آرشیو شنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۲، شماره ۸۲۰۳
اجتماعی
۱۳
یادداشت

حضانت و چالش های اجتماعی آن

اردشیر گراوند (جامعه شناس)

در میان جوامع مختلف، ایران کشوری است که از نظر اجتماعی در حوزه خانواده در شرایط کودکان بی سرپرست و تک سرپرست مشکلاتی دارد. هرچند این قبیل مشکلات در بسیاری از کشورهای دیگر هم دیده می شود. یکی از مهم ترین عوامل هم طلاق است. در کشور ما رقمی در حدود 200 هزار طلاق در سال اتفاق می افتد، اگر از این تعداد حتی 50 درصد هم دارای فرزند باشند با حجم بالایی از کودکان طلاق و تک سرپرست مواجه خواهیم بود.

یکی از دلایل دیگر هم میزان تصادفات در کشور است، اعتیاد هم از دیگر دلایل افزایش آمار کودکان بدسرپرست است.

زندانی بودن هم از دیگر عوامل است ، ما حداقل حدود 200 هزار زندانی داریم که عموما دارای فرزند هستند و با زندانی شدن پدر یا حتی مادر، کودک تک سرپرست یا بی سرپرست شده اند. ازدواج با اتباع هم می تواند مشکلاتی از این دست ایجاد کند. عواملی که نام برده شد، سبب می شود ده ها هزار کودک دچار خلا یکی از سرپرست ها شود. آن چیزی که از نظر اجتماعی- فرهنگی می توان به آن اکتفا کرد، مساله امنیت خاطر کودک است که باید معیار قرار بگیرد. در این مقوله توافق والدین، انتخاب، اختیار و رضایت کودک باید مدنظر باشد، چون سلامت کودک را تضمین می کند.

در بحث حضانت، معمولا پدر و والدین پدری محق هستند اما باید با توجه به مقتضیات شرایط و مکان به موضوع حضانت پرداخت و تغییراتی ایجاد کرد. بیش از همه مادرها باید در این موضوع شریک باشند، این در حالی است که در قضیه بی همسری ، ازدواج مجدد زنان طلاق گرفته تقریبا در 75 درصد موارد غیرممکن است، یعنی این رسته دوباره ازدواج نمی کنند، پس به گونه ای این موضوع باید طراحی شود تا والدین با توافق به تصمیمی واحد برسند. بحث حضانت باید بیشتر به سمت فرهنگی- عاطفی پیش برود.

پایه امروز گرفتن حضانت فرزندان، خون است به ویژه خون پدری مبنای تصمیمات قرار دارد. البته در مدل های مختلف مانند زندانیان طلاق، تصادفات یا تبعه کشورهای دیگر، بی همسری موضوعی متفاوت است. پس دلایل بی همسری نیز باید نگاه متفاوتی را به دنبال داشته باشد و به هر کدام به طور خاص نگاه شود.

در این خصوص تنوع حالات، نوع مدیریت گوناگونی را می طلبد، قانون در این حوزه بر پایه خون بنا نهاده شده، اما در عین حال انتخاب سلامت کودک مهم است و پایه خون بودن به تنهایی نمی تواند، پاسخگوی کل مسائل و نیازهای فرزندان و تامین کننده آسایش و آرامش ایشان باشد.