مالیات بر املاک منبع مناسب برای تامین مالی بخش عمومی شهری در ایران (مطالعه موردی شهرداری اصفهان)

در اقتصاد ایران شهرداری به عنوان یکی از نهادهای بخش عمومی وظیفه تولید و ارائه عمده کالاها و خدمات عمومی (شهری) مورد نیاز شهروندان را بر عهده دارد. بیشتر از یکصد سال از تاسیس شهرداری (بلدیه) در ایران می گذرد، ولی از همان ابتدا، قوانین و مقررات مدون که در آن تامین مالی (مالیه عمومی شهری) اجرای وظایف شهرداری تعریف شده باشد ارائه نشد. در حال حاضر بالغ بر 70 درصد جمعیت کشور در شهرها زندگی می کنند که به صورت روز افزون متقاضی این کالاها و خدمات هستند. با نگاهی اجمالی به ترکیب منابع درآمدی موجود این نهاد، می توان وابستگی قابل توجهی را به درآمدهای حاصل از ارائه مجوز ساختمان دید که پیامدهای نامناسبی را برای اقتصاد شهرها در پی داشته است. ولی به دلیل توان تامین مالی بالا، مورد توجه جدی شهرداری ها بوده و می باشد. اما به نظر می رسد، این توان تامین مالی ادامه نخواهد داشت. از این رو، ارائه جایگزینی برای این شیوه تامین مالی که دارای ویژگی های مناسب نیز باشد، خواست اکثر مدیران محلی است که در صورت تحقق علاوه بر تامین مالی شهرداری، کمک شایانی به اقتصاد شهرها نیز خواهد کرد. برای تامین مالی دولت های محلی و شهرداری ها، اصول استانداردی معرفی شده است که در بررسی های صورت گرفته، مالیات بر املاک و مستغلات بیشتر این اصول را تامین می کند. لذا این مقاله به بررسی جایگزینی این نوع مالیات به جای تامین مالی از طریق اخذ عوارض از اعطای مجوز ساخت می پردازد. نتایج حاصل نشان می دهد، در صورت اخذ مالیات بر املاک (بر پایه ارزش زمین) در شهر اصفهان با نرخ یک درصد قیمت روز املاک و با فرض 50 درصد سهم دولت و 50 درصد سهم شهرداری، منابع حاصل شده برای شهرداری اصفهان، در حدود 6880 میلیارد ریال خواهد بود که 2 برابر بودجه و 2.5 برابر عوارض ساختمانی حاصل شده سال 1389 شهرداری اصفهان می باشد.