آرشیو شنبه ۱۸ آبان ۱۳۹۸، شماره ۴۵۰۵
جلد دوم
۷
یادداشت

بالا بردن سطح توقع از داستان

امیر مهنا

محمد کشاورز در مجموعه داستان «پایکوبی» داستانی دارد به نام «شهود»؛ داستانی کاملا بی عیب و نقص که می توان از آن به عنوان یکی از بهترین نمونه های ادبیات داستانی کشور تاکنون یاد کرد. شهود روایتی پیچیده ندارد اما نویسنده با ساخت یک اتفاق ساده توانسته نقبی عمیق به جهان روانشناسانه یک جامعه بزند؛ جامعه ای که عصاره اش در یک بازارچه کوچک و ساختن «تیپ» هایی منحصر به فرد اتفاق افتاده است. داستان شهود گویی در میان خواب و بیداری سیر می کند؛ حکایتی ساده که از نگاه اهالی بازارچه بسیار غامض و غیرقابل هضم به نظر می رسد. آنچه در این داستان شاهدیم، عقب گرد فطری چند آدم نه چندان مطرح است؛ آدم هایی که گاه خواننده را به یاد کاراکترهای «عزیزنسین» می اندازند و گاه به یاد شخصیت های اثری سترگ چون «صد سال تنهایی» اثر «مارکز.» جهان سیال و آفرینشگر نویسنده در این داستان و نوع نگاه او در چرخش های داستانی و ایجاد لحن مناسب و ساخت شخصیت های چندبعدی باعث شده که یکی از ماندگارترین داستان های عصر حاضر تولید شود؛ داستانی که پیشنهادی تازه در روند نوشتن داستان کوتاه با خود دارد. کشاورز با این داستان نشان داد که برای خلق یک اثر خوب، لازم نیست که راه دوری برویم، بلکه باید جمیع توانایی های نویسندگی و هوش مخصوص به این کار را یک جا جمع کنیم و دانش روایتگری مدرن را هم به آن بیفزاییم. داستان شهود در زمان انتشار، یکی از نیازهای جامعه ادبی کشور بود و هنوز هم می توان از آن به عنوان درخشان ترین داستان کوتاه یاد کرد؛ داستانی که هر داستان نویس باید حداقل یک بار بخواندش.

جو حاکم بر این داستان و نمادین بودن فضا به حدی باورپذیر است که با یک بار خواندن برای همیشه در ذهن می ماند. البته این را هم باید گفت که کشاورز در همه مجموعه هایی که تاکنون منتشر کرده، داستان هایی خیره کننده دارد که مطالعه شان به مثابه شرکت در یک کلاس درس است.

نویسنده مجموعه «بلبل حلبی» تاکنون توانسته سطح سلیقه و توقع دوستداران ادبیات داستانی را در حدی بسیار زیاد بالا ببرد.