایی و خودمختاری محدود، نهادینه شدن خودمختاری محدود در دانشگاه تهران، اداره هیئت امنایی، انحلال هیئت های امنا و بازگشت به تمرکزگرایی دولتی، احیای قوانین قدیمی و آغاز فرآیند اعطای اختیارات و درنهایت شتاب بخشی به آن از سال 1383 تاکنون.
    یافته ها هم چنین بیانگر وجود ابهامات و تعارضاتی در قوانین موجود است اما درنهایت با معرفی ظرفیت های جدید قانونی چنین نتیجه گیری می شود که به دلیل وجود موانع ساختاری از همین ظرفیت های حداقلی استفاده و بهره لازم به عمل نیامده است.
    کلیدواژگان: استقلال دانشگاهی، ظرفیت های قانونی، هیئت های امنا، ایران
  • محمد یمنی دوزی سرخابی، اکبر گلدسته* صفحه 57
    دانشگاه های غیردولتی به دلیل عدم استفاده از منابع دولتی با محدودیت های زیادی در جذب منابع انسانی خود به ویژه اعضای هیئت علمی روبه رو هستند. به همین دلیل سیاست گذاری های این گونه دانشگاه ها شفاف نبوده و عوامل متنوعی در چگونگی جذب اعضای هیئت علمی جدید دخالت می کنند. پژوهش حاضر با بررسی موردی یکی از دانشگاه های غیردولتی کشور، در پی بررسی عواملی است که در شفاف نبودن سیاست های جذب اعضای هیئت علمی در این گونه دانشگاه ها موثرند.
    برای انجام پژوهش از روش گروه کانونی استفاده شده است. حاصل کاربرد روش، یافتن 7 مقوله اصلی و زیر مقوله های وابسته به هر یک بوده است. با استفاده از نظرات اعضای گروه کانونی و اعضای خارج از گروه مقوله ها امتیازبندی شده و با کاربرد آزمون های آماری به دو رده مهم و متوسط تقسیم بندی شده اند. فقدان سیاست گذاری یا شفاف نبودن سیاست ها، محدودیت های مالی و اعمال سیاست های مدیریتی در رده مقوله های مهم و ابعاد نظارتی، ابعاد فرآیندی، محدودیت های برون سازمانی و مشکلات ساختاری دانشگاه در رده مقوله ای متوسط جای گرفته اند. در پایان پنج پیشنهاد برای بهبود سیاست های جذب اعضای هیئت علمی در دانشگاه ارائه شده است.
    کلیدواژگان: سیاست گذاری در دانشگاه ها، جذب اعضای هیئت علمی، تحلیل گروه کانونی، دانشگاه های غیردولتی
  • مهدی خلفخانی* صفحه 83
    نظام آموزش عالی چه در قالب بخش خصوصی و چه در قالب دولتی به دلیل نقش اساسی آن در پیشبرد برنامه های توسعه ای کشورها به محور برنامه های توسعه ای کشورها تبدیل گردیده است. مهم تر اینکه تغییر رویکرد دولت ها در بیشتر کشورهای توسعه یافته نسبت به شیوه مدیریت اجتماع و سیاست منجر به گشایش شرایط بسیار مطلوب تری برای حضور بخش خصوصی برای ایفاء نقش های آموزشی در کشورها گردیده است. به هر صورت مسئله این است که در حال حاضر رقابت جدی برای خصوصی سازی در ارائه خدمات آموزشی آغاز گردیده است. این پژوهش با رویکرد تطبیقی به دنبال بررسی تغییرات پارادایمی رخ داده در این حوزه و شیوه های حمایت دولت ها از نظام آموزش عالی خصوصی و دولتی است. با توجه به این موضوع سوال اساسی این پژوهش این است که دولت های موردبررسی چگونه از نظام آموزش عالی دولتی و خصوصی خود حمایت می نمایند؟ نتایج این پژوهش نشان دهنده حمایت های دولتی از دانشگاه های غیردولتی در قالب تامین اعتبارات مالی، ارائه یارانه ها، کمک های مالی را در قالب وام و گرنت و تضمین خودمختاری آموزش عالی بوده است. با توجه به این موضوع، این تحقیق در حوزه مطالعات سیاست های آموزش عالی قرار دارد. داده های این تحقیق از طریق روش اسنادی و با استفاده از داده های ثانویه جمع آوری و به شیوه ی جامعه شناختی مورد تحلیل قرارگرفته اند.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، دانشگاه های خصوصی، دانشگاه های دولتی، دولت
  • سید محمد طباطبایی نسب*، مهدی ابوالقاسمی، رضا ابراهیم زاده پزشکی صفحه 107
    افزایش کیفیت آموزش و خدمات آموزشی از اهداف اصلی نظام آموزشی در هر کشور است. دانشگاه ها به عنوان سازمان های ارائه دهنده این خدمات در عالی ترین سطح، پذیرای گروه های مختلف دانشجویان و دانشپذیران می باشند و لذا جلب رضایت آنان و بهبود و ارتقای سطح رابطه با آنان از طریق فرآیند مدیریت ارتباط با دانشجو (SRM) می تواند زمینه ساز تحقق اهداف نظام آموزشی و تعالی آموزش عالی شود. SRM می تواند از طریق نظام مند نمودن فرآیندها و بهبود اطلاع رسانی، ادراک دانشجویان از عدالت را بهبود بخشد و همین امر موجب افزایش رفتار شهروندی دانشجویان و کاهش رفتارهای مخرب آن ها می گردد. در این مطالعه ابتدا از طریق تحلیل عاملی ابعاد SRM شناسایی و معرفی شد و سپس چارچوب مفهومی پژوهش توسط مدل یابی معادلات ساختاری و به کمک نرم افزار لیزرل مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که SRM رابطه مثبت و مستقیمی با انواع عدالت اعم از توزیعی، رویه ای و مرواده ای دارد. همچنین رابطه معکوسی بین عدالت رویه ای و مرواده ای با رفتار مخرب دانشجویان وجود دارد. از سوی دیگر بین عدالت رویه ای و مرواده ای ادراک شده با رفتار شهروندی دانشجویان، رابطه مستقیمی مشاهده شد.
    کلیدواژگان: ادراک عدالت، رفتار شهروندی، مدیریت ارتباط با دانشجو، تحلیل مسیر
  • هادی رزاق مرندی*، خرم رحیم زاده، قربان خواجه اف صفحه 137
    در این تحقیق توصیفی و اکتشافی سعی می شود ویژگی های برجسته استقلال نهادی دانشگاه های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به دست آید. برای جمع آوری اطلاعات، علاوه بر بررسی مدارک حقوقی از مصاحبه و پرسشنامه نیز استفاده شده است. نمونه آماری آن عبارت است از مدیران ارشد نظام آموزش عالی ایران و گروه متخصصین (مدیریت آموزش عالی، تعلیم و تربیت و مدیریت دولتی). نتایج نشان می دهد که دخالت قابل توجه دولت در حیطه های هفت گانه استقلال دانشگاهی به ترتیب از کمتر به بیشتر عبارت است از: 1 حیطه تحقیق و انتشار، 2 برنامه درسی و تدریس، 3- استانداردهای علمی، 4 امور کارکنان، 5 امور حکمرانی، 6 امور اداری و مالی، 7 امور دانشجویان. ضمنا دخالت دولت در این حیطه ها خیلی زیاد ارزیابی گردید. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهند که مهم ترین عامل موثر در اداره دانشگاه های ایران از بین قدرت آکادمیکی، تصمیمات سیاسی، مقررات اداری و بازار، مقررات اداری است و استقلال موجود آن عمدتا فرایندی است تا اساسی.
    کلیدواژگان: استقلال دانشگاه، استقلال نهادی، مدیریت آموزش عالی، حکمرانی در دانشگاه
  • محمدرضا تمنایی فر*، اعظم منصوری نیک صفحه 165
    اهمال کاری تحصیلی بیانگر تاخیر در فعالیت های تحصیلی است که می تواند عمدی، اتفاقی و یا عادتی بوده و با عوامل متعددی مرتبط باشد. پژوهش حاضر باهدف تعیین رابطه ی صفات شخصیتی، کمال گرایی و رضایت از زندگی با اهمال کاری تحصیلی انجام گرفته است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی – همبستگی است. نمونه ی پژوهش شامل 243 دانشجوی دختر و پسر بود که به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه ی پنج عاملی شخصیت نئو(NEO-FFI)، پرسشنامه ی کمال گرایی هیل و همکاران (PI)، مقیاس رضایت زندگی داینر و همکاران (SWLS) و مقیاس اهمال کاری تحصیلی سولومون و راثبلوم– نسخه ی دانشجو (PASS) استفاده گردید. جهت تجزیه وتحلیل داده ها ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام محاسبه شد. نتایج نشان داد که بین صفات شخصیتی، کمال گرایی و رضایت از زندگی با اهمال کاری تحصیلی ارتباط معناداری(01/0p<) وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مسئولیت پذیری و کمال گرایی پیش بینی کننده ی اهمال کاری تحصیلی هستند. این یافته ها تلویحات کاربردی مهمی در فهم نیمرخ شخصیتی و کمال گرایی افراد اهمال کار دارند.
    کلیدواژگان: اهمال کاری تحصیلی، صفات شخصیتی، کمال گرایی، رضایت از زندگی
|
  • Mohammadreza Ahanchian* Page 1
    The present study aimed to display the dynamics of the impact bureaucracy at universities on the performance of faculty members and as a result on the existence and growth of universities. By applying an analytical method, the concepts and relevant propositions were reproduced. For the universities, three goals of “thoughts’ composition”, “demonstration” and “proliferation” were considered and conceptualized. In addition the function of bureaucracy was analyzed in a conceptual framework based on four items for “work”, “activity”, “expertness” and “structure”. The most considerable finding is that the inconsistency between “expertness” and “imposing bureaucracy” caused by external authorities’ intervention may create some defects which eventually impact existence and development of a university. The mentioned defects are ‘disconnecting work and workforce’, ‘shifting the professional growth of faculty members’, ‘academic alienation’, ‘shifting in organizational culture’, ‘irritating human relationships’, and ‘irritating the organizational behavior of faculty members’. To analyze the last defect, the direct and indirect consequences of imposed bureaucracy in line with behavior and efficiency of faculty members were classified in to seven categories: (1) participation, (2) transforming, (3) work life quality, (4) null expertness, (5) effectiveness, (6) job satisfaction, and (7) self-regulating. Based on the findings, three propositions were also introduced to be considered by researchers in future.
    Keywords: Bureaucracy, Expertness, faculty member, external regulation, university
  • Gholamreza Zakersalehi* Page 23
    The issue of academic autonomy has been a buzz word for a long time now, synchronized with the establishment of university organization. What this study set sights on is that in addition to managerial deficits, this issue suffers legal shortcomings as well which has not been tapped on. This study, through the method of legal analysis, seeks to represent and analyze the current legal potential in Iran concerning academic autonomy and self-administration. These capacities historically have been different in the seven eras since the establishment of Dar-ol-Phonon. Limited autonomy and consultative system, institutionalization of limited autonomy in Tehran University, board of trustees system, dissolution of boards of trustees and returning to government centralism, renewal of old regulations and the commencement of autonomy granting process and finally accelerating this process since 2004 to date.The findings also indicate some ambiguities and contradictions in current regulations, but through introducing new legal capacities it is concluded that these limited powers have not been utilized efficiently because of structural impediments.
    Keywords: academic autonomy, legal potentials, boards of trustees, Iran
  • Mohammad Yamani Douzi Sorkhabi, Akbar Gholdasteh Page 57
    Due to their not being entitled to governmental budgets, Iran’s non-governmental universities face many challenges in recruiting their human resources, especially faculty members. So there are often hidden or blurred policies of recruiting academic members. This is a case study of a non-governmental university in Iran, in order to survey the influential factors participating which build up the hidden policies in such universities.Implementing canonic group method, seven main factors and related sub factors emerged. Using responses of group members and few out of group members along with applying statistical hypothesis, factors were divided into important and moderately important categories. Lack of transparency in policy making, financial restrictions, and policy making of managerial entity at the university were classified as important factors. Also dimensions of recruiting process, process dimensions, out of organization restrictions and structural problems at the university were classified as moderately important factors. Finally five suggestions were proposed to improve the recruiting policies and procedures.
    Keywords: policy making of universities, faculty members recruiting, canonical group analysis, non, governmental universities
  • Mehdi Khalafkhani* Page 83
    Due to its essential role, higher education has turned to be a pivot in national development plans. More importantly, a change in governments’ attitudes towards social management practices and policies in most developed countries has led to more favorable conditions for private sector to play a part in education. The point is, however, that now serious competition for the privatization of educational services has begun. This comparative study sought to examine the paradigm shift in the area as well as the governmental ways of supporting the private and public higher education systems. Accordingly, the basic question this study is to answer is how the studied governments support their higher public and private education systems? The results well show that the states support the private educational systems in the form of funding, subsidy and financial assistance which comes in the form of loans that guarantee autonomy of higher education. In this regard, the research is in the area of higher education policy. Data have been collected through documentation and the use of secondary data and analyzed through sociological method.
    Keywords: High education, private university, public university, state, University Development
  • Seyed Mohammad Tabatbaei Nasab*, Mahdi Abolqasemi, Reza Ebrahimizade Pezeshki Page 107
    The increase in the quality of training and training services is one the main purposes of training system in every country. Universities as the organizations presenting these services in the highest level, welcome different groups of students, so attracting their satisfaction and improving the level of relationship with them through Student Relationship Management (SRM) can be the context of achieving the goals of training system and its ascendency. SRM can improve the perception of students from justice through the systematizing processes and improving informing and this matter leads to increase in student's citizenship behavior and decrease in their misbehaviors. In this study, at first, the dimensions of SRM were identified and introduced with factor analysis. Then, research conceptual framework were tested with structural equation modeling and with the help of LISREL software. The results showed that SRM has a positive and direct relationship with types of justice such as distributive, procedural and interactional. Also, there is a reverse relationship between procedural and interactional justice and student's misbehavior. On the other side, there is a direct relationship between perceived procedural and interactional justice and student's citizenship behavior.
    Keywords: Perceiving justice, Citizenship behavior, Student Relationship Management (SRM), Path analysis
  • Hadi Razagh Marandi*, Khoram Rahimzade, Ghorban Khaje, Ov Page 137
    This descriptive and exploratory study is an attempt to recognize the salient features of autonomy in the Iranian public universities affiliated with the Ministry of Science, Research and Technology. Data collection was through triangulation which is examining the legal documents, interviews and questionnaires. The sample consists of experts (education, higher education management, public Administration) and senior managers in Iranian higher education system. The results show a significant intervention of the state in seven areas of university autonomy, with the first one being the least affected: (1) the area of Research and Publication, (2) Curriculum and Teaching, (3) Academic Standards, (4) Staff, (5) Governance, (6) Administration and Finance, (7) Students, while the government intervention in these areas was assessed as being too much. Also, research findings indicate that the most important factor in running Iranian universities is among the academic authority, political decisions, administrative regulations and market, are administrative regulations and Iranian university autonomy is mostly “Procedural” rather than “Substantive”.
    Keywords: University Autonomy, Institutional Autonomy, Higher Education Management, University Governance
  • Mohammadreza Tamanaeefar*, Azam Mansouri Nik Page 165
    Academic procrastination is indicative of the delay in academic activities. It may be intentional, incidental and/or habitual but related to several factors. The aim of present study was to investigate the relationship among personality traits, perfectionism and life satisfaction with academic procrastination. This study is descriptive- correlative with 243 subjects (110 males and 133 females), selected by categorized sampling. Data were gathered using NEO - Five Factor Inventory (NEO-FFI), Perfectionism Inventory, Satisfaction with Life Scale (SWLS) and Procrastination Assessment Scale – Student (PASS). Data were analyzed by correlation coefficient and regression analysis. Results indicate a significant relationship between personality traits, perfectionism and life satisfaction with academic procrastination. Regression analysis also indicates that Conscientiousness and perfectionism are predictors for academic procrastination. These findings have important implications in understanding the personality profile and perfectionism of procrastinators.
    Keywords: Academic Procrastination, Personality Traits, Perfectionism, Life Satisfaction