شاید بررسی کامل تاریخ سینمای مستند در نظر عده ای،کار عبث و بیهوده ای باشد.اما باید قبول کرد که سینما و تاریخ آن،کار خود را با سینمای مستند آغاز نموده است و ما بدون شناخت و آگاهی از چگونگی ورود آن به این عرصه شاید نتوانیم مباحث دیگر آن را مرور کنیم.

به هرحال نخستین کار مستند تاریخ سینمای ایران در روز بیست و سوم مرداد سال 1279هجری شمسی مطابق با چهاردهم اوت 1900یعنی پنج سال پس از تولد سینمای جهان در سال 1895 به نام جشن گلها ساخته شد و این تاریخ نقطه عطف مهمی در سینمای ایران بویژه سینمای مستند است که این نوع سینما قدمتی برابر با تاریخ سینمای ایران دارد.بانی اولیه تاریخ سینمای مستند شخص مظفرالدین شاه بوده که در سفری به فرانسه یک دستگاه سینماتوگراف برای سرگرمی خریداری می کند ومیرزا ابراهیم خان عکاس باشی(عکاس دربار) نخستین فیلم تاریخ سینما را از کارناوالی در بلژیک و فرانسه موسوم به جشن گلها می سازد. دومین فیلم نیز در همین سفر ساخته می شود و آن مستندی است از رژه نیروهای فرانسوی در مقابل مظفرالدین شاه که البته این فیلم ها موجود بوده و در آرشیو صدا و سیما از آنها نگهداری می شود و اگر بخواهیم سینمای مستند را در زمان گذشته بررسی نماییم، به تعدادی فیلم های مستند که توسط میرزا ابراهیم خان عکاس باشی و به دستور شاه در دربار گرفته بر خواهیم خورد که هر کدام تقریبا با زمان یک دقیقه تصاویر مختلفی از دربار و درباریان و نوکران آنها را به تصویر کشیده است.مانند غذا خوردن سگ های شکاری دربار، فلک کردن یکی از نوکران دربار،عبور سواران از یکی از دروازه های تهران،دونفری که کلاه بوقی بر سر دارند و روی الاغ نشسته اند و همدیگر را با چوب می زنند و شخصی این وسط میانجیگری می کند و چندین مستند دیگر از کارهای آن زمان است.البته تعداد دیگری کار هم در شهرهای مختلف مانند بندرانزلی ساخته شده که از لحاظ تاریخی مشخص نیست کار کدام فیلمساز است. به هرحال با ورود خان بابا معتضدی که از تحصیلکرده های فرنگ بود،این نوع فیلمسازی شکل حرفه ای تری به خود می گیرد.تصاویری از نوه احمد شاه و سپس با مصادف شدن ورود رضا شاه در عرصه سیاست و آغاز دوره پهلوی،این نوع سینما با وجود شخص خان بابا معتضدی، جهش بزرگی را آغاز می کند.جهشی که مستند حرفه ای می گردد.

کارگردان سینما و مستندساز