آیا اقتصاد اطلاعات، دانش ما را از شبکه های انسانی افزایش می دهد؟
نقش اطلاعات در جنبش های اعتراضی
دنیای اقتصاد: واضح است که جلوگیری از جریان اطلاعات مردم را در تاریکی نگه می دارد. متیوجکسون، استاد دانشگاه استنفورد، در گفت وگویی به نقش جریان اطلاعات و شبکه های انسانی در تعیین قدرت، جایگاه، باورها و رفتارهای مردم پرداخته است.
متیو جکسون؛ استاد اقتصاد دانشگاه استنفورد هنگام دریافت دکترای خود از همین دانشگاه، ابتدا روی نظریه بازی ها کار کرد، حوزه کاملا ریاضی که به تصمیم گیری استراتژیک اختصاص دارد، اما خیلی زود، در اوایل دهه 1990، شروع به تمرکز بر شبکه های اجتماعی یعنی شبکه های انسانی کرد (فیس بوک هنوز در چشم مارک زاکربرگ درخششی نداشت و توییتر بیش از یک دهه تا راه اندازی فاصله داشت.) جکسون شروع به پژوهش درباره اثرات شبکه های اجتماعی بر اشتغال، نابرابری و سرایت رفتارهای خوب یا بد کرد. علاقه جکسون به شبکه ها از گفت وگوی ناهار با آشر وولینسکی اقتصاددان دیگری از دانشگاه نورث وسترن شروع شد که آدم ها چگونه در شبکه های شان تاثیرگذار می شوند. آنها متوجه شدند نادانسته های زیادی درباره شبکه ها و نحوه تاثیرگذاری آنها بر مردم وجود دارد. او امروزه می گوید: «ادبیات زیادی در جامعه شناسی درباره شبکه ها وجود داشت، اما نقش اصلی شبکه ها در رفتارهای اقتصادی بررسی نشده بود، بنابراین چیزهای زیادی برای درک کردن آنها وجود داشت.» جکسون علاوه بر نوشتن مقالات فراوان پژوهشی (طبق بررسی اخیر، او درمیان 6نویسنده با بیشترین تعداد مقاله منتشره در پنج مجله برتر اقتصاد از سال 1994 تا 2017 جای دارد)، نویسنده کتاب «شبکه های اجتماعی و اقتصادی» (پرینستون، 2008) مخصوص پژوهشگران و کتاب «شبکه انسانی: چگونه جایگاه اجتماعی شما، قدرت، باورها و رفتارهای شما را تعیین می کند» (پانتئون، 2019) نوشته شده برای عموم مردم است. دیوید پرایس از فصلنامه اکونومیک فوکس در این باره با جکسون گفت وگو می کند.
این مصاحبه با متیو جکسون درباره شبکه های انسانی، تناقض دوستی و نقش اطلاعات در جنبش های اعتراضی صورت گرفته است.
در کودکی به اقتصاددان شدن فکر نمی کردم. من در عصر سفینه آپولو بزرگ شدم و بیشتر به ستاره ها نگاه می کردم. مسابقه فضایی و تماشای فرود آمدن نیل آرمسترانگ روی ماه برایم جذاب بود. آرزو داشتم فضانورد شوم، اما بینایی من مانع از آن شد و از ریاضیات و فیزیک بسیار لذت بردم. در آن زمان علوم خیلی تبلیغ می شد، بنابراین من را جذب خود کرد.
هنگام ورود به دانشگاه، قرار بود سال اول و دوم مقطع کارشناسی یک پژوهش انجام دهم. در درس ریاضی، علاقه مند شدم راه هایی برای کاربرد آن پیدا کنم. به سراغ هارولد کوهن، نظریه پرداز بازی در بخش ریاضی پرینستون رفتم و از او پرسیدم کجای دانشگاه می توانم کسی را پیدا کنم که واقعا بخشی از ریاضیات را در دنیای واقعی به کار می برد. او به هوگو سوننشاین استاد بخش اقتصاد اشاره کرد، بنابراین شروع به کار با هوگو کردم تا با استفاده از ریاضیات ترجیحات و انتخاب های مردم را مدل کنم. متوجه شدم دو کاری که دوست دارم را همزمان می توانم انجام دهم: استفاده از ابزارهای ریاضی و درک بهتر جهان.
یک پدیده شبکه ای مهم شناخته شده درمیان جامعه شناسان و اقتصاددانان همسان دوستی است. این واقعیت که دوستی ها عمدتا از افراد بسیار شبیه به یکدیگر تشکیل می شود. این یک پدیده طبیعی است، اما پدیده ای که جامعه ما را تکه و پاره می کند. وقتی این را با سایر واقعیت ها درباره شبکه های اجتماعی- برای مثال، اهمیت آنها در یافتن شغل- کنار هم می گذارید، به این معنی است که بسیاری از افراد از همان حرفه هایی سر درمی آورند که دوستانشان دارند و بیشتر مردم در جوامعی که در آنجا بزرگ شده اند زندگی می کنند. از منظر اقتصادی، این بسیار مهم است، چون نه تنها به نابرابری منجر می شود، چون برای واردشدن به مشاغل خاص تقریبا باید در آن بخش از جامعه متولد شده باشید، بلکه به این معنی است که پس از آن عدم تحرک اجتماعی وجود دارد که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. همچنین به ازدست رفتن فرصت ها منجر می شود، درنتیجه استعدادهای افراد به بهترین نحو با مشاغل جفت وجور نمی شود.
از نظر تاثیر مستقیم محبوبیت محض بهترین است. محبوبیت داشتن امکان می دهد پیامی را به سرعت به افراد بسیاری مستقیما ارسال کرد یا برای بسیاری از افراد دیگر الگو بود. برای مثال شخصی که صدها هزار یا میلیون ها دنبال کننده در توییتر دارد.
ایده تاثیرگذاری بر حسب ارتباطات، این ایده قدیمی است که «مهم نیست چه چیزهایی می دانید، مهم اینست که چه کسانی را می شناسید.» در اینجا، تعداد زیاد دوستانی که فرد دارد مهم نیست، بلکه داشتن دوستان با ارتباطات خوب مهم است و آنها هم ارتباطات خوبی با هم دارند چون دوستان آنها ارتباطات خوبی با هم دارند و همین طور. این ایده که یک فرد چه ارتباطات خوبی در یک شبکه دارد همان چیزی است که زیربنای اموری مانند موتور جست وجوی گوگل و نحوه برنامه ریزی اولیه آن بود؛ آنها با نگاه کردن به اهمیت صفحات وبی که به آن صفحه پیوند داشتند، می خواستند ببینند آن صفحه چقدر مهم است. معلوم شد که این یک مفهوم قدرتمند در شناسایی موقعیت های کلیدی در یک شبکه فراتر از صرفا شمارش ارتباطات است. معیار سوم، یعنی میزان دسترسی، به لایه های ارتباطات فرد می پردازد: یک شخص چند دوست دارد، یک شخص چند دوست دوست دارد؟ معلوم می شود این نوع معیار در زمینه های دیگر، مانند بررسی شیوع یک بیماری، یا انتشار یک ایده، مفید است.
نوع چهارم نفوذ، واسطه گری، شاید متمایزترین باشد. اگر کسی نقش رابط کلیدی بین افراد در حداقل دو گروه گسسته دیگر دارد، از این طریق تاثیرگذار است. به کسی فکر کنید که برای مثال، در نقطه تعامل علوم مختلف کار می کند و با افراد در هر دو گروه صحبت می کند. این افراد کارگزاران یا رابط های کلیدی هستند که دانش را از یک گروه به گروه دیگر منتقل می کنند. این رابط های کلیدی را جامعه شناسان بررسی کردند و معلوم شد مجراهای مهمی برای جریان های اطلاعات بین گروه ها هستند و نیز اغلب از آن موقعیت های کلیدی سود می برند.
من هم دوست دارم پاسخ این پرسش را بدانم، خصوصا با داشتن داده هایی که این موضوع را طی زمان ردیابی کنند که سخت به دست می آید، اما آنچه می دانیم این است که طبقاتی شدن اقتصادی در آمریکا از نظر جغرافیایی بسیار قوی است. همچنین می دانیم که این طبقاتی شدن برحسب منطقه بسیار متفاوت است. در بعضی مناطق، فقرا به همان اندازه که با سایر فقرا ارتباط دارند، با ثروتمندان نیز ارتباط دارند، درحالی که در مناطق دیگر، فقرا کاملا منزوی و جدا هستند. به نظر می رسد این عامل خوبی برای پیش بینی باشد که آیا کودکان به دنیا آمده در خانواده های فقیر، خودشان هم فقیر بزرگ می شوند یا خیر.
از حیث روند زمانی، فکر می کنم آنچه که شاهد بوده ایم افزایش قابل توجه نابرابری در آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر در چند دهه گذشته است، بنابراین درک اینکه جوامع طبقاتی شده و و جداسازی شده نقشی کلیدی در ایجاد نابرابری ایفا می کنند، برای طراحی سیاست های بهتر حیاتی است. ما می توانیم آن را هر سال ردیابی کنیم و به روندهای خرد نگاه کنیم، اما داشتن روندهای بلندمدت درباره ساختار شبکه به جمع آوری داده های زیادی طی زمان نیاز دارد.
ما در حال حاضر تیم بسیار بزرگی برای آن داریم و امیدوارم بتوانیم به زودی پژوهش هایی درباره آن منتشر کنیم. این یک پرسش پیچیده است، چیزهای زیادی در آن وجود دارد و فقط یک عامل دخیل نیست.
می توان تفاوت هایی در انواع خاصی از محیط ها مشاهده کرد. دو دبیرستان را درنظر بگیرید. یکی کوچک و دیگری بسیار بزرگ و هر دوی آنها نسبتا متنوع هستند. وقتی دوستی های درون آن دبیرستان ها را مقایسه می کنیم، دبیرستان کوچک معمولا یکپارچه تر از دبیرستان بزرگ است. اگر دبیرستانی کمتر از صد دانش آموز دارد، آنها یکپارچه خواهند شد، اما هنگامی که آنها به هزار دانش آموز یا بیشتر برسند، تمایل به جداسازی خود خواهند داشت، بنابراین به این بستگی دارد که چگونه نهادها یا افراد را در تماس نزدیک با یکدیگر قرار می دهند یا به آنها اجازه جدایی می دهند و همچنین اینکه آیا گروه های مختلف به اندازه کافی بزرگ هستند که بتوانند دوستی کافی را فقط در بین خود حفظ کنند. یک سری کامل از عوامل مختلف مانند آن وجود دارد. ما در حال تلاش برای کشف آنها هستیم و درباره این پرسش بررسی عمیق تری در داده های خرد می کنیم.
معنایش اینست که کاهش نابرابری و بهبود تحرک اجتماعی نیازمند چیزی بیش از تحمیل مالیات و جابه جا کردن پول دارد. آنها نیازمند غلبه بر موانع اطلاعات و دسترسی هستند. علاوه بر این، اثرات شبکه می تواند سیاست های کاملا هدفمند را به سمت اثرات ضرب شونده یا حتی نمایی هدایت کند. فکر می کنم این درباره انواع مشکلات سیاستگذاری صادق است. از نابرابری گرفته تا توقف گسترش یک بیماری، زمانی که واقعا الگوهای شبکه و اثرات بازخورد را درک می کنید، به شما ایده می دهد که چگونه سیاست ها را ساختارمند کنید و چرا سیاست های خاص می توانند بسیار موثرتر از آنچه پیش بینی می کردید، باشند.
من یارانه نقدی را درمانی برای علائم بیماری و درد، می بینم، اما اینها مسکن هستند و بیماری را درمان نمی کنند: دلایل اصلی نابرابری، دلایلی که مردم در فقر گیر کرده اند، چیست؟ یارانه نقدی می تواند به کاهش بخشی از آن کمک کند، اما لزوما به علل اصلی فقر نمی پردازد و تا زمانی که واقعا به آنها حمله نکنید، این مشکل ماندگار خواهد بود. برای این کار باید به مردم درباره اهمیت آموزش فرزندانشان اطلاعات بدهید. امکان دسترسی مردم به فرصت هایی برای رفتن به دانشگاه، برای یافتن شغل دلخواه و برای دنبال کردن رویاهایشان را فراهم کنید.
وقتی به حرفه ها نگاه می کنید، افراد با ضریب های 10 یا بالاتر، احتمال بیشتری دارد وارد همان حرفه ای شوند که والدینشان نسبت به حرفه های دیگر به طور تصادفی انتخاب کرده اند. این اتفاق به دلایل طبیعی می افتد چون اطلاعات بیشتری درباره آن حرفه و ارتباطات بیشتری در آن حرفه و غیره دارید. این اثرات شبکه ای به طور طبیعی افراد را به سمت مشاغلی مشابه با مشاغل والدین خود سوق می دهد.
از یک طرف، این بدان معنی است که افراد برای آن مشاغل آمادگی بیشتری دارند، اما همچنین به این معنی است که احتمال گیرافتادن در مشاغل خاصی را دارید، به خصوص حرفه هایی که در نهایت با اتوماسیون یا چیزهای دیگر جایگزین می شوند. همچنین به این معنی است که افراد لزوما با استعدادهای خود جفت وجور نمی شوند. فکر می کنم این یکی از مهم ترین جنبه ها از منظر اقتصاد کلان است؛ ما از استعدادها در اقتصاد آنطور که می توانیم استفاده نمی کنیم. افرادی هستند که مهارت ها و توانایی ها و استعدادهای زیادی دارند که با حرفه هایی که از آنها استفاده می کنند مطابقت ندارند.
چالش این است که همسان دوستی و جدایی که در یک شبکه می بینیم به دلایلی وجود دارد. برخی از این دلایل خوب و برخی بد هستند.
وقتی به شبکه های مردم نگاه می کنید، بخشی از دلیل ارتباط آنها با افرادی که شبیه خودشان هستند این است که تجربیات آنها آموزنده تر خواهد بود، بنابراین اگر من آن نوجوان باشم، افرادی که می توانند روشن ترین تصویر را از اینکه در چه شرایطی قرار خواهم گرفت به من بدهند، نوجوانان دیگری هستند که در شرایط مشابه هستند. اگر من در دبیرستان فقیرنشین درس خواندم و می خواهم بفهمم رفتن به دانشگاه چگونه است، از کسی که به پیش دبستانی پولدارها رفته است این چیزها را نمی پرسم. من می خواهم با کسی صحبت کنم که در دبیرستان محله فقیرنشین بوده و این تجربه را پشت سر گذاشته است. چنین چیزی برای من بسیار آموزنده تر خواهد بود، اما تعداد چنین افرادی بسیار کمتر است، بنابراین دریافت این اطلاعات برای من بسیار سخت تر می شود. وقتی متوجه شدیم این ساختار وجود دارد، به این معنی نیست که می خواهیم در سراسر جهان بگردیم و همه شبکه ها را به طور کامل دوباره سیم پیچی کنیم که ممکن است در نهایت کارآمد نباشند. معنی آن این است که ما باید راه هایی برای اطلاعات دادن به آنها و غلبه بر موانع دسترسی که در این ساختارها وجود دارد، بیابیم.
این مربوط به پدیده شبکه ای دیگری است که به تناقض دوستی معروف است و به این واقعیت اشاره دارد که دوستان یک فرد به طور متوسط نسبت به آن شخص شناخته شده تر هستند. علت این است که افراد دارای بیشترین دوست در یک شبکه نسبت به افراد دارای کمترین دوست، بیشتر دیده می شوند. از یک دیدگاه، چنین چیزی بدیهی است، اما همین نکته را مردم تمایل دارند نادیده بگیرند. ما بیشتر اوقات دوستانمان را نمونه ای از جامعه تصور می کنیم، اما آن کسانی که واقعا ارتباطات خوبی دارند بیشانمونه گیری می کنیم و آن کسانی که ارتباطات ضعیفی دارند را کم نمونه گیری می کنیم و افراد شناخته شده تر لزوما نماینده بقیه جامعه نیستند. بنابراین برای مثال در مدرسه راهنمایی، افرادی که دوستان بیشتری دارند معمولا الکل و مواد مخدر را با نرخ های بالاتر و در سنین پایین تر امتحان می کنند و این تصویر مخدوش شده توسط رسانه های اجتماعی تقویت می شود، چون دانشجوها عکس های دانشجوهای دیگری که در کتابخانه حضور دارند را نمی بینند، بلکه تمایل دارند عکس هایی از دوستان خود که در پارتی حضور دارند را ببینند. این عامل باعث می شود تا ارزیابی آنها از رفتار عادی مخدوش و غیرواقعی باشد. مواردی وجود داشته که دانشگاه ها در مبارزه با سوء مصرف الکل، صرفا با اطلاع دادن به دانشجویان درباره میزان واقعی مصرف در دانشگاه موفق تر بوده اند تا اینکه تلاش کنند دانشجویان را متوجه خطرات سوء مصرف الکل کنند. اینکه به آنها بگویید «ببینید، رفتار عادی این گونه است و تصورات شما واقعا مخدوش و غیرواقعی است. شما رفتار خاصی را بیشتر از آنچه در حال انجام است، تصور می کنید» نیروی بسیار قدرتمندی است.
افراد مرفه تمایل دارند به حومه شهرها نقل مکان کنند، همچنین رسانه های اجتماعی افراد را قادر می سازد تا در فواصل دورتر با افرادی بسیار شبیه به خودشان ارتباط برقرار کنند، بنابراین مشخص نیست بسیاری از جابه جایی ها؛ در واقع به یک دیگ درهم جوش منجر خواهد شد. اینکه محله ها در یک سطحی با هم قاطی شوند و معاشرت داشته باشند که نه صرفا مردم در کنار هم زندگی کنند، بلکه؛ در واقع با یکدیگر دوست باشند و با هم ارتباط برقرار کنند، لزوما آسان به دست نمی آید.
قطعا، بله. این چالش بزرگی است که دانشمندان شبکه با آن روبه رو هستند. برقراری علیت در بسیاری از علوم اجتماعی بسیار سخت است؛ وقتی با افرادی سروکار دارید که درباره اینکه با چه کسی تعامل داشته باشند، آزادی عمل دارند. اگر می خواهیم تاثیر دوست شما را روی شما درک کنیم، باید بدانیم آیا دوست تان را به این دلیل انتخاب کرده اید که او مانند شما رفتار می کند یا اینکه شما مثل او رفتار می کنید چون که او بر شما تاثیر گذاشته است، بنابراین برای مطالعه علیت، ما اغلب به چیزهای تصادفی تکیه می کنیم، مانند اینکه چه کسی به عنوان هم اتاقی با چه کسی در دانشکده درنظر گرفته شده است، یا به کدام شرکت ارتشی سرباز جدیدی اختصاص می یابد، یا افراد تحت یک برنامه دولتی که به طور تصادفی آنها را به شهرها اختصاص می دهد، به کجا منتقل می شوند. وقتی این آزمایش های طبیعی را داریم، می توانیم از آنها بهره ببریم و برخی از سازوکارهای علی درون شبکه را درک کنیم. هنگامی که آن شواهد و آن درک را داریم، می توان به عقب برگشت و تاثیر دوستان و همسالان را بیشتر مطالعه کرد، حتی زمانی که شناسایی علی خوبی نداریم، چون از مطالعات قبلی مطمئن هستیم که تاثیری که می بینیم واقعا علی است.
اعتراضات
یک راه ساده توضیح دادن این است که نوشتن و انتشار یک پست کار کم هزینه ای است و اینکه واقعا خودی نشان دهید و اقدام کنید کار کاملا دیگری است. حضور میلیون ها نفر در راهپیمایی بسیار سخت تر از واداشتن آنها به امضای یک طومار آنلاین است. این بدان معناست که بر گزاری راهپیمایی ها و اعتراض های بزرگ درباره عمق اعتقادات مردم و احساس عمیق بسیاری از مردم نسبت به یک آرمان بسیار آموزنده تر است و نه تنها برای دولت ها و کسب وکارها، بلکه برای بقیه مردمی که احتمال بیشتری برای پیوستن آنها وجود دارد، آموزنده است.
دلایلی هست که ما راهپیمایی نمک گاندی علیه حکومت بریتانیا در سال 1930 یا راهپیمایی واشنگتن برای مشاغل و آزادی در سال 1963 را به یاد می آوریم. این به معنای نادیده گرفتن اثرات پست ها و دادخواست ها در رسانه های اجتماعی نیست، اما تجمع های بزرگ انسانی علائمی باورنکردنی هستند و می توانند به روش های منحصربه فرد متحول شوند، چون همه مردم همزمان آنها را با پیام قوی ای که منتقل می کنند، می بینند.
واضح است که جلوگیری از جریان اطلاعات مردم را درباره اینکه چقدر حمایت قوی از چیزهایی وجود دارد در تاریکی نگه می دارد و می بینید که در کشورهای مختلف حکومت ها تلاش می کنند توانایی مردم برای اعتراض یا انتقاد علنی را سرکوب کنند.
از سوی دیگر، دادن توانایی به افراد برای تبادل آزادانه اطلاعات، همیشه به آن سمتی نمی رود که شما تصور می کنید، چون به برخی از این اثرات شبکه ای که درباره آنها صحبت کردیم برمی گردد: آدم ها تحت تاثیر دوستان خود قرار می گیرند و آن دوستان همیشه نماینده جامعه بزرگتر نیستند که این می تواند مسائل را به هر سمتی بکشاند، بنابراین ممکن است من شخصا طرفدار قوی یک آرمان باشم و همچنین به حرف برخی دوستانم که اتفاقا از آن آرمان حمایت نمی کنند گوش می دهم و آنگاه منصرف می شوم، حتی اگر تعداد زیادی از مردم از آن حمایت می کنند.
فکر می کنم سه چالش وجود دارد. اول، داشتن یک چارچوب مفهومی واقعا روشن از چگونگی تطبیق همه ایده های مختلف در این زمینه با هم مهم است. دوم اینکه هنگام نگارش متن تخصصی، در مقام دانشمندان، در آنچه می گویید بسیار محتاط هستید. هر چیزی با عبارات زیادی مانند اینها محدود می شود که «در این شرایط بسیار خاص، یک همبستگی دیدیم که نمی توانیم کاملا مطمئن باشیم علیت است، اما معتقدیم ممکن است به این دلایل باشد.» جملات طولانی با اگرها و شایدها متن خوبی برای عموم نیست. به نظرم در نوشتن برای عموم، باید نمونه های خوبی پیدا کنید که در آن همه آن نکات ظریف ظاهر می شوند و واضح هستند، اما مواردی نیستند که مجبور باشید مدام به خواننده یادآوری کنید. در نهایت نیازمند زمان و دقت و اندیشیدن درباره چگونگی بیان نکات به روش های به راحتی قابل درک است و اینکه خواندن متن را مطبوع سازد.
به تازگی مقاله ای درباره سرمایه اجتماعی منتشر کردیم؛ چگونه سرمایه اجتماعی افراد را اندازه گیری کنیم، چگونه این سرمایه در مناطق مختلف تغییر می کند و چه عاملی بهترین پیش بینی کننده تحرک اقتصادی مردم است.
با توجه به شرایط خاص بیماری کووید-19، ما در یک پژوهش چندین گروه از دانشجویان که در محوطه دانشگاه شبکه دوستی ایجاد کردند را مطالعه کردیم و اکنون گروهی داریم که از طریق رسانه های اجتماعی و از طریق زوم و سایر ابزار ارتباطی، دوستی هایی شکل گرفت. گمان می کنم مقایسه این گروه ها به ما کمک می کند تا بسیاری از پویایی های این شبکه ها را درک کنیم.
من هنوز هم عشق به تئوری را در خود پرورش می دهم. روی برخی مدل های نظری نظریه بازی ها از فرهنگ و هنجارها کار می کنم و سعی می کنم الگوهای رفتاری در جوامع را درک کنم و اینکه چرا برخی جوامع ممکن است دارای فساد سیستماتیک باشند و برخی دیگر فساد بسیار کمی دارند. فکر می کنم این مسائل را می توان از منظر تئوری بازی ها به خوبی درک کرد و امیدوارم برخی از مدل های ما در این زمینه مفید باشند.