فصلنامه نفس
سال یکم شماره 1 (بهار 1393)

آسپرژیلوزیس تهاجمی (IA)، عفونت شدید و کشنده قارچی با مرگ و میر بسیار بالا در بیماران با ضعف سیستم ایمنی، به خصوص در بیماران مبتلا به بدخیمی های خونی می باشد. با این حال این عفونت بصورت قابل توجه و فزاینده ای در افراد دارای سیستم ایمنی کامل که به علت COPD در بخش های ICU (به ویژه بیماران COPD تیپ III و IV) بستری شده اند نیز گزارش شده است.
با توجه به شرایط ویژه بیماری COPD، کلونیزاسیون عوامل میکروبی، بخصوص قارچ آسپرژیلوس، در ریه افراد مبتلا به این بیماری به راحتی ایجاد می شود. مواردی چون مصرف مداوم آنتی بیوتیک های وسیع الطیف، نیاز به بستری شدن در بخش های ICU، استفاده از تجهیزات و روش های تهاجمی در آن ها، و نیز استفاده از داروهای استروئیدی موجب می گردند تا این بیماران از گروه های پر خطر در معرض ابتلا عفونت های فرصت طلب مثل IA باشند. آشنایی با شرایط ابتلا، فرایندهای تشخیص سریع و درمان مناسب از نیازهای مبرم جهت کنترل و جلوگیری از شیوع بالای این بیماری می باشند. علاوه بر روش های سنتی، استفاده از تکنیک های تشخیصی سرولوژی مثل ارزیابی آنتی ژن های گالاکتومانان و بتا 1 و 3 دی گلوکان و همچنین تکنیک های مولکولی PCR در نمونه های مختلف، در تشخیص سریع IA این بیماران ضروری می باشند. در مقاله حاضر سعی شده است با مرور تازه ترین بررسی های انجام شده بر روی IA در بیماران مبتلا به COPD، به جنبه های مختلف آن، با تاکید بر روش های تشخیصی و درمانی جدید پرداخته شود.

پرسشنامه تنفسی سنت جورج (SGRQ)، یک پرسشنامه شناخته شده برای ارزیابی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آسم میباشد. این پرسشنامه به فارسی ترجمه شده است و میبایست روایی و اختصاصی بودن آن برای بیماران مزمن انسدادی ریه (COPD) نیز ارزیابی گردد. در این مطالعه ما تلاش کردیم تا میزان سازگاری پرسشنامه را با فرهنگ ایرانی افزایش داده و میزان روایی، اختصاصی بودن و کاربردی بودن آن را در مراجعه کنندگان مبتلا به آسم مرکز ارجاعی سطح سه خودمان بسنجیم. پرسشنامه تنفسی سنت جورج که قبلا ترجمه و از نظر سایکومتری برای بیماران مزمن تنفسی ارزیابی شده بود، با زبان فارسی بیشتر تطبیق داده شد. پس از آن که پرسشنامه توسط گروه کوچکی از بیماران مورد قبول قرار گرفت، 301 بیمار مبتلا به آسم برای اسپیرومتری ارجاع شدند و فرم را تکمیل کردند. با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، ثبات ارزیابی شد و روایی نیز از راه مقایسه امتیازات با سایر ملاکهای تشدید آسم مورد بررسی قرار گرفت. این ملاکها شامل FEV1، تابلوی بالینی بیمار، مقیاس آنالوگ دیداری (برای ارزیابی دشواری تنفس)، اندکس فعالیت Katz و امتیازهای بخش اضطراب، افسردگی و تاثیر اجتماعی پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) بودند. گروه مورد مطالعه شامل 165 بیمار مبتلا به آسم زن و 139 بیمار مبتلا به آسم مرد با متوسط سن 1±4/ 44 سال بود. تعیین ثبات برای SGRQ نشان داد آلفای کرونباخ محاسبه شده برای علائم 699/ 0، فعالیت 805/ 0، تاثیرگذاری 879/ 0 و برای کل پرسشنامه 916/ 0 بود. حذف پرسش 8 (مدت خسخس در طول روز) ضریب کرونباخ بخش علائم را به عدد 719/ 0 افزایش داد. همچنین حذف «بی فایده بودن داروهای تنفسی» از بخش تاثیرگذاری، آلفای کرونباخ را به 881/ 0 افزایش داد. به هر حال، نمرهدهی این قسمت، از پرسشنامه اصلی متفاوت گشت. یک همبستگی معنیدار آماری بین بخشهای پرسشنامه تنفسی سنت جورج و نمره کلی (با استفاده از اندکس Katz و پرسشنامه سلامت عمومی، (001/ 0> p) وجود داشت. مطالعه ما روایی و پایایی خوب نسخه فارسی SGRQ را برای یک جمعیت مبتلا به آسم ارجاع شده به درمانگاه ریه سطح سه ما را نشان داد.

شغل با استعمال دخانیات ارتباط قوی دارد. از این رو داشتن اطلاعات شغلی در مطالعات دخانیات - که با هدف یافتن گروه های پرخطر انجام میگیرد - از ضروریات است. از نظر بهداشت عمومی، محل کار یکی از ارکان مهم در برخورد جامع با معضل سیگار، به خصوص در مکانهایی که آلودگی به آلاینده های شیمیایی دارند، میباشد. هدف از انجام این مطالعه برآورد میزان شیوع استعمال انواع دخانیات در کارکنان منطقه پارس جنوبی و بررسی نگرش کارکنان در خصوص ارائه خدمات ترک سیگار در محل کار میباشد. در یک مطالعه مقطعی، میزان شیوع مصرف دخانیات در کارکنان فازهای مختلف در شیفتهای متفاوت پارس جنوبی مورد بررسی قرار گرفت. نگرش کارکنان و مدیران در خصوص دخانیات و امکان مهیاسازی خدمات ترک در محل کار به دو روش کمی و کیفی مطالعه گردید. بیشترین میزان مصرف سیگار مربوط به گروه 50 سال به بالا (3 /34%) بوده است. از بین کل شرکت کنندگان، 2/ 30% افراد 1-5 نخ سیگار، 5/ 21% بین 6-10 نخ، 2/ 13% از افراد 11-15 نخ و 23% بین 16 تا 20 نخ سیگار در روز مصرف مینمودند. همچنین 12% بیش از یک پاکت در روز سیگار می کشیدند. در نظر کارگران، عامل اصلی ترک سیگار «اراده شخصی» و «تاثیر خانواده» است. مدیران در زمینه نیاز به اطلاعرسانی از طریق رسانه های عمومی، فراهم کردن مرکز تخصصی مشاوره و استفاده از روش های صحیح (دوستانه و غیر تحمیلی) در محیط کار جهت تشویق کارگران به ترک سیگار با کارگران هم عقیده و موافق بودند. اطلاعرسانی در خصوص وجود امکانات ترک، تشکیل گروه های خود جوش ترک، مشاوره حضوری در محل کار و ارتقا امنیت شغلی از عوامل موثر در فرآیند ترک دخانیات توسط افراد سیگاری شاغل میباشد.

اسپولیگوتایپینگ یکی از روش های تایپینگ مایکوباکتریوم توبرکلوزیس و بر اساس پلی مرفیسم لوکوس DR در ژنوم مایکوباکتریوم توبرکلوزیس می باشد. هدف از این مطالعه بررسی فراوانی سویه های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در تهران بود.
در این مطالعه 212 سویه مایکوباکتریوم توبرکلوزیس که طی سال های 89 و 90 جدا سازی شده بودند، بررسی شدند. پس از استخراج DNA اسپولیگوتایپینگ با استفاده از پرایمرهای مربوطه انجام شد، و نتایج با پایگاه SPOLDB4 مقایسه شد. از مجموع 212 سویه، شایع ترین خانواده با 84 سویه (39.6%) مربوط به خانواده CAS بود. و به دنبال آن خانواده Haarlem، T و Beijing از سویه های شایع استان تهران بودند. بر این اساس چنین به نظر میرسد که اسپولیگوتایپینگ روشی آسان و سریع جهت شناسایی سویه های رایج در کشور می باشد.

بررسی دیدگاه های مردم در خصوص آلودگی هوا، مسئولین را در داشتن تصویر بهتری از این مشکل تهدیدکننده سلامت یاری می نماید. این پژوهش به بررسی دیدگاه ها و آگاهی دانش آموزان شهر تهران در خصوص آلودگی هوا می پردازد و نتایج آن می تواند راهنمای مسئولین برای فرهنگ سازی و آموزش نسل آینده باشد. در این پژوهش مقطعی از یک پرسشنامه با 35 سوال بسته که توسط پژوهشگران دانشگاه لیورپول طراحی و اعتباربخشی شده است، به منظور تعیین دیدگاه های 2140 نفر از دانش آموزان مدارس راهنمایی و دبیرستان تهران در خصوص ترکیبات هوای پاک، آلودگی هوا و عوامل و پیامدهای آن استفاده شد. روش نمونه گیری چند مرحله ای بود و از آزمونهای آماری Chi Square، Mann-whitney، Kruskal-Wallis، Kolmogorov-Smirnov برای تحلیل داده ها استفاده شد. درحالیکه دامنه امتیاز میزان آگاهی از 16- تا 16+ متغیر بود، میانگین به دست آمده برابر با 97 /2+ بود. اختلاف آماری معنی داری بین میزان آگاهی دخترها و پسرها وجود نداشت. در پاسخ به سوال فراوانترین گاز موجود در هوای پاک تنها 7/ 23% گاز نیتروژن را فراوانترین گاز موجود در هوای پاک دانستند؛ در حالی که 1/ 45%، گاز اکسیژن را فراوانترین گاز موجود در هوای پاک برشمردند. آگاهی دانش آموزان درخصوص آلودگی هوا قابل قبول به نظر نمی رسید و دیدگاه های غلطی در برخی زمینه های مهم نظیر فراوانترین گاز موجود در هوا وجود داشت، این امر نشان داد که در زمینه آموزش و حساس سازی این قشر مهم از جامعه درخصوص آلودگی هوا اقدامات کافی و موثر صورت نگرفته است.

از آنجا که اینترلوکین 12 (IL-12) نقش حیاتی در نمو سلول های Th1 دارد، بیشترین مطالعات بر روی این سایتوکاین انجام شده است. همچنین، اینترلوکین 10 (IL-10) واسطه (مدیاتور) اصلی در تولید IL-12 و اینترفرون گاما (INF-) توسط سلول های Th1 در بیماری های ناشی از پاتوژن های داخل سلولی است.
با توجه به اهمیت ایمنی سلولی در عفونت و بیماری سل، این مطالعه به منظور یافتن نقش پیش بینی کننده IL-10 و IL-12 در تشخیص سل در بین افراد علامتداری که به مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی سل و بیماری های ریوی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری (تهران، ایران) مراجعه کردند طراحی و اجرا شد.
سطوح سرمی IL-10 و IL-12 با استفاده از تکنیک الایزا اندازه گیری شد. سپس مقادیر تعیین شده سایتوکاین ها در نرم افزار آماری وارد شد تا رابطه و خصلت پیش بینی کنندگی آنها در تشخیص سل روشن گردد.
این مطالعه با استفاده از Roc curve موفق به تعیین سطح برشی برای غلظت سرمی IL-10 در تشخیص سل، با حساسیت و ویژگی به ترتیب معادل 68% و 26%، شد. سطح سرمی IL-12 هیچ رابطه ای با IL-10 و نیز ارزش قابل اعتمادی در تشخیص سل را نشان نداد.
در این مطالعه یک رابطه منطقی میان سل و سطوح بالاتر سرمی IL-10 دیده شد که در کنار آزمایش خلط، منافع این آزمایش را در حل محدودیت های آزمایشگاهی نشان می دهد.

تشخیص زود هنگام موارد مبتلا به سل و درمان به موقع بیماری سل برای کنترل بیماری در جامعه حیاتی میباشند. جهت ارزیابی انتقال سل از خلط یک بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر منفی، افراد در معرض تماس با یک دختر 15 ساله ایرانی - که با تشخیص سل اسمیر منفی در سال 1389 تحت درمان قرار گرفته است- مورد بررسی قرار گرفتند. کلیه 52 همکلاسی و دوستان نزدیک وی و نیز 15 فرد شاغل در مدرسه توسط تست پوستی توبرکولین و عکس رادیولوژی ریه غربالگری شدند. افراد با تست جلدی مثبت یا عکس رادیولوژی غیر طبیعی، توسط سیتیاسکن اسپایرال (Chest CT Scan) و سه نوبت شستشوی معده مورد ارزیابی بیشتر قرار گرفتند. تمام همکلاسی ها و دوستان نزدیک وی ایرانی و دختر بودند. از میان این 52 دختر، 17 نفر (32%) عفونت نهفته سلی (LatentTuberculosis Infection) داشتند (تست پوستی مثبت) و 3 نفر (7/ 5%) به سل فعال مبتلا شده بودند (سیتیاسکن غیر طبیعی یا کشت مثبت به همراه تست پوستی مثبت و یا عکس رادیولوژی غیر طبیعی). هیچ یک از پرسنل مدرسه یافته غیر طبیعی نداشتند. با توجه به نتیجه این مطالعه توصیه می گردد بررسی تماس برای افراد در ارتباط نزدیک با تمامی کودکان با علایم سل ریوی علامتدار، حتی کسانی که اسمیر منفی می باشند، در نظر گرفته شود.

بیماری که معرفی می گردد، خانم 47 ساله ای است با سابقه تعویض دریچه میترال، که به مدت 2 سال دچار انفیلتراسیون یک طرفه ریوی بود. بررسی و انجام اکوکاردیوگرافی مکرر به نتیجه نرسیده بود. در نهایت با تغییر وضعیت خوابیدن بیمار و جابجایی محل انفیلتراسیون مسئله ادم یک طرفه ریوی اثبات گردید. در موارد گزارش شده قبلی، نارسائی حاد دریچه میترال و یا اختلال عملکرد دریچه مصنوعی و نشت اطراف دریچه، از علل ادم یک طرفه ریوی ذکر شده است. ولی در مورد این بیمار در بررسی با اکوکاردیوگرافی از طریق مری هیچگونه اختلال عملکرد دریچه مشاهده نشد.