در سال های اخیر اهمیت راه اندازی کامل شبکه ملی اطلاعات و حمایت از پیام رسان های بومی به عنوان یک بخش مهم از دایره گسترده این شبکه بارها مورد تاکید کارشناسان قرار گرفته است اما نگاهی به کارنامه دولت در هفت سال اخیر حکایت از کم کاری و سرعت پایین تحقق این مطالبه و راهبرد مهم دارد. هر چند مسئولان حوزه ارتباطات در دولت با اغراق از پیشرفت شبکه ملی اطلاعات سخن می گویند اما همین چند روز قبل بود که رهبر انقلاب از عقب بودن برنامه زمان بندی تحقق اجزای شبکه ملی اطلاعات گلایه کردند.

یکی از اجزا و ارکان اصلی تحقق شبکه ملی اطلاعات، تامین و گسترش زیرساخت ها و به عبارتی توسعه سخت افزاری است موضوعی که کم کاری ها در این حوزه نیز مشهود است. حال به بهانه بهره برداری از مرحله نخست مرکز داده مادر شبکه ملی اطلاعات و مرکز تبادل داده ترافیکی در پردیس بومهن در گفت و گو با برخی مسئولان حوزه ارتباطات و مدیران پیام رسان ها، نگاهی خواهیم داشت به نحوه خدمات دهی دولت برای رفع نیاز های پیام رسان های بومی و تامین زیرساخت های آنها به عنوان بخش مهمی از دورنمای تحقق شبکه ملی اطلاعات.

یکشنبه هفته گذشته مرحله نخست مرکز داده مادر شبکه ملی اطلاعات و مرکز تبادل داده ترافیکی در پردیس بومهن با ظرفیت تعداد 100 رک و با استعداد 500 سرور در بخش خدمات پیام رسان و چیزی حدود 500 سرور در حوزه خدمات موتورهای جست وجو به نام سردار شهید سلیمانی به بهره برداری رسید.

یکی از موضوعات مهمی که در سند معماری و طرح کلان شبکه ملی اطلاعات به آن توجه شده است موضوع مهم خدمات پایه کاربردی است که در سطح گسترده و عمومی مورد استفاده کاربران قرار می گیرد.

به گفته حمید فتاحی، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، این اتفاق یک گام موثر در بهبود کیفیت خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات خواهد بود که اصلا از اصول طراحی و از ملزومات قیدشده در سند معماری و طرح کلان شبکه ملی اطلاعات است.

همواره کارشناسان و مدیران سرویس های داخلی بر این عقیده بودند که زیرساخت کافی و قوی برای رقابت با سرویس های خارجی وجود ندارد و به همین دلیل برخی کاربران ترجیح می دهند از سرویس های خارجی استفاده کنند به عبارت دیگر، اگرچه طی سال های اخیر پیام رسان ها به عنوان مهم ترین و پرکاربردترین سرویس پایه پیشرفت های قابل توجهی داشته اند اما آن طور که باید مورد اقبال عموم جامعه واقع نشدند.

اکنون در حالی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اقدام به راه اندازی مرکز داده شهید سردار سلیمانی کرده است تا در فاز نخست بخشی از نیاز سرویس های پایه مرتفع شود،که مدیران این وزارتخانه بر این باورند که مشکل سرویس های پایه به خصوص پیام رسان ها سخت افزار نیست بلکه نرم افزار است، مسئله ای که مدیران پیام رسان ها با آن مخالف هستند.

عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت در گفت وگو با کیهان درباره جزئیات مرکز داده شهید قاسم سلیمانی اظهار داشت: از مجموع 500 سروری که خریداری شده است تاکنون 400 سرور نصب شده، علاوه بر این تعداد دیگری از سرورهایی که در سایر مراکز داده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در اختیار سرویس های پایه ای چون موتور جست وجو و ایمیل قرار گرفته بود در حال انتقال به این مرکز داده است.

سجاد بنابی افزود: این مرکز داده تنها مختص پیام رسان ها و موتور جست وجو و سرویس ایمیل نیست، در مراحل بعدی زیرساخت کافی برای آموزش های الکترونیکی مدارس و دانشگاه ها را نیز آماده می کنیم.

بنابی در پاسخ به این سوال که چرا این اقدام مثبت در سال پایانی دولت انجام شده است و آیا بهتر نبود از روزهای نخست شروع به کار پیام رسان ها این مرکز تجهیز و راه اندازی می شد؟ گفت: مسئله حائز اهمیتی که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است مشکل اصلی پیام رسان ها است. برخلاف اینکه عنوان می شود مشکل اصلی سخت افزار و ارتباطات است، ما معتقدیم مشکل اصلی پیام رسان ها نرم افزار و تجربه کاربری است. با توجه به امکاناتی که مرکز ملی فضای مجازی برای پیام رسان ها در نظر گرفته و طبق مصوبه باید در اختیار آنها قرار دهیم ما باید در سه سطح ابتدایی، میانی و ملی به آنها خدمات ارائه دهیم. با این حال بررسی های مرکز ملی فضای مجازی نشان می دهد پیام رسان های داخلی از نظر پهنای باند و تعداد کاربر هنوز به سطح ملی هم نرسیده اند. هرچند در طی همین مدت همکاران من در وزارت ارتباطات مشکلات ریز و درشت پیام رسان ها در حوزه های فنی و ارتباط با اپراتورها را برطرف کرده اند.

وی ادامه داد: پیش از این خدماتی چون ارائه فضای موردنیاز برای استقرار سرورها، پهنای باند شبکه ملی اطلاعات و پهنای باند اینترنت بین الملل رایگان و وام وجوه اداره شده که تاکنون سه سال مدت تنفس این وام تمدید شده است و هیچ گونه جریمه ای هم نشده اند برای پیام رسان ها در نظر گرفته شده است، با این شرایط مرکز ملی فضای مجازی نظرش این بود با اینکه پیام رسان ها حتی اگر به سطح ملی هم نرسیده اند، حمایت ها و ارائه امکانات ادامه پیدا کند به همین دلیل امکانات این مرکز داده در اختیارشان قرار گرفته است.

عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت همچنین در پاسخ به این سوال که باتوجه به تفاوت قدرت زیرساخت پیام رسان های داخلی با پیام رسان های غیربومی (در تعداد سرورها) آیا این میزان حمایت می تواند کافی باشد یا باید برای به نتیجه رسیدن، محدودیت هایی علیه غیربومی ها اعمال شود؟ گفت: ما محدود کردن پیام رسان های غیربومی را یک بار تجربه کردیم اما در آن بازه زمانی توسعه و کاربری پیام رسان های بومی اتفاق نیفتاد. این در حالی است که همان زمان مدیران پیام رسان ها عنوان کردند که ظرفیت میزبانی از 20 میلیون کاربر را دارند. پس از این، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات عنوان کردند که برآوردهای کارشناسی ما نشان می دهد این پیام رسان ها توانایی میزبانی از یک و نیم تا دو میلیون کاربر را دارند اما مقرر شد که امکانات را در اختیار پیام رسان ها قرار دهیم تا بتوانند خودشان را به نقطه مطلوب برسانند.

بنابی در تشریح وضعیت پیام رسان ها در زمان فیلتر تلگرام گفت: در آن بازه زمانی برخلاف برخی از اظهارات، پیام رسان ها مشکل سخت افزار نداشتند بلکه مشکلشان نرم افزاری بود مشکلی که هم اکنون نیز به مراتب کمتر شده ولی ادامه دارد. از سویی اسناد میزان کمک های مالی و سخت افزاری که به پیام رسان ها شده موجود است. به عنوان نمونه یکی از پیام رسان بیشترین کمک مالی را هم به صورت نقدی و هم به صورت خدمات از وزارت ارتباطات دریافت کرده اما همچنان نسخه ios این پیام رسان در دسترس کاربران قرار نگرفته است.

وی افزود: با شرایطی که مشکل اصلی پیام رسان ها ارائه خدمات خاص و بومی است، اگر پیام رسان ها بتوانند این خدمات را متنوع و باکیفیت کنند چرا کاربران از آنها استفاده نکنند؟ کدام کاربر می تواند از طریق تلگرام یا واتس آپ پول جابه جا کند، یا بلیط قطار خریداری کند؟ این در حالی است که اگر یک پیام رسان بومی بتواند خدمات قابل ملاحظه ای را ارائه دهد کاربران به آن اعتماد می کنند.

عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت در ادامه در پاسخ به این سوال که با توجه به این اظهارات که مشکل پیام رسان ها سخت افزار نیست بلکه نرم افزار است پس چرا این مرکز داده راه اندازی شده است؟، بیان کرد: این مرکز داده قابلیت ایجاد خدمات جدید را برای پیام رسان ها در دسترس قرار می دهد تا بتوانند با پیام رسان های غیربومی متمایز شوند. اگرچه این خدمات هم اکنون نیز در برخی از پیام رسان ها هستند اما برای افزایش کیفیت نیاز است تا این زیرساخت ها در اختیارشان قرار بگیرد. علاوه بر این ایجاد چنین مراکزی جلوی تهدیدات را می گیرد و اگر پیام رسان های خارجی ارائه خدمات به کاربران ایرانی را قطع کنند دیگر مشکلی در زیرساخت برای میزبانی از کاربران ایرانی نداریم. از دیگر سو باید توجه داشت که اگر اقدام به فیلتر کردن پیام رسان های خارجی کنیم، پیام رسان های داخلی تبدیل به خودروسازهای داخلی می شوند که هم اکنون بحث درباره کیفیت و خدمات آنها بسیار است. باید فضای رقابت بین پیام رسان های داخلی و خارجی مهیا باشد.

بنابی با اشاره به اینکه پیش از این تمام انتقادها بر این بود که اگر پیام رسان ها کار نمی کنند دلیلش ضعف زیرساخت و نبود سرور است، اظهار داشت: منتقدین همواره شرایط پیام رسان های داخلی با خارجی را از نظر زیرساخت مقایسه می کنند این در حالی است که به عنوان نمونه تلگرام همزمان با افزایش کاربرانش اقدام به توسعه زیرساخت و سرورهایش کرده است، بنابراین مطمئن باشید اگر پیام رسان های داخلی بتوانند اعتماد کاربران را جلب و اقناع کنند که سرویس آنها سرویس خوبی است، هرچه تعداد کاربران آنها افزوده شود ما خدمات سخت افزاری بیشتری در اختیار آنها قرار می دهیم اما این درست نیست که یک پیام رسان با ظرفیت محدود توقع داشته باشد که تمامی ضعف های آن را دولت مرتفع نماید.

محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در گفت وگو با کیهان در پاسخ به این سوال که چرا راه اندازی مرکز داده شهید قاسم سلیمانی دیر انجام شد؟، گفت: طبق مصوبه سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی مصوبه شورای عالی فضای مجازی تاکید شده است که اقدام ها و حمایت ها مرحله ای و در سه سطح ابتدایی، میانی و ملی باید انجام شود. بر اساس همین مصوبه حمایت ها دائمی نیست و تا زمانی ادامه پیدا می کند که سه پیام رسان با پنج میلیون کاربر ایجاد شوند. علاوه بر این تاکید شده که متناسب با پیشرفت باید اقدام های حمایتی صورت بگیرد.

آذری جهرمی افزود: در مرحله اول به پیام رسان ها امکاناتی چون رک، سرور، پهنای باند رایگان و وام ارائه شد و همچنین تعرفه شان را یک سوم کردیم. در مرحله دوم نیز طبق مصوبه شورای عالی فضای مجازی در مرکز داده ای که رونمایی شد به پیام رسان های منتخب سرور داده می شود علاوه بر این در آینده قرار است اتصال متقابل پیام رسان ها با شبکه های ثابت و تلفن همراه برقرار شود، یعنی اگر در حال حاضر شما با تلفن همراه خودتان با یک شماره همراه دیگر تماس برقرار کنید هزینه اش دقیقه ای 90 تومان محاسبه می شود اما با این اقدام اگر شما از طریق یک پیام رسان داخلی به پیام رسان داخلی شخص دیگری ارتباط برقرار کنید رایگان است اما اگر با همان پیام رسان با تلفن همراه شخص دیگری تماس بگیرید هزینه اش دقیقه ای 25 تومان محاسبه می شود و این امتیاز بسیار بزرگی برای توسعه پیام رسان های داخلی است که تماما مرحله ای و طبق همان مصوبه ای که عنوان کردم صورت می گیرد.

وی تاکید کرد: مرکز داده شهید حاج قاسم سلیمانی تنها برای پیام رسان ها نیست، بلکه سرویس های موتور جست وجو و ایمیل و آموزش مجازی نیز از این مرکز داده بهره مند خواهند شد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه پیام رسان ها نیز باید در افزایش توانمندی ها و خدماتشان تلاش کنند، بیان کرد: کاربران در شرایطی که یک پیام رسان داخلی و یک پیام رسان خارجی در دسترسشان است، نگران کیفیت، سرعت و حتی امنیت اطلاعات شان هستند به همین دلیل ممکن است به سمت استفاده از پیام رسان خارجی بروند، با چنین شرایطی پیام رسان ها باید خدماتی ارائه دهند که آن سرویس خارجی قادر به ارائه آنها نیست. در مصوبه شورای عالی فضای مجازی تشریح شده که چه سازمان ها و نهادهایی باید خدماتشان را از طریق پیام رسان های داخلی ارائه دهند، مشخص شده که وزارت ارشاد، قوه قضائیه، وزارت آموزش و پرورش، صدا و سیما و بانک مرکزی چه وظایفی در قبال پیام رسان های داخلی دارند.

آذری جهرمی افزود: ما معتقدیم مشکل پیام رسان های داخلی سرور و پهنای باند نیست، بلکه خدماتی است که باید از طریق پیام رسان ها ارائه شود اما انحصار شده و ارائه نمی شود و این سبب می شود تا وجه تمایز بین پیام رسان های داخلی و خارجی ایجاد نشود.

رئیس هیئت مدیره ایمیل بومی چاپار در گفت وگو با کیهان در پاسخ به این سوال که آیا مشکل پیام رسان های داخلی نرم افزاری است یا سخت افزاری، گفت: اینکه عنوان شود پیام رسان های داخلی مشکل نرم افزاری دارند درست است اما نکته مهم این است که یا قرار است به پیام رسان ها کمک شود و یا قرار است بهانه از دست پیام رسان ها گرفته شود.

سلمان افشار افزود: با این شرایط به نظر می رسد اگر مدیران به مشکلات پیام رسان های داخلی اشراف دارند بهتر است اقداماتشان در راستای حل مشکلات آنها  انجام شود. به واقع اگر قرار است حمایت ها در راستای رشد و توسعه پیام رسان های داخلی انجام شود باید حمایت ها به گونه ای باشد که مشکلاتشان حل شود و این طور نباشد که اقدامی انجام شود اما نه در ارتباط با حل مشکلات بلکه با این نیت که اثبات شود پیام رسان های داخلی در ارائه خدمات ناتوان هستند.

وی ادامه داد: البته در بحث حمایت از پیام رسان های داخلی تنها وزارت ارتباطات نیست، بلکه طبق مصوبه شورای عالی فضای مجازی برای برخی از وزارتخانه ها و سازمان های حاکمیتی وظایفی تعیین شده که اگر به این وظایف عمل شود مشکلات پیام رسان ها به مرور زمان حل خواهد شد اما شیوه حمایت دولت که مشکلات را بداند اما آنها را مرتفع نکند نیز غلط است و باید مدل حمایت از پیام رسان ها اصلاح شود.

مدیر پیام رسان بومی ایتا نیز در گفت وگو با کیهان در پاسخ به این سوال که آیا مشکل پیام رسان های داخلی سخت افزاری است یا نرم افزاری، گفت: به واقع یکی از مشکلات پیام رسان های داخلی که مورد اقبال کاربران واقع شدند زیرساخت و نبود سرور کافی بود، به همین دلیل پیشنهاد ایجاد مرکز داده مرکزی را به دولت ارائه کردیم که به صورت موقت خدمات و امکاناتی به سرویس های داخلی داده شود.

محسن غفاری افزود: اما اینکه عنوان شود مشکل پیام رسان های داخلی تنها نرم افزاری است درست نیست بلکه مجموعه ای از عوامل دست به دست هم می دهند که پیام رسان های داخلی آن طور که باید به نقطه مطلوب نرسند. علاوه بر این مشخص نیست که چه تعداد سرور قرار است در اختیار پیام رسان ها قرار بگیرد، در حال حاضر پیام رسان ایتا تعداد قابل توجهی از سرور را در اختیار دارد و سرورهایی که قرار است در اختیار ما قرار بگیرد باید بتواند ظرفیت قابل توجهی را در اختیار ما قرار دهد که اگر این طور نباشد این حمایت باز هم کم است.

غفاری ادامه داد: متاسفانه در بدنه مدیریتی فضای مجازی کشور اراده ای برای رشد پیام رسان های داخلی وجود ندارد و به جای اینکه مدیران از ما مطالبه کنند که خدمات ارائه دهیم، ما به دنبال این هستیم که بتوانیم دایره خدماتمان را توسعه دهیم. وی در واکنش به اظهارات عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت گفت: نسخه ios پیام رسان ایتا نیز حدود پنج ماه است که در دسترس کاربران قرار گرفته و بهتر است مدیران اطلاعاتشان را درباره توانمندی های پیام رسان های داخلی به روز کنند.

مدیرعامل پیام رسان سروش پلاس نیز در این باره به کیهان گفت: مسئله پیام رسان ها صفر و یک نیست بنابراین مشکلات پیام رسان ها تنها نرم افزار یا سخت افزار نیست.

مرتضی رحیمی افزود: ما اکنون حاضریم اثبات کنیم که با مدلی که در پیام رسان سروش پلاس در پیش گرفته ایم توانایی میزبانی کاربران بیشتری را داریم و این یعنی اگر سرور و سخت افزار کافی در اختیار ما قرار بگیرد می توانیم خدمات و امکانات بیشتری را به کاربران ارائه دهیم که موجب جذب کاربران بیشتری می شود.

رحیمی افزود: علاوه بر این، سخت افزار مرکز داده ای که افتتاح شده، سخت افزار قوی و قابل قبولی نیست. سرورهایی که قرار است در اختیار ما قرار دهند از سرورهایی که اکنون در اختیارمان است ضعیف تر است، علاوه بر این اگر قرار است سروش پلاس یا هر پیام رسان داخلی دیگری بتواند خدماتی به مانند خدمات تلگرام ارائه دهد باید مطالعه تخصصی شود که تلگرام با چه زیرساخت و چه تعداد سروری در حال خدمات دهی است.

همچنین، مدیرعامل پیام رسان آی گپ در گفت وگو با کیهان در این باره گفت: اینکه پیام رسان های داخلی مشکلات نرم افزاری دارند صحیح است اما این مشکل به تنهایی نیست بلکه مجموعه ای از مشکلات زیرساخت، دیتا سنتر و معماری و نرم افزار باعث شده تا پیام رسان های داخلی نتوانند به مانند رقبای خارجی پیشرفت کنند.

میثم عسگری افزود: علاوه بر این در نظر داشته باشیم که تا پیش از فیلتر تلگرام و روی کار آمدن پیام رسان های داخلی چه تجربه ای در ایجاد پیام رسان های داخلی داشته ایم؟ از سوی دیگر باید در نظر داشته باشیم که چه کسانی مشکلات پیام رسان ها را تنها نرم افزاری می بینند، اگر این اظهارات را مدیرعامل مایکروسافت انجام دهد صحیح است اما افرادی این اظهارات را می کنند که یک نمونه موفق عملیاتی که توانایی رقابت با نمونه خارجی داشته باشد را نتوانستند ایجاد کنند.

عسگری ادامه داد: اگر مدیران معتقدند مشکل ما پیام رسان ها نرم افزاری و فنی است چرا در این باره قدمی برداشته نمی شود؟ ما معتقد هستیم که مدیران راهکاری برای حل مشکلات واقعی پیام رسان های داخلی ندارند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا تعداد سروری که قرار است در این مرحله در اختیار پیام رسان ها قرار بگیرد نیاز سخت افزاری آنها را مرتفع می کند یا خیر؟، تصریح کرد: باتوجه به وجود پیام رسان های تلگرام و واتس آپ که در حال خدمات دهی هستند اگر قرار باشد که همچنان این پیام رسان ها فعال باشند و همچنان به تهدیدتشان ادامه دهند این سخت افزار و تعداد سروری که قرار است در اختیار پیام رسان های داخلی قرار بگیرد توجیهی ندارد اما اگر سیاست، سوق دادن کاربران به سمت پیام رسان های داخلی باشد 20 یا 30 سرور به هیچ وجه کافی نیست. در نظر داشته باشید که تعداد سرورهای پیام رسان های خارجی چندین برابر تعداد سرورهایی است که در اختیار پیام رسان های داخلی قرار گرفته است.

شبکه ملی اطلاعات بر اساس تحقق هدف مهم «استقلال شبکه» در سه لایه «زیرساخت»، «خدمات و کسب وکارها» و «محتوا» باید پیگیری و محقق شود. بی شک بخش مهمی از تحقق شبکه ملی اطلاعات منوط به حمایت و تقویت پیام رسان های داخلی است.

رهبر انقلاب که پیش از این بارها بر اهمیت فضای مجازی و لزوم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات تاکید داشته اند، دوم شهریورماه امسال نیز در ارتباط تصویری با هیئت دولت در باب اهمیت فضای مجازی ضمن گلایه از عقب ماندن از زمانبندی تحقق شبکه ملی اطلاعات فرمودند: «یک مسئله که من اصرار دارم روی آن تکیه بکنم، مسئله فضای مجازی است؛ خب فضای مجازی خیلی مهم است. آقایانی که در زمینه فضای مجازی نظراتی دارند و ابراز می کنند و گاهی می گویند که این جزو زندگی اصلی مردم است - که ما هم قبول داریم؛ الان واقعا فضای مجازی، یک بخش حقیقی از زندگی مردم شده؛ حالا دولت الکترونیک و از این قبیل که به جای خود محفوظ است-  شکی نیست [اما] آنچه عرض من است و من روی آن تکیه می کنم این است که فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیار ما دارد مدیریت می شود؛ بحث این است. فضای مجازی یک چیزی نیست که آدم بتواند مثل یک آب روانی هر جور که می خواهد از آن استفاده بکند؛ دیگران دارند این آب را به یک سمتی که خودشان می خواهند هدایت می کنند؛ آنها دارند مدیریت می کنند این فضا را. خب وقتی که ما می دانیم کسانی از بیرون دارند فضای مجازی را - که ما هم دست اندرکارش هستیم و مبتلابه ما است-  هدایت می کنند و مدیریت می کنند، ما نمی توانیم بیکار بنشینیم در مقابل او؛ ما نمی توانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی پناه رها کنیم در اختیار آن مدیری که دارد پشت پرده، فضای مجازی را اداره می کند. عوامل مسلط بین المللی در این زمینه ها به شدت فعالند: از لحاظ خبردهی، خبررسانی، تحلیل داده ها و امثال گوناگون؛ هزاران کار دارد انجام می گیرد روی فضای مجازی. به خاطر این است که بنده روی مسئله   شبکه ملی اطلاعات این همه تاکید می کنم. این شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی که تشکیل داده ایم و بنده اصرار داشتم و دارم که این [شورا] تشکیل بشود و روسای محترم در آن شرکت کنند و تصمیم گیری کنند و اجرا کنند، به خاطر اهمیت این مسئله است؛ نمی شود این مسئله را رها کرد. و من می بینم که آن اهتمام لازم به خرج داده نمی شود. خب الان شبکه ملی اطلاعات اجزائی دارد، این اجزا باید در زمان بندی های مشخص تحقق پیدا کند؛ آدم می بیند که تحقق پیدا نمی کند، از زمان بندی ها عقبند؛ یا سیاست های اصولی ای در زمینه پهنای باند وجود دارد که مکرر ابلاغ شده، خب این سیاست ها باید رعایت بشود و اینها مورد درخواست و تاکید موکد اینجانب است.»

چشم ها را باید شست جور دیگر باید دید در جمع بندی این گزارش ذکر چند نکته ضروریست.

نخست اینکه در اظهارات وزیر ارتباطات و عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت پاسخ روشنی به چرایی تعلل هفت ساله در تامین زیرساخت هایی همچون این مرکز داده جدید دیده نمی شود، از سویی تاکید بر رقابتی بودن فعالیت پیام رسان های داخلی با رقبای سرسخت خارجی از سوی مسئولان وزارت ارتباطات به نوعی گویای این است که آنها ظاهرا اهمیت کنترل پیام رسان های خارجی و تلاش برای تجهیز و تامین سریع نیازهای پیام رسان های داخلی برای پیروزی در این رقابت را خیلی جدی نگرفته اند! اینکه ما در مقام یک مسئول حوزه مجازی طوری موضع بگیریم که عرصه فعالیت پیام رسان ها عرصه رقابت است و پیام رسان های داخلی باید با تقویت خود در ابعاد سخت افزار و نرم افزار برای این رقابت تلاش کنند، این معنی را در ذهن متبادر می کند که در این رقابت هر کدام پیروز شد برای مسئولان حوزه مجازی ما تفاوتی نمی کند حال آنکه پیروزی پیام رسان های خارجی یعنی به غارت رفتن اطلاعات مهم کشور و کاربران و تقدیم دو دستی فضای اجتماعی کشور به دشمنانی که از هر فرصت و امکانی برای آسیب زدن به کشورمان در عرصه ها و جنبه های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و... فروگذار نمی کنند. آیا مسئولان ما متوجه نیستند که باید با تقویت همه جانبه پیام رسان های امن داخلی و جلوگیری از سیطره خارجی ها در این عرصه به رسالت خود عمل کنند؟

تعلل در حمایت همه جانبه از پیام رسان های داخلی در حالی است که موضع مسئولان این حوزه نباید موضع داور بی طرف در رقابت نابرابر پیام رسان های بومی و خارجی باشد بلکه وظیفه حمایت عملی و ارتقای سطح کیفی پیام رسان های بومی از مهم ترین وظایف آنها است.

از سوی دیگر گویا این مسئولان بعد از فیلتر تلگرام تازه به یاد حمایت از پیام رسان های داخلی افتاده اند هرچند مسئولان وزارت ارتباطات در بیان و عمل نشان داده اند که حتی در مواردی همچون دادن سرور به پوسته های تلگرام مثل هاتگرام و تلگرام طلایی به دنبال دور زدن حکم قضایی فیلتر تلگرام بوده اند آن هم پس از محرز شدن نقش این پیام رسان در دامن زدن به اغتشاشات تا سر حد دادن فضا به معاندین برای آموزش ساخت بمب دستی و نحوه ایجاد آشوب یا نقش مستقیم فضای بی در و پیکر و بدون نظارت تلگرام در دامن زدن به نوسانات ارزی و قیمت سکه به خصوص در  اواخر سال 96 و اوایل سال 97 و ضربات مهلک این فعالیت ها بر اقتصاد کشور در کنار آسیب های مهم فرهنگی که قابل توجه است.

نکته بعدی اینکه مقایسه رقابت پیام رسان های داخلی و خارجی ها با انحصار صنایع خودرو سازی هم مقایسه کاملی نیست چرا که نشان دهنده بی اطلاعی از خطرات رها شدن پیام رسان های غیربومی است. اکنون مثلا در آمریکا ممکن است خودروی چینی وارد شود اما جلوی فعالیت پیام رسان چینی گرفته می شود.

از سوی دیگر اظهارات وزیر ارتباطات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه پیام رسان ها نیز باید در افزایش توانمندی ها و خدماتشان تلاش کنند، قابل قبول اما آیا به راستی سطح حمایت ها و تسهیلات در نظر گرفته شده مسئولان امر برای پیام رسان های داخلی به اندازه ای هست که کشور را از خطرات جولان پیام رسان های خارجی نجات دهد؟

درباره اینکه وزیر جوان می گوید «کاربران در شرایطی که یک پیام رسان داخلی و یک پیام رسان خارجی در دسترسشان است، نگران کیفیت، سرعت و حتی امنیت اطلاعات شان هستند به همین دلیل ممکن است به سمت استفاده از پیام رسان خارجی بروند» باید گفت اولا سوال اینجاست جناب وزیر و دولت محترم در شرایطی که یک پیام رسان داخلی و یک پیام رسان خارجی در دسترس باشد چه وظیفه ای جز کمک همه جانبه به پیام رسان داخلی برای غلبه بر رقیب خارجی دارند؟ از سوی دیگر جناب وزیر متوجه اثرات دامن زدن به شایعاتی همچون بحث امنیت اطلاعات در پیام رسان های داخلی هستند؟

در هر صورت به نظر می آید تحقق شبکه ملی اطلاعات و از جمله سروسامان دادن به وضعیت پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی به عنوان یک پازل بزرگ و مهم این هدف ارزشمند نیازمند اصلاح یا تغییر و تقویت شیوه های حمایت دولت از پیام رسان های داخلی با پذیرش خطرات جولان بی در و پیکر پیام رسان های خارجی در کشور است.

«محمد جواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات: طبق مصوبه شورای عالی فضای مجازی اقدام ها و حمایت ها از پیام رسان ها مرحله ای و در سه سطح ابتدایی، میانی و ملی باید انجام شود. ما معتقدیم مشکل پیام رسان های داخلی سرور و پهنای باند نیست، بلکه خدماتی است که باید از طریق پیام رسان ها ارائه شود اما انحصار شده و ارائه نمی شود و این سبب می شود تا وجه تمایز بین پیام رسان های داخلی و خارجی ایجاد نشود.

 «سجاد بنابی» عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت: برخلاف اینکه عنوان می شود مشکل اصلی پیام رسان های داخلی سخت افزار و ارتباطات است، ما معتقدیم مشکل اصلی پیام رسان ها نرم افزار و تجربه کاربری است. هر چه تعداد کاربران پیام رسان های داخلی افزوده شود ما خدمات سخت افزاری بیشتری در اختیار آنها قرار می دهیم اما این درست نیست که یک پیام رسان با ظرفیت محدود توقع داشته باشد که تمامی ضعف های آن را دولت مرتفع نماید.

 «محسن غفاری» مدیر پیام رسان بومی «ایتا»: اینکه عنوان شود مشکل پیام رسان های داخلی تنها نرم افزاری است درست نیست بلکه مجموعه ای از عوامل دست به دست هم می دهند که پیام رسان های داخلی آن طور که باید به نقطه مطلوب نرسند.متاسفانه در بدنه مدیریتی فضای مجازی کشور اراده ای برای رشد پیام رسان های داخلی وجود ندارد و به جای اینکه مدیران از ما مطالبه کنند که خدمات ارائه دهیم، ما به دنبال این هستیم که بتوانیم دایره خدماتمان را توسعه دهیم.

«مرتضی رحیمی» مدیرعامل پیام رسان «سروش پلاس»: اگر سرور و سخت افزار کافی در اختیار ما قرار بگیرد می توانیم خدمات و امکانات بیشتری را به کاربران ارائه دهیم که موجب جذب کاربران بیشتری می شود. اگر قرار است پیام رسان های داخلی بتواند خدماتی به مانند خدمات تلگرام ارائه دهند باید مطالعه تخصصی شود که تلگرام با چه زیرساخت و چه تعداد سروری در حال خدمات دهی است.

«میثم عسگری» مدیرعامل پیام رسان «آی گپ»: اینکه پیام رسان های داخلی مشکلات نرم افزاری دارند صحیح است اما این مشکل به تنهایی نیست بلکه مجموعه ای از مشکلات زیر ساخت، دیتا سنتر و معماری و نرم افزار باعث شده تا پیام رسان های داخلی نتوانند به مانند رقبای خارجی پیشرفت کنند. اگر مدیران معتقدند مشکل ما پیام رسان ها نرم افزاری و فنی است چرا در این باره قدمی برداشته نمی شود؟ ما معتقد هستیم که مدیران راه کاری برای حل مشکلات واقعی پیام رسان های داخلی ندارند.

«سلمان افشار» رئیس هیئت مدیره ایمیل بومی«چاپار»: در بحث حمایت از پیام رسان های داخلی تنها وزارت ارتباطات نیست، بلکه طبق مصوبه شورای عالی فضای مجازی برای برخی از وزارتخانه ها و سازمان های حاکمیتی وظایفی تعیین شده که اگر به این وظایف عمل شود مشکلات پیام رسان ها به مرور زمان حل خواهد شد اما شیوه حمایت دولت که مشکلات را بداند اما آنها را مرتفع نکند نیز غلط است و باید مدل حمایت از پیام رسان ها اصلاح شود.