نخستین همایش ملی شهرت و اعتبار بانک مرکزی، روز پنجشنبه هفته گذشته با حضور مسئولان بانک مرکزی، اقتصاددانان، اساتید دانشگاه و... به همت موسسه مطبوعاتی بازار پول و ارز برگزار شد. مساله شهرت و اعتبار بانک مرکزی و نقش آن در سیاست گذاری ها، به عنوان یکی از کلیدی ترین چالش ها و مسائل در اقتصاد ایران مطرح است. اینکه چگونه اقدامات و عملکرد دستگاه های مختلف باعث تقویت و یا تضعیف اقتدار و اثربخشی سیاست گذاری های این نهاد کلیدی در اقتصاد ایران می شود، موضوعی بود که در این همایش به بحث گذاشته شد.

محمد شیریجیان، معاون اقتصادی بانک مرکزی در نخستین همایش ملی شهرت و اعتبار بانک مرکزی و نقش آن در اثربخشی سیاست های پولی و ارزی، اظهارداشت: شهرت و اعتبار بانک مرکزی مساله اثرگذاری در اقتصاد کشور و انجام وظایف بانک مرکزی است که جای صحبت درباره آن در میان همایش ها و برنامه های علمی کشور خالی بود. در واقع شرط اول تحقق هر چه بهتر سیاست های پولی و ارزی، شهرت و اعتبار بانک مرکزی است و حتما باید به این مساله توجه ویژه ای شود. وی افزود: ادبیات شهرت و اعتبار بانک مرکزی مربوط به دهه 1980 است که موضوع شهرت مقام سیاست گذار پولی، وارد ادبیات اقتصادی شد. این مساله یکی از مهم ترین الزامات اثربخشی سیاست های پولی و ارزی است. این مساله در مقابل مقوله ناسازگاری زمانی و سیاست های مصلحتی مقام سیاست گذار پولی به وجود آمده و در نتیجه تصمیمات سیاست گذار پولی در برابر اقتضائات و شرایط اقتصادی مطرح شده است. شیریجیان با اشاره به اهمیت بالای شهرت و اعتبار بانک مرکزی و نقش مهم آن در اثرگذاری سیاست های بانک مرکزی، گفت: مقام سیاست گذار برای بالابردن سطح شهرت و اعتبار خود برنامه های آینده خود را در نظر می گیرد و در جهت تحقق آن تلاش می کند. در واقع اختلاف برنامه سیاست گذار پولی با چیزی که در عمل اتفاق می افتد، تعیین کننده شهرت این مقام است. شیریجیان تاکید کرد: یکی از مهم ترین مشکلات اقتصاد ایران موضوع شوک های بیرونی است که به شدت بر انتظارات مردم و رفتار فعالان اقتصادی اثرگذار است. یکی از اتفاقاتی که در سال های اخیر رخ داده این است که شوک های بیرونی سبب هراس و هیجان و در انتها منجر به فرار سرمایه شده و مردم نیز در این شرایط دارایی خود را به دارایی های غیر مولد تبدیل می کنند.

وی افزود: در دوره جدید ما سیاست تثبیت را اجرا کردیم و در این سال ها تلاطم متغیر های اقتصاد کلان و نرخ های بالای تورم را داشتیم، به همین علت جایگاه بانک مرکزی پایین آمده بود که اینها در مجموع سبب شده بود تا در دهه نود متغیر های اقتصادی ما نسبت به نرخ های بلندمدت خود فاصله جدی بگیرند، مثلا نرخ رشد نقدینگی در سال های 90 تا 96 به میزان 26.7 درصد و در سال های 97 تا 1401 نیز به 33 درصد رسیده بود. شیریجیان با بیان ا ینکه نرخ رشد حجم پول که در سال 1401، 65.4 درصد بود، به 17.5 درصد کاهش یافت، افزود: نرخ سالانه تورم مصرف کننده که در فروردین 1402، 47.6 درصد بود، اکنون به 38.8 درصد رسید. (براساس گزارش مرکز آمار) در نرخ تورم نقطه به نقطه تولیدکننده نیز رکوردشکنی داشتیم و این نرخ از 40.7 درصد در فروردین 1402 به 23.8 درصد در فروردین امسال رسید. نرخ تورم سالانه تولیدکننده نیز از 36.6 درصد در فروردین 1402، به 31.2 درصد در فروردین امسال رسید و نرخ رشد اقتصادی با نفت در 9 ماهه 1402 نیز به 4.5 درصد رسید.

طهماسب مظاهری، رئیس کل اسبق بانک مرکزی نیز در نخستین همایش ملی شهرت و اعتبار بانک مرکزی و نقش آن در اثربخشی سیاست های پولی و ارزی، گفت: نکته کلیدی این است که بانک مرکزی باید نظام بانکی را به گونه ای مدیریت کند که نگهداری دارایی مردم به خوبی انجام شود و عامل محوری برای دستیابی به این هدف، استقلال بانک مرکزی است. رئیس کل اسبق بانک مرکزی ادامه داد: البته استقلال بانک مرکزی به معنی استقلال از حاکمیت نیست، بلکه به این معنی است که فارغ از نحوه انتخاب رئیس کل، او بداند که حافظ پول ملی است و باید با تقاضا های دولت همانطور رفتار کند که با سایر مشتریان برخورد می کند و رفتارش با دولت مثل رفتار با یک رئیس نباشد. مظاهری افزود: تامین کسری بودجه دولت در حد 2 تا نهایتا 5 درصد تولید ناخالص داخلی برای تامین اقتصاد و روان شدن امور اقتصاد اشکالی ندارد، اما بیش از آن مجاز نیست. اگر رئیس کل بانک مرکزی روز اول اعلام کند که من مسئول چاپ پول برای نیاز های دولت نیستم، هم باعث اعتبار بانک مرکزی می شود و هم مشکلات مردم رفع می شود. رئیس کل اسبق بانک مرکزی گفت: شب شوم 19 فروردین ماه سال 1397 تصمیم به عرضه ارز 4200 تومانی گرفته شد که یک فاجعه بود. اقدامی که ضربه سنگینی به اقتصاد کشور وارد کرد. آقای جهانگیری در آن جلسه اعلام کرد هر کسی هر چقدر ارز بخواهد 4200 تومان می دهیم و حتی آقای سیف حاضر به اعلام آن و مصاحبه در مورد آن نشد و معاون اول بانک مرکزی این سیاست را اعلام کرد.

مجید قاسمی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی نیز در این همایش گفت: مدیریت انتظارات تورمی در کنترل تورم بسیار مهم است و نیک نامی بانک مرکزی به انتظارات جامعه شکل می دهد. فعالان اقتصادی باید بتوانند آینده ای را که مقام پولی ترسیم می کند، باور کنند و توانمندی این مقام را در تحقق سیاست های اعلام شده یقینی یا نزدیک به یقین بدانند. وی اظهار داشت: فلسفه وجودی حضور رئیس کل بانک مرکزی در جلسات هیات دولت تذکر دادن به دولت در مورد تصمیمات غلط اقتصادی است، بنابراین باید رئیس کل بانک مرکزی اقتصاد را به خوبی بشناسد و بتواند تبعات هر تصمیمی بر اقتصاد را تشخیص دهد. قاسمی تصریح کرد: برنامه تثبیت برنامه دستوری نیست، بلکه عملکرد پولی است و ابزار خود را می خواهد و سیاست های پولی باید آن تصمیم را حمایت کند. گفته می شود ارز 4200 تومانی فاجعه بود، اما باید در این زمینه توضیح داد زمانی که ارز 4200 تومانی انتخاب شد، قیمت ارز در بازار 3700 تومان بود و تصمیم بر این گرفته شد که نرخ روی 4200 تومان تثبیت شود. قرار بود همه سیاست ها در جهت حمایت از این تصمیم قرار بگیرد، اما چند روز بعد از اعلام این سیاست مسئول دفتر رئیس جمهور مصاحبه کرد و گفت این همان ارز شناور است و تمام سیاست های دولت را نقض کرد، بنابراین بانک مرکزی قربانی شد و سیاست ها پشت این تصمیم قرار نگرفت.

سیدشمس الدین حسینی، رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید مجلس نیز در این همایش گفت: موضوع شهرت و اعتبار بانک مرکزی در سیاست های پولی و ارزی، در ادبیات شناخته شده تر است تا بحث اجرا و سیاست. ما نمی توانیم بگوییم که مثلا یک اقتصاددان معروف دنیا مانند فیشر را می آوریم تا رئیس کل بانک مرکزی ایران شود و مسائل اقتصاد ایران را حل کند، چون گاهی خود این افراد نیز در بحث اجرا موفق نبوده اند. وی افزود: جایگاه رئیس کل بسیار مهم است و باید شخصیتی داشته باشد که بتواند در مقابل برخی تقاضا های دولت بایستد، اما به تنهایی نمی تواند. بنابراین باید شخصیت های معتبری به او کمک کنند، به طور کلی سیاستگذاری بخصوص ارزی و پولی از امور حکمرانی است، پس باید مواظب باشیم که در چه سطحی صحبت می کنیم و متاسفانه ما در مقالات این موضوعات را به برخی موارد ساده اقتصادسنجی تقلیل داده ایم. حسینی گفت: بیشترین جهش های تورمی را زمانی داشتیم که نرخ رشد نقدینگی و رشد نرخ ارز بالا بوده است. در سال 1401 به میزان 950 هزار میلیارد تومان پایه پولی افزایش یافت. مقدار نقدینگی 750 همت در سال 1401 افزایش پیدا کرده است. رئیس کمیسیون جهش و رونق تولید مجلس در پایان اظهارداشت: ما در حال یک اصلاح نهادی در مجموعه بانک مرکزی هستیم. قانون بانک مرکزی اهدافی همچون اقتدار این بانک را دنبال می کند. ما در مجلس دو موضوع را دنبال می کنیم؛ در تسهیل صدور مجوز های کسب و کار ورود کردیم و قانون تامین مالی تولید و زیرساخت ها را به سرانجام رساندیم.