خیلی ها معتقدند شهرها در حال تبدیل شدن به یک پارکینگ عمومی بزرگ هستند. این موضوع برای شما هم قابل درک است. نیم نگاهی به اطراف یا ساعت ها ماندن میان بحبوحه راه بندان های طولانی همین را نشان می دهد.

از طرف دیگر این هم کاملا درک است که با وجود کاهش قدرت خرید مردم، باز هم تقاضا برای خرید خودرو در جامعه چشمگیر است. انگار غیر از نیاز به جابه جایی، تورم موجود، خودرو را به یک دارایی و سرمایه ای برای روز مبادا تبدیل کرده باعث شده است مردم همیشه متقاضی خرید خودرو به نرخ کارخانه ای باشند. برای همین تولید خودرو توسط کارخانه های داخلی رو به رشد است و عطش بازار برای خرید همچنان وجود دارد.

اشتیاق وافر برای خرید خودرو در کنار گلایه های مربوط به کیفیت پایین برخی محصولات داخلی سبب شده دولتمردان به فکر واردات خودرو به منظور ایجاد رقابت و ارتقای کیفیت خودروی ملی و نیز تامین نیاز علاقه مندان به خودروهای خارجی بیفتند. اتفاقی که مثل هر رویداد دیگری نکات و نتایج مثبت و منفی به همراه دارد. در گام اول آنچه به چشم می آید واردات خودروهای مستعمل و کارکرده خارجی به جای مدل های نو و صفر آن است. مسلم است که با توجه به بالا بودن قیمت خودروهای خارجی صفر و نیز شکاف عمیق میان نرخ دلار و ریال، واردات خودروهای مستعمل و کارکرده خارجی می تواند تا حدودی نیاز بازار به این تقاضا را تامین کند. البته این اتفاق هم حساسیت های خودش را دارد و می تواند باعث بروز حاشیه های جدیدتری شود.

اول اینکه در بیشتر جوامع صنعتی و با توجه به پایان تاریخ مصرف سوخت های قدیمی و فسیلی به دلیل ایجاد آلودگی های زیست محیطی و نیز رو به زوال بودنشان، استحاله در صنعت خودروسازی و حرکت به سمت تولید خودروهای هیبریدی یا تمام برقی در حال وقوع است. بدیهی است آنچه قرار است به عنوان خودروی غیرصفر وارد مرزهای مملکت بشود خودروهای مستعمل و احیانا غیرقابل مقایسه با استانداردهای جدید صنعت خودروسازی است.

کارشناسان این عرصه معتقدند، بسیاری از کشورهای توسعه یافته تا چند سال آینده فروش خودروها با سوخت فسیلی را ممنوع خواهند کرد. به عبارت دیگر هر چه به گذشته برگردیم خودروهای تولید شده آلاینده تر و ناایمن تر هستند و این خودروهای ناایمن و آلاینده؛ با تخصیص ارز راهی سرزمین های کمتر توسعه یافته خواهند شد.

بر اساس گزارش سازمان ملل که در سال 2020 منتشر شده است، اگر تجارت جهانی خودروهای دست دوم کنترل نشود، می تواند عواقب بدی بر تغییرات آب وهوا، کیفیت هوا و در نتیجه سلامت عمومی داشته باشد. این مطالعه همچنین نشان داد که بین سال های 2015 تا 2018، ایالات متحده، ژاپن و اتحادیه اروپا 14 میلیون خودروی سواری کارکرده صادر کرده اند که مقصد 70 درصد آنها به کشورهای در حال توسعه آفریقا، اروپای شرقی، آسیا، خاورمیانه و آمریکای لاتین بوده است. دو سوم کشورهای مورد بررسی در این مطالعه فاقد سیاست های کافی برای تنظیم کیفیت خودروهای وارداتی بوده اند.

از طرفی دیگر واردات خودروی دست دوم می تواند روی ارز اثرگذار باشد. تقاضا برای ارز در بازار افزایش می یابد هدف اصلی طرح یعنی کاهش قیمت خودرو تامین نخواهد شد.

صرف نظر از تبعات مالی این اقدام سیاست گذار باید نسبت به انتخاب خودروهایی با حداکثر تناسب زیست محیطی و نیز امکان وجود خدمات قابل ارائه پس از فروش در کشور توجه کند. درواقع در انتخاب نوع برند و مدل خودروهای دست دوم وارداتی این مهم است که آن دسته از خودروها مجوز ورود پیدا کنند که استفاده از آنها در کشور سابقه داشته، زیرساخت ارائه خدمات تعمیراتی به آنها پیش از این در کشور مهیا شده باشد.

ضمن اینکه در بررسی های کیفی باید به پرونده مشکلات احتمالی فنی هر خودرو توجه شود؛ چرا که سابقه واردات خودروهای تجاری دست دوم نشان می دهد برخی از این خودروها با مدل و کارکرد کیلومتری خود تناسب نداشته اند.

علاوه بر موارد ذکر شده واردات خودروهای دست دوم می تواند بازار متفاوت و جدیدی برای دلالان به وجود آورد. خودروهای تصادفی بازسازی شده یا خودروهایی که قطعات اصلی آن با قطعات مستعمل از رده خارج شده جابه جا شده است. به تجربه ثابت شده دلالان و سودجویان حتی اسناد خودروها را نیز دستکاری می کنند.

این در حالی است که در کشور ما زیرساخت های تولید خودرو فراهم است؛ میلیاردها دلار سرمایه گذاری شده تا خطوط تولیدی بتوانند هر ساله بیش از دو میلیون خودرو تولید کند! اما آنچه در عمل اتفاق افتاده تولیدات کم کیفیت است. درواقع با واردات خودروی مستعمل ممکن است امکان رونق تولید محدود شود.

هوای زمین روزبه روز گرم تر می شود. گرمای شدید، سیل های مرگبار، طوفان ها، خشکسالی ها و آتش سوزی جنگل های دستاورد به هم خوردن تعادل طبیعت و کره زمین است. از سوی دیگر تامین سوخت در تمام دنیا به معضلی جدی تبدیل شده، آلودگی زیست محیطی ناشی از سوخت های فسیلی بحرانی جدی برای کره زمین ایجاد کرده است. خودروسازها نیز به خاطر مسئولیت اجتماعی شان در قبال طبیعت، تلاش می کنند تا محصولات بهینه تری به بازار عرضه کنند. با این وجود باز هم آلودگی هوا در برخی شهرها بیداد می کند.

مهم ترین عامل گرمایش زمین افزایش گازهای گلخانه ای و مصرف بالای سوخت های فسیلی است. انسان با مصرف بالای نفت، گاز، زغال سنگ و تخریب جنگل ها زمین را نابود کرده، با دستکاری در طبیعت زمینه تغییرات اقلیمی را فراهم کرده است. تغییراتی که تبعات سنگینی به دنبال دارد. از سوی دیگر سوخت ها فسیلی رو به نابودی اند و بشریت دنبال جایگزین مناسب تر و غیرقابل زوال برای سوخت های قدیمی و فسیلی است.

کارشناسان و فعالان محیط زیست در کنار دانشمندان و محققان انرژی خورشیدی، انرژی حاصل از جریان آب، انرژی باد و توربین های بادی، انرژی هسته ای و سوخت های زیستی حاصل فرآوری پسماندها برای تولید انرژی الکتریکی را به عنوان جایگزین سوخت های فسیلی معرفی می کنند. به عنوان مثال از بزرگ ترین منابع انرژی زیستی در ایتالیا، کانال های آبی شهر ونیز است و در حال حاضر پروژه ای 272 میلیون دلاری در انتظار استفاده از خزه های روییده شده در این کانال ها است. این خزه ها در رآکتور زیستی پلاستیکی هشت متری رشد داده شده و توسط دی اکسیدکربن خود گیاه بارور می شود. سپس خزه ها خشک و فشرده شده و به مایعی روغن مانند تبدیل خواهد شد که به عنوان سوخت مورد استفاده قرار خواهد گرفت که سبب تولید 40 مگاوات انرژی خواهد بود.

گذشته از موارد مربوط به سطح کلان و تغییر منابع سوختی، در سطوح خرد نیز مدیریت انرژی و سوخت حائز اهمیت است. پژوهش ها در این رابطه نشان می دهد بیشتر از مدل خودرو، سبک و چگونگی مصرف، در مدیریت مصرف بنزین نقش دارد. تنظیم باد لاستیک ها، سرویس بموقع شمع ها، تنظیم لقی سوپاپ ها، تعویض بموقع فیلتر هوا و فیلتر بنزین، اطمینان از سلامت کاتالیست خودرو، استفاده از بنزین باکیفیت، حرکت با سرعت استاندارد، خاموش کردن خودرو و برداشتن پا از روی پدال ترمز در هنگام توقف، خودداری از ترمزگیری شدید در سرعت بالا و در کل سبک صحیح نگهداری خودرو توجه به تنظیمات آن و نیز سبک اصولی رانندگی می تواند کمک خوبی به مدیریت مصرف بنزین و نهایتا پرهیز از آلایندگی بیشتر هوا باشد.

در کنار مدیریت سوخت و جایگزین کردن منابع بهینه و تجدیدپذیر به جای سوخت های آلاینده محیط زیست، تولید یا واردات خودروهای هیبریدی و برقی از مولفه های دیگری است که دغدغه مندان این عرصه را امیدوار کرده است. خودروهای هیبریدی ترکیبی از دو خودروی احتراق داخلی و برقی است که می تواند از هر دو عنصر بنزین و برق برای حرکت استفاده کند. خودروهای برقی نیز بدون کمترین وابستگی به سوخت فسیلی، این انرژی را از یک باتری مخصوص می گیرند. این در حالی است که خودروهای هیبریدی برای کاهش مصرف سوخت یک موتور برقی و برای جبران ضعف موتورهای الکتریکی یک موتور بنزین سوز دارند تا ضمن مراقبت از محیط زیست، در مواقع لازم قدرت و توان موردنیاز را داشته باشند.

به تازگی سرپرست تاکسیرانی تهران از رونمایی تاکسی های جدید برقی تهران خبر داده است. شادی مالکی در حاشیه آیین رونمایی از جدیدترین خودروهای برقی ناوگان حمل ونقل شهر تهران بیان می کند: «پیرو قرارداد منعقده بین شهرداری تهران و شرکت های چینی مقرر شده است که 25 هزار تاکسی برقی و 10 هزار ون برقی وارد کشور شود.» وی با بیان اینکه امروز تعدادی از این خودروها وارد تهران شده اند، می گوید: «مابقی خودروها نیز ظرف 6 ماهه اول سال 1403 وارد کشور می شوند.» سرپرست سازمان تاکسیرانی شهر تهران می افزاید: «با جایگزین شدن این خودروهای برقی با خودروهای فرسوده فعلی، شاهد تغییر و تحول در سطح شهر خواهیم بود.» مالکی ادامه می دهد: «در حال حاضر 30 دستگاه خودروی برقی و یک دستگاه ون برقی و یک دستگاه اتوبوس برای بازدید و در معرض دید اعضای شورای شهر قرار داده شده است.» این در حالی است که در اسفند 1402 مدیر طرح خودروهای برقی وزارت صمت اعلام کرده بود: «حدود 100 هزار تاکسی برقی، 4000 اتوبوس برقی و 400 هزار موتورسیکلت برقی در یک بازه زمانی سه تا پنج ساله وارد کشور خواهد شد.»

حسن کریمی سنجری، مدیر طرح خودروهای برقی وزارت صمت در گفت وگویی تلویزیونی اظهار کرده بود: «وزارت صمت برنامه ریزی کرد که حدود 100 هزار دستگاه تاکسی برقی، 4000 دستگاه اتوبوس برقی و نزدیک به 400 هزار دستگاه موتورسیکلت برقی را بتواند در یک بازه زمانی سه تا پنج ساله وارد کشور کرده و گسترش دهد.»

مدیر طرح خودروهای برقی وزارت صمت، ضمن تاکید و اصرار این وزارتخانه برای واردات این وسایل نقلیه برقی توسط خودروسازان تاکید دارد: «علت نیز این است که بحث انتقال فناوری اتفاق بیفتد. قرار نیست ما همیشه واردکننده باشیم؛ بنابراین ضرورت دارد که انتقال فناوری صورت گیرد. شرکت خودروساز، برای واردات خودروی برقی اقدام می کند و پس از مدتی به تدریج وارد فاز ساخت داخل خواهد شد.» باشد که با جلوگیری از واردات از تولید داخلی حمایت شود، باید در کنار آن فکری هم برای از بین رفتن رانت و جلوگیری از ویژه خواری خودروسازان داخلی و مافیای پشت پرده بازار خودرو کرد تا در این بازار انحصاری، هم سطح کیفی تولیدات داخلی افزایش پیدا بکند و هم قیمت ها تعدیل شود.

بسیاری از خودروسازان برنامه های دقیقی برای تبدیل بخش های بزرگی از ناوگان تولید خودرو خود به خودروهای برقی در دهه آینده دارند و برخی از آنها اهدافی را برای تولید خودروهای برقی ظرف پنج سال اعلام کرده اند. شرکت خودروسازی هوندا در آمریکا، بی ام دبلیو، فورد موتور، ژنرال موتورز، هیوندایی و بسیاری دیگر سرمایه گذاری در بخش خودروهای برقی را آغاز کرده اند.

گاردین نیز با استناد به نتایج تحقیقی ادعا کرده است، هزینه ساخت خودروها و وانت های برقی تا سال 2027 ارزان تر از تولید خودروهای احتراقی با سوخت فسیلی خواهد بود و مقررات محدودکننده انتشار گازهای آلاینده می تواند این خودروها را تا اواسط دهه آینده در رده خودروهای پرفروش قرار دهد.