اعتبار عهدنامه مودت (1955) و قابلیت استناد به آن در روابط ایران و ایالات متحده امریکا

به رغم عنوان عهدنامه «مودت» میان دولت ایران و امریکا این عهدنامه صرفا محدود به روابط دوستانه میان دو دولت متعاهد نیست. بنابراین با تحقق انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و متعاقب آن با قطع روابط ایران و امریکا به طور مطلق بی اعتبار نشده است. لذا هرچند روابط خصمانه امریکا با جمهوری اسلامی ایران همچنان ادامه یافته است، این سوال اساسی جلب توجه می کند که به ویژه در عصر گسترش تحریم های اقتصادی امریکا علیه ایران، آیا عهدنامه مودت می تواند برای دادخواهی ایران در مراجع قضایی و داوری بین المللی به عنوان یک مبنای صلاحیتی مورد استناد قرار گیرد؟ پاسخ این پرسش مهم، جز در پرتو توجه به اعتبار عهدنامه در چارچوب حقوق بین الملل و تبیین قلمرو و چارچوب کلی عهدنامه مزبور به نظر امکان پذیر نمی باشد. به هر روی، تدقیق در اعتبار حقوقی عهدنامه مودت میان ایالات متحده امریکا و ایران به عنوان یکی از اسناد قابل توجه از حیث مضمون و نیز حقوق و تعهداتی که برای طرفین به همراه آورده است، ضمن یادآوری ضرورت بازبینی مجدد در مفاد این سند، به این پرسش اساسی پاسخ خواهد گفت که آیا شرط ارجاع اختلافات ناشی از تفسیر و اجرای این سند که در ضمن مفاد آن، مورد قبول طرفین قرار گرفته، هنوز در روابط حقوقی میان دو دولت قابل اعمال است؟ این مقاله، ضمن ورود به ماهیت و مفاد عهدنامه مودت 1955 میان ایران و ایالات متحده امریکا می کوشد تا اعتبار حقوقی این عهدنامه را از خلال حقوق و رویه بین المللی هر دو دولت و همچنین رویه قضایی مراجع بین المللی مورد ارزیابی قرار دهد.