دیوان طاهری مجموعه کامل اشعار فارسی زنده یاد محمدحسین طاهری (1390- 1313) شاعر تاکستانی است. در پیشگفتار تدوینگر آمده است: «از میان آثار این شاعر (دیوان طاهری، نشانی از تاک نشان، ای وارن وارن) دیوان طاهری، پربرگ وپرآوازه ترین آثار اوست و شاعر نیز به این اثر، تعلق خاطری بسیار داشت. مهم ترین دغدغه او در پس از خود، به گواه روشن سروده هایش، انتشار همین اشعار فارسی بوده است...» به نوشته تدوینگر دیوان طاهری، این اثر را می توان جلوه گه روشن ذهنی فرهیخته و مانوس با ادب کهن فارسی دانست که در گوشه ای از این دیار استعدادهای خاموش و فراموش شده درخلوت خود توانسته است تا شعله های عشق به زبان وادب فارسی را گرم و پرفروغ نگه دارد. این دیوان، نمود تمام نمای قریحه ای خوش در پروراندن بن مایه های همواره تکرارشده ادبیات کهن وقدمایی این سرزمین است. از نظرگاه ادبی و بلاغت و صورخیال و دیگر جنبه ها و معیارهای سخن سنجی، این دیوان مانند بسیاری ازدیوان های شعر فارسی در تاریخ ادبیات ایران است. درون مایه اشعار عمدتا صبغه و حال و هوایی عاطفی و عاشقانه دارد و جنبه های انسانی و اجتماعی نیز در آن مشهود است. سروده های طاهری هم، مانند بسیاری از سروده های طرز قدمایی، مظهر تمام عیار همان دغدغه ها و پرسش های همواره پایان ناپذیر ذهنیت شاعرانه هویت و اندیشه ایرانی است: پرسش و جست وجوگری از معمای آفرینش و هستی، حیرت ودرماندگی، عشق، دلتنگی و هجر و فراق، یاس و امید، حق گزاری وسپاس و ستایش و نکوهش، حسرت برگذشته و پشیمانی، نجوا و گفت وگوهای با خویش و... شاعراین سروده ها نیز در سراسر اشعار خود به همان احوالات شاعرانه و برخوردار از اوصاف اخلاقی و شخصیتی ملهم از طرز نگریستن شاعرانه به عوالم روحی و دنیای بیرون خود به تمام و کمال دچار بوده است. به مقتضای شاعرانه اندیشیدن و سخن گفتن، دستخوش «زیر و زبر شدن های عاطفی واحساسی» شده و گاه و بیگاه نیز رشته سخن به دست «قضاوت پرتناقض» داده است. فارغ از آنچه گذشت، دیوان طاهری همچنین حائز بعضی نکته ها وگفته هایی است به نظر شایسته اعتنا و تامل بیشتر که بررسی اجمالی آن، چه بسا ذهن و توجه خوانندگان این اشعار را فزون تر معطوف خود کند وآنان را به جزییات و آگاهی هایی راهنمون شود که درفهم دقیق تر و روشن تر گذشته شاعر و گذشته های زادگاه او، فراوان دستگیر و راهگشا باشد. نخست، خواننده نکته بین دیوان طاهری، از سرگذشت و مهم ترین وقایع زندگانی شاعر و نیز از دلخوری ها و غم ها وشادی ها و باور های فرهنگی و اعتقادی و از قضاوت ها و آرای ستایش گر یا منتقدانه او درباره معاشران و دوستان و اقوام و نزدیکان و حتی ازاظهارنظرهای او درباره خانواده اش مطلع می شود. بخشی از دیوان طاهری، در واقع نوعی شرح حال نگاری منظوم است که پاسخ دهنده پرسش خوانندگان و جویندگانی است که بخواهند روایت زندگانی شاعر را از زبان خود او بشنوند . جنبه مهم دیگر دیوان طاهری، گزارش هایی است عمدتا دقیق و مستند و جزیی نگرانه (و با ذکر تاریخ) از محیط و رویدادها وپدیده های اجتماعی وفرهنگی وسیاسی روزگار و زادگاه شاعر که به روایت او در ضمن اشعاری بسیار، به نظم آمده است . مانند شکوه ها از: مالکیت زمین های کشاورزی و مصایب زراعت و باغداری، خشکسالی، بلاها ومصیبت های طبیعی و آسمانی، مسائل درمان وبهداشت وآموزش وپرورش، معضلات بیمه بازنشستگان، تنگی معیشت و حقوق نابسنده فرهنگیان و معلمان، گرانی و کمبود اقلام و سهمیه بندی ها، بی لیاقتی و نادرستکاری صاحبان حرفه ها و مشاغل (اعم از وکیل و پزشک و بنا و پیمانکار و...)؛ همچنین گرامی داشت دوران دفاع مقدس از وطن و ادای احترام به شهیدان و اسیران و آزادگان؛ حق سپاسی از انسان های لایق و خدمتگزار؛ در مرثیه و منقبت پیامبر گرامی اسلام (ص) وائمه معصوم درضمن اشعاری آیینی و مذهبی، سوک سروده هایی در غم درگذشت مشاهیر و استادان بزرگ ادب وتاریخ و فرهنگ ایران و فرهنگ پروران و معلمان و گزارش اخبار کانون های فرهنگی و انجمن ها و محافل ادبی وشب های شعر وسخنرانی و... از این نظر در دیوان طاهری، جلوه ها وصحنه هایی از تاریخ اجتماعی وفرهنگی زمانه و زادگاه شاعر، به نظم کشیده شده است. در گزارش ها و روایتگری هایی هم که مدار سخن صرفا به گرد مسائل «اجتماعی و شان وجدان کاری و پای بندی به اخلاق و درستکاری» بوده است البته این دسته از سروده ها تنها «صبغه گزارش و روایت» محض ندارد. در بیشتر این اشعار، رگه ها و ردپاهایی از «انتقاد ونقد و تذکر وتحذیر و هشدار و راه نشان دادن و بر حذر داشتن از بیراهه و انحراف و به خطا رفتن» خود را نمایانده است. در واقع می توان این قبیل اشعار را به نوعی نخستین نمونه های «شعر متعهد اجتماعی» و نیز اولین تجربه های «نقد اجتماعی مصلحانه» در «ساحت شعر فارسی» در زادگاه شاعر دانست. این نوع شعر منتقدانه اجتماعی و متعهد در دیوان طاهری البته با بسیاری از سنن غالب سرودن چنین اشعاری در ادبیات فارسی نیز سازگاری چندان ندارد. لحن و زبان اشعار او، اگر نگویم تماما بلکه قریب به تمام، برکنار از «هزل و هجو و تیز و تندی و رکیکی کلام» است. این مضمون در ادبیات فارسی (شعریا نثر منتقدانه اجتماعی ومتعهد) در ذات خود پذیرای هرنوع کلام و واژه «تند و به دور از نزاکت رایج در گفتار» و موافق با لحن و بیان «هزل و هجوآمیز» است و شواهدی بسیار هم از آن در سابقه و سنت ادبیات فارسی و در دیوان ها و تذکره ها برجای مانده است؛ اما شواهد شعر منتقدانه اجتماعی و متعهد در دیوان طاهری، با بیانی مودبانه و لحنی برخوردار از وجاهت کلام، با مخاطبان به سخن آمده اند. جنبه مهم دیگر دیوان طاهری، اهمیت آن در تحکیم و تقویت زبان فارسی است. در بستر جغرافیایی دیوان طاهری، زبان های تاتی تاکستانی و آذری نیز رایج است. شاعر این دیوان در کنار سروده های تاتی تاکستانی که در مجموعه «ای وارن، ای وارن» (ای باران، ای باران) فراهم آمده و در دست انتشار است بخش اعظم تفکرات و اندیشه های خود را به شعر فارسی، آن هم در قالب قدمایی و سنتی، سروده است. در پیشگفتار تدوینگر کتاب نیز به نخستین بارقه های شعر فارسی در زادگاه شاعر، پرداخته شده و اولین شواهد قریحه شاعری صاحب دیوان طاهری آمده است. همچنین در گزارشی مشروح از چگونگی تدوین دیوان طاهری و معیارهای مد نظر سخن رفته است.

فهرست مطالب کتاب:

پیشگفتار تدوینگر و ویراستار، شرح حال مختصر شاعر به قلم او، مقدمه سراینده، قصاید، غزلیات، مسمطات و ترکیبات، مثنویات، رباعیات و پراکنده ها و اشعار ناتمام، نمایه اشعار و اعلام.